ELECTRO RADIO MERCEER

r

-

ELECTRO RADIO MERCEER

\

I ^vaü MHI

VEERTIENDAAGS ____

VAKBLAD VOOR

: £ ^{25e Jaargang}

nr. 628 .

handelareninelektrischeverbruiksartikelen

ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATEURS

7 juli *56

en RADIO-ONDERDELEN

.

handelaren in radiotoestellen EN VERLICHTINGSARTIKELEN

N^erS ZgZverd^dleSSfM*beLTdlfTgvan bezoekers uitbinnen-

^^hoofdstedelijkeilluminatie,dieeentotalecapaciteitheeftvan986,8kilowatt,isvoorhetzomerseizoen 1956gedeeltelijk Dehoofdstedelijketiiummuuc,uicccncutoic«.uK~____ .

gedaanteveranderd, namelijkdoordeaanwezigheidvaneenaantalprojecteninmodernestijl.Dehierboveneereb w ceerdefoto vaneenplekdiehiervoorzekerinaanmerkingkwam, hetLeidseplein,geeftvandezemoderneverlicht-0™' goedbeeld,niettegenstaandederegendievielopdeavonddatdefotograaferopuittrok.Devrolijkekleurenvan, ' CCn

plein-illuminatie,dieopdezezwart-witfotografieverlorengaan,gevenaanhetgeheeleenextrafeestelijkcach Overdezomerverlichtingvandehoofdstadgeefthetartikel oppag.497 -

nhniArlfp//j

van

van de Leidse-

meerbijzonderheden;eendaarvan isbijv. detoe- waarmeeopmerkelijkeresultatenwerdenbereikt.

passingvanprikkabelverlichtingophalvespanning.

*

ft' 3

-

:

' rp?-\

j^zeüló H m k£tuttè*tJ&ü*Lp. uió f

VoeltUhetgemisaandoelmatigevervoergelegenheid?

Ukunt hetrayon,datU nu bestrijkt,meteenFord Escort Combinatiewagenin éénklapuit­

breiden.Snel enveilig kuntU een kwarttonaangoederen(zelfsvangroteafmetingen)ver­

voeren. Iniederverkeer manoeuvreertde Escortverbluffend handigenookhetparkeren is geenprobleem(doordekortedraaicirkel).

Bovendien...wanneerUermetUwgezineensopuitwilt,dankan inéén handomdraai een deelvandebagageruimteveranderdwordenineenruimezitbankvoor3 personen,waarbij Unogvoldoendebagageruimteoverhoudt(dus ideaal bijv. voor kamperenI)

Voorzakenen privé genoegens...dècombinatie

zuinige enpiiiige 36pk 4cyl.motor

Vraag do FordDealeromeen proefrit.

Dan„proeft"Udevoordelen.

Bekijkookeensde voorname Squlreen deTaunus15-MCombinatiewagenende ultgebreldeFordbestelwagenreeks.

Vanaf f 4375.-

(250kg bestelwagen)

I

UITGAVEVANDEN.V.UITQEVERSMIJ.

DILIGENTIA - AMSTERDAM Postgiro: 136400 Bankier: Twentsche Bank

*

ELECTRO RADIO MERCI I R

■>:s-

Redactie en Administratie:

Kalverstraat 35-37, AmsterdamC.

Telefoon 39743(4lijnen) Verantwoordelijk redacteur:

Jan C. H. Kops Abonnementsprijs:

f7,— perjaar; voor leden van deaangeslotenvakorganisatiese.d.

f5,— per jaar.

Losse nummers f0,40

i

_-

VEERTIENDAAGS VAKBLAD ; :

metdemededelingenvan

•• > É

bedrijfsorgaan ElectrotcchnischAmbacht enDetailhandel NederlandseVerenigingvan ElectrotechnischeWerkgevers Nederlandse Electrotechnische Winkeliersorganisatie StichtingCentraal Instituut voordeSlofzuigerhandel

(Cistofa)Afd.Detailhandel

I

i

Nederl. Kath.Bondvan Electrotechnische Werkgevers St.Antonius

NederlandseVerenigingvanNeonInstallateurs Federatie van Electrotechnische Werkgeversorganisaties

NederlandseVerenigingvanNettenbouwers

WAAROM „AFBETAL1NGSBESCHIKKING1956” ?

Het termijnbetalingskrediet kent vele problemen

;j

:

Steeds groeiende omvang en gevaar voor prijsont­

|

wikkeling motieven voor regeling van staatswege

!

doorJ.F.ten Hacken,Econ.Drs.

Doorc/eonlangsinwerkinggetreden„Afbe- talingsbeschikking 1956” (men zie hiervoor pag. 499) staathetprobleem vanhet termijn- hetalingskredietweerinhetmiddelpuntvande belangstelling. Het termijnbetalingskrediet is een kredietdat wordt verstrektvoor aankoop van duurzame verhruiksgoederen, met aflos­

singvanditkredietin termijnen. Hettermijn­

betalingskrediet kan zowel produktief als consumptiefkrediet zijn. Dat wilduszeggen, dat het krediet dat verstrekt wordt aan een hedrijfshuishouding, dusaan een zaak ofam- hachtsbedrijfbijvoorbeeld, mits lietin termij­

nen wordt terugbetaald, evengoedonder bet termijnbetalingskredietvaltalsbetkredietdat aan een gezinshuishouding wordt verstrekt onderdezelfdevoorwaarden. In feitekomthet termijnbetalingskrediet dus hierop neer, dat het betreffendebedrijfofgezineenduurzaam verbruiksgoed koopt en hierop meteen een kredietneemt,datintermijnenwordtafgelost.

In feite komt de echte afbetaling niet veel meer voor. De huurkoop is hier voor in de plaats gekomen. De termen „Consumptief, Gezins- en Volkskrediet” slaan eigenlijk meer opdekwaliteitvande kredietnemerofhetdoel vanhetkrediet:Consumptiefkredietisdanvoor gebruiksgoederen, in tegenstelling tot produk- tiefkredietvoor produktiegoederen (bijv. ma­

chines). Gezins- en Volkskrediet duidtaan dit mendenktaan kredietvoorhetgezin,voorhet volk, dusook consumptiefkrediet. Uit de laat­

stedrietermen blijkt in hetgeheelniet, dat er regelmatige terugbetaling zal moeten plaats vinden in termijnen.

Om bovendien ook de kredieten, die in dit kader worden verleend aan bedrijfshuishoudin- gen, in de beschouwing te betrekken, kan het best gesproken worden van het „termijnbeta- lingskrediet”. Hieronder vallen dan zowel het produktief als het consumptiefkrediet,terwijl tevens het huurkoopkredieten hetalbetalings­

krediethieronderkunnen worcengerangschikt.

daternietveeloverblijftom tesparen;water eventueeloverzou kunnenblijvengaatgemak­

kelijkopaankledingen andere grote uitgaven.

Met behulp van het termijnbetalingskrediet is het echter mogelijk om de beschikking te ver­

krijgen over een duurzaam verbruiksartikel, zonderdat directdegeheleprijs vanditartikel behoeft te worden voldaan. Door slechts een kleingedeeltevandekoopprijstevoldoenkrijgt deconsumentdus hetbetreffendeartikel inzijn woning,terwijlderestvanhettebetalenbedrag kan worden voldaan in meestal maandelijkse termijnen. Deze termijnen moeten zo gekozen worden, dat de koper ze in zijn wekelijks of maandelijks budget kanopnemen.

Tegenover het voordeel dat dekredietnemer krijgt, namelijk het duurzame verbruiksartikel directtotzijnbeschikking,staatdeprijsvanhet krediet.Inclusiefkosten isdezeprijsniettever­

waarlozen. Indien we echter in aanmerking nemen,dat het voortle bredelagenderbevol­

king niet mogelijk isom voorafresparen,dus datmenzonderdittermijnbetalingskredietniet inhetbezitkankomenvanduurzameverbruiks- artikelen.ishetnietvenvonderlijk,darhiertegen weinigbezwaarwordtgemaakt.Bezwarentegen deprijs vanhet termijnbetalingskrediet komen juist van hen die in hogere inkomensklassen vallen en die eventueel wel zouden kunnen sparen.

Ditligttrouwensvoordehand,deberekening vandekosten kaniedereen maken, maaralleen voorhendiebuiten het termijnbetalingskrediet kunnen, is deze berekening interessant. Zij kunnenafwegen:deaanschaffingvaneenduur­

zaamverbruiksartikeleen zekere tijd uitstellen ofdeprijsvan hetkredietbetalen.

Wellicht zijn er mensen, die menen, dat zij die niet kunnen sparen, ook maar moeten af­

zien van de aanschaffing van duurzame bruiksartikelen.Indienweechterinaanmerking nemen,dat deaanschalfing vaneen duurzaam

.r

5

}

ALLERLEIBENAMINGEN

Tndepraktijkkomenwevelebenamingenregen Avoor hettermijnbetalingskrediet, welkesoms aanleiding kunnen zijn tor spraakverwarring.

Zo kennen we de namen Albetalingskrediet, Huurkoopkrediet,Consumptiefkrediet, Gezins- krediet en Volkskrediet». Tussen deze soorten krediet is veel overeenkomst maarer zijn ook weer verschillen tussen.

