Jaarverslag. Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek

Jaarverslag

1996

Stichting Collectieve Propaganda

van het

Nederlandse

Boek

eenkomst met Pickwick, juist bezig om een nieuwe Kindermelange op de markt te brengen. Het gaf Pick- wick de gelegenheid om honderd boekenleggers in te sluiten bij elk van de 12 000 lespakketten van de

Ook de boekwinkels werden voorzien van boekenleg- gers, om bij de Perrewr-boekjes cadeau te doen. Déze boekenleggers waren ingeseald met een zakje Kinder- melange.

De sponsorbijdrage van Pickwick stelde de

in staat om een lang gekoesterde wens in vervulling te la- ten gaan, namelijk uitzending van een tv-commercial gedurende de Kinderboekenweek. Het Centraal Boek- huis nam de opnamekosten van het filmpje voor zijn re- kening en Signum Informatieprojecten zorgde - net als bij de twee andere spotjes - voor de productie.

Dat deze Kinderboekenweek zo’n eclatant succes in de boekwinkels werd, komt natuurlijk in de eerste plaats op het conto van alle boekwinkels, scholen en bibliotheken die zich ervoor ingezet hebben. Daar- naast was Heksenketel een schot in de roos. Los van dit alles dicht de

een wel zeer bijzondere betekenis toe aan de tv-reclame. Omdat daarmee de ouders be- reikt worden, draagt de tv-reclame bij aan een steviger positie van de boekhandel in het geweld van de Kinder- boekenweek.

Voorleesbevordering

Na de succesvolle introductie van De Voorleesgids in 1995 lag het voor de hand om op de ingeslagen weg ver- der te gaan. Vandaar opnieuw een Voorleesgids in 1996.

Omdat de steun van RoosVicee aan de eerste editie van meet af aan een eenmalig karakter had, moest de twee- de editie wat krapper opgezet worden. Dit leidde tot een oplage die de helft kleiner was dan die van vorig jaar, namelijk 350 000 exemplaren.

De CPNB was zelf in staat De Voorleesgids naar boekwinkels en bibliotheken te verspreiden. Een subsi- die van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en We- tenschappen op advies van de Stichting Lezen maakte verspreiding naar peuterspeelzalen en kinderdagver- blijven mogelijk. In het najaar voerde Stichting Lezen een enquête uit, die door bijna tweeduizend peuter- speelzalen en kinderdagverblijven werd beantwoord.

Daarvan gaf 57,5 % aan bij het selecteren van voorlees- boeken onder meer gebruik te maken van De Voorlees- gids, terwijl maar liefst 85,7 % met De Voorleesgids be- kend is - en dat al na twee edities.

Campagne voor jeugdige lezers

Bij alle succesvolle Kinderboekenweken van de afgelo- pen jaren is het de

niet ontgaan dat kinderen in de eerste jaren van het voortgezet onderwijs minder en minder bereikt worden. Kinderen die op de basisschool acht keer de Kinderboekenweek meegevierd hebben, willen op dertien- of veertienjarige leeftijd misschien nog wel met een Dahl of een Dijkzeul in een hoekje zit- ten, maar zeker niet meer met een Heksenketel-sticke.T in hun schoolagenda betrapt worden. De

heeft daar-

uit de consequenties getrokken en besloten om de Kin- derboekenweek met ingang van 1996 uitdrukkelijk te focussen op de leeftijd tot en met elf jaar en te bezien of de ambities in de richting van twaalfplussers op andere wijze vorm zouden kunnen krijgen.

Onder het motto ‘de jeugd die de basisschool recent achter zich heeft gelaten, aanmoedigen te blijven lezen’

is in het verslagjaar het uitgeversaanbod voor de cate- gorie 12 + uit de Kinderboekenmolen gelicht en onder- gebracht in een nieuwe gids die de naam S.Y.P.R.A.B.

meekreeg (Shock Your Parents Read A Book). Op 96 pagina’s A6 presenteren 36 middelbare scholieren, pa- ginagroot gefotografeerd, ieder vier boeken van hun keuze. De boeken zijn verdeeld over vier categorieën:

vriendschap, liefde en seks; probleemboeken; horror, fantasy en spannende boeken; historie en avontuur.

Als docenten in de basisvorming gebruik maken van de mogelijkheid om jeugdliteratuur als onderdeel van het vak Nederlands te behandelen, kan de gids daar pri- ma ondersteuning bij bieden. Scholen, bibliotheken en boekwinkels bestelden met elkaar 165 000 exemplaren, die bij het begin van het nieuwe schoolseizoen uitgele- verd werden. Veel aanmoedigende reacties hebben de CPNB doen besluiten de uitgave in 1997 voort te zetten en de benadering van deze leeftijdsgroep waar mogelijk te verbreden.

Griffels en Penselen

De toekenning van Griffels en Penseleti heeft tot doel de aandacht van ouders en kinderen te richten op het

hoogwaardige, nieuwe kinderboek.

