De emoties om een scholenbouw-motie

VliJHElD EN

DEMOCRATIE

Zaterelag Z5 feltruar1 19S6 - Ho. 188 '

,Bontmantel van belastingcenten

<Zie pag. 3)

WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRAT/1

De emoties om een scholenbouw-motie

,* * w i e de goden verderven willen, slaan

* ze met blindheid . .Aan dit gezegde moesten we denken bij de negatieve houding van de

·overgrote meerderheid van de Kamer tegenover de motie van onze actieve woordvoerster, mevrouw For- tanier-de Wit, over de scholenbouw.

Is het onwil of onmacht, dat die Kamermeerder- heid bij de behandeling van de begroting van Onder- wijs, K. en W. geen lering heeft willen trekken uit het drama van het onderwijzerstekort ?

De parlementsredacteur van "Het Vrije Volk" be- titelde deze motie als "reclamevertoon in het zicht der verkiezingen".

In het "Handelsblad" werd reeds opgemerkt, dat een dergelijke kwalificatie niet in overeenstemming is met de ernst van de zaak, waar het om gaat en dat men ook de democratie geen dienst bewijst met een dergelijke onbewijsbare beschuldiging jegens een serieus Kamerlid, wier activiteit en bekwaamheid al- gemeen erkenning vinden.

Ons een ogenblik begevende in dezelfde gedach- tensfeer als de socialistische schrijver, ZOtJden wij geneigd zijn te veronderstellen, dat het juist de Ka- mermeerderheid was, die haar·houding tegenover de motie van de V.V.D. door vrees voor de verkie- zingen liet beïnvloeden. Koudwater-vrees voor steun aan e_en motie van "de oppositie" !

* * *

We keren terug tot ons beeld van de !het blind- heid geslagene en van hem, die uit opge- dane ervaring geen lering weet te trekken.

Wat immers is het geval·? Het is,. zoals mevrouw Fortanier-de Wit minister en Kamer nog eens voor- hield: in de Kamer is jaar in jaar uit uitenteeure ge- waarschuwd, dat het lager onderwijs in de jaren 1952 tot 1958, en in de daarop volgende jaren a 11 e tak- ken van voortgezet onderwijs zowel wat docenten als lokalen betreft in de grootste moeilijkheden zou- den komen als er geen bijzondere noodmaatregelen zouden worden getroffen.

Op zichzelf achtte zij het te loven, dat de minister met een prognose komt en dat hij een spoedcursus instelde, maar, zo voegde zij daar aan toe, wanneer dat te laat gebeurt, vàlt er niet veel meer te loven, maar dan vraagt men zich af, wat de minister nog ànders had kunnen doen.

Op het laatste nippertje is een spoedcursus inge- steld, waardoor de zo dringend nodige verlaging van de leerlingenschaal pas na 1959 ter hand zal kunnen warden genomen.

Men moet zich realiseren, dat dit betekent, dat bijna 70 pct van het aantal leerlingen bij het lager onderwijs zal zitten in klassen met 45 of meer leer- lingen.

* * *

N

Een commissie, waarvan het voorzitterschap wordt bekleed door het hoofd van de afdeling V.H.M.O.

van .'s ministers eigen Departement, heeft een inte- rimrapport uitgebracht, omdat zij niet de verant- woordelijkheid op zich heeft willen nemen, dat de door haar voorgestelde dringendste noodmaatregelen zouden moeten worden uitgesteld tot na het begin van het nieuwe studiejaar.

"De gemaakte prognose heeft aangetoond" - zo staat er woordelijk - "dat de toekomst van het V.H.M.O. (en de kweekscholen)· op het spel staat el]. daarmede het peil van het academisch onderwijs in de jaren na 1960"•

Op 12 juli van het vorige jaar heeft de minister dit rapport ontvangen. Gezien het feit, dat een van . 's ministers eigen hoofdambtenaren bij dit onderzoek zo nauw mogelijk betrokken was, leek onze woord- voerster de veronderstelling niet gewaagd, dat ook reeds eerder de minister iets gewaar was geworden van de ontstellende ontdekkingen van deze com- missie.

Helaas, het speet mevrouw Fortanier, dat zij het zeggen moest, maar zoals al zovele malen, werden ook nu de maatregelen, die de minister en de staats- secretaris hebben getroffen, niet ·genomen op .het tijdstip, waarop daarvan het meeste effect mocht worde-n verwacht, n.l. vóór het nieuwe studiejaar.

Mevrouw Fortanier-de Wit

D

Mevrouw Fortanier geloofde, dat het niet teveel gezegd was, toen een bekend dagblad boven een artikeJ schreef: "Het drama van de onderwijzers- salarissen". Dat is het inderdaad. ·

Zij had verleden jaar mo.::ten zeggen: maatregelen worden steeds genomen als het te laat is; als het psychologisch juiste moment net voorbij is. Er ge- beurt wel wat, maar altijd juist als- de toestand is veranderd in een noodtoestand, en geen ogenblik eerder !

Het lijkt wel, zo merkte zij verleden jaar op, of er een noodlot over het Departement van Onderwijs hangt en thans moest zij vaststellen, dat dit noodlot het Departement niet heeft verlaten.

In het licht van deze traagheid om tot beslissingen te komen en van die aanvankelijk door de opvolgen- de ministers van Onderwijs in de wind geslagen waarschuwingen op andere gebieden,. moet de ver- ontrusting van onze woordvoerster worden gezien over de ten achter blijvende scholenbouw. ·

* * *

Onze fractie voorziet hier - we moeten dit grote woord gebruiken - een catastrofe en zij heeft het met haar medeverantwoordelijkheid niet kunnen overeenbrengen, harerzijds niet alles te doen om te trachten, deze alsnog afgewend te krijgen.

Hoe kan een Kamerlid dat anders doen dan door met grote nadruk en ernst te waarschuwen en door deze waarschuwing in een motie vast te leggen en daarin een aanduiding te ·geven van de richting, waann men zal moeten gaan ?