Het Afbetalingskrediet bijv. legt de nadruk op „afbetaling”, in feit wordt de koper bij de overdrachtvan hetartikel meteeneigenaar. Bij wanbetaling heeft de verkoper dus geen direct verhaal ophetverkochteartikel.

Bij het huurkoopkrediet wordt een overeen­

komst gesloten, waarin o.m. bepaald wordt, dal'degoedereneerst ineigendomvande huur­

koperovergaan, indien alle huurkooptermijnen zijn voldaan.

ASPECTEN VANHET TERMIJNBETALINGSKREDIET Tnhethiernavolgendezullenwijenigeaspecten

vanhettermijnbetalingskredietinhetalgemeen beschouwen,om daarnademaatregelenvande regering, in de vorm van de „Afbetalingsbe- schikking 1956", in het bijzonder te kunnen toetsen.

Betekenisvoordekredietnemer

Voordekredietnemerishertermijnbetalings- kredietvooralvanbetekenisinverbandmethet aanschaffen van duurzame verbruiksartikelen.

Overhetalgemeenzijndegrootstegroepen debevolkingnietinstaatomtesparenendaar­

na overte gaan tot het aanschaften van bijv.

radio-apparaat ofeenstofzuiger. De dage­

lijksekostenvanlevensonderhoudzijnzogroot.

van

ver­

een

480

verbruiksartikelinwezeneeninvesteringvormt, diegedurendevelejarenzijnvruchtenafwerpt, zal men tot een ander standpunt komen. Het termijnbetalingskrediet geeft juist aan de minder draagkrachtigende mogelijkheidomte sparenindevorm vanbezit. Detebetalenter­

mijnen zijn besparingenuit hetlopende inko­

men. Indien ergeen verplichting zou zijn om dezetermijnentevoldoen,zoudendebetreffen­

de bedragen zonder meer verdwijnen in de lopendeuitgaven.Nukandekredietnemerzeg­

gen, dathij naafloop van degehele transactie het duurzame verbruiksartikel heeft gespaard.

Ditisvoorhemeenvormvanbezitenvanwel­

vaart. Door achtereenvolgens verschillende duurzame verhruiksartikelen aan te schaften, kan de kredietnemer dussteeds tot eengroter bezit komen en tot een hogere welvaart, wat zonderhettermijnbetalingskredietnietmogelijk was geweest.

Natuurlijk staat tegenover deze verhoging vanhetwelvaartspeilvandekredietnemerdeaf- lossingsplicht, welke tot een inperking van andere uitgaven noodzaakt. Doordat men dus andereconsumptieveuitgavenachterwegemoet laten, schijnt het dathier slechtseen verschui­

vingplaats heeft van tijdelijkeverbruiksgoede- ren-consumptie naarduurzameverbruiksgoede- ren-consumptie. Toch kanhiergesprokenwor­

denvaneenverhogingvandelevensstandaard, want de duurzame verhruiksartikelen blijven hun vruchtenafwerpen, ook nadat alle termij­

nen zijnvoldaan. Het verhoogdewelvaartspeil komtvoorhet individu ookpsychologisch tot uiting, namelijk door het gevoel rijk te zijn, het bezittenvaneen wasmachine bijv. en een televisie-apparaat, zodat menwat bezit betreft niethoeftondertedoenvoorburenen kennis­

sen. Hiervoorgaat men zich ook meer bewust toeleggenopde verhogingvanzijnlevensstan­

daarden trachtmenookeenhogerinkomente bereiken.

van hun inkomen moeten wegbrengen, om aanhun verplichtingen tevoldoen.

Tegendezeuitwassenmoetenmaatregelen worden genomen:de kredietnemers moeten worden beschermd, niet alleen tegen hun eigengebrekaaninzicht,maarooktegen de te aanlokkelijke aanbiedingen voor finan­

ciering.

In de hierbovenaangehaalde voorbeelden is vooralgesprokenoverhetconsumptieftermijn­

betalingskrediet;

betalingskrediet kunnenwedezelfdeopmerkin­

gen maken, alhoewel de nadelen in geringere

meer HET WELVAARTSPEIL

EN DE WERKGELEGENHEID y7oals we hierboven beschreven, brengt het

termijnbetalingskredietvoordebredelagen der bevolkingde mogelijkheid meeom deelte nemenaandewelvaart,doorhetbezitvansteeds meerduurzameverhruiksartikelen. Vroegerwas eenstofzuigerluxe, evenalseenradio-apparaat.

Voor velen was deze luxe moeilijk bereikbaar.

Metdetoenamevanhettermijnbetalingskrediet wordendezeduurzameverbruiksartikelensteeds meerbinnen hetbereikvandemassaderbevol­

king gebracht. Een sprekend voorbeeld isook het bezit van een auto in de Ver. Staten van Amerikaen de bromfietsin Nederland.

Door de grotere omzetten in de duurzame verbruiksartikelen, moet de produktieeveneens worden uitgebreid, hiervoor zijn weer investe­

ringen nodig, welkeophun beurtandereindu­

strieën in bewegingbrengen. Tegelijkneemtde werkgelegenheid toe, wat weer een cumulatief effect heelt, dat wilzeggen, dat doordeze toe­

name van werkgelegenheiden uitbreiding van de produktie, weer meer inkomens beschikbaar komen, die op hun beurt de vraag versterken.

Bovendien ishetmogelijkombijgrotereom­

zetten de produktie op grotere schaal op te zetten,hetgeendekostenperstukverlaagd,zo­

datuiteindelijkdeconsumenthetzelfdeprodukt tegen een lagere prijs zal kunnen aanschaffen.

het produktieftermijn- voor

ALGEMENE CONCLUSIE

]~~\ooreen toenamevan liettcrmijnbetalings-

^kredietzalnietalleen hetindividuelewel­

vaartspeilstijgen, maarzalook het algemene welvaartspeil van een volk hoger worden, namelijk door de stijgende welvaart van de individuen en doorde toename van de inves­

teringen ten behoeve vanhetproduktie-appa- raat.

...tczwareverplichtingenopzichnemen...

mate optreden. Verder valt wat betreft het produktief termijnbetalingskrediet nog op te merken, dat de duurzame verbruiksartikelen, welkede kredietnemerindeze gevallen ter be­

schikking krijgt,directofindirect bijdragen tot het vormen van een inkomen. De voordelen van deze investeringenzijndus niet alleen ge­

makengenot,maarvooraleenfinancieelvoor­

deel,indevormvaneenbijdrageinhetproduk­

tie- of distributieproces, bij de kredietnemer.

Methettoenemenvanhet welvaartspeil de consumentstijgt dusookhet welvaartspeil vandeondernemingenenmetdezeheidestijgt ook de welvaartvan de staat, nietalleenindi­

rect, doordat zij overkoepelend orgaan is, maar ook direct, door een hogere belasting­

opbrengst, welke met stijgende inkomens en winstengepaardgaat. Dezebelastingopbreng­

sten kunnen weer worden aangewend, hetzij direct oflater, afhankelijk van de te voeren economische politiek, voor uitvoering publieke werken, als wegenaanleg, kanalen­

aanleg, recreatieoorden, ontginningen, defen­

sie enz. en voorsocialedoeleinden, zoalspen­

sioenregeling, weduwen- en wezenzorg,steun e.d. Doorditalles wordt ook weereen hoger welvaartspeil voor de staat bereikt. Zo ziet men dus, dat door toename van het termijn­

betalingskrediet, de welvaartsstijging zich in allegeledingenmanifesteert.

Kandit voortduren?

Bijeennaderebeschouwing vandezeconclu­

siedringtzichdevraagopofdezeontwikkeling kan blijven voortduren. Immers indien het publiek zich van alle duurzame verbruiksgoc- deren heeft voorzien, zullen deomzetten weer dalenen zalerstagnatieoptredenindeproduk­

tie, wat ten kostemoetgaan van dewerkgele­

genheid. De vervangingsvraag komt hieraan tegemoet:Indieneenduurzaamverbruiksartikel isversletenofverouderd, zalereennieuw voor in de plaats komen. Een duurzaam verbruiks­

artikel hoeft nog niet geheel verbruikt te zijn, (vervolgoppag.495) van

Nadelen voordekredietnemer

Als nadelen van het termijnbetalingskrediet kunnen we voor de kredietnemer op deeerste plaats noemen de regelmatige extra belasting vanhetbudget.Deruimteinhetbudgetistoch algering;indiendaarnogdewekelijksofmaan­

delijks terugkerende termijnbetaling bijkomt, wordt het weerstandsvermogen in financieel opzicht nog geringer. Bijzondere gebeurtenis­

sen, maar vooral ziekte en dergelijke brengen somshogeextra kosten mee, waardoorde ter­

mijnbetaling in het gedrang komt. Moet een termijnbetalingsovereenkomstonverhooptwor­

den afgebroken, dan verliest men zijnrechten, zodat het gekochte duurzame verbruiksartikel moet wordenafgestaan.Hethiergenoemdege­

vaar is echter met de tegenwoordige sociale voorzieningen niet zo groot meer.