De Gouden Griffel 1996 kwam verrassend terecht bij poëziecriticus Guus Middag voor zijn bundel Ik maak nooit iets mee (De Bezige Bij). Het boekje, een bundeling van Middag’s stukjes op de kinderpagina van NRcHan- delsblad, was aanvankelijk als boek voor volwassenen verschenen. De jury bestond dit jaar uit Martijn de Bont, Judith Eiselin, Dollyjanssen, Herman Kakebee- ke (voorzitter). Margriet Obers, Theo de Ruiter en Margriet Veeneman. De jury kende achtZilveren Grif- fels en twaalfVlag en Wimpels toe.

Geerten ten Bosch won het Gouden Penseel voor haar illustraties bij De vetjaardagvan de eekhoorn van Toon Tellegen (Querido). In de Penseeljury zaten Martenjongema, Mariet Numan, Jan Smeekens, Ma- rijke Troelstra (voorzitter), Emo Verkerk, Gerda de Visser en Hans Wolf. Dick Bruna en Anna Höglund wonnen Zilver; er waren drie Vlag en Wimpels.

Voor de vierde maal in zeventien jaar besloten de Griffel- en Penseeljury gezamenlijk tot toekenning van een Boekensleutel, de speciale prijs voor een kinder- boek dat bijzondere perspectieven biedt op het gebied van genre, techniek, vormgeving, inhoud of lezers- groep. Deze keer was Lucy Cousins de gelukkige, van- wege haar pop-upboek Het huis van Muis (Leopold).

Op 29 september reikte cPNB-voorzitter Pieter de Jong de prijzen uit. Plaats van handeling was de Amstel-

kerk in Amsterdam en de provinciale voorleeskampioe-

nen verleenden assistentie.

Voorwoord

De Stichting

is opgericht door de branche-organisaties van boekverkopers en uitgevers, en heeft tot doel het lezen van boeken en het boekenbezit te stimideren.

Zij werkt daartoe samen met de auteurs, de bibliotheken en de overheid.

De CPNB kan op een goed campagnejaar terugzien; zoals U in dit verslag kunt lezen. Een succesvolle stap in de verdere professionalisering van onze campagnes vormde de ondersteuning van de Boekenweek, de Maand van het Spannende Boek én de Kinderboekenweek door tv-commercials. Het had zichtbaar effect in de boekwinkels; meer dan voorheen hield de drukte de gehele actieperiode aan.

Inspelend op segmentatie van de markt, werd het aanbod van acties verder uitgebouwd en gedifferentieerd. Bij- voorbeeld door voortzetting van De Voorleesgids, die dankzij een extra subsidie van het Ministerie van OCenW op advies van Stichting Lezen ook naar peuterspeelzalen en kinderdagverblijven kon worden gestuurd. En door de lancering van een nieuwe gids voor de leeftijd van twaalf jaar en ouder, onder de naam S.Y.P.R.A.B. Van de eerste editie bestelden scholen, bibliotheken en boekhandels direct al 165 000 exemplaren. In 1997 zal met beide titels worden doorgegaan.

Het brede scala aan activiteiten vergt uiteraard de nodige middelen. De c

slaagt er in op basis van de jaarlijkse bijdrage van de

en de

activiteiten te ontplooien die voor sponsors, subsidiegevers, deelnemende boekver- kopers, bibliotheken, scholen en uitgevers telkenjare interessant genoeg zijn om mee te doen. In 1992 werd met

I gulden vaste bijdrage van de leden van de bonden ƒ 4,50 aan totaal actiebudget gegenereerd; in 1996 was dat ge- groeid tot/5,41.

Een gemeend woord van waardering is op zijn plaats voor directie en medewerkers. Zij hebben zich weer op uit- stekende wijze voor de collectieve belangen ingezet. Tenslotte mag niet onvermeld blijven de inzet van vele vak- genoten, boekverkopers en uitgevers, die hebben meegewerkt aan de beleidsontwikkeling van de

ten behoeve van alle vakgenoten.

Het bestuur van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek Pieter RM. dejong voorzitter

Boekenweek

I 3

3 MAART

De Boekenweek heeft tot doel de positie van het algemene boek in de samenleving steviger te verankeren, eerst en vooral door het publiek te laten ontdekken welk een rijk boekenaanbod er het hele jaar rond

in de boekwinkels te vinden is.

Het jaarlijkse Boekenweekthema dient om meer samenhang en ejfect te geven aan de activiteiten

waarmee uitgevers en boekverkopers aan de Boekenweek invulling geven.

De 6 iste Boekenweek was een uitgesproken succes.

Vrijwel over de hele linie rapporteerde de boekhandel constante drukte en toegenomen omzetten. De gunsti- ge gang van zaken valt toe te schrijven aan vier factoren.

Ten eerste de auteur van het geschenk, Adriaan van Dis. De boekverkopers gaven blijk van hun vertrouwen in hem door van zijn novelle Palmwijn 643 000 stuks te bestellen. Dit cijfer overtrof de recordoplage van vorig jaar (596 000) met maar liefst acht procent.

