Page 1
From:
Date:
To:
Subject:
Attachments:
"CROW-Secretariaat"<crow-secretariaat@crow.nl>
15 Feb2022 15:05:40+0100
"CROW-Secretariaat"<crow-secretariaat@crow.nl>
Terattentievandegriffie:deelmobiliteitenderolvan degemeenteraad KpVV_Deelmobiliteitin uwgemeente_web.pdf
Geachtegriffier,
Rondomautodelen,deelfietsenen deelscootersisveel onduidelijkheid.Gemeentenhebben een belangrijkerol alshetgaatoverbeslissingenommetdeelmobiliteitomtegaan. Metdenaderende gemeenteraadsverkiezingenkan CROWzichvoorstellendaterbehoefteisaanoverzicht.
Dithebbenwijinde bijgevoegdebrochuregemaakt.
Zouuditdocumentwillenverspreidenonderallegemeenteraadsleden?
Metvriendelijkegroet,
CROW
kennisplatform
cnow
KpW
CROUi
Deelmobiliteit in uw gemeente
Achtergronddocument voor (aspirant) gemeenteraadsleden
w I
^f
i
«ff®j
stadhui!
Waarom dit document?^^^
? L-49C m m 3 N
Dit document gaat over de rol van de gemeente bij deelmobiliteit: autodelen, deelfietsen en -scooters en een beetje over
krantisregelmatigcommentaartelezenoverdeoverlast dieditkangeven(AD1-2-2022:GemeenteDenHaagis overlastdeelscootersspuugzat).
moetdaaralsraadslidverstandigekeuzesovermakenen
mobiliteitshubs.
indeperszijnverschillendeverhalentelezenover autodelen:deenekrantislovendoverdemogelijkheden dieautodelenbiedt,terwijlopeenanderewebsitetelezen isdatheteffectvanautodelentegenvaltendathetn watzalworden,intussenwordtautodelensteedsvaker genoemdinbestemmingsplannenenzijner
gemeentebesturendieinhun mobiliteitsbeleideengrote rolzienvoordeelmobiliteit.
Overdeelfietsenen-scooterszijndemeningenooksterk verdeeld.Waardeéénhetalseenhippetoevoegingaande (stedelijke)mobiliteitziet,ergertdeanderzichgroenen geelaanhinderlijkgeplaatstescootersophettrottoir,inde
datislastigalserzoveeltegenstrijdigeverhalenbestaan.
VandaardatCROW-KpVVvoorudefeitennogevenopeen rijzet.Wellichthelpthetubijhetbepalenvanuwstandpunt overdetoepassingvandeelmobiliteitinuwgemeente.
Ditachtergronddocumentisnietbedoeldalsreclamefoldei voorautodelen,fietsdelenofdeelscooters.CROWheeft geenbelangenindeelmobiliteit,maarallebelangbij gemeentendiehunbeleidbaserenopdemeestactuele kennis.
indezepublicatiegaanweeerstkortinopdekenmerken vanautodelenenderolvandegemeente(raad)bij autodelen. Daarnabehandelenwede'micromobiliteit',de fietsen,scootersenstepjes.Ookdaarbijstaanwestilbijde beleids-enuitvoeringsvragenwaarualslokaalpoliticus hettrottoir,inde eenmeningoverkuntvormen.
Deelauto's
De ontwikkeling van autodelen
In Nederlandstaateengemiddeldepersonenautozo'n90%
vandetijdstil(KiM,2018). Hetbezittenvaneenautowordt, metnameindedrukkesteden,steedsonhandigerenduur
der.Hetisdaaromnietverwonderlijkdateen(bepaalde) groepmensenhetideevaneengedeeldeautoomarmd heeft(KiM,2021).Deelautogebruikerszijn inhetalgemeen nietergafhankelijkvaneenautovoorhundagelijksemobili
teitenzienhetalseenhandigeaanvullingophetlopen, fietsenenov-gebruik.Eenanderebelangrijkegroepbestaat uithuishoudensdiemeerdanéénautobezittenendeze tweedeautonietvaaknodighebben.