Mevrouw Fortanier-de Wit hééft dat gedaanr in een motie, mede-ondertekend door de heer Oud en een aantal andere fractiegenoten, luidende:

"De Kamer, van oordeel, dat het bouwen van een voldoend aantal scholen een volksbelang is van de- zelfde orde als de voorziening in de woningnood, nodigt de regering uit, zich bij het verlenen van vergunningen tot scholenbouw door dit oordeel te laten leiden".

Er is over die motie ontzaglijk veel te doen ge- weest in de Kamer. Minister en Kamermeerderheid hebben zich uitgeput in het zoeken van argumenten, om haar maar onder de tafel gewerkt te krijgen.

De meest tegengestelde argumenten werden daar- voor gebruikt. Daarover, zo heette het, had men bij Wederopbouw moeten spreken. Goedkeuring van de begroting van Wederopbouw hield ook in goedkeu- ring van het bouwprogram.

De heer Ritmeester had bij Wederopbouw de na- druk gelegd op de 1,1~entie van de woningbouw.

Minister Cals was niet de (eerst) verantwoordelijke man voor de scholenbouw. De woningnood is zo ern- stig, dat het (door de heer Peters o.a.) werd betwij- feld, of men scholenbouw even urgent mocht noe- men als woningbouw.

* * *

"

M

Minister Cals had in zijn memorie van antwoord zelf woordelijk geschreven:: "Het huidige volume van f 115 miljoen stemt de ondergetekende echter tot grote bezorgdheid, vooral ook ih verband met de hieronder te bespreken situatie bij het voortgezet hoger en middelbaar onderwijs en het nijverheids- onderwijs. Hij pleegt dan ook voortdurend overleg met zijn ambtgenoot van Wederopbouw en Volks- huisvesting om middelen te vinden, welke tot ver- hoging van het volume kunnen leiden. Als geduren- de enige jaren het volume op het niveau 1956 wordt bepaald, zal dit tot een situatie voeren, die voor het onderwijs in al zijn geledingen tot ernstige moeilijk- heden moet leiden".

Kan en mag een minister van Onderwijs dit zeg- gen of liever: kan en mag hij zich bij een dergelijke situatie neerleggen ? Mevrouw Fortanier zei terecht:

Neen!

Hij zal moeten vechten in de ministerraad voor dringende maatregelen om die zorgwekkende toe- stand op te heffen en het catastrofale toekomstbeeld te voorkomen, dat hij zo duidelijk onderkent; En wanneer hij dat in de ministerraad niet weet te be- reiken, zal hij moeten heengaan. Doet de minister dat niet, dan draagt h ij de verantwoordelijkheid.

* * *

Een volkomen échec werd de poging, het door de heer Ritmeester bij Wederopbouw ges pro·

kene tegen mevrouw Fortanier uit te spelen en aldus een soort wig -in onze Kamerfractie te drijven. -Deze poging sloeg als een boemerang terug.

Wat was het geval ? Toen minister Witte de heer Gortzak beantwoordde, die de scholenbouw had be- sproken, interrumpeerde de heer Ritmeester op 14 december 1955 minister Witte aldus (men kan het vinden op pagine 3488 van de Handelingen): "Maar, Excelléntie, dan moet u toch eens aan uw ambtge- . noot van Onderwijs, K. en W. vragen, hoeveel loka- len er nog zijn, waar ongeveer 50 kinderen zitten.

Dan zult u direct gevoelen, dat er meer nieuwe scho- len nodig zijn dan op het ogenblik wordt toege·

staan".

(Zie vervolg pag. 2 Önderáan)

13 IWU.&Itl l9~- PAG. I

Flitsen van het Binnenhof geworden. Dit betekent, dat de mensen, die deze studierichting hebben gekozen, pas op 28- tot 30-jarige leeftijd in de maatschappij kunnen treden. Wat denkt de minister daaraan te doen?

Nogmaals: minister Cals • Kritiek met bloedend hart • De Ontwerpen Ratten en de 6-iarige H.B.S. • Studentenhuisvesting • Verkorting van studietiid • Het A. C •. de Bruyn instituut - De K.V.P. bleef alleen staan - Kunst en radio • V.V.D. en zendtiid - Het N.V.V. bii de iaarwisseling • Wereldomroep en luister-

Een voorbeeld van de zelfstandige en onafhankelijke houding, door de minis- ter tegenover zijn eigen geestverwanten aangenomen, deed zich (en dat was dus weer een winstpunt) voor bij het debat over het ongelukkige amende~nt van pater Stokman, dat zich voor subsi- diëring van het A. C. de Bruyn Instituut van de Kathplieke Arbeiders Beweging

< K.A.B.) en andere kaderscholen, ook van het C.N.V. en het N.V.V., wilde uit- spreken.·

biidragen.

H^{et is} met minister, Ca1s een eigen- aardig geval. Zij, die de uitkom- sten van zijn beleid, of liever: het gebrek aan uitkomsten, bekritiseren. doen dat met een bloedend hart.

Zij zijn overtuigd van 's ministers ijver en toewijding, zij (en met name onze woordvoerster bij onderwijszaken, me-

Yl'OUW Fortanier-de Wit) waarderen het in hem, dat hij een zeer zelfstandige houding tegenover zijn eigen geestver- wanten weet in te nemen; zij erkennen, dat deze rooms-katholieke minister er ernstig naar streeft, het openbaar onder- wijs niet bij het andere onderwijs achter

· te stellen en zij waarderen ook zijn dik..

wüls· spontaan tot uiting komende sporti- viteit in het parlementaire debat.

En toch moeten zij kritiek, ja, scherpe kritiek menigmaal, doen horen, omdat llet op zo heel veel terreinen is gebleven

~ij plannen en nota's, maar wetgevende en andere maatregelen nog steeà!' zijn uitgebleven.

Aan het onderwijzers- en lerarentëkort, de saJariskwestie en de scholenbouw heb- ben we ons hoofdartikel reeds gewijc!.

Maar er is nog meer.