Het tweede ijzer in het vuur was het sterke aanbod aan actuele Nederlandse literatuur. De nieuwe boeken van Gerard Reve en Renate Dorrestein, maar ook de nieuwe poëziebloemlezing van GerritKomrij trokken in de Boekenweek veel verkoop naar zich toe.

De derde succesfactor was de opgevoerde reclame- inspanning van de c

. Dat de Ster dit jaar voor het eerst via een reclamefilmpje liet weten dat het Boeken- week was, mag gerust een mijlpaal heten. DeStercam-

pagne hielp datgene te bewerkstelligen waaraan al jaren behoefte werd gevoeld: mensen precies vertellen wan- neerhtt Boekenweek is. Dat is met name voor de twee- de week van veel belang, omdat dan de persaandacht is weggevallen.

Op het allerlaatste moment bleek er nog plek vrij in de abri’s in Amsterdam en dat was reden een gedeelte van het reclamebudget in te zetten op een affichecam- pagne voor Palmwijn. Van een campagne in Amsterdam, die door veel opiniemakers en -leiders wordt gezien, mageen zeker toegevoegd effect verwacht worden.

Het thema vormde de vierde pijler van deze Boeken- week. Het thema EeuwigEl Dorado leverde het bewijs dat het mogelijk is om geheel los van jubilea, trends en hypes een krachtig en effectief Boekenweekthema te ontwikkelen. Met alleen maar het constant aanwezige Latijns-Amerikaanse en Caribische element in het algemene boekenaanbod als aanleiding. Met Carolijn Visser als auteur van het Boekenweekessay van Bonanza, dat in een oplage van 59 000 exemplaren af- trek vond (48 000 exemplaren in 1995). Met het maga- zine EeuwigEl Dorado dat tot stand kwam onder redac- tie van Michiel van Kempen, Harrie Remmens en Maarten Steenmeijer en dat in een oplage van 125 000 exemplaren verspreid werd (138 000 exemplaren in

1995). Met thema-acties van onder meer J.M. Meulen- hoffen De Bezige Bij. En met uitgebreide toernees van Frank MartinusArion en Cynthia Mc Leod.

Er was een algemeen Boekenweekaffiche van An-

thon Beeke. De winkeletalages werden opgesierd met

een schilderijlijst van blikkunstenaarTheo Berlie. Het-

zelfde, typisch Mexicaanse, materiaal was ook verwerkt in het veelkleurige Candelero Milagro dat diende om de genodigden in de stemming te brengen voor het Ma- gisch Boekenbal, op 12 maart in de Stadsschouwburg te Amsterdam. Alvorens het tropische feest losbarstte, verzorgde Kamagurka in de gedaante van Kamiel Kafka het zaaloptreden. Daarna konden de andere medewer- kers de mouwen oprollen: Caribbean Express, Tierra Caliente, Excelsior, Trio Vera Cruz, Duo Ducato, Ma- bel Gonzales, Lalo en Mirta Diaz, Tayrona, Michael Helmerhorst, Henri Kalb, Mark Kingsford, fotograaf Karoly en de Boekbladredactie als dj’s. Er waren zes cameraploegen op het bal en Paul Haenen ruimde zijn tv-programma in voor een rechtstreeks verslag.

Deze Boekenweek vormde voor de

het aange- wezen moment voor twee veranderingen die minder in het oog lopen, maar daarom nog niet zonder belang zijn. Besloten werd om voortaan de eigen boekuitgaven te laten drukken op honderd procent chloorvrij gepro- duceerd papier. Een besluit dat naadloos paste in de campagne die Greenpeace aan het voeren was voor een ecologisch verantwoorde papier- en pulpproductie. Op de CPNB-persconferentie van 5 februari was Green- peace-directeur Ton Tukker te gast om deze campagne toe te lichten.

De andere nieuwigheid was dat de

met ingang van de eerste grote actie van 1996, de Boekenweek dus, de bibliotheken in de gelegenheid heeft gesteld om rechtstreeks actiematerialen af te nemen. Totnogtoe waren de bibliotheken slechts incidenteel in de gele- genheid om in te haken, waarbij het

een bemidde- lende rol vervulde. Een continue samenwerking sprong steeds af op logistieke knelpunten. Nu het hele traject van bestellen, uitleveren en factureren bij de

een hoge graad van automatisering heeft bereikt, is het mo- gelijk geworden om met de bibliotheken een recht- streekse relatie aan te gaan.

Resultaat van de nieuwe stap is dat er thans driehon- derd bibliotheken zijn die bij de

een betaald abon- nement hebben genomen op toezending van de aanbie- dingsfolders van de belangrijkste acties. Dit abonne- ment geeft ze het recht om materialen tegen de

ledenprijs te bestellen, voor zichzelf en hun filialen.

Uitlevering geschiedt via de boekhandel. Boekuitgaven vallen buiten de regeling; die blijven aan de boekhandel voorbehouden. Zo worden de

-campagnes breder zichtbaar en wordt extra inhoud gegeven aan de doel- stelling van de CPNB niet alleen het boekenbezit te be- vorderen maar ook het lezen.