Begin2021teldeNederlandzo'n87.000deelauto's.Dit aantalishetafgelopendecenniumgestaaggegroeid.
80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0
Ontwikkelingaantaldeelauto's
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
--- P2P ---- exd.P2P
pep;
. ■
tM
tgv
r
S-
t -
_3!h.''Jl
cm ff
ffif m
‘f-/
te ■fté.te T;: ' '
h •.:%S ,-7-.s', jj
.'■i-
ï^i
-’i
2 Deelmobiliteitinuw gemeente
Vormen van deelauto's
'Deelauto'skomeninverschillendevormenensystemen voor.Voorgemeentelijkbeleidishetbelangrijkomde
belangrijkstekenmerkenhiervantekennen.
Peer-to-Peerdeelauto'szijnauto'svanbewonersdiezijzelf aanbieden,bijvoorbeeldviaeenplatformalsSnappCar.
Hiermeekunneneigenarenvaneenweiniggebruikteauto probereneendeelvandevastelasten(verzekering, afschrijving)terugteverdienen.Dezegroepdeelauto'sisde
laatstejarenhardgestegen.Overhetgebruikendeeffec
tenvanditaanbodopmobiliteiten parkerenisinNeder
landweinigbekend: afgaandopdeverhuurcijfersvan auto'sopdewebsitewordenveelvandezeauto'sslechts enkelekerenperjaargedeeld,maarerzijnookenkele
P2P-auto'sdiezeervaakgebruiktworden.
NaastdePeer2Peerauto'svindenwedevlootvandeel
auto'sdiedooreenorganisatiebeheerdworden.
Roundtripdeelauto'szijndeelauto'sdieopeenvasteplek
staanenaltijdteruggebrachtmoetenwordennaardieplek.
DenkaandeGreenwheels-auto'sbijstations.
Free-floatingdeelauto'smagjeoveralachterlaten.Meestal moetdatwelbinneneenbepaaldgebied: zomagjeeen ShareNow-autooveralinAmsterdamachterlaten.
Community-baseddeelauto'szijndeelauto'sdienietdoor eencommercieelbedrijfwordenaangeboden,maardoor eengroepbewoners,bijvoorbeeldviaeenenergiecoöpe- ratieofbuurtvereniging.
Businesscarsharingiseenvormvanautodelenwaarbij (lease)bedrijvendeauto'svoorzienvandemogelijkheidom deautoals(zakelijke)deelautoaantebieden.
Voormeerachtergrondinformatieendecijfersoveruw gemeentekuntuhetdashboardautodelenvanCROW bekijken.
buurt O Auto huren mie
^ ^
" ^ ^ ft eeveiügd 1
^ ___ - —
yï. DT:
l
t
f
I:-':
SHARENOVVV^
b H-109-XT
mmm.
12^
iillii
1
/1ia '
-JL.
.'s
J
Si
ei';
P
m m
s
>
iV
I HP.
J
§@1
Ad
m
[ié
3
De rol van de gemeente bij autodelen
Hetisbelangrijkdatuwgemeenteeenduidelijkepositie inneemtbijvragenwaarautodelenaandeordeis.Daarbij gaathetaandeenekantomderolvandeelmobiliteitin ruimtelijkeontwikkelingenenaandeanderekantomhet gemeentelijk(parkeer)beleidendeelmobiliteit.
I
I
auto
delen
L.
Bijruimtelijkeontwikkelingenzienweeentoenamevan bouwplannen,waarbijerminderparkeerplaatsenworden gebouwdomdatereenaanbodvandeelmobiliteitin/nabij hetbouwplanisvoorzien.Ditkaneenzeersuccesvolleen positievebijdrageleverenaandeomgeving.Eenaantal voordelenvanzo'nafspraak:
“ Debouwkostenblijvenbeperkt:afhankelijkvanhoehet parkerenwordtingepastkunnendebouwkostenvaneen parkeerplaatsoplopentot€50.000,-(ineenkelderonder eengebouw).Metnamebijhetstrevennaarbetaalbare woningenkanditeenstapindegoederichtingzijn.