Een ander gevaar van het termijnbetalings­

kredietis,datdekredietnemerdoordeaantrek­

kelijke betalingsvoorwaarden aangelokt, er toe overgaatomtezwareverplichtingenopzich te nemen. Ditgevaar is in het geheel niet denk­

beeldig, in depraktijkkomen weherhaaldelijk gevallentegen, datdekredietnemerverschillen­

deduurzameverbruiksartikelentegelijkinhuur­

koop heeft. De eerste betalingen worden soms zeer laaggesteldofgeheel achterwegegelaten.

Is de kredietnemer eenmaal tot aanschaffing overgegaan, dan blijkt de regelmatig terugke­

rendetermijntegentevallen. Degevolgenhier- zijn, daterkredietnemers zijn, die 40%of

Betekenis voor het bedrijfsleven

Daartegenwoordigveletermijnbetalingsover- eenkomstennietmeerdoordeverkopersvan de duurzame verbruiksartikelen worden gefinan­

cierd, maar door speciale financieringsinstellin- gen,ishetrisicovanhettermijnbetalingskrediet voordedetailhandelaarinduurzameverbruiks­

artikelenverdwenen. Definancieringsinstituten nemenveelaldegeheletransactieover,inclusief alle risico’s. De detailhandelaar hoeft hiervoor tegenwoordigzelfsgeenrisicopremiemeerafte staan. Uiteindelijk zijnde tcrmijnbetalingsver- kopenvoordedetailhandelaarinduurzamever­

bruiksartikelen contante verkopen en geven meestal minder werk dan de andere contante

van

verkopen van duurzame verbruiksartikelen.

Doordat het termijnbetalingskrediet vele kopers brengt, die zonder dit krediet niet tot aanschaffing zouden overgaan van duurzame verbruiksartikelen, betekentdit voorde detail­

handelaar in duurzame verbruiksartikeleneen uitbreiding van zijn omzet. Echter niet alleen de detailhandelaar; ook voordegrossier, de importeuren deen fabrikant van de duur- verbruiksartikelen brengt het termijnbe- verhoging van de omzet.

voor zame

talingskrediet een van

I

481

.<

il

DE ELEKTRONICA in dienst van

^ui•!

de ontwikkeling en ontspanning

ⁱ

ⁱ

u:

Eenvandemeestspectaculairetechnieken onzetijdisongetwijfelddeelektronica.Deelek­

tronische industrie, die zich bezighoudt hetontwikkelen,vervaardigenenvervolmaken vande daarbijbenodigde hulpmiddelengroeit ineen tempo,datzelfsvoordemodernemaat­

schappijongewoonis.Dezegroeischeptechter toenemende problemen ten aanzien van de personeelsbezetting.

Immersnietalleenstijgende behoeften aan elektronischgeschooldekrachtenopelkniveau in de elektronische industrie zelf, ook daar­

buiten, overal waar elektronischeapparatuur toepassingvindt,kentmenditprobleem.Inhet geheleindustriëleapparaat,hetgehelebedrijfs­

leven, in overheids-en anderevitalediensten, overalwaargoederengeproduceerdofdiensten verleendworden,zijn mensennodigdiebegrip enaanpassingsvermogenhebben voorde veel­

zijdige bruikbaarheid van elektronische appa­

ratuur.

geneniereproduceren,waardoordekunstenhet vermaakbinnenhetbereik vandegrote zijn gekomen. We zien Edisonmet zijn fono­

graaf,degebroedersLumièremethunprimitieve filmapparaat, professor Fleming met de eerste elektronenbuis welke hij in 1904 construeerde en Marconi dieer in 1897 inslaagde de eersre draadlozeverbindingtotstandtebrenge medemorsetekenskondenwordenovergeseind.

Danwordendegrondbeginselenvoorhetdraad­

loosoverbrengenvangeluidinhetkortbehan­

deld,hetgeeneindigtmeteeneenvoudigschema vande geluidsomroep.

De technischeperfectie welke hierbij bereikt iswordtuitgebeelddoorfoto’svaneenomroep- cel, de ruimte voor het snijden en afdraaien vangrammofoonplaten,decontroleruimtenvan een zendereneen buitenopnamevande zend­

masten.Nadeevolutievanhetradiotoestelende verschillende thans gebruikelijke typen keren weterugtotdefonograafvanEdison,waarvoor dewasrollen langs akoestischeweg werden op­

genomen.

In aansluiting hierop licht de filmstrip ten­

slottedeontwikkelingvandemodernegrammo­

foonplaat roe. We zien hierbij dat men thans vooreenspeelduurvan45minutenmetéénlang­

speelplaat kan volstaan. Voorheen waren hier­

voor5gewonegrammofoonplaten nodigen in het verledenmoest men hiervoorzelfs 21 was­

rollenachterelkaarafdraaien.Totslotverduide­

lijkt een beeldje hoede geluidsreproduktictoe­

passing vindt bij het uitdragen van gesproken woorden muziek op sportvelden, infabrieken, opstraaten overal waar hetgeluid doorvelen gelijktijdig moetworden waargenomen.

FilmstripA2isgewijdaandefilm,detelevisie en de magnetofoon en behandelt deze onder­

werpen ineen twintigtal beelden. We zien het primitieve apparaat waarmede de gebroeders Lumière huneerste films vertoonden. De voor de huidige apparaten zo karakteristieke film­

rollenontbrekengeheel;deafgewerktefilmwordt ineenkastjeopgevangen.Toenmetbehulpvan deelektronicahetgeluid kon wordenversterkt, gingmenovertotdesprekendefilm,waarbijhet geluid in de aanvang op grammofoonplaten werdvastgelegd,welkementijdensdevertoning van de film afdraaide.

De uitvinding van de foro-elekrrische cel maaktehetmogelijkhetgeluiddirectopdefilm vast teleggeneneeneenvoudigschemamaakt duidelijk hoe de vertoning van de geluidsfilm thansinzijnwerkgaat.Eenbeeldvaneen mo­

derneprojectiecabine indebioscoopeneen op­

name in een filmstudio waar juist een scène wordt opgenomen besluiten dit deel van de filmstrip.

Vervolgenswordtdandetelevisiebehandeld, iets waarvan leken over het algemeen moeilijk duidelijk begrip krijgen. Eerst wordt het principe vande televisie: de ontleding van het beeldinpunten,behandeld,o.a.meteenplaatje van.deeerstebeelclontleder van Bairdwelkein 1922werdgeconstrueerd.Demodernewijze van

massa

ïi

i met

M’ :1I:

Hl

- s11 n,waar-

/. Edisonmetzijneerstefonograaf.Opdeachter- grondeenapparaatvan laterdatum.

'•i

v"

:

■ ’

' !. :

ï

'

Hetisinditverbandvanbelangdatleerkrach­

ten,diedeleerlingentoch moetenvoorbereiden optoekomstigefunctiesindemaatschappij,ook voorlichting kunnen geven over deze dynami­

schetechniek.Een techniek,waarmededejonge man of het jonge meisje direct of indirect te makenzalkrijgen,waarzijookmogenbelanden.

DeN.V. PhilipsGloeilampenfabrieken, diezich zointensiefmetdeontwikkelingderelektronica bezig houden, hebben begrepen dar hier voor heneen taak lagendaartoeopgericht de„Edu- cationalServiceonElectronics". Dezesteltzich ten doel — en zoals de naam reeds duidelijk maaktop internationaalniveau — voorlichting teverschaffenvoorhetgeheleonderwijsoverde elektronica en haar mogelijkheden. Bij deze voorlichting zal gebruik gemaakt worden van filmstrips,films, wandplaten, boeken,magneto- foonbanden en andere geschikte media.

. :

U 2. Professor Fleming met de door hem uitge­

vonden clcktronenbuis.

. !i

i

.

ï-

Ü

!

GRAMMOFOON en RADIO

J. Schematische voorstelling van de gang van zaken bijeenradio-uitzending.

A= microfoon—B—versterker—C=radio­

zender— D=ontvangantenne— E—radio­

toestel—F—luidspreker,waarvandegeluids­

golvenonsoorbereiken.

1

Binnen dit kader zijn onlangs een tweetal filmstrips verschenen in de serie: „Elektronica indienstvandeontwikkelingenontspanning”.

Filmstrip A1 behandelt in 25 beelden de ont­

wikkeling van radioen grammofoon. Een bij­

behorendtekstboekje geeftaan deleerkrachten voldoendestofomdatgenetertoelichtingtever­

tellen wat zij van geval tot geval wenselijk achten.

De filmstrip begint met een beeld te geven ééndervoornaamstevormenvanvermaak van

vaneen halveeeuwgeleden: hetbal.Daarnaast waren er nog wel concerten en toneeluitvoe­

ringen, maar het bezoeken hiervanwasslechts voor weinigen weggelegd. Ookaan demuziek­

beoefeningthuis, waarvanher volgendeplaatje eenbeeldgeeft, werdslechtsin kleinekringge­

daan. De filmstrook geeft dan enkele beelden vanfundamenteleuitvindingenwelkehermoge­

lijkhebbengemaaktgeluidenbeeldvast teleg­

eert

4. DebccldontledcrvanBairdalsvoorloper

dehuidigetelevisie. van

*=

van

■*

1Ul

T.V.-toren in Goes nog dit jaar

in gebruik?