Maand van het Spannende Boek

2 3 MEI T/M 29 JUNI

De Maand van het Spannende Boek heeft tot doel de minder regelmatige boekenlezer tot boekhandelsbezoek,

respectievelijk het lezen van een boek te bewegen.

De Maand van het Spannende Boek kende een enigs- zins grillig verloop. In verband met het

voetbal werd het begin van de Maand een week naar voren gehaald - een goede greep. Tijdens het

zakte de drukte in de

winkels zoals verwacht in; het mooie zomerweer deed daar nog een schepje bovenop. De laatste weken van juni trok de drukte in de winkels opnieuw fors aan.

Voor de tweede maal was er een gratis geschenk. Be- trapt

Elizabeth George, waarvan de boekwinkels er 347 000 weggaven bij aankoop van ten minste ƒ 29,50 aan algemene boeken (323 000 in 1995). De auteur - die met haar nieuwste reguliere thriller doorbrak in de bestsellerlijsten - bracht rond het begin van de Maand een bezoek aan Nederland. Ze was eregast op een fees- telijke bijeenkomst in het Amstelhotel, waar tevens de nominaties van Bruna’s Gouden Strop bekend werden gemaakt. Ook signeerde ze in diverse boekwinkels.

Naast de Gouden Strop vormde De week van de span- nende radio een nieuw parallel-evenement. Van 2 7 mei tot en met i juni stond Radio 5 in het teken van span- ning in allerlei soorten en maten.

Forse reclame-injecties maakten de campagne com- pleet. De huis-aan-huiskrant: één miljoen exemplaren via boekwinkels, bibliotheken, De Telegraaf en huis- aan-huisverspreiding rond de deelnemende winkels.

De Sterspot: 52 uitzendingen met het geschenkboekje in de hoofdrol.

Wat er van de Maand van het Spannende Boek in Vlaanderen merkbaar was, hing de laatste jaren af van wie er toevallig de Vlaamse monopoolhouder van de ac- tie-auteur was. In het verslagjaar besloot de Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen om de Maand van het Spannende Boek in eigen regie te ne- men. De CPNB gaf toestemming voor het gebruik van de naam, het logo en het geschenkboekje.

Kinderboekenweek

2 T/M 12 OKTOBER

De Kinderboekenweek heeft tot doel om, via een gemeenschappelijke inspanning van scholen, bibliotheken en de boekhandel, kinderen tot en met elfjaar

met het boek en het lezen in aanraking te brengen.

Het jaarlijkse thema van de Kinderboekenweek dient om meer samenhang en ejfect te geven aan de

activiteiten waarmee alle betrokkenen aan de Kinderboekenweek invulling geven.

De 42ste Kinderboekenweek stelde met het thema Hek- senketel sprookjes, mythen, sagen, legenden, fabels en volksverhalen centraal. Imme Dros schreef het Kinder- boekenweekgeschenk De huiveringwekkende mythe van Perseus en Harrie Geelen illustreerde het. Het bereikte een oplage van 239 000 exemplaren (228 000 in 1995).

Het prentenboekje De Koning bakt een huis van Anne- marie van Haeringen kwam uit in 82000 exemplaren a ƒ 3i95 (82 500 in 1995). Ook het algemene

affiche was van haar hand. Er waren 2 60 000 Kinder- boekenmolens (evenveel als in 1995) en 3 3 7 000 Huis- aan-huiskranten (tegen 381000). De openingsmiddag vond plaats in Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht, met een openingsact van goochelaar Hans Kazan.

Na een jaar zonder sponsor lukte het om met ingang

van 1996 opnieuw een bedrijf aan de Kinderboeken-

week te verbinden. De

sloot een driejarige over-

De schrijver en dichter Frank Martinus Arion (Curayuo, 1936) hield in hetkadervan de Boekenweek de afgelopen week een serie lezingen. Arion brak in 1973 door met de roman

Hoogtprijs, Arion woontopCurapao waar hij directeur isvan hettaalburo 'Instituto Lingkwistiko Antiano'. Arion is getrouwd met Trudi Guda. Zij hebben een dochter, Margina Isisjló].

woen»dag 13 maart

Keelpijn. Verschrikkelijke keel- pijn. Oeen keelpijn, huigpijn.

Over enkele ogenblikken ver- dwijnt dat orgaantje in mijn keel- gat. Zo voel ik me de ochtend na hel Boekenbal. Het was wei leuk allemaal maar ik hoor vanavond in Assen mijn eerste jezing te hou- den. Uil een serie van achttien.

Als hel niks wordt, stel ik niet al- leen mijn hooggeëerd publiek te- leur. maar ook het efficiënte team van Schrijvers School Samenle- (sss) dal dit alles heeft voor- bereid.

Niks anders dan mensen ont- moet ik eigenlijk: Rudi Fuchs.