“ Hetmaakthetmogelijkommeerwoningentebouwen (verdichting),zonderdatditdedrukophetwegennet verhoogt:dekortereafstandenengoedovmakende afhankelijkheidvandeautominder.
“ Hetgeeftruimteomdeleefbaarheidindeomgevingte verbeteren:natuurinclusiefbouwenen klimaatadaptatie- maatregelenhebbenimmersookruimtenodig.
“ Nieuwereelektrischedeelauto'senlaadpuntenkunnen ookterugleverenaanhetnet:eenrijtjedeelauto'skan overdagdeteveelopgewektezonne-energievanafhet dakopslaanendit'savonds(deels)aandebewoners terugleverenalsdeTVaangaatenergekooktwordt.
Dezevoordelenzijnalleenteverzilverenalsinhetruimtelijk beleidrekeninggehoudenwordtmetdezeaspecten.Aan deanderekantgeeftditbeleidookdenodigeuitdagingen:
“ Hoegarandeertdeontwikkelaardathetaanbodvan deelmobiliteittegeneenredelijkeprijsbeschikbaarblijft voorde(nieuwe)bewoners?Alsdedeelauto'sverdwij
nen,iserimmersgeenruimtemeeromdeeigenauto's allemaalterugtelatenkomen.
“ Hoezorgjedathetaanbodvanmobiliteitblijftpassenbij delevensfasevanbewoners?Eenjongstelzonderkinde
renheeftbehoefteaaneenandervoertuigdaneengroot gezin.
“ Wordendedeelauto'sookuitgeleendaananderewijk
bewonersofishetexclusiefvoordebewonersvande nieuweontwikkeling?
“ Hoezithetparkeerbeleidindeomgevingeruit?Kan voorkomenwordendatnieuwebewonersalsnogeen autoaanschaffenendezeindewijkplaatsen?
Afhankelijkvanuweigenpolitiekeprogrammaenovertui
gingenzultudaareenmeningoverkunnenvormen.Uit
eindelijkisditvaninvloedopdeuitgangspuntenvande omgevingsvisieenhetomgevingsplan(nunogbestem
mingsplan)vanuwgemeente.Ditkomtonderanderetot uitdrukkingindeparkeernormvanuwgemeente.
4 Deelmobiliteitinuw gemeente
Bijmobiliteitsbeleidisdebelangrijksteopgaveonn deelauto'sdejuisteplektegeveninhetparkeerbeleid.
Deuitdagingisdaarbijomdepositieveaspectenvanauto- delenzoveelmogelijktebevorderenendenegatievete beperken.Veelgenoemdepositieveaspectenvanauto- delen(voordepeer-to-peerauto'sgeldtditinmindere mate)zijn:
“ Hetwerktruimtebesparend:vooriederedeelauto kunnenmeerdereparkeerplaatsenvooreigenauto's wordeningeruild.Afhankelijkvandeomgeving,zoals debeschikbaarheidvanopenbaarvervoerendebereik
baarheidvanscholenenwinkelsopfietsafstand,kunnen perdeelautominimaal2ensomswel10parkeerplaatsen vooreigenauto'swordengeschrapt.Zoalseerder gezegdkandezeruimteindestraatgebruiktwordenom deruimtelijkekwaliteitteverhogen,bijvoorbeelddoor groen.
“ Hetversneltdevergroeningvanhetwagenpark. Deel
auto'szijntegenwoordigbijnaperdefinitieelektrisch, vanwegedelagerekostenperkilometer,iedere(tweede
hands)autodieiemandwegdoetofuiteindelijktoch maarnietaanschaft,levertautomatischmilieuwinstop.
“ Hetverminderthetaantal(te)korterittenmetauto's.
Deeigenautowordthetmeestgebruiktopafstandentot ca.5kilometer.Omdatdekostenvaneendeelautoveel inzichtelijkerzijn,kiezendeelautogebruikersblijkbaar vakervoorde(elektrische)fietsofhetovalszeeenkorte verplaatsingwillenmaken.Juistdekorterittenzijnmet eenverbrandingsmotorhetmeestschadelijkvoorde luchtkwaliteit.