_ De Kamer heeft in 1952, 1953 en 1954 aar. de minister gevraagd: Bepaal uw standpunt ten aanzien van het wetsont- :werp van minister Rutten op het M. 0., want dàn pas kan de Kamer op haar beurt haar standpunt bepalen ten aan- zien van de twee wetsontwerpen, die ini- Jlister Rutten nog heeft ingediend, nl. dat

op het M.O. en dat op het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs,

De minister blijkt nu veel gewicht te hechten aan één wet op het algemeen

~rtgezet onderwijs. Mevrouw Forta..

ll.ier moest toegeven, dat er iets voor te zeggen is, dat gelijksoortige regelingen getroffen worden in het kader van één wet, overal, waar dit mogelijk is, en tlat de overgang van de ene naar de andere schoól zoveel Il)Ogelijk gelijk wordt ge- zegeld.

Maar dat was, zoals zij opmerkte, toch allemaal mogelijk geweest door de twee genoemde ontwerpen een zodanige vorm te ~even, dat zij t.z.t. ingepast kunnen worden in een wet voor het gehele voort- gezet O'"lderwl.is?

Wat heeft de minister echter gedaan?

ffij heeft een nota gemaa'kt, een interes- sante nota, en mevrouw Fortanier heeft van haar waardering daarvoor getuigd.

Maar nota's zijn geen wet§ontwerpeu.

Eu daar komt het tenslotte toch op < an.

~ minister, zo moest zij ook hier weer vaststellen, heeft drie jaar lang geconfe- reerd. om eindelijk in het vierde en laat- ste jaar van zijn bewind aan te kor.dige:t, dat hij voornemens is, een voorst-=! in te dienen tot wijziging van de wet op het M.O. en het H.O., teneinde de H.B.S.

tl-jarig te maken, om het lerarentekort te bestrijden en om enige overigens niet ge_

noemde veranderingen van onderwijs- kundige aard aan te brengen.

* * *

D ' visie van onze woordvoerster or deze gehele gang van zaken was cleze, dat de waarschuwingen van de Ka- mer. iedere begroting weer, niets hadden .reholpen, maar dat bet interimrappot't eindelijk het Departement had wakker geschud. En nu moet de H.B.S. 6-jarig wonJen met een' gelfjkbljjvend totaal aan

(Vervolg van pag. 1)

lesuren, om het lerarentekort van de · eerste vijf jaar aan te vullen. Zij vonJ dat een afkeurenswaardige gang van za- ken. A Is de H.B.S. 6-jarig moet wo-rden - wat voor haar in zijn algemeenheid nog een vraag is en waarover in de Ka- mer nog nooit diepgaand van gedachten is gewisseld - dan moet dit naar haar mening geschieden op onderwijskundige gronäen.

Andere vragen, door mevrouw Forta- nier gesteld, betroffen o.a. nog de stu- dentenhuisvesting in Leiden en Delft, waar van een noodtoestand moet worden gesproken en de noodzakelijke verkor- ting van de studietijd bij het hoger on- derwijs. Voor de ehemie bijvoorbeeld is de studieduur tegenwoordig 7 tot 8 jaar

MINISTER CALS

•.. . sportief ...•

Hier konden mevrouw Fortanier en mi'lister Cals het nu eens geheel met elkander eens zijn.

Onze geestverwante waarschuwde er ernstig tegen, dat men .met een subsidië- ring van vakvereniginggeursussen op een zeer gevaarlijke weg zou komen. Voor de kadervorming had zij veel waarde- ring. maar wil dat zeggen, dat dit werk dan ook moet worden gesubsidieerd uit de Rijkskas?

Waar zou hier het einde zijn! Er zijn immers vele nuttige organisaties op het gebied van de kadervorming? Zou dan ook geen subsidie moeten worden gege- ven aan kadercursussen van de vrou- wenorganisaties of van de politieke par- tijen!

Minister Cals kon zich daar geheel bij aansluiten. Ook hij vroeg: wat zijn hier- van de consequenties'! Welke nonnen zouden hier moeten worden aangelegd?

En de minister noemde, ter aanvulling van hetgeen mevrouw Fortanier al had opgesomd, nog de kadervorming der boe- renorganisaties, de middenstandsorgani- saties e n - waarom die dan óók niet?-- van èe wei'kgeversbonden.

Het amendement was aanvankelijk ook door socialisten en protest.-christe- lijken mede-ondertekend, maar die krab- belden op min of meer elegante wijze terug en zo kreeg dit amendement ten.

slotte alleen de stemmen van alle K.V.P- ers en van de ex-K.N.P.-er prof. Lemai:re (verworpen met 51 tegen 30 stemmen).

DEZE BURGER

heeft in De Volkstrant de candidaten der R.K_V P. voor de Tweede Kamer ontmoet. Ja, bijna UJFEUTK ontm~t. Op een gehele paqina's. Alle agrariërs en doctorandussen; alle middenstanders en arbeiders; alle rechtsgeleerden en kenners der buitenlandse politiek; de onderwijsmannen, de cultuur- dragers, de economen, de belasting.lcundigen ... een bont en Breugheliaans tafereel. Allen gevat in de gouden rand van Lückers geestdrift: tweehonderd iongens van stavast (de meisjes inbegrepen); tweehonderd mannen-die- weten-wat-zij-willen; tweehonderd genieën: één J~rme vuist; één leiare blik;

één wilskachtige mond. Eén schoon tafereel.

Zij openden de ban.

De anderen, van links naar rechts, zullen volgen.

Tweehonderd drómen van pévande-ajers.

De kloeke anti's.

De ronde céha's.

De betonnen gé-es-peëers.

De stootblokken van de C.P.N.

En WIJ 66k.

De standvastige Oud.

De wilskrachtige Van Leeuwen.

De kloeke Den Hartog.

De klare Korthals.

De zoetgevooisde fortanier.

Die moker van de middenstand: Cornelissen.