,,Er besraateen kleine kans, (lat Zeeland dit jaar nog van zijn eigen televisie-apparatiiur re Goeszalkunnenprofiteren”,aldusIr.J.Verton teDen Haag. hoofdvandeafd. Radioen Tele­

visie. Naar het oordeel van de directievan de aannemingsbedrijven,diemetdetorenbouwbe­

lastzijn, zoudit uitsluitendmogelijkzijn,wan­

neer eerst een tijdelijke apparatuur wordt ge­

plaatst. Men is thans bezig met de ISe vloer, maardeapparatuurzalopde19emoetenkomen.

Wanneer de toren is afgebouwd, moetdelift worden aangebracht, hetgeen volgens deskun­

digen zeker drie, misschien wel vier maanden zalvragen.Tenslottemoetdandeantennewor­

dengeplaatsthetgeenminstensevenlangduurt.

Mocht de opzet „klaar voor Kerstmis" niet slagen,danzaliniedergevalhetstationteGoes omstreeks april 1957 in de tclevisie-uitzendin- gen zijn ingeschakeld, (rt)

5. Dcbeeldopbouwzoalsdezebijdetelevisiemet dekathodestraalbuisplaats vindt.

6. Schematische voorstelling van de geluids­

opnameen-weergavemetbehulpvandemag­

netische band.

beeldoritleding in punten, zoalsdar thans met de kathodestraalbuis geschiedt wordt met be­

hulp vaneen tweetalbeelden verduidelijkt. Dat metdeheenenweerrijdendevorkheftruckgeeft een inzicht in dewijze hoe men deze materie voor de toeschouwers (leerlingen van middel­

barescholen) heeftverduidelijkt.

Vervolgens wordt in beeld gebracht hoe de televisiestudioisingerichtendetelevisie-uitzen- dinginzijnwerkgaat.Aanhetslotvanditdeel wordt toegelicht, hoe her mogelijk is het tele­

visiebeeldin de bioscoopophetdoek teprojec­

teren, waardoor men daar rechtstreeks repor­

tageskanzienvanhetgeeneldersplaatsvindt.

Hetlaatstedeelvandefilmstrookisgewijdaan demagnetofoonen laatzien hoehet geluid op een band of draad wordt vastgelegd en weer hoorbaargemaakt.Defilmstrookeindigtmetde afbeelding van een aantal elektronenbuizen welke voor versterkers, magnetofoons en tele- visie-apparaten onmisbareonderdelen vormen.

v. D.

gen waaroverigensdiepe armoedeheerste.

Dit onderstreept nog eens de tragische ver­

antwoordelijkheid, die sommige radio-handc- Iaren opzichladendoordezemensentehelpen bij hun ziekelijkeneigingen om geheim tezen­

den.Watoverigensnognieteenszozwaarweegt als het medewerkenaan het ingevaarbrengen van mensenlevens door het storen van het radio-conractbij reddingwezenen vliegverkeer.

Onlangs nog is het voorgekomen dat de reddingboot Insulindegeen hulp kon verlenen aaneenzinkendPanameesschip,omdatiemand via een geheime zender op deze golf dronke­

manstaal zat uit te brallen.

JACHT OP GEHEIME ZENDERS

Ziekelijke hobby stoort ether ver keer en brengt kommer en ellende in gezinnen

Na wekenlange intensieve voorbereidingen voerdederijkspolitievanhetdistrictLeeuwar­

dendezerdagen opeenmiddageen klopjacht uitopgeheimeradio-zendersindegemeenten Dantumadeel en Achtkarspelen. Ongeveer tachtigpolitiemannen waarvan eengroot ge­

deelte ter camouflage in veewagens werd vervoerd, kwamen gelijktijdig tegen 25 ver­

dachteadresseninactieenwistenintweeuur tijdsnegencompletezend-installatiesinbeslag te nemen. Op vrijwel alle andere adressen werden wel onderdelen gevonden, maar had men blijkbaar de oscillatorzo goed weten te verbergen,dat geen wettelijk optredenmoge­

lijk was.

Deactiestondonderleiding vande districts­

commandant, overste A. S. Fogteloo, die ge­

assisteerd werd door her hoofd van de op­

sporingsdienst, afdeling bijzondere radiodienst van de P.T.T., de heer D. Neuteboom uit Scheveningen. Er werden drie installaties in beslag genomen te Zwaagwesteinde, twee in Veenwouden, een in Akkerwoude, twee in Harkema Opeinde en een in Twijzelerheide.

Er staar de betrokkenen een snelle berechting rewachten,waarbijzeerwaarschijnlijkdemaxi­

mum straf'gevraagd zal worden, nl. zesmaan­

den gevangenisstraf.

Deactiewasvoorbereidinvoortdurendover­

leg met de officier van Justitie te Leeuwarden, Een gedeelte

mr. H. M. Gelinck. De rijkspolitie had een buit, hier opgeslagen in specialevolmachtomongevraagddewoningen het bureau

re mogen binnendringen. Op verschillende Rijkspolitie te Murmer- adressen, waar de bewoners niet thuis waren, woude; „zendappara- verschafte de politie zich toegang door het tuur”,radio-ontvangtoe- uitsnijden van keukenramen of het binnen- stellen op afbetalingen

klimmen via dakramen. wat dies meer 2'F

Deomvang van laatstetijdindezestreek toegenomen, dat een actie wel volgen moest.

De in beslag genomen apparatuur wastech­

nisch bezien waardeloze rommel. Behalve de directezendgolf, waaropook dekustwachtzit, verwekkendezeapparatennogeengrootaantal lagere bijgolven, waardoor zelfs televisie-uit- zendingen gestoord kunnen worden.

Ontvangtoestel als golfmeter De zendertjes zijn van geen enkel controle- instrument voorzien,mengebruikteengewoon ontvang-apparaat als golfmeter en zodoende wordt dit ook steeds mee in beslag genomen.

Bijdebuitvandezerazziabevonden zichkost­

bare radio-toesrellen, sommige hiervan waren nog niereensatbetaalden kwamen uit wonin­

lietgeheime zenden wasde vanFrieslandzodanig dergelijke strenge tegen-

Gloeiende pook Dezendertjesblijkenzichvaakin handenvan a-socialeliedentebevinden,diezichnietontzien liederlijke taal voor hun microfoon te bezigen, ofdorps- ofstreekgenoten te beroddclenen te belasteren. Onder hen zijn mensen die, wan­

neer hun helpende ,,radio-deskundige” niet bij de hand is, losgeraakte verbindingen met een gloeiende pook proberen te solderen.

Het getal van in beslag genomen zenders is in ons land in de laatstezeven jarengestegen tot ongeveervijfhonderd. Erzijnerechternog enigehonderden,dievrijwelookallenoggezocht moeten worden in hetzelfde milieu, het milieu waar men zijn gezin in armoedige omstandig­

heden laat leven en dure ontvangtoestellen, platenwisselaars

van.... de kinderbijslag.

gramofoonplaten koopt en

dr.

de van

l

:: 483

••

THYRATRONS in de techniek

i

i

/. Wat is het en hoe werkt het?

i

2) HOF WERKT EEN THYRATRON?

Cvenals in de radiobuis bevindt zich in het thyratroneenkathode.Dezekanzowelvan het direct- als het indirect-verhitte type zijn.

Door de verwarming komen uit deze kathode elektronen vrij. Laten wij aannemen, dat de anode (zielig.) positief istenopzichtevande kathode. De elektronen zouden dan door deze anode aangetrokken worden, maar moeten daarbij de stuurelektrode g( passeren.

Maaktmennug,negatie!tenopzichtevande kathode,dan zullen deelektronenweernaarde

i

Thyratrons vinden steeds meertoepassing indetechniek. Het isdanookzeker, datde installateurs in de toekomst veel met thyratronschakelingente maken zullen krij­

gen. Daarom zal in ons blad in een reeks artikelen een korte uiteenzetting worden gegevenvandewerkingendetoepassingvan thyratrons.

!

•i

:r:

I

!

I) WAT IS EEN THYRATRON?

TTerthyratron behoorttotde familiederelek-

■L tronenbuizen. De oudste telg van deze familie,deradiobuis, iszogoedmogelijk lucht­

ledig gepompt; het thyratron daarentegen is gevuldmeteengasofmetmetaaldamp.Demeest gebruiktegassen zijndeedelgassen neon,argon enxenon, maar ookwaterstofgas wordt toege- pasc. Als metaaldamp wordt kwikdamp veel­

vuldig gebruikt.

Verder bevat het thyratron (vroeger vaak gastriode genoemd) evenals de radiobuis een gloci-kathode, één ol meer stuurelektroden en een anode. De constructie van het thyratron wijkt echter al van die van de radiobuis; de optredendestromenzijnvaakveelgroter. Voor industric-doeleindenzijnerbijv.typen,diestro­

menvantientallenampèreskunnenverwerken.

Devoornaamstetoepassingisdiealselektro­

nische schakelaar. In bet vervolg van deze artikelenreeks zullen verschillende toepassings­

mogelijkheden hiervan derevuepasseren.

na

^{kathode door dit} bombardement extra verh*c»

ententweedewordtdoorderelatiefzwareioncn de kathode beschadigd.

