30.000 vragen per jaar?
Het zou interessant zijn te weten welk gedeelte van zijn tijd een leraar besteedt aan vraag en antwoord gesprekken: 5, 10, 20, 50% ? Hoeveel vragen zou je ontdekken -die je zelf stelt- in een 'gemiddelde' les: 5, 10, 20, 50 ? Barnes geeft in zijn onderzoek Language, the Learner and the School aan dat 30 tot 40 vragen per les niet ongewoon is. Als je dat vlug even optelt, kom je erachter dat je gemakkelijk 30.000 vragen per jaar stelt : wat is nu het nut van het stellen van zoveel vragen ?
Vanuit het standpunt van de leraar zouden vragen vele functies kunnen hebben. Een vraag zou opgesteld kunnen worden om een beeld te vormen van de moeilijkheden van de leerling, om terugmelding te krijgen van wat de leerling net heeft geleerd, om de leerling te motiveren door de belangstelling te verhogen, om vertrouwen te schenken door aanmoediging, om aandacht vast te houden of te verwerven, of om de leerling tot denken aan te zetten.
De functie van vragen:
Hier volgen een aantal vragen die leraren gesteld hebben. Lees ze eens rustig door en vraag jezelf af waarom je denkt dat de docent deze vraag stelde (er kunnen meerdere redenen zijn).
”Als jij dat uit moest leggen aan je jongere broer, hoe zou je dat dan doen ?"
“Hoe heet de bovenste laag cellen van een blad?”
“Kan iedereen dit zien ? Jij ook, De Bruin?”
“In welke opzichten lijken deze twee dingen op elkaar?”
“Hoe komt het dat de ramen vandaag helemaal beslagen zijn?”
“Als alle dieren op de wereld gedood werden, zouden er dan nog vogels over zijn?”
Tot welke denkactiviteit geven vragen aanleiding bij de leerlingen?
Laten we onze aandacht even kort richten op de soort vragen die leraren stellen om hun leerlingen tot denken aan te zetten. Carin en Sund schrijven: "Onderzoeken wijzen uit dat 90% van al de vragen die leraren stellen, vragen om herhaling van wat zojuist gezegd, gehoord of gezien is door de kinderen. Deze vragen vereisen slechts het laagste niveau van denken door de kinderen - van buiten leren." Het is heden ten dage de mode om het belang van vragen te benadrukken die de denkprocessen stimuleren die door natuurwetenschappers in hun werk gebruikt worden. Dus afgezien van vragen die de leerling aanmoedigen informatie te onthouden, zou de leraar zijn leerling ertoe kunnen zetten om problemen op te lossen, om hypothesen op te stellen, om experimentele procedures te ontwerpen, om waar te nemen, om gegevens te interpreteren, om gevolgtrekkingen te maken, enz.
We laten weer enkele vragen volgen. Ga voor jezelf na welk soort denkprocessen er bij de leerling gestimuleerd worden.
Voorbeeld:
"Zijn er nu nieuwe stoffen in de reageerbuis ?"
Deze vraag is bedoeld om nauwkeuriger waarneming en zorgvuldig denken te bevorderen m.b.t. hoe de aan de reactie deelnemende stoffen tot de uiteindelijke resultaatstof worden.
Kun je een manier bedenken om dat idee te testen?
Wat is de chemische term voor 'brandende soda'?
Wat denk je dat er gebeurt als…?"
Wat betekent dit gedeelte van de grafiek in woorden?
Vragen kunnen ook nog onderzocht worden vanuit een ander oogpunt. Welke van de volgende vragen denkt u dat eerder tot uiteenlopende bijdragen van leerlingen aan zou moedigen?
Wat zijn de karakteristieke eigenschappen van kristallen?
Wat merk je op aan deze kristallen ?"
We kozen deze vragen omdat we dachten dat de eerste een goed voorbeeld was van een GESLOTEN of convergente vraag, die sommige leerlingen zou kunnen doen denken dat de leraar alleen 'zijn eigen' speciale antwoord goed zou vinden, terwijl de tweede daarentegen een voorbeeld is van een OPEN of divergente vraag.
Gesloten vragen hebben slechts één goed antwoord, terwijl open vragen er vele hebben. Het is belangrijk op te merken dat het kan gebeuren dat een vraag die open lijkt te zijn, dit uiteindelijk toch niet is. Barnes legt uit dat een vraag als "Wat merk je op aan deze kristallen ?" in feite alleen een open vraag
is als de leraar tot een verscheidenheid van antwoorden aanspoort. Als de leraar daarentegen het beste antwoord reeds vast in gedachten heeft, bemerkt de leerling een serie tekenen van goedkeuring en afwijzing in de gelaatsuitdrukking en stem van de docent, die hem ervan weerhouden zijn eigen denkpatroon en taalgebruik te onderzoeken en hem aanzetten tot het zoeken naar de woorden van de leraar.
Volgens onderzoeker Robert Karplus is het zelfs nog erger:
“De meeste leraren stellen hoogst zelden vragen omdat ze nieuwsgierig zijn naar wat de leerlingen denken, geloven of gezien hebben. En leerlingen passen zich snel aan deze situatie aan; na een paar jaar op school betekent het beantwoorden van vragen voor hen meer een aanzet tot gedachtelezen dan een kwestie van redeneren over de kern van een probleem”.