“ Bijbuurtgebondendeelautoprojecten(community based)kanhetsamenbeherenvaneenaantalauto'shel
penbijhetbevorderenvandesocialecohesieineenwijk.
Ookhiergeldtdathetstimulerenvanautodelengepaard gaatmeteenaantaluitdagingen:
“ Dedirectekostenvaneendeelautowerkenpsycholo
gischandersdandemeeronzichtbarekostenvaneen eigenauto.Voorbepaaldegroepenwordteendeelauto gezienalseenspeeltjevoordewelgesteldepersonendie zichdezevormvanvervoerkunnenveroorloven.
“ Hettoewijzenvangratisofgoedkopevergunningenen hetreserverenvanparkeerplaatsenkandoorbuurt
bewonerswordenopgevatals'autootjepesten'.
“ Hetgoedinrichtenvanhetwerkprocesindegemeente kanlastigzijn.Vooreensoepelebehandelingvaneen aanvraagvooreengereserveerdeparkeerplaatsissamen
werkingtussendeafdelingverkeer,beheer,vergunning
verleningenhandhavingergbelangrijk.Degemeenten diedelaatstejarendegrootstegroeilietenzienin
(nietp2p)deelauto'shebbenallemaalgeïnvesteerdin deelautobeleideneengoedingerichtwerkproces.
“ Nietelkedeelautoheeftevenveelmaatschappelijkeffect.
Hethelptalshetgemeentelijkbeleidaangeeftwelke doelenerwordennagestreefdzodathetmakkelijkeris omtebeoordelenoferdegemeentezoumoetenmee
werkenaaneen(nieuw)deelauto-initiatief.
“ Deelauto'sdragennietalleenbijaanbereikbaarheids- doelen,terwijlveelgemeenteninhunbeleidvoormobi
liteitvooraldaaropfocussen.Kijkdusooknaarzakenals hetgebruikvandeopenbareruimte,vergroening/elektri
ficatievanhetwagenpark,socialecohesieenbewuste mobiliteitskeuzesvoorkorteritten.
Degemeentekandemeestezakenvoordeelauto'sregelen viahetparkeerbeleid.Ditgebeurtindeparkeerverordening, deverordeningparkeerbelastingenendebeleidsregelsdie daarbijhoren.Viavergunningsvoorwaardenbijdeparkeer- vergunningen hetaanwijzenvanparkeerplaatsen meteen verkeersbesluitishetmogelijkomeisentestellenaande aanbiedervandeelauto's.
Erzijngemeentendiezelfdeelnemenineenofmeerdeel
auto'sbijwerklocaties. Dezevoertuigenkunnendoor gemeenteambtenaren (zakelijkerittendoordeweeks)en somsookdebewonersindebuurt(vooral'savondsenin hetweekend)wordengebruikt.
Voordemonitoringvanhetgemeentelijkbeleid,ishet belangrijkdatafsprakengemaaktwordenendatabeschik
baarkomt. Hiervoorkangebruikgemaaktwordenvan:
www.dashboarddeelmobiliteit.nl
Dehandvattenvoorgemeentelijkebetrokkenheidbijauto
delenwordenverderuitgedieptindetoolkitautodelen.
Dezewordtin2022verbeterdenzaldaarnawordenvoort
gezetalsdetoolkitdeelmobiliteit. Hierinkomendusook fietsen,scootersenhubsaandeorde.
■üli
i, oDia..'-'-V , ■.■ ;as
«V., 'S
im
rH M
as: sn
S| 10
Deelfietsen, deelscooters en micromobiUteit
Voordeelfietsen,deelscootersenmicromobiliteit(stepjes, hoverboardsenvoertuigendiewijnunognietkennen)zien wijdatditaanbodlangzaamvanuitdegrotestedendoor
sijpeltnaardeomliggendegemeenten.Waardeelauto's vooralwordengeplaatstopparkeerplaatsen,diealvoor
geenrijbewijshebben.Voordeelscootersisditeengenuan
ceerderverhaal. Hetisiniedergevalzodatdemeestedeel
scootersinNederlandelektrischzijnendatzenietofinveel minderemateopgevoerdzijndanscootersineigendom.
auto'sbestemdwaren,zienwedatdeelfietsenetcsoms deweg(parkeerplaatsen)maarookvaakinanderedelenvan deopenbareruimtewordengeplaatst.