Daarom wordteen extraelektrodeg2aange­

bracht,dieeenpotentiaalkrijgt,welkenietveel afwijktvandievan dekathodeen diezoisge­

plaatst, dat de ionen op ditscherm vallen, in­

plaats vanop de kathode.

Wijziendus,datdooreenspanningsverande­

ring van de stuurelektrode het thyratron zeer snel van de niet-geleidende naar de geleidende toestand overgaat. Is het gas eenmaal geïoni­

seerd,danisdestuurelektrodenietmeerinstaat de stroom te onderbreken; de buitenste laag ionen werkt als het warealseenafscherming.

De spanning tussen anode en kathode wordt vrijwelalleendoorhetgebruiktegasendegas­

druk bepaald, en wordt de hoogspanning ge­

noemd.

Destroomkannualleenonderbrokenworden door het verlagen van de anodespanning tot onder de waardevan de hoogspanning.

Isdestroomeenmaalonderbroken,danzullen denogaanwezigegasionenweermetelektronen recombineren tot atomen; hiervoor is een be­

paalde tijdnodig, de de-ionisatietijd. Verhoogt men de anodespanning vóór dat deze de-ioni­

satietijdisverlopen,danontsteekthetthyratron weer spontaan, onafhankelijk van de stuur- roosterspanning.

De volgende maal gaan wij verder op de eigenschappen van het thyratron in. en zullen de karakteristieken van de buis behandeld worden.

:

5

3

l r*

K

k |

ï

ra

Vereenvoudigde doorsnede van een tyratron.

a = anode gj= stuurelektrode go= scherm k = katode

n\

^kathodeteruggestotenworden. Vermindertmen echterdenegatievespanningaangj, danzaler op een gegeven ogenblik, afhankelijk van de spanningaandeanodeendeconstructievanhet thyratron, een elektronenstroom gaan vloeien van kathodenaar anode. Deelektronenzullen dan tegende moleculenvanhetvulgasbotsen.

Door de grote snelheid, waarmee deze bot­

singenplaatsvinden,wordendegas-atomenge­

ïoniseerd, d.w.z. er worden elektronen uitge­

sloten. Dezeelektronengaan zich ooknaarde anodebewegen,zulleneveneensbotsenenweer elektronen vrijmaken, enzovoorts. Er ontstaatduseenelektronenlawine,dieuiteinde­

lijk de anodebereikt.

Devanelektronen beroofdeatomenbezitten positievelading (positieveionen),enzullen zichderhalvenaarhetpuntmetdelaagstepoten­

tiaalbewegen.Ditzalinvelegevallendekathode zijn, maar het ionenbombardement van de kathodeisop tweeërlei manierschadelijk de kathode-oppervlakte. Ten eerste wordt de

I ^{o » *i\ !}

^{Sigma ■:}

10.000 V kabel door Oosterschelde

Begin juni isonder auspiciën van de Provin­

ciale Zeeuwse Elektriciteits Maatschappij een 10.000 V kabelgelegdvan het GoeseSasdoor de Oosterschelde naar Stavenisse op Tholen.

Hierdoor zal over enige tijd laatstge­

noemdeiland rechtstreeks zijn verbonden met het 50 KV-schakelstation inGoes. Tot dusver kwamdestroomvoorTholenvanuitSchouwen- Duiveland.Doordezenieuwekabel,7,5kmlang, wordtdeelektriciteitsvoorzieningvanheteiland beter geregeld, terwijl de bedrijfszekerheid op Schouwenvergrootzalworden,omdat ingeval vanstoringvanuitTholenstroomkanworden geleverd.

j

1

\

v‘

nieuwe y

een

ril

/.éi.

voor Foto van het Philips thyratron PL 105

Ikc)

484

Duitse elektrotechnische industrie

boekte in 1955 omzet van 10,9 miljard D.M.

Conjunctuur biedt gunstig perspectief, doch

financiering en politieke concurrentie bedreigen toekomstige export

tweedeplaats in met 23%. OpDuitsland volgt Frankrijk met 6%. De toeneming van het uir- voervolume omvat allerakken derelektrotech­

nischeindustrie.Deinvesteringsgoederennoteer­

deneentoenemingmet11%,deverbruiksgoede- rengemiddeld30%.

Tengevolge van deverdergaandeliberalisatie steegde invoer vanelektrotechnische artikelen in Westduitsland van 160 miljoen in 1954 tot 220 miljoen in hetafgelopenjaar;een toename dusvan37%.

De Duitse Centrale Bond voor de Elektrotech­

nische Industrie (ZVEI) hield op 20 maartjl. zijn algemene vergadering in Frankfurt a.M. In een doorwrochte redevoeringgafde voorzitter, Dr. H.

Thörner,zijnbeschouwingenovereenreeksactuele problemen van het Westduitse economische leven, inhetbijzondermethetoogopdevooruitzichtender elektrotechnischeindustrie.

WijgevenUhieronder eensamenvattingvan de belangrijkste, door Dr. Thörnerbehandelde onder­

werpen, omdat wij menen, dat zij voor deNeder­

landseelektrotechnischewereldookzeerinteressant zijn.

Sowjetrusland, hij wie commerciële overwe­

gingen en calculatieprincipes ondergeschikt worden gemaakt aan politieke overwegingen.

Ennogzogunstigeontwikkelingvandeexport van consumptiegoederen kan de in ditopzicht bestaandemoeilijkhedennietcompenseren.

DE SITUATIE BIJ DE AFNEMERS Wat de binnenlandse orders betreft, deze nemen langzaam toe. Van bijzonder belang is wel de toestand bij belangrijke groepen af­

nemers der elektrotechnische industrie. Te dien aanzien kan het volgende worden op­

gemerkt:

Degrondstoffenindustrieënhebbeneenniet onbelangrijke behoefte aan investeringen, die ontstaat uit de concurrentiepositie van de ge­

meenschappelijke markt en die na het door­

werken vande bekendeprijsverhogingenopde kolen- en staalmarkten nabepaalde kapitaals­

verhogingenbetertot uitdrukkingkomtdan in het verleden. De binnenkomende orders be­

wegen zichop normalehoogte.

Op het gebied van de energievoorziening rekendemenvroeger meteenverdubbelingvan hetstroomverbruikintienjaar,dusmeteenjaar­

lijkse toeneming van ca. 7%. Deze toeneming zal in geheel Europa waarschijnlijk ook in de komendejaren weerplaatsvinden. In dejaren 1950-1952wasdetoenemingongeveer9%.

VanalleWestcuropeselandenheeftzichinde Bondsrepubliekdestroomopwekkinghetsterkst ontwikkeld. In 1954 steeg de produktie in ver­

houdingtothetdaaraanvoorafgaandejaarmet 13%,in 1955wasde toenemingt.o.v. 1954 12%.

Volgens opvatting van

Duitse elektrische centrales) zal men voor de jaren 1956 en 1957 met een soortgelijke toe­

nemingkunnenrekeninghouden,terwijldaarna de kromme langzamerhand minder steil zal gaan verlopen.

De toeneming van de door de bruinkolen­

centralesgeleverdestroombedroegin 195545%, vandemetsteenkolengestooktecentrales12,5%;

en van de waterkrachtcentrales 6% en van de spaarbekkencentrales 9%. In totaal een toene­

mingvanhetvermogenmet 18%vergelekenbij 1954.

Ookde bouwbedrijvenzullenditjaarintoe­

nemende mate orders aan de elektrotechnische industrie doen toekomen. In hetafgelopenjaar zijn er ongeveer 550000 woningen gereedge­

komen. Volgens de uiteenzettingen van het Woningbouwministerie zal dit aantal ook in 1956wordenbereikt.

Wat de afmetingen der woningen betreft is hetvanbelangteweten,datin1955de4-kamer- woning zowelin departiculiere als iade ovet- CONJUNCTUURONTWIKKELING

Watbetrelthetgebiedderinvesteringsgoede' ren kan worden geconstateerd, dat zowel in de meeste takken van industrie als in het gehele verkeerswezen de bestaande installatiesgeheel in gebruik zijn, zodat met de groei van het economische leven overeenkomende investe- OMZET EN PERSONEEL

A~*edurendehetjaar1955zettedegroeivande Westduitseelektrotechnischeindustriezich voorr. Terwijlde totaleproduktie in de Bonds­

republiek (163 miljard DM)t.o.v. 1954 metca.

12%steeg, nam de omzet van de elektrotech­

nische industrie in het Bondsgebied met inbe­

gripvanWest-Berlijn met 30% toe, nl. van 8,3 miljardtot 10,9miljardDM.

Met deze omzet stond de elektrotechnische

ringen zullen moeten plaats vinden. Daarbij komtde belangrijke ennogsteeds toenemende behoefteaan investeringmethetoogopdeop­

voeringder produktivireitende besparingvan arbeidskrachten. De daarmee gepaard gaande tendens naar automatisering plaatst juist de elektrotechnischeindustrievoorzeerbelangrijke opgaven.