Niet allen worden nu genoemd, doch gij kunt er staat op maken dat ànze iongens in klaarheid en kracht, in kennis en kunde, in kloekheid en kamp- lust geen duizendste millimeter onder doen voor de kajotters en de kabhers van d' overzij:

Heisa, vrienden/

Hopsa, makkers!

Het spel gaat beginnen.

De reuzen staan rond de arena. De "VOelen sterlr .op de aarde. Het boold, Haar en waar en gaar in de wind.

Zo zullen wij het waarachtig wel rooien.

Gij àllen, zonder uitzondering, zijt Holespijs voor het hart van

. DEZE BURGER

CORNELISSEN .... ergentis ....

We schreven het al in de aanvang:

er is in het beleid ven ministex Cals óók heus nog wel iets goeds, En tot dat goede behoort, in het algemeen, diens beleid terzake van de overige de- len van zijn Departementale bemoeiin- gen, w.o. de kunst, radio en televisie.

.Mevrouw Fortanier, die zich )Jij dit deel beperkte tot enige vragen en het stellen van eni•ge opmerkingen, gaf dan ook na- drukkelijk uiting aan haar waardering voor dit deel van 's ministers beleid.

Zij bespra.lk de culturele samenwerking met Suriname en de Nederlandse Antil- len, bepleitte subsidieverhoging voor het Ballet der Lage Landen, dat, ondanks bijna onoverkomelijke moeilijkheden, nu en dan opmerkelijke prestaties weet te leveren, voor het operagezelschap .,Fo- rum" en - als vorige jaren - o.a. voor de jeugdbibliotheken van de openbare leeszalen.

De heer Cornelissen herinnerde nog eens aan de toezegging van de minister, om de V. V.D. enige radiozendtijd te ver- lenen. Inmiddels zijn nu ook de C.H. en de A.R. zendtijd komen vragen.

Het is duidelijk dat dit de zaak wel eens zou kunnen bemoeilijken, maar dat zoa toch zeer ten onrechte zijn. \De N.C.

R. V.· moge dan minder politM!Ii:: uitzen- den dan de V.A.R.A. en ten dele ook :ie K.R.O., haar voorzitter is toch een A.R.

Tweede-Kamerlid (mr. Roosjen), het A.R. Eerste-Kamerlid prof. Diepenhorst geeft voor de N.C.R.V. parlementaire overzichten en op hoogtijdagen krijgen de C.H. Unie en de A.R. partij van haa"

gelegenheid tot uitzendingen. Daar ligt de zaak dus wel heel anders dan bij on!;!

De heer Cornelissen gaf ook uiting aan de ergernis van duizenden luiste- raars, dat de V.A.R.A. gemeend had, bij de jaarwisseling het publiek te mogen vergasten op een introductie met allerr lei redevoeringen over net ,,Gouden jiibr van het N.V.V."

Terecht kon hij onmogelijk aannemen, dat het Nederlandse volk daar op d a t ogenblik in geïnteresseerd was!

Anders dan vele andere sprekers koa de heer Cornelissen het volkomen biliij- ken, dat de Wereldomroep, die zo voo-r- treffelijk werk verricht, maar zo treurig -behuisd is, ook een deel van de luister-

bijdragen ontvangt.

Hij meende- te moeten betwijfelen of de gezamenlijke omroepverenigingen wel aa.nspraak op het totale bedrag der luis- terbijdragen kunnen maken, aange2iea zij. ondanks haar monopoliepO&itie ten opzichte van de uitgave der :radiopro- gramma's, er toch nog niet in gftlaa~

zijn. meer dan plm. 50 pct. vaa àet total'!

aantal luisteraars in haar organisaties te verenigen, hetzij als lid, t.etzij als abonné op een radiogids. A.

Het was op dat moment, dat de heft Ritmeester

ddsblad" naar aanleiding van deze uitlating reeds werd geschreven: "Die keuze doet men ook niet, wanneer men woning- en .scholenbouw op de "ur- gentielijst" plaatst.

Tijdens de discussies kon onze woordvoerster me- · dedeling doen van de ontvangst van een telegram, luidende: ,.Scholenbouw dringend geboden. Kunnen in systeemb~uw 500 scholen bouwen in een jaar.

Geen metselaars, stucadoors of baksteen nodig . .Ik:

zal niet zeggen, wie het heeft gestuurd".

·op zijn beurt werd in de rede gevallen door de wnd.

voorzitter van de Kamer (het was uitgerekend de heer Van Sleen !), die zei: "Het hoofdstuk Onder- wijs, K. en W. komt in februari aan de orde".

Tableau! Qaarmede was (mevrouw Fortanier kon er nog slechts bij interruptie op wijzen), die hele contra-argumentatie, dat onze fra<:tie dit dan maar bij Wederopbouw had moeten bespreken, als een doorgepn"kte ballon ineengezakt !

• • •

D

We kunnen hie.c weer hechaien hetgeen in het .,Han-

Kan de noodzakelijke scholenbouw gaan ten koste van (zoals "Het V rij e Volk" schreef) meestal min- der noodzakelijke stadhuizen, theaters of moderne bankgebouwen, dan zal de indienster van de motie ongetwijfeld de eerste zijn om te zeggen: Akkoord !"

Bovendien. wie zal niet de woorden van mevrouw Fortanier onderschrijven. toen ze zei: "Ik ben een vurig voorstandster van het primaat, dat verleend dient te worden aan de woningbouw. Maar wat moe- ten de gezinnen beginnen, als er over enkele jaren geen schoolgebouwen voor de opgroeiende jeugd zijn ? En waar moeten de kinderèn hun huiswerk maken, nu dit in de kleine woningen van tegen- woordig zeer bezwaarlijk is ?"

De inhoud van dit telegram hield zich bezig met

~e w ij z e van bouw en natuurlijk was d a t een telegram, dat zij inderdaad aan de minister van We- deropbouw en Volkshuisvesting deed toekomen.

Er zou oog veel meer te zeggen zijn over de21e aangelegenheid, maar we zullen het hierbij laten.