Deindrukisdatveeldeelfietsenv 'alwordengebruikt aersonendieeenketenreismaken,duseerstmethet Vende'lastmile'meteendeelfiets.Hetaantalmensendat eendeelfietsgebruiktvanafhuisisbeperkt(deswapfietsis geendeelconceptmaareenleasefiets).
Decombinatiefietsenopenbaarvervoerblijkteenijzer
sterke: inhetboek'Hetrechtvandesnelste'vanThalia VerkadeenMarcoteBrömmelstroetwordtuitgebreid ingegaanopditverschijnsel.Ditiseenvandebelangrijkste argumentenom,metnameinhoogstedelijkgebied,te zorgendaterdeelmobiliteitis.
Devoordelenvan(deel)fietsenzijnbekend:fietsenisgezond, eenfietsneemtergweinigplekin-zowelrijdendalsgepar
keerd-enhetbiedtzelfstandigheidaangroependie(nog)
Denadelenvandeopkomstvandezesystemenzijnook evident.Vooralindegrote,drukkestedenneemtdeergernis toeoverhinderlijkgeparkeerdefietsenenscooters,vooral vandefreefloatingsystemen.Ookhiergeldtdatgemeenten viabeleidenreguleringkunnenzorgendatreizigersvooral vandevoordelenkunnenprofiterenendatdeomgevingzo weinigmogelijklastheeftvandenadelen. Inde'Fietsberaad- publicatie37: Leidraadgemeentelijkbeleiddeelmobiliteit, oktober2021'zijndemeestebeleidskeuzesen-maatregelen uitgewerkt.Veelvandezemaatregelenzijngebaseerdopde AlgemenePlaatselijkeVerordening,waarhetgebruikvande openbareruimteingeregeldkanworden.DezeAPVwordt doordegemeenteraadvastgesteld.Voorgebieden,waarhet aanbodonbeheersbaarlijktteworden,ishetverstandigom natedenkenoverhetuitgevenvanconcessiesvoordeel- mobiliteitsaanbieders.Viadezeconcessiekunnenookeisen wordengesteldaanhetplaatsenvandefietsenenscooters.
% I |l iJ
i ^k
1
%
%
5
eelmobilitei'tiW'wIBHfneente
■X.
O/o
1
/
X / /
V’/M é
j
\ 1
■■
Hubs
-
i r j
0
ta
Hubs,mobiliteitshubs,ofmobipuntenzijnlocatieswaar verschillendevormenvanmobiliteitbijelkaarkomen.
Deaardenomvanghiervankanenormverschillen:station Utrechtzoujeeenhubkunnennoemen,maareenplek waareendeelautoeneenpaardeelfietsenstaanindewijk ook.Omdatdezehubsvaakindeopenbareruimtestaan,is hetdemoeitewaardvoorgemeentelijkbeleid.
Hubshelpenomhetaanbodvandeelmobiliteitzichtbaar en herkenbaartemaken. Ookzorgthetervoordater slimmereketensvanverplaatsingenkunnenworden gemaakt.Totslotmaakteengoednetwerkvanhubshet optermijnmogelijkomdeelsystemenvan'roundtrip' naar'oneway'telatenveranderen. Datzoumogelijkmaken datreizigerseendeelautonietmeereenheledaghoeven tereserveren,maartweeaparteritten,waarbijdeauto tussentijdsvanuitdehubdooreenandertelenenis.
Dehubkandaarmeeeenbelangrijkestapzijnnaareen beterwerkendsysteemvan'MobilityasaService'.Daarin wordtviaeenOnlinedienst(bijvoorbeeldeenappopde telefoon)eenreisgepland,gereserveerdenbetaald,waarin deelauto's,deelfietsen,hetgewoneovenanderevoor
zieningengecombineerdworden.