Met het oog op de later nog nader uiteen- industrieopdevijfdeplaatsachterdewerktuig- gezette toeneming vande koopkracht kunnen bouw (15,4 miljard); de chemische industrie weermeerekenen, datookophetgebiedvande (13,6miljard);detextiel-industrie(13,4 miljard) consumptiegoederen deopgaandelijn zich ver­

ende ijzer-en staalindustrie (11,8miljard).Het der zal voortzetten. Juist op ditgebied tekent produktie-indexcijfer voor het hierboven ge- zich een dynamische ontwikkeling af; terwijl noemde gebied bedroeg- uitgaande van het in denormalejarenvoordeoorlog hetaandeel indexgeral100voor1950- van de afzet van consumptiegoederen in de in 1954 bij de elektrotechnische industrie 198- totaleomzetnog24%bedroeg,ishetinhetjaar

totaleindustrie156, 1955tot34%opgelopen.

in 1955 bij de elektrotechnische industrie 240- Hetzieternaaruit, datdezeverhouding nog totaleindustrie180. verder verbeteren zal ten gunste van de con-

Met550000 tewerkgcstelden neemt de elek- sumptiegoederen.

trotechnischeindustriezelfsdederdeplaatsin, Het blijft echter de vraag, ofde export in na de werktuigbouw (740000) en de textielin- dezelfde mate zal kunnen blijven stijgen. De dusrrie(625000).66%vandeproduktiederelek- investeringsgoederenzijnde ruggegraatvan de trotechnischeindustriebestonduitinvesterings- uitvoer. Enjuist op ditgebied zietde industrie goederen,34%vielindegebruiksgoederensektor. zich tegenover toenemende moeilijkheden ge- Deuitvoervandeelektrotechnischeindustrie plaatst, die in hoofdzaak worden veroorzaakt van Westduitsland is in 1955 de 2-miljardgrens door de financiering op lange termijn van ge- gepasseerd en ligt bij 2,1 miljard DM, een toe- leverde investeringsgoederen. De middelen van neming van ca. 25%in vergelijking met 1954. het Uitvoer-Krediet-Instituutzijnhiervoor niet Dit betekent, dat 20%van degehele produktie voldoende, daardelooptijd van dedoordit in­

wordtgeëxporteerd. stituut verleendekredieten invele gevallenver Niettegenstaandedealgemenestijgingvande achterblijftbijdedoordeklantengesteldevoor-

van de elektrotechnische waarden.

de VDEW (Bond van

export is het aandeel

industrietoegenomen van7,7%tot8,3%. Als concurrenten op de wereldmarkt treden Bij de werelduitvoer handhaaft de Duitse niet alleen de kapitaalkrachtige Amerikaanse elektrotechnischeindustriezich opde3eplaats ondernemingen en hun hnancieringsinstituten 18%.Opdeeersteplaatsstaande Verenigde op,maarookdeompolitiekeredenenbegonnen Staten met 23%, Groot-Brittannië neemt de concurrentie van 4e satellietstaten en van

met

É

! ^I

485

heidsbouwdomineert,terwijlin1954de3-kamer- woning duidelijk aan <lespits stond. Ook het oppervlak is procentueel vergroot. Tenslotte zijnde eisen, diemenstelt aan kwaliteiten in­

richting in de laatste tijd belangrijk gestegen.

Dezefeitenzijn vanbelangvoordeoverwegin­

gen ten aanzien vande woninginrichting met elektrotechnische produkten van allerlei soort.

Waarschijnlijkkanditjaarookwordengerekend meteengrotereomvangvandebouwwerkenin hetkadervanhetdefensieprogramma.

Terwijl op de hierboven genoemde gebieden de ontwikkeling inde naaste toekomstpositief kan worden beoordeeld, lijken de omstandig­

heden bij PTT als opdrachtgeefster van de elektrotechnischeindustriemindergunstig.

Terwijl PTT in 1954 ongeveer 500 miljoen DMvoorbedrijfsinstallatiesuitgaf,bedroegdeze som in 1955 800miljoen DM, waarvan ca. 600 miljoen DM voor telecommunicatie-installaties werduitgegeven.

Voor 1956 waren voorde telecommunicatie­

techniek orders ten bedrage van 600 miljoen DMin hervooruitzichtgesteld.Eind 1955deel­

de PTT echter aan de telecommunicatie-indu- strie mede,dat hetoorspronkelijk aangenomen bedragaanordersvoordelaatstedriekwartalen van 1956 met 25% moest worden verminderd, wat een reducering van het ordervolume tot ongeveer450miljoenmarkzoubetekenen.Daar bijdefabriekendertelecommunicatietechniekde capaciteittochalnietvoor100%gebruiktwordt eneengrootdeelhiervanzichjuistinBerlijnbe­

vindt, heeftdeCentrale Bond nietalleen depu­

blieke opinie ingelicht over de dreigende toe­

stand, maarde leider van de vakaldeling tele­

communicatie heeft ook iedere mogelijkheid aangegrepen om op hoog niveau erop aan te dringen, dat deze beslissing wordt herzien. De moeilijkheid ligt hierin, dar zo grote investe- niet uit de normale inkomsten kunnen

toegeleid,dat PTTkonterugkerentothetoor- Bondsspoorwegen leverten in detoekomstzo- spronkelijkebestellingsschema. welvoordeuitbreidingalsvoorheronderhoud DeSpoorwegenhebbenin1955aandeDuitse van het geëlektrificeerde bedrijf met steeds industrie opdrachten verstrektvoorleveranties groter wordende orders rekening kan houden, tor een totaal bedrag van ca. 2,6miljard DM. Deze kunnen des te meer op prijs wordengc- Datishet hoogstebedrag aanorders sinds het steld, daar ze in het algemeen gelijkmatig en einde van de oorlog. Deaanzienlijk verbeterde zekergegevenzullenworden,

ontvangsten en kredieten vanca. 600 miljoen Een andere belangrijke kring van afnemers DM met bepaalde bestemmingen hebben een voor onze industrie wordt gevormd door de belangrijke vergroting van de investeringen landbouw. De Bondsregering heeft onlangs mogelijk gemaakt. Deze waren in de eerste voordelandbouweenbedragvanca.900miljoen plaatsgericht opuitbreidingvan deelektrische DMterbeschikkinggesteld.Dezelandbouwhulp

tractie. heeft tot doel vermindering van de uitgaven

De Bondsspoorwegen verstrekten in 1955 voor het bedrijf, een meer produktieve vorm- orderstoteen bedragvan ca. 235miljoen DM. geving der produktie- en afzetmethoden en Daarvan wasbestemd voor: verbeteringvandearbeids-enlevensomstandig- Elekrrifikatie van nieuwe trajecten ca. 163 heden,

miljoen DM.

Kabelnet en telecommunicatie ca. 42 miljoen DM.

Onderhoudenvernieuwingvanlicht-enkracht- installaticsca. 22miljoen DM.

Verlichrings- en verwarmingsinstallaties van motorwagensen personenwagensca.8 miljoen DM.

5

••

.

' .

■

Vooraldeinuitzichtgesteldeproduktiviteits- maatregelen interesseren de elektrotechnische industrie.Zestrekkenzichindeeersteplaatsuit overde huishoudelijke elektrifikatie, de inrich­

ting van koelinstallaties en de aanbouw van geprefabriceerdewoningenvoor landarbeiders, waarvoorin totaal eenbedrag van 125 miljoen ter beschikkingstaat. Bovendien wilde Boncls- Sinds de valutasanering hebben de Spoor- regering binnen het kader van de algemene wegenongeveer480rrajectkilomctcrsveranderd elektrifikatie tezamen mee de afzonderlijke voor elektrische tractie. Intotaal wordt tegen- provinciën programma’s van middelmatige en woordig echter pas 6,8% van alle lijnen met langetermijnopstellen,waarvoordeBondvoor- elektrische tractie geëxploiteerd. Men streeft lopig 35 miljoen DM aan subsidies, resp. kre-.

naarelektrifikatievan20%(=6000km)vanalle dietenterbeschikkingstelt, terwijleendaarmee lijnenmetongeveer40%vandetotalevervoers- parallellopendemedewerkingvandeprovincies, capaciteit. Daarvan wordenerophet ogenblik gemeentenenondernemingenophetgebiedder 800 kmgeëlektrificeerd; voornogongeveer450 energievoorzieninggeprojecteerd is. Deze mid- trajectkilometers zal binnenkort elektrifikatie delenstaanweliswaarvoorlopignogingeenver­

wordengoedgekeurd. Zodoendezalhalverwege houding tot de behoefte, in het bijzonder wat 1956 ongeveer 1250 trajectkilometer geëlektri- betreftdeinvesteringskostenvooraansluitingen;

ficeerdworden,vóór1960moetdezeelektrifikatie het is echter te verwachten, dat hiervoor nog gereedzijn.

Dekostenvanzo’n veranderingvoor

j

:, :•

i

;

i

!

extra middelen ter beschikking zullen worden tractie gesteld uitdeconversievan schulden opkorte met zware treinen bedragen tegenwoordig termijn,ongeveer40miljoenDM.

Ditalleszijnweliswaargeenzeerbelangrijke ringen

wordengefinancieerd.Daarechteraandeandere kantde BondsministervanFinanciën aan PTT

ongeveer 0,9 rot 1 miljoen DM per kilometer.