Het is genoeg geweest om aan te tonen, dat o02e fractie een punt heeft aangeroerd van kardinale ~ tekenis voor de toekomst van ons gehele onderwiJS en daarmede van onze gehele Nederlandse samen- leving. '

Ook hier heeft de V.V.D. op haar post gestaan en we kunnen daar trots op zijn.

*

^{WEEK to.t WEEK *}

Rapport van weinig waarde (I)

Het z.g. "ruimterapport .. , dat de Sociaal Economische Raad met betrekking tot het loonbeleid heeft gepubliceerq, moet zeer feleurstellend worden genoemd.

Teleurstellend ·voor allen; die in de economi~

sche politiek van ons land een rol spelen en verder nièt in het minst ook teleurstellend voor de regering, die nauwelijks met dit rapport zal kunnen , werken.

Immers, op de vraag wat er nu met de lonen moet gebeuren is geen duidelijk antwoord ge~

geven, doch veeleer een verzameling van onder~

ling afwijkende meningen.

Er komt een gerechtvaardigde vraag. op, in hoeverre de "wetenschappelijke" methoden, die de Raad bij haar onderzoek bad toe te passen, ondergeschikt zijn geworden aan politieke en groepsbelangen. Van een objectief wetenschap~

pelijk onderzoek is in eik geval geen sprake en men kan dan ook bepaald niet zeggen, dat de S.E.R. zijn gezag en prestige door de publi~

catie van dit "ruimterapport" heeft versterkt.

Integendeel, men moet de vraag stellen, of thans niet de tijd is aangebroken de samen~

stelling en de werkwijze van dé S.E.R. eens goed op de helling te nemen.

* * *

Rapport van weinig waarde

(ll)

o m het populair te zeggen: de regering zit thans met de brokken. Is dit dan zo ,erg?

Wij zijn geneigd, deze vraag in ontkennen~e

zin te beantwoorden. Immers, dat de beslissing thans aan de regering is gekomen, is een logisch gevolg van de geleide loonpolitiek.

Deze consequenties heeft men nu eenmaal te aanvaarden, consequenties, die overigens niet van zulk een aangename aard zijn nu er zulk een groot verschil van mening tussen werk~

gevers en werknemers is ontstaan. Consequen~

ties, die in zeker opzicht ook het gëvolg zijn van het regeringsbeleid, dat in deze niet altijd even tactisch is geweest en somstijds het euvel vertoonde van op twee gedachten te hinken.

Hoe dit ook zij, de beslissing ligt nu ten volle bij de regering en men mag hopen, dat zij uit de impasse zal kunnen geraken, waarbij zij vooral ook, meer nog dan in het rui~terapport

~an de S.E.R. spr~ke was, aandacht mag he~

steden aan de steeds zorgwekkender wordende positie van de vergeten groepen.

* * *

Meten met twee maten

Naar wij in De Volkskrant lazen, wildeo.

de Katholieke Werkmeester_s vorig jaar in maart de naam van hun vereniging op_ het Centraal Station in Utrecht laten prijken. De N.V. Spoorwegreclame schreef daarop, dat dit niet was toègestaan en gebruikte voor haar standpunt de navolgende motivering

.. We moeten ons beperken, voor zover de reclame niet ligt op specifiek commercieel ter~

rein, tot organisaties, die een algemeen doel he~

hartigen. Belangengemeenschappen kunnen niet

worden geacht hieronder te vallen. Het is niet mogelijk op uw voorstel in te gaan".

Voor dit standpunt valt wel iets te zeggen.

Doch wie schetst de verbazing van de Kath~

lieke Werkmeesters, toen zij de vorige maand op , alle stations affiches aantroffen van het N.V.V., dat op deze platen zijl! jubileum op vreugdevolle wijze onder de aandacht van het publiek bracht.

Deze werkmeesters lieten het er uiteraard niet bij zitten en betoogden, dat de jubileumplaten van het N.V.V. toch precies hetzelfde doel he~

oogden als zij destijds- in maart van het vorig jaar nastreefden.

De Spoorwegreclame antwoordde: "In onze vaststaande regel is geen wijziging gekomen en hij zal in de toekomst onverkort worden ge~

respecteerd. De reclame van het N.V.V. is een eenmalige uitzondering".

Men zal zich met de Katholieke Werkmee~

ters over dit antwoord verbazen.

Wat blijkt echter nu het geval te zijn?

Het N.V.V. had dezelfde weg bewandeld als de Katholieke Werkmeesters en. had zich dus in eerste instantie tot de N.V. Spoorwegreclame gewend. Met de afwijzen~e beschikking van dit lichaam nam het N.V.V. evenwel geen ge~

noegen en het zocht het hogerop.

Naar de Volkskrant weet te melden is het N.V.V. verhaal gaan zoeken bij de moeder~

maatschappij de Nederlandse Spoorwegen, daar tot de allerhoogste top doorgedrongen en toen het daar niet lukte, bovel). de hoogste torentop van het Utrechtse hoofdgebouw tot de minister van Verkeer en Waterstaat gegaap, die het - naar verluidt - tot in het kabinet heeft be~

sproken. En dat heeft het N.V.V. gegund zijn vreugde over zijn jubileum op de affiches op de stations uit te jubelen.

Hier is kennelijk spJ:ake van het meten van twee maten. Of zal , men de K.A.B. en het C.N.V. en eventueel ook de E.V.C. ook nog eens een "eenmalige" kans geven? Een vreemde vertoning.

* * *

Grenzen voor overheidstaak

D e . overheid moet in haar taakbepaling nauwkeurig acht slaan op het grote goed

"an de menselijke . vrijheid, dat wellicht door .,aar werk wordt verminderd.

Waar mogelijk moet zij trachten daarvan zo~

veel doenlijk te behouden en ook in de vorm van haar bemoeiing trachten die vrijheid tot haar recht te doen komen. .

Tot deze slotsom kwam prof. mr.₁ D. Simons zeer onlangs in zijn voordracht over ,,De gren~

zen van de overheidstaak", die hij in Utrecht hield tijdens de 21e accountantsdag van de vereniging van gemeente.:.accountants.