..iet wie ik in Leiden gestudeerd heb; in dertig jaar niet meer ge- zien. Arie van den Berg, die voor mij een heuglijke mededeling heeft: het boek met de lezingen die het vorig jaar bij het negentig jarige jubileum van de V.v.L. ge- houden zijn. krijgt als titel een uit- drukking die ik toen in mijn lezing heb gebruikt: De zwaarte van vleu- geli.

Enkele Nederlandse schrijvers zijn in de loop der jaren voor mij familieleden geworden; het doet mc altijd goed ze weer even te zien. Gisteravond was ik dubbel /.o uitgelaten omdat ik per 1 maart 1996 met de vut ben gegaan, zoals dat hier heet. Aan dansen kwam ik niet toe. Al had ik de mec.st 3niii5ui5 danspartner die ik mc -v.isen kon. Denisc Jannah.

In Assen treden Cynthia McLeod en ik en een verhalenver- teller op. Onze interviewster is vw.. ....erlandica, moeder cn poli- dca. Als ik aan de moderne VTOUW van de toekomst denk. stel ik mij dat voor: moeder, geleerde en po- litica. Cynthia brengt twee typen herinneringen in leven. Die aan haar man, die ook een studiege- noot van mij was uit Leiden en een interessante niet-schrijvende filosoof. Ik ben nog ccrcmonic- .iivvster geweest bij hun huwelijk.

Cynthia herinnert me ook aan de zes jaar dat ik aan het Surinaamse Taleninstituut in Paramaribo Ne- derlandse literatuur heb gedo- l.•:cld. Het was eigenlijk werk dat ik ook als hobby zou hebben ge- daan. Wc bestudeerden bij voor- keur die schrijvers die de door- p...aiionalistische literatuur- kritiek buiten dc literatuur trach- ten IC houden. Hoewel deze acti- viteit door and-kolonialistischc gevoelens werd ingegeven, leidde ze vaak tot beter begrip van oude*

... literatuur, omdat ze blinde vlekken in dc informatie invult.

Zo heb ik daar dc puzj’le van dc Camera Ohsciira kunnen invullen ..ict de anti-koloniale, pro-aboii- tionistischc visie van Hildebrand, waardoor dc coherentie van De familie Kegge optimaal wordt en het bock niet alleen pruimbaar maar zelfs modem: misschien 'cifs een opstap voor dc Max Ha- velaar. !k ben van plan deze draad weer op te nemen in het Ilei Krol- ... Sederland. een project dat ik a.LuStaande vrijdag met mijn uit- gever ga bespreken.

Donderdog

Nooit meer verplicht zijn te wer- ken In hotel De Filosoof waar ik vcuucf en waar ze elke donder- dagavond een filosofische bijeen- komst hebben, zie ik dat de filoso- fie eindelijk van dc abstracte ber- gen tot het leven zelf is gedaald:

Stefan Carr, Ida Jongsma cn Dries Bode hehbcn meer dan tien denkers bereid gevonden om het nu eens niet over dc ziel of de dwaasheden van Descartes tc hebben maar over 'Anatomie van voetbal als subailtuuf. 'Sex: een onmogelijk gehettren'. ‘ li'inkelen'.

En wat mij vooral aanspreekt in deze blijde toestand van mijn ziel:

H'aarom werken wij! Broeders, een van de populairste merengt/es, KI ^'egrilo del Batey waarmee ik ben opgegroeid, en waar ik helaas eigenlijk te weinig aandacht aan heb besteed, /egt het zo:

Ze noemen mij de losbandige Neger Want werken w mijn vijand Werken laat ik maar aan de ezel Want God heeft het werken als straf bedacht

De enige correctie die ik wil aanbrengen, is dc toevoeging: ver- plicht werken. Verplicht lesgeven, aan school of universiteit: Ver- plicht adviseren, minister of di- recteur: verplicht schrijven. Bij- voorbeeld één bock elk jaar om- dat je anders vergeten wordt. Bij de televisie weten ze er alles van.

Voor het programma Televizier, dat eergisteren is uitgezonden over een ontmoeting tu.ssen Hen- ry Thijssing-Boer cn mijn per- soon is drie dagen in honger cn kou gefilmd. Voor een program- ma van acht minuten! Eén op de vijfhonderd dus! Zo hoort het.

Zoals dc camera loopt, loopt en loopt, zo moet jc lang rondlopen om één boek op tc leveren. Vraag het maar aan Tip Marugg. Die doet het ook rustig aan al heeft hij het er altijd over, dat ik met een schrijfblok zou moeten worden opgesloten om niets anders te doen dan schrijven.

Ik moet een belangrijke klus klaren voor ik mc op weg naar Roosendaal begeef: acceptgiro- kaarten maken om tijdens mijn le- zingen geld voor onze school in tc zamelen. Een blijde noot is alvast

Een experimenteel schrijver weet niets en heeft eigenlijk ook geen onderwerp

dat de afdeling Groningen van het Humanistisch Verbond die in no- vember haar 50-jarig jubileum viert, een donatie wil doen aan onze Kolegio Erasmo. (We heb- ben drie miljoen nodig om cen nieuwe school te houwen en een permanente wetenschapsten- toonstellingin tc richten).