Zodoende wordt er in de eerstkomende4 jaar bedragen,maarhetiseenbegin. Vangroterbe- allcwaarschijnlijkheidongeveer1,2miljard lang isher, datde Bond (ZVEI) nietalleen bij DM voorelektrifikatie uitgegeven. Naarschat- hetMinisterievanvoedselvoorziening,maarook tingzal54%wordenuitgegevenvoorleveranties bijdeoverigeinaanmerkingkomendeinstanties door de elektrotechnische industrie, dus in deopvattingnaarvorenkonbrengen,datbijde maarregelen ter bevordering der procluktiviteit indetoekomstmeermoestwordengedaanvoor de elektrificatie van de bedrijfswerkzaamheden binnenshuisdan voorde mechanisatievanhet de weg naar de kapitaalmarkt afsloot en het

Ministerie van Financiën ook verder de bij de wet vastgcstelde afdracht van 6% der bruto- ontvangsten,d.w.z.ca. 250DM van PTTeiste, moestPTTwelovergaanrotinkrimpingvande orders.

Gemeenschappelijkeinspanning van PTT en telecommunicatietechniek hebben er nu echter

naar

totaal ca. 650 miljoen DM ofperjaar ca. 163 miljoen(zoalsreedsin 1955).

Hieruit blijkt, dat de elektrotechnische in­

dustrie nu reeds in belangrijke mate aan de

akkerwerkenvanwerkzaamhedenbuiten.Door een goede voorlichtings- en adviesactie wil de ZVEIinlandbouwkringenhetbegripvoorende bereidheid tot zulke investeringen bevorderen.

Tenslotte enkele woorden aangaande de defensie-industrie. Afgezien van de radio- en telecommunicatietechniekwerdenbijdeelektro­

technischeindustrievoorditdoel geen belang­

rijkeordersontvangen.Nadatechterintussende nodige wetten zijn aangenomen en de eerste onderdelenvande Bondsstrijdkrachtenzijnop­

gericht. kan men er rekening meehouden, dat vanafhalverwege 1956 deelektrotechnischein­

dustrie opdit gebied meer te doen zal krijgen.

De organisatie ter behandeling van problemen betreffendeaanschaffingenenleveringscondities isgevormdenzalweldrahaararbeidbeginnen.

Koningin bezocht tentoonstelling bouwambachten

—

1

= _{(In onsvolgendnummerhopenweUietste}

vertellen over de mededelingen van Dr.

Thörneraangaandedeontwikkelingvanlonen en prijzen, rentabiliteit en kapitaalinvestering, de algemene conjunctuurtoestand en over de krediet- en belastingpolitiek.)

Sch.

Enige tijd geleden bracht H.M. KoninginJulianaeen bezoekaandeinhetBouw­

centrum te Rotterdam in- gcrichtctentoonstellingover bouwambachten. Wij zien H.M. hier bij destand,ge­

wijdaanhetberoepelektri­

cien.

I

^{(wordtvervolgd)}

1 H

486

Draagbare isolatietester met kruisspoel instrument Type 126 ISOLEKA

Draagbare draaispoel stroom-, spannings- en weerstandsmeter met metaalgelijkrichter

Type UNIVEKA 147 URAV

m

Universeel meetinstrument voor stroom-, spannings- en weerstandsmetingen

Type UNIVO

METRIMPEX

Ungarisches Aussenhandelsunternehmen

voor produkten van de instrumenten-industrie.

Correspondentieadres: Budapest 62, postbus 202, Hongarije

Telegramadres: Instrument Budapest

487

Stroomtransformatoren met kunststof isolatie

Grote nauwkeurigheid hij

-

kleine afmetingen

zeer

;

5 :

T"\ooreen Nederlandse fabriekvanelektrische meetinstrumenten en apparaten worden thansring-enbandkernstroomtransformatoren metkunststofisoleringinverschillendemodellen vervaardigd. Hierbij kan ieder model met be­

trekkingtot de nauwkeurigheidsklasse,hetver­

mogenendeinbouwmogelijkheidweerverschil­

lend uitgevoerd worden. Op deze wijze staat een reeks stroomtransformatoren ter beschik­

king waarmede aan vrijwel elke eisopditge­

bied kan worden voldaan.

Bij het ontwerpen van deze stroomtransfor­

matoren is uitgegaan van de eis, dat met de kleinstmogelijkeafmetingendegrootstenauw­

keurigheid bij voldoende vermogen bereikt wordt. Dit is mogelijk geworden door toepas­

sing van moderne magnetische-en isolatiema­

terialen,alsmededooreenjuistevormgevingen dimensionering. Op deze wijze konden tot nu toe ongekende toepassingsmogelijkheden wor­

den bereikt. De proefspanning is in overeen­

stemming met de VDE voorschriften 0414 3000 volt en de bedrijfsspanningloopt tot 600 volt bij 50 Hz. De primaire nominaalstroom- bereiken zijn overeenkomstig de normenreeks DIN 42600endenauwkeurigheidkomtovereen met de klasseindeling volgens VDE 0414. De secondaire stroomis normaal5 amp, maarkan desgewenstook 1 amp. bedragen.

Model RTD400en410

Deze ringkemtransformatoren hebben een volledig gesloten huis van kunststof en een spleetloze ring-ofbandkernvan hooggelegeerd ijzer. Het kerngat heeft 22 mm doorsnede en de afmetingen buitenwerks zijn 60 x 60 x 25 mm. De thermische kortsluitvastheid bedraagt ongeveer 30 kAen dedynamische ispraktisch onbeperkt. Doorhunkleine afmetingenbieden deze transformatoren een gemakkelijke mon­

tage,ookonderdemoeilijksteomstandigheden.

Hiertoewordenverschillendehulpstukkenzoals distanshulzen, klemblokjes, e.d., bijgeleverd.

Ondanksde kleineafmetingenis het afgege­

venvermogendankzij dedoelmatige ringkern en het hooggelegecrde ijzerzo groot, dat alle bedrijfsinstrumentendirectkunnenwordenaan­

geslotenmetbehoudvanhunvollenauwkeurig­

heid. Bij directe inbouw zijn deze transforma­

toren bestemd voor meetbereikenvan 150-400 amp.Wanneerbijdemontagegebruikgemaakt wordt van een dubbele ofmeervoudige door­

voeringvandeprimairegeleiderdoorhetkern­

gat, dan kan dit model ook gebruikt worden voor lagerestroomsterkten dan 150amp. Tro­

penbestendige uitvoering is mogelijk.

ModelWTD600en 610

Ook deze stroomtransformatoren hebben cenvollediggeslotenhuisvankunststofisolatie-

5

materiaal en een spleet- loze ring- of bandkern van hooggelegeerd ijzer.

Het kerngat heeft een diameter van 27 mm en de buitenwerkseafmetin­

gen bedragen 75 mm diameter bij een dikte van 30 mm. De thermische kortsluitvastheid bedraagt 45 kAen de dynamische iswederom praktisch onbeperkt.

Deze kleine ringkemtransformatoren bieden dezelfdegemakkelijkeinbouwmogelijkhedenals hetmodel RTD, maarhun meetbereik isuitge­

breidtot600amp. Hetvermogenisopgevoerd, hetkerngatvergroottot27mmendedoorsnede isrond. Hierdoor wordt demeervoudigedoor­

voering van een geleider met grotere koper- doorsnede mogelijk, zodat ook de kleinste stroombereiken kunnen wordenverkregen met behoudvande vollethermischezekerheid.Een tweetalbevestigingsgatengevenuniverselevast- zetmogelijkheden. Ook bij dit model kunnen allegebruikelijke hulpstukken wordengeleverd en de uitvoering kandesgewensttropenbesten­

dig zijn.

Modellen RT3600, 3610,7200,en7210 Dit zijnrailtransformatoren welkeduszoda­

nig zijn uitgevoerd dat zij op de stroomrails kunnenwordengeschoven.Hiertoebezittenzij een rechthoekige doorvoeropening van 11 x 36mm.Demodellen RT3600enRT3610zijn uitgevoerd met een normale kern en meten buitenwerks 80 x 85 x 87 mm. De modellen RT7200en 7210kunnengeleverdwordenmet een versterkte kern voor het afgeven van een grotervermogen,ofmettweekernen(meetker- noifcofmeet-enrelaiskernen),danwelvoortwee meetbereiken.

Ook deze railtransformatoren hebben een volledig gesloten huis van kunststofen een spleetlozekern.Dethermischekortsluitvastheid bedraagt voor deze modellen ongeveer 65 kA en de dynamische is weerpraktisch onbeperkt.

Het overstroomcijfer bedraagt voor RT 3600 n=< 10;voorRT3610n=<5;voorRT7200 n= < 10envoorRT7210n=< 5.[Ookdeze modellenzijnleverbaarintropenbestendigeuit­

voering. Voor de nauwkeurigheid van deze typengeldendeklassen0,5,1en3.

A

:

overzetverhoudingen van 150/5 - 1500/5 amp.

1

bij constante vermogensafgifte. Als wikkel- transformator (model WT)wordt dit typege­

leverd met eenconstante vermogensafgifte bij overzetverhoudingenvan5/5— 600/5amp.

Vandezetweemodellen bedragendebuiten­

werkseafmetingen94x 107x120mm.Hethuis is wederomvankunststofenvollediggesloten.