V oor al .ook op praktisch terrein gaf prof.

Simons enige belangrijke grenzen van de over~

beidstaak aan.

Zo zeide hij o.m. dat het de kwaliteit van de ambtelijke diensten ten goede zal komen, ,wanneer de ordenende overheidsbemoeiing zo weinig mogelijk wordt uitgebreid en . wordt ge~

tracht, het uitvoerende apparaat zo weinig tal~

rijk mogelijk te doen zijn.

Is het getal der ambtenaren kleiner, aldus de inleider, dan is het ook gemakkelijker hun sala~

rispeil op een behoorlijk niveau te brengen. Dit bevordert de keuze van de ambtelijke loopbaan door hen, die daarvoor de geschiktheid en de bekwaamheid bezitten.·

M PltBRUABI ltH - PA&. I

Tenslotte zei de inleider. dat er principiële grenzen zijn, die de overheid niet mag aver ..

schrijden. Ook al wordt in .beginsel de geeste~

lijke vrijheid gehandhaafd, bèstaat het gevaar.

dat meer en meer de werkelijke omvang daar- van wordt ingeperkt door goedbedoeld over ..

heidsingrijpen.

Het zou zeker wenselijk zijn, indien deze woorden in ruime kring van de overheidssfeer ter harte zouden worden genomen.

* * *

Bontmantel van belasting- centen

In zijn, op deze plaats reeds vaker aang~

haalde (\rerkiezings) rubriek "Feitelijk is het zó" schrijft Het Vrije Volk over het stand- punt, dat de socialisten met betrekking tot de belastingen innemen.

Nadat wat onbeholpen het socialistisch verzet tegen de laatste belastingverlaging wordt weg ..

gepraat, wordt woordelijk het navolgende ge ..

constateerd

"Maar aanzienlijke belastingopbrengsten blij•

ven nodig: Wij willen het onderwijs niet laten verkommeren, omdat mevrouw Jansen zo graaiJ een bontmantel wil hebben (van de belasting- centen) en we willen de krotopruiming niet uit- stellen omdat meneer Pieterse zo nodig in een auto moet kunnen rijden".

Welnu, dat is nu socialistische "voorlichting".

Te weten even onzinnig als eenzijdig. Maar ja.

zo'n argument van die bontmantel gaat er in ,als koek.

Maar de argumentatie is onwaardig. Er zijn·

tienduizenden m'evrouwen Jansen en even zo vele meneren Pieterse, die waarlijk wel andere zorgen aan hun hoofd hebben dan die over bontmantels en auto's.

Een belastingverlaging betekent voor deze mensen een welkome stap om de eindjes aan elkaar te knopen en om (over onderwijs gesp~

ken!) hun kinderen gelegenheid te geven voor een behoorlijke opleiding en om (over krotop- ruiming gesproken) hun huis een nieuw behan- getje te geven.

Maar ja, daar spreekt Het Vrije Volk niet over. Dat is bij de komende verkiezingen uiter~

aard een veel te teer punt om door de socialisten te worden aangeroerd.

* * •

Bedenkelijk verschijnsel

zij, die zich tot dusverre verontschuldigend hebben uitgelaten over Poujade en zijn aanhangers, zijn de vorige week wel bedrog~

uitgekomen toen zij vernamen, .. op welke wijze de Poujadisten in de Franse Nationale Verga ..

dering een heftig handgemeen hebben ontketend.

Een dergelijke methode heeft niets te maken met het voeren van een geoorloofde en waar~

dige parlementaire oppositie, doch behoort zuiver tot ·het arsenaal van een fascistische tactiek.

Hiermee zijn alle verontschuldigingen ten aan~

zien van het optreden van Poujade w~ardeloos

geworden. Ook de verwijzing naar het feit, qat Poujade in de tweede wereldoorlog een verzets~

strijder zou zijn geweest, heeft geen enkele he~

tekenis meer nu hij toelaat, dat zijn beweging de regels van het spel der parlementaire demo~

eratie niet eerbiedigt •

Wat Poujade wil, is de actie van de straat.

Dit is _nu wel duidelijk en daa;om is het Pou- jadisme in Frankrijk een uiterst bedenkelijk ver ..

schijnsel geworden.

•

J

SOVJET-RUS LAND

Het twintigste congres van de Russi- eche Communistische Partij moet als een nieuwe mijlpaal in de ontwikkeling van het communisme worden beschouwd, die van buiten Rusland aandacht verdient.

Die ontwikkeling strekt zich thans reeds uit over een periode van welhaast veer- tig jaren en doorliep zovele fazen, dat zij voor de buitenstaander uiterst moei- lijk in haar samenhang is te overzien.

Het enige dat wel voor ieder duidelijk is, is haar overwegende betekenis voor heel het wereldbestel.

Aanvankelijk werd dit nog niet alge- meen erkend. Toen in maart 1917 Nice- laas 11 afstand deed van zijn troon en er een voorlopige regering werd gevormd die een "burgerlijk" karakter droeg, overheerste in het Westen de opvatting, dat Rusland wel een andere regerings- vorm had gekregen, doch dat daarmede dé structuur van het rijk niet wezenlijk was veranderd.

Deze "burgerlijke" democratie kon aich

· slechts enkele maanden handhaven. Een nieuwe revolutie, de 15 October-revolutie, bracht ten slotte Lenin, de leider van het bolsjewisme, aan het bewind. Daarmede zette de "dictatuur van het proletariaat"

in.

Copie voor deze rubrieK re zenden naar:

Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexander,;.

ttraat 16, Haarlem.

4an,ulliug spreeksterslijst

Ten behoeve van besturen van vrouwengroepen e.d. is onlangs een nieuwe spreeksterslijst samenge- steld; de centrale-vertegenwoor.dli.g- sters hebben exemplaren ter beschik-

• kirl.g van belanghebbenden. · Aanvullingen en wijzigingen zullen in deze rubriek v-ermeld worden.