Als ik op het punt sta het hotel te verlaten, belt Eddy Wijngaar- den op of ik op zijn kantoor langs wil komen. We zijn bezig te on- derzoeken of we tot een verfil- ming van Dubbelspel kunnen ko- men. Ik spoed me erheen na een kort bezoek aan de Postbank in de Bijlmer. Een heel andere Bijl- mer dan waar ik in begin zx;vcntig met mijn vrouw Trudi Guda een jaar heb gewoond.

Van Eddy hoor ik dal er om drie uur die middag in café De Kroon een nieuwe cultureel tijd- schrift gelanceerd wordt. Het heet Roof en wil een onderdak zijn

FotoVsKentMenfzsl

HOLLANDS DAGBOEK

Frank Martinus Arion

voordat deel van dc cultuur dat in de/e zogenaamde multiculturele samenleving niet aan bod koml.

Eén van dc initiatiefnemers heeft het o\ er ‘wij allochtonen die in het/el('de schuitje zitten cnz.‘

Dat klinkt al bedreigend: een ver- tegenwoordiger van Vroom en Dreesmann vindt dat met ‘eigen schuitjes' autochtonen kunnen worden uitgesloten. De initiatief- nemer hoort volgens mij nu te ant- woorden; Barst! Maar dal kan na- tuurlijk niet ais je een tijdschrift lanceert waarin je hoopt dat ook Vroom cn Dreesmann gaal ad- verteren. De initiatiefnemer wringt zich dus in bochten om hef onmogelijke tc zeggen: ‘Een tijd- schrift waarin dc uilgeslotenen aan bod komen zonder hun uit- sluiters uit te sluiten.'

In Roosendaal vind ik de vorm die ik eigenlijk verder bij mijn voordrachten wil aanhouden.

Een aantal gedichten, een stuk uit Dubbelspel, een stuk uit Nobele Wilden en een stuk uit De Laatste Vrijheid. Hel zoveel mogclijk daarheen zien te leiden, dat het publiek en ik het meer over het hoe dan het wat hebben. In de loop der jaren ben ik toch iets te veel in de richting van het wat ge- duwd. Terwijl ik van mezelf vind dat ik cen experimenteel schrijver

pen. ZIJ net meer in oe zin van Emile Zola dan van dc vijftigers, hen experimenteel schrijver weet niets cn heeft eigenlijk ook geen onderwerp. Hij wil juist dingen aan dc weet komen Wreed als kinderen die dieren opensnijden om ic weten hoe zc binnenin tik- ken. brengt hij een aantal figuren bij elkaar in een bepaalde tijd en ruimte en noteert wat hun reacties onder die druk zijn. Lachen ze?

Barsten ze? Dat alles zoveel mo- gelijk op een manier die maakt dat dc lezer zijn huwelijks- cn vetjaar- dag vergeet, zijn vliegtuig mist.

zijn eten laat aanbrunden, in dc berm terecht komt enz.

Vrijdag

Vanmorgen heb ik eerst een ge- sprek met een van dc begeleiders van mijn proefschrift, daarna op de Bezige Bij cen bespreking met mijn uitgever Alben Vostcr. (Ik moet trouwens niet vergeten dat mijn dochter op 21 maart a.s. jarig Ls. En dat ik dus moet opbellen).

Drie zaken bespreek ik met Al- bert. 1) Gedichten; dc mensen voor wie ik zondagmiddag in Harderwijk optreed, geven ^tijd als er een schrijver bij hen op be- zoek komt een blad uit: Lyra. In mijn geval hebben z.c daarin ook een aantal van mijn verspreide ge-

dichten gepubliceerd. Dat heeft bij mij het idee van cen bundel weer wakker gemaakt.

2) Een boekje over de creoolse contacten van Nederland vanaf de 17de eeuw. Het krolse Neder- land en 3) een biografisch ge- schrift voor mijn dochter omdat al haar oma's van vaderskant al dood waren toen ze geboren weru.

Die avona in uosierwoioe word ik weer geïnterviewd door zo’n prachtige renaissancistische jonge mevrouw: jong. kinderen, gestudeerd en sociaal geënga- geerd. We hebben dc grootste lol daar: ten eerste met het verslag in de Volkskrant van mijn optreden in Assen, met daarbovenop de le- zing van het wulpse gedicht Blan- ke Negerinnen dat het uitgangs- punt van dat versl^ vormt. Met de Cubaanse zangeres Estrella Acosta, die een schat van mooie liederen vol beweging zingt. En met haar blanke bongo-bcgcici- der André Groen, die mij herin- nert aan cen regel uit een gedicht, die ik zeker ook in mijn bundel zal opnemen: In de Bamboehar in Amsterdam speelt een Hollandse jongen tegenwoordig fantastische tamtam.