Voornieuws,voorbeeldenenmeerinformatie:
www.mobiliteitshubs.nl.
Derolvandegemeentebijhubsisgerichtop:
■ Ruimtelijkespreidingvanhubs:zijndeverschillende plekkenindegemeente(wijken,dorpskernen)voldoende bediend?
“ Systeemwaardevanhubs: inhoeverrevormendedeel- voertuigenindehubeenonmisbareschakelvoorenna hetov?
“ interoperabiliteit:viadevoorwaardenomvoertuigen ineenhubtemogenplaatsenkaneengemeentenadere eisenstellenaanaanbiedersvandeelmobiliteit,bijvoor
beelddatgebruikersvananderesystemenookdeze voertuigenmoetenkunnenreserveren,ofdeeisdathet voertuigineenMaaS-apptereserverenis. Daarvooris eendatastrategienodig.
■ Ruimtelijkekwaliteit:alseenhubwatgroterwordten ookoverkaptevoorzieningenheeft(fietsenstalling, wachtruimtevoorhetov),wordteenhubvergunning- plichtig.Ditzalbeleidsmatigwordenvertaaldinhet omgevingsplan,waardegemeenteraadoverbesluit.
■ Meekoppelkansen: hetcombinerenvanhubsmet meerderedeelauto'sleidtooktoteengeconcentreerde vraagnaarlaadinfrastructuur.Demogelijkecombinatie metbidirectioneelladengeeftkansenomopwijkniveau tezorgenvoorbuffersvanlokaalopgewekteenergiedie indeavondkunnenwordengebruikt.Hiermeewordt overbelastingvandehoofdinfrastructuurvoorstroom
voorzieningverminderd.
Referenties
CROW,dashboardautodelen,
crow.nl/dashboard-autodelen,oktober2021
Fietsberaadpublicatie37: Leidraadgemeentelijkbeleid deelmobiliteit,oktober2021,hiertedownloaden KennisinstituutvoorMobiliteitsbeleid,Sturenin parkeren,juni2018,DenHaag
KennisinstituutvoorMobilteitsbeleid,Deelauto-en deelfietsmobiliteitinNederland:ontwikkelingen, effectenenpotentie(update13-10),oktober2021, DenHaag
CROW-KpVV
CROW-KpWontw/ikkelt,verspreidtenborgtcollectieve kennisvoordedecentraleoverhedenophetgebiedvan mobiliteit.Hetgaatomkennisdiefundamenteel ondersteuntbijdebeleidsontw/ikkelingen-uitvoering.
Over CROW
CROWbedenktslimmeenpraktischeoplossingen voorvraagstukkenoverinfrastructuur,openbareruimte, verkeerenvervoerinNederland.Datdoenw/esamen metexterneprofessionalsdiekennismetelkaardelen entoepasbaarmakenvoordepraktijk.
CROWiseenonafhankelijkekennisorganisatiezonder w/instoogmerkdieinvesteertinkennisvoornueninde toekomst.Wijstrevennaardebesteoplossingenvoor vraagstukkenvanbeleidtotenmetbeheerininfrastructuur, openbareruimte,verkeerenvervoerenw/erkenveiligheid.
Bovendienzijnw/iJexpertsophetgebiedvanaanbesteden encontracteren.
CROW
Postbus37,6710BA Ede Telefoon(0318)695300 E-mailklantenservice@crow.nl Websitewww.crow.nl
Eebruari2022
CROWendegenendieaandezepublicatiehebbenmee
gewerkt,hebbendehierinopgenomengegevenszorg
vuldigverzameldnaardelaatstestandvanwetenschap entechniek.Desondankskunneneronjuisthedenindeze publicatievoorkomen.Gebruikersaanvaardenhetrisico daarvan.
CROWsluit,medetenbehoevevandegenendieaan dezepublicatiehebbenmeegewerkt,iedereaansprake
lijkheiduitvoorschadediemochtvoortvloeienuithet gebruikvandegegevens.
Deinhoudvandezepublicatievaltonderbescherming vandeauteurswet.
DeauteursrechtenberustenbijCROW.
8 Deelmobiliteitinuw gemeente