Hier volgen reeds een paar namen die er aan kunnen worden toege-·

voegd:

Mevr. ir. A. Kuiper-Struyk, Hof- laan 128, Rotterdam; spreekt over:

·Volkshuisvesting, Woningbouw, Ste- debouw, . Onderwijs; liefst in beperk- te kring en liefst in het Westen.

. Vergoeding van reiskosten. Tijdig

· aanyragen.

Mew. A. J. Le Coultre-Foest, Gadelindeweg 32, Naarden; is speciaal georienteerd op sociaal geographisch terrein en is bereid te spreken over:

Europees Federalisme. Of: Vernieu- wing van onderwijs en opvoeding.

Zij spreekt algemeen voorlichtend met een politieke moraal, heeft voor-·

keur voor een beperkte kring en ont- vangt graag de reiskosten vergoed be.

nevens ca. f 17.50 voor verdere onkos- tendekking.

Mevr. A. Huisman-v. Aalst, Stad- houderslaan 84 a, 's-Gravenhage, aan wie wij het ook gevraagd hadden, schrijft, dat zij alleen maar lezingen houdt over haar reizen naar het Mid- den-Oosten, Ver. Staten en Canada,

· en dat dit niets te maken heeft met politiek. Maar het lijkt ons toch wel onder de rubrie~ "algemeen voor- Uchtend" te vallen, dus kan het voor de afwisseling toch aardig en gewenst zijn.

Mevr. Huisman. is echter veel op , reis en dus zelden beschikbaar.

Dit zijn dus een paar·toevoeging~en.

. Als iemand nog andere aanvullingen · kan opgeven, dan graag. Spveeksters hebben wij voorlopig nog niet te veel!

- Wie brengt ze aan het licht?

J. H.S.

·Enquête :Koopavond Q ^o het tijdstip dat wij dit schrij-

ven, zijn reeds enkele ingevul-·

· de formulieren teruggekomen; op het _ogenblik dat U dit leest, hopelijk alle.

Maar mocht U het soms vergeten hebben, wilt U het dan ijlings naar ondergetekende sturen?

Dinsdag de 28e gaan wij het over-•

· zicht er uit samenstellen.

J. H.S.

Dit voldongen feit werd door velen in het westen niet als definitief erkend, men beschouwde de dictatuur veelal als een overgangstoestand, waaruit Rusland na korter of langer tijd weer in meer

"normale" banen teruggeleid zo'u wor- den. Rusland, zo redeneerde men had immers nooit uit eigen mracht k~nnen leven (het westen had enorme kapitalen in Rusland geïnvesteerd) en men geloof- de niet in de mogelijkheid, dat dit land met zijn enorme, zij het grotendeels _nog niet geëxploiteerde natuurlijke hupbron- nen, een eigen levenskrachtige economie kon scheppen. Nog minde~; geloofde men in de mogelijkheid, dat het cultureel- achterlijke Rusland de leiders zou kun- nen voortbrengen, nodig om een moderne industriestaat op te bouwen.

* •

Het Westen stond, in 't algemeen ge- sproken, nog teveel onder de ban van de Franse revolutie, de "grote" immers, om te kunnen inzien, dat deze Russische het aanzien der wereld veel ingrijpende'r wijzigen zou. Wij herinneren ons nog zeer wel, hoe er een storm van protesten op ons arme hoofd neerdaalde, toen wij in 1918 in het toenmalige orgaan van de vrijzinnige propagandaclub "Jong Hol- land" betoogden, dat de Russische revo- lutie wèl als definitief moest worden er- kend en van veel groter invloed op het wereldlevén zou blijken te zijn dan de Franse was geweest!

*

Spreken wij hier van "definitief", wij beseffen natuurlijk ook wel, dat in de wereldgeschiedenis niets definitief is. Nu, welhaast veertig jaar na de Russische revolutie, is het echter voor ieder wel duidelijk, dat het russische communisme een gegeven in het huidige wereldbestel is, waarmede wij als een harde werke- lijkheid te maken hebben. Voor ieder duidelijk is ook, dat wij dit gegeven in zijn ontwikkeling met de grootste aan- dacht dienen te volgen. Dat daarin in- derdaad verschillende stadia te onder- kennen zijn, bleek reeds uit het feit, dat wij na een Leninisme een Stalinisme leerden kennen. Het blijkt misschien nog openlijker uit hetgeen het thans gehou- den twintigste russische partijcongres aan het licht bracht, dat immers veelszins van een afzweren van het Stalinisme . ge- tuigde, misschien een terugkeer tot het Leninisme betekende, maar dan toch ook weer een Leninisme zoals dat door de huidige machthebbers wordt verstaan.

Intussen dient hierbij niet uit het oog verloren te worden, dat de russische re- volutie veel meer "definitief" is dan de Franse was en het aangezicht der wereld veel radicaler heeft gewijzigd. De Franse revolutie was in twintig jaar uitgewoed en al was er geen sprake van een terug- keer van het "ancien r~ime", Frankrijk is, reeds door Napoleon, in rustiger ba- nen teruggeleid. De huidige Franse sa- menleving toont niet een dusdanig van het voor-revolutionaire afwijkend beeld als het Russische van thans vergeleken bij dat van het Czaristische. Voor de communist moge de Stalinistische ideo- logie hemelsbreed verschillen van de Le.

ninistische, het totalitaire communisti- sche stelsel blijkt nu als in de achter ons liggende jaren na 1917, Rusland in zijn ijzeren greep houden, het blijft nu, als toen, een uitdaging voor de niet-commu- nistische wereld.

*

Intern moge Mikojans en Malenkofs verloochening van enkele van Stalins grondstellingen belangrijk zijn, ook wat betreft de figuren, die als dragers van bepaalde stromingen in het communisme thans weer wat meer op de voorgrond kunnen treden. Rusland blijft aan :het"

communisme, hoe dan ook begrepen, ón- · derworp!m.

Het nieuwe regime, zoals het thans door Mikojan is ingeluid, moge zekere trekken van verburgerlijking tonen, bijv.

in zijn geldelijke waardering · van de maatschappelijke elite (naar communis- tische begrippen!), het stelsel blijft op de staatsalmacht gebaseerd.