Zaterdag

Dc Nacht van het Boek in Eindho- ven geeft aan hoe het Boekenbal in Amsterdam eigenlijk opgezet had moeten worden, met bijvoor- beeld vijf verschillende zalen, ie- der bestemd voor cen Zuidameri- kaans ritme: de son, tango, de gu- ajira, de merengue en. omdat dc Antillen nog steeds in het Ko- ninkrijk zitten, één voor de rumba.

rn reservezaïen soor ae rumoa, guaguanco, chachacha, mambo.

Eindhoven heeft die zalen niet, maar wel twee andere unieke as- pecten. Ten eerste wordt het op- treden van de vijf schrijvers afge- wisseld met de tango cn guitaar- muziek. Ten tweede heeft de An tilliuansc kunstenaar José Flores samen met de/e 3chrij>«.> wn kunstwerk gemaakt dat in 175 nummerdc cn getekende exem platen onder het publiek wordt verloot.

Zondoy

Mijn optreden in Harderwijk voor het literaire gezelschap Apoilo is een hoogtepunt van de- ze loemce. De leden hebben mijn werk zo serieus bestudeerd, dat ik zo nu en dan het gevoel heb uit de- ze prachtige, oude stad afkomstig te zijn. Literatuur makt.. ... ...

mij eigenlijk vrienden maken, fa- milie maken

Maandag

In Zutphen treed ik v>vvi metCarolijn Visser op. Dat is.ww, aangenaam omdat deze dame door wijsheid en wereldwijdsheid wordt omgeven. Dat zijn zeer du- re produkten in een lijd dat het nationalisme weer welig tici i. vun Sarajevo tot Bolkcsteiii. De twee- de aangename factor is dat dc bi- bliotheek in cen oude Goihische kerk is gevestigd Als humanist kan ik mc geen betere bt>itm- ming voor kerken voorstellen. Dc derde factor is dat cen neerlandi- cus de schrijvers interviewt en de avond leidt. Een vierde a^rngtu*»- mc factor is dat cen groot aantal oude bekenden van mij zich de moeite hebben getroost om h.^.

heen te komen. Onder hen I'rits Stenfert Kroeseen zijn vrouw. Hij gaf het studentenblad en dc stu- dentenalmanak in Leiden uit waarin zoveel van mijn gedichten staan.

Dinsdag

Opnames voor IK nen at een ooeK.

Leuke vragen van Aad van der.

Heuvel. Ten eerste de positie vttu de Nederlandstalige literatuur in het Caribische gebied. Ik meld.

niet zonder enige trots, dat de Ne- derlandstalige literatuur in het Caribische gebied enigszin.» «w>- uit loopt op de literatuur in de an- dere taalgebieden. Zo wordt bij- voortieeld het thema van de cre- olisering van dc blanke in het Ca- ribische gebied door Cola Debrot ai in 1934 aan de orde gesteld in zijn novelle Mijn Zuster de Nege- rin. terwijl dal in het Engelse taal- gebied pas met Jcan Rhys in de zestiger jaren aan de orde kouu.

Als ik oen de moderne vrouw von de toekomst denk, stel ik mij voor: moeder, geleerde en politico

Een tweede interessante vraag is de verhouding van de Neder- landstalige literatuur van het Ca- ribische gebied tot de Nederland- se literatuur. Mijn standpunt is dat de literatuur niet aan geografi- sche grenzen gebonden hoort tc zijn. Ik heb nu eenmaal een broer-

^e dood aan nationalisme, al kom ik op voor mijn kleine talen, het Papiamentu en het Nederlands.

In Deventer worden Cynthia McLeod cn ik kundig geïnter- viewd door niemand minder dan Gerda Havertong. De godin van de witte lach zit nog in een rol- stoel. maar haar stem en haar hu- mor zijn al volkomen de oude.

Woensdag 20 maart

Ondanks de wedstrijd Ajax-oo- rxissia toch een volle bak in An.- steiveen. Ook zeer geïnteicsscci- de jongere mensen. Lekker meer aandacht besteed aan het hoe dan het wat.

DE SELECTIE KRANTENKNIPSELS OP DE KOMENDE PAGINA’S

GEEFT EEN INDRUK VAN DE WEERKLANK VAN DE CPNB-CAMPAGNES.

Boekmanstichting - Bibliotheek Herengracht 415

1017 BP Amsterdam Tel. 6243739

NRC HANDELSBLAD — 23 MAART

«mmi aar

MffiRd: wf aM« f 1^.50 a« Ma lai^ ADRIAAN m VAN DIS SS

Palmwijn ^

CAROil.