De kortsluitvastheid van type WT bedraagt thermisch ca 75 In en dynamisch: ca 150 In.

Van type RT thermisch: ca 115 kA en dyna­

misch:praktischonbeperkt. Overstroomcijfers:

model 1500:n= < 10enmodel 1510n=<5.

Alle modellen hebben 3 of 4 klemmen voor secondaire aftakkingen (2 meetbereiken) en kunnen geleverd worden in tropenbestendige uitvoering.Dehierbeschrevenmodellenhebben Kema-keur;dedesbetreffenderapportenzijnop aanvraagterinzage.

'

;i|

i:1

i!

• ■

I

I'

; i,

'

1

V.D.

Straalzender voor telefoon­

centrale Bruinisse

Bij de ingebruikname van de automatische telefooncentrale te Bruinisse, heeft de adjunct- directeurvanhertelefoondistrictBreda,deheer Terheggenmedegedeelddathet indebedoeling ligtmetstraalzendingtegaanwerkenenalleen bij nooddetelefoonkabeltegebruiken.Detele­

visietoreninGoeszal hieraan mededienstbaar wordengemaakt.Decentraleisgeleverddoorde A.T.E. Het gebouw te Zierikzee komt over enkelemaandenklaar,maardesondankszalhet nog wel enige maanden duren, voordatmen technischgereed,is. Metdeautomatiseringvan Schouwen en Duivelang-,hoopt men in 1957 klaarte komen, (rt) •

Ruinen’s elektriciteitsbedrijf exit

Degemeenteraad vanRuinen heeftbesloten het gemeentelijk elektriciteitsbedrijf over te dragenaanden.v.IJsselcentrale.De1J.C.zaleen bedrag van f178626,76 betalen, waarmee het bedrijfkan wordengelikwideerdzonder verlies ofwinstvoordegemeenten.DeIJ.C.zalvoorts deonrendabelegebiedenindegemeentein periode vandriejaren aansluiten.

Naastde voldoening dieer overbestaat dat degehelegemeentegeëlektrificeerdzalworden, profiteren de reeds aangeslotenen tevens nog vanhetfeit, datvoorhendeelektriciteit 30% goedkoper zalworden, (pi)

ModellenWT1500, 1510enRT1500en1510 Deze serie kan zowel gebruikt worden als rail- en als wikkeltransformator. In het eerste geval(modelRT)kandetransformatorgescho- worden op stroomrails van maximaal mo­

ten ven

17x42mm.Indiegevallenwaarinditniet gelijk is, bijv. omdat destroomrailte breedis, wordtdetrafogeleverdmeteenkorteaansluit- railvan170mmlengte.Dittypeisbestemdvoor

zotot

*

488

HAZEMEYER INSTALLATIEMATERIAAL

Draaischakelaars Stopcontacten

bruin en wit

OpbOUW en

Inbouw

Normaal

en

druipwaterdicht

:$

S:

Geheel Nederlands fabrikaat

V

Voorzien van het KEMA KEURTEKEN

L/EMA

K eur HAZEMEYER

de hoogste kwalitatieve onderscheiding

ven het KEMA LABORATORIUM

Insta llatiemateriaal

!.

▼

489

X_Jetseizoen van de fabrikanten van en handelaren in radio-ont- vangtoestellen is — integenstellingmetanderejaren,

veelal zo rond de jaarbeurzen, vakbeurzen en tentoonstellingen- recksdiezichin hetbeginvandeherfstopenbaartdenoviteiten op radiogebied worden geïntroduceerd — dezer dagen reedsgeopend doorde Graetzfabrieken, dieeen „nieuwevinding", waarmee haar toestellenvoorhetnieuweseizoenworden uitgerust,aandevakpers demonstreerde. Wijschrijvenhiernieuwevindingtussenaanhalings­

tekens, omdat, wanneermen het wezenvandatgenewaar hethier omgaatopdekeeperbeschouwt,tot deconclusiekomtdat

werkelijke noviteit niet kan worden gesproken; beterishetdeze Graetz-noviteit te omschrijven alseen nieuwevorm van eenreeds bekendsysteem. Een en ander wordtin het hiernavolgende artikel uiteengezet.

Ditneemtnietweg,datdedemonstratievan

wanneer

DE TERUGKEER

— IN NIEUWE VORM —

i

TOT DE HOORN- LUIDSPREKER

vaneen

dehoornluidspreker- in-nieuwe-vorm, zoals deze in de nieuwe Graetz-toestellen wordt toegepast, beschouwdkan worden als weer een stap verder op de weg-mendenkehierbijaanbijv.de3D,4RenBi-Amplisystemen- die moetleiden naar een ,,werkelijkheidsgetrouwe” weergave, het doeldatderadiofabrikantenzich,nadatmeneerstandereproblemen opelektro-akoestischgebiedtelijfwasgegaan, nognietzoheellang geleden hebben gesteld. In dit licht bezien verdient deze nieuwe Graetz-ontwikkeling zeker de aandacht.

GRAETZ OPENDE RADIOSEIZOEN ’56-57

HET RENDEMENT VAN DE LUIDSPREKER De taakvan eenluidspreker ishet omzetten van elektrische wisselstroom in hiermedeeven­

redige luchttrillingen. Hierbij dient op enige zakengeletteworden.Deluchttrillingenmoeten namelijk strikt evenredig zijn met de wissel­

stromen, anders treedt vervorming op. Verder moet de trillende lucht een belasting vormen voor deelektrische stroom, zodatenergie-over- dracht plaatsvindt. Het quotiënt van het dooi­

deluidsprekeraandeluchtafgegevenvermogen en hetaan deluidsprekertoegevoerdeelektrisch vermogen wordt het rendement van de luid­

sprekergenoemd.

Bij de constructie van luidsprekers met een hoog rendement ontstaan problemen aan de beide uiteinden van het toonspectrum. Voor goed weergeven van de lage lrekwenties is namelijk een groot trillend oppervlak nodig, datvoorhetnodigecontactmetdeaangrenzen­

deluchtzorgt. Ditoppervlakkanalsmembraan ofalsconusuitgevoerdzijn.Ditgroteoppervlak heeft echter het nadeel, dat de trillende massa vrijgrootis,zodatdeophangingzeerstijfmoet zijnomdeeigen-frekwentiesvoldoendehoogte houden.Ookkanhetgroteoppervlakbij hogere lrekwentiesin delengaan trillen,waarbij zoge­

naamdeklankfigurenontstaanenhetrendement sterkdaalt.

I I

Toepassing van de hoornluidspreker in nieuwe vorm in het Graetz-apparaat „Sinfonia”.

een oplossing om een aanpassing te bewerk­

stelligen tussendetrillendeluidspreker,dievoor een goede hoge-tonenweergave klein van af­

metingen moetblijvenendeintrillingre bren­

genlucht.Deoplossinghiervoorisdeexponen­

tiëlehoorn,dat iseentrechter,waarvandedia­

meterexponentieel verloopt. Dit betekent, dat deverhouding van tweediametersmeteen be­

paaldafstandsverschil,gemetenlangsdeasvan de hoorn,constantis.

Aandeingangvandehoornbeweegtdelucht met grotesnelheid en levert zo eengoede be­

lastingvoorze luidspreker, terwijl aan de uit­

gang de lucht overeen groteoppervlakte met geringe snelheid beweegt, waarbij een goede aanpassing aan de omgevingslucht verkregen wordt. Deaanpassingaan deluidsprekerzijde is nog te verbeteren door tussende hoorn en de luidsprekereendrukkamerteplaatsen,datis cilindrischekamervanjuistgekozenafmetingen.

Detechniek hiervan is reedslang bekenden werdreedsbij deconstructie vandeeerste me­

chanischegrammofoonstoegepast.Alsresultaat verkrijgtmendaneengoedrendement

frëkwentie-gebiedvandrietotvieroctaven,dus bijvoorbeeld van300-3400Hz. Demechanische grammofoons bestreken inderdaad ongeveer ditgebied. •

DE HOORNLUIDSPREKER

Men heeft daarom reedsvroeg gezocht naar

MEER HOGE EN LAGETONEN Bij hetstreven naaruitbreiding van het met goed rendement weergegeven frekwentie-spec- trumkwammenalsneltotdeconclusie,dateen goedeoplossingtevindenwasdoorhetverdelen vanhetgehelegebiedintweeofmeerdelen,bijv.

van 60 tot 400 en van 400 tot S000 Hz. Alle bioscoopinstallaties zijn dan ook volgens deze richtlijnen uitgevoerd.

Ook voor luidsprekers in radio-toestellen is clitsysteemtoetepassen. Bijhetuitbreiden het frekwentiegebiednaarde zijde

tonenwordendeafmetingenvandehoorn gebruikintoestelkastenonaangenaamgroot.De diepte van de kast is hierbij sterktereduceren doorhettoepassenvaneenopgevouwenhoorn.

His Masters Voicepasteditfoefjereedsin 1927 toe...

van vande lage een voor

Fig. la. Luiclsprekeropstclling in het type Truhc Belcanto. 1. Drukkamersystecm. 7. Vier basluid­

sprekers (klankzuil). 8. Hoge tonen luidspreker.

> overeen

!

/-