Ook e.chter waar de redevoeringen der communistische. leiders gericht schijnen op een aan Stalins doctrines tegengestel- de politieke gedragslijn tegenover de niet-communistische wereld, is het voor deze wereld zaak, zich door woorden niet të laten misleiden. Voor haar toch is het van weinig belang, of Stalins dan wel Mikojans visie op het voortbestaan en de ontwikkeling van de productie in de "ka- pitalistische landen" in Rusland toonaan.

gevend is, noch van belang of naar Rus- sische opinie het wereldcommunisme door middel van revolutie en oorlog dan wel langs andere wegen bijv. van "par- lementaire"-actie moet worden verwacht of nagestreefd. Hoofdzaak immers is, dat

AGENDA

van de jaarlijkse Algemene Vergodering van de Verernglng van Stoten- en Roodsleden van de Volksportij -voor Vrijheid en Dem~crotie, te houden op zaterdag 1 0 maart 1956 om 4 uur n.m. in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen,.

Mariaplaats te Utrecht.

1. Opening en mededelingen door de voorzitter.

2. Notulen van de Jaarlijkse Algemene Vergoder~ng vOJI 26 februari 1955.

3. Ingekomen stukken.

4. Jaarverslog van de secretaresse.

5. Jaarverslog van de penningmeesteresse.

6. Verslog van de kascommissie over het jaar 1955.

7. Benoeming van de kascommissie voor het jaar 1956.

8. Verkiezing van bestuursleden.

Aan de beurt van periodieke aftreding zijn:

Mr. H. S. Siebers te Groningen (onder-voorzitter);

L. A Schenk te Middelburg;

A Schouten te Culemborg;

M. Visser te Arnhem.

De heren L. A Schenk en A Schouten stellel'l zich ~~tiet

herkiesbaar. De beide andere aftredenden zijn bereid een nieuwe benoeming te aanvaarden.

9. Rondvraag en Sluitingó

CONGRES

van de Vereniging van Staten- en Raddsleden van de Vorks- partij voor Vrijheid en Democratie, te houden op zaterdag, 1 0 en zondag 11 maart 1956 in het Gebouw voor Kunsten eA

Wetenschappen, Mariaplaats te Utrecht.

'AGENDA

Zaterdag 1 0 maart

Avondvergadering, aanvang 8 uur:

Inleiding over het onderwerp: ,,Sport in het kader van de vrije·

tijdsbesteding" door dr. K. H. van Schagen; rector. van de Academie voor Lichamelijke Opvoeding te Amsterdam.

N.B. De ·rapporten, uitgebracht door de Commissie ter bestu·

dering van Sportvraagstukken worden zolang de voorrood strekt na schrifteHjke aanvraag bij ·het Algemeen Secre- toriaat aan belangstellende leden. der Partij toegezonden.

Zondag 11 maart

Ochtendvergadering, aanvang 10.30 uur:

1.-leiding over het onderwerp: "Vrije tij.d als maatschappelijk euvel" door J. J, van Mechelen, A'doms correspondent N.R.C.

12.30 uur - ge"'eenschappelijke maaltijd.

Middagvergadering, aanvang 1.30 uur:

Inleiding over het onderwerp: "Vrije tijd benut tot geestelijke verheffing" 'door mr. L. J. F. Wijsenbeek, directeur van het

Gemeente-M!,!seum te 's-Grovenhage.

Na de inleidingen zal gelegenheid tot discussie worden gegeven.

Sluiting pl.m. 4 uur

Voor logies gelieven de deelnemers zelf zorg te dragen.

Aanvragen om introducties gelieve men schriftelijk te richtet'l tot het Algem. Secretariaat van de Partij, Koninginnegrocht 61

te 's-Grovenhage.

I '·I I i

, ..

I

•·'

:'---

--

---

_____

het Russische communisme het wereld- communisme als middel blijft zien, onge.

acht hoe dit te bereikeh zij.

In dit opzicht strekke ook het Moskouse congres de Westerse wereld slechts tot·

gedurige bezinning! · · ·

Bereikt heeft Ruslands "nieuwe koers"

alvast, dat Tito, eens door StaJin in de ban gedaan, omdat hij een eigen visie op het communisme had, thans het congres verblijdde met een hartelijke boodschap, getuigenis van een gezindheid, die het Westen slechts met zorg kan gadeslaan.

Een, ·bezorgdheid, die, mede voedsel vindt in hetgeen verluidt omtrent nieuwe richtlijnen, die de communistische par- tijen buiten Rusland uit Moskou zouden hebben ontvangen. Deze richtlijnen zou- den - alweer in afwijking van Stalins opvatting - uitgaan van de gedachte dat er meer dan één weg is om socialisme te bereiken. Dat Moskou de woorden socia- lisme en communisme pro senicure be-.

zigt, zal door menig "democratisch socia- list" als wis_bruik gebrandmerkt worden, maar Moskou weet waarschijnlijk al . te goed, dat de nadrukkelijke vereenzelvi- ging van beide begrippen hier en daar op een bepaald ogenblik zal "aanslaan". De huidige partijconstellatie ·in Frankrijk moge de gedachte -aan een "Volksfront"

weinig kans bieden, stabiel is daar de positie allerminst. En zolans ook in Duitsland sterke stromingen vatbaar blij.

ken voor Duitslands hereniging, desnoods door "praten" met Rusland, ziet het er in West-Europa nog niet naar uit, dat het wezenlijk immuum is voor de lokstem die van Moskou uit opwekt tot een sociali~

me dat naär gelang van 's lands gesteld~

heid verschillende vormen kan aanne- . men maar toch door Moskou als socialis ...

me wordt erkend!

Waakzaamheid en nauwkeurig waar- nemen van de evoluties di-e het commu~

nisme in Rusland doormaakt, blijft voor het Westen ook na het Moskouse congres

dringende eis. de R.

STALEN

KANTOORMEUBELEN

·GISOLAMPBN