VISSER

jHelgroot

Hdgimil

yan ■ Bonanza

Zuid-Aménl

iMiMi U^-jMlaaK ItBKiK flBspadi M ariKktMr «kfKn A («iK fma.tM»^Mmkm6ffa-i90tak^%iml0t6,tkaa

M'alttmmkMfimmikOÊilemutkgtewaMil

M affi MiaM C M kT M

(Warmbloedig magazine

-(drlitatiBaMa^t

■Mtoeiinai^SÉiarwtoa. mstm -(ÉnIeiefi&railMr

• (kt (itte i. de (ar^. ^ (teftH iiilK

Rede

Eeuwig El Dorado

Boekenweek ₁ ()() ₆₁ ^- ₂ ^ maart

ktoekemiig ni de IMel^jr aaa tetla flarfiez é >9(2 m eecr daa eet ÉBvidicle bcknÉg. k bon werd ra Mnkwek);^ l^teir gcEerd. de UtP'AfnerikaaiHe. ifie zkli in de bcBE nn toe een een positie yewderf «elke eerder werd 9||e(ht deer de frene, de leuube 01 k»? der de An^bhAe femSwin. Mdies Mmra M Kl»9mt1>etMdtn de SI krmde’o# ii M M m de grNt Mkktitkkffi. ieob I Bur rai a kM Melde. Ktfio

Uea, liura üfdffl a, (riteri«d, Gabriel barda IteaKL De UtijRi-taenkaane ranai k M acer weg te denken lit de idi^ vu de Ncderluihe beekbandel. ARe reda iw bet e^een vae een momnent. lat gaat gdenra van^tataaetz^aastidi tijdtm de . Mmedi#deaasda(t9iigevesfigdadMaiiaiÉEiid-tarr1kaabet(artii«)igAM.neB:'EemigQlnda', een verwdzingRur de n^onr ra kw^gtBaaodQlofado (dempte) die fwdeKoisdektóipreaiienmao

^ iratid^datikbetfemideb(BeaMeEyulaitpi-ilRierftaraD7a^(eii9ii9aidbent^..iUar'Etwig . BBdrada’haetrdaamMu HttknRalraMseRlbsekenltntditiwba&bandelXPetlt.tlead^a

« tn^ betioorti^ OD ^ kod zet. Hoen daar moliiiaal van pr^^. Iets 19 deze (Cl bezoek aan onze bocUianlel bMaterdasdeaoeitewaariHatte deMi HlnorMd va bet boekenwedigesM Ie paperbatk t^n' va ra vu de popidainte ubrlvcn va »laad. Uiii» va In, kr%t n t1^ de Mciweek van m odeao, ah o m tcmte ƒ aa boeken En du It er liet piait bo^ienweekesiapvuCaraRlRfinaletitililSet^RBlaniza' lt^:(letbu;t.ns.

Ipeóaaloltgegtïtiittriekgeflheidïafide loekenweek #.Ooia*icr SilM ” ’ % ^ Menwert ippb ra Beeig *a^ ia de beekbandel BCt ah M tenrig B hrado'. Iepr|i; dedm igMsa nn M es detkuig getdirevei bijdragen, fkde n oon-Me. Iviiv oent

BoekenweeteKhenk

^ Adriaanvan Dit

ïetairijvervanhet « boekenragcKboÉ: JMl-jU

(tyfitttawtrdravaa , depoputóntetchrijven ^ ' vHonlaiid.yier efltfefttttehziiBter gelepeld vu de boeken- s., weekBleiws^evimd.

livcBdIahbi een beperkte oplage deQ'lndhdietiteca'te keep. waarop écastevipiadrAwtlikadewiju 4 (raginemiSeftïtófBd8oi.»iorlettt:

(en ibdnk-vekkadt beleveiA! tier gaat im wel OB ra beperkte oplage, in ad bttiit0...le pri)t voor deze oldx (B h dsbn i ^,po. (door: 60 ntlip^wiodBi

tUdendcMaKekmb

Boekenweekeiwy iqqo Aanbieding: Boek S (D

f' tiet groot Zuid-Amerika leesboek öCompaetDitc (arolijn Viller

(ssipa fHter (1^] Keft zJdi met M rtitverlHln ah'Hgend Buiboe,'Hoge boffltn In IMT. Brandend zoR ea luH’reuK vendiena lÉsdeziQ Ier van hier'gepiAleerd ah ra beanito en bitltdi nanteentm.

k der ntratteh van (arolga VHter^ ^ es Ben Eoti^ gemka dl Men deüm 2( gBden per ftck.

NRgmotnealaibffzM fS^^S^SW Ameika letdoek geeft ra tijk overzidit vu alle optei wgarngF ra de Bagh(K werkdidJteid vu

# Inid-iMa. tnah iSe wordt op- w genepen ii de vieremwMg noaa L en verhalen de deze bondel tèt Haart W veie KnendeitaBea biedt ft boek Nkaierlel ' bijzMere ntdiiUiiiea. k p^xtM teft maar Heft doo biadzijdei cniittkHpvo(rde()ioi}9,4o.Hetboekh sok gebandeld net de (D 'Uta DaKC te koop. Hierop saat ra [OBpdatre ra bekende liHbK-Agietlkaane damei ft (nbia, nambo. laha, Elerengu. (oaga. Tugo en (ha Cha Q». Boek a

(o^lhctamn: AA

<R)k tt )aR fMen iw IM^ en keerde oBaptof nar ft lad« ra Nd tmon ft tr viea.

Iciuk»araiiarloiua,wi ZiNBaftKtbfekeiwakesain'B sitge^worftterget^radetefanKtktpibl

e

: hoogeveen lemana del libro iij()6 del 1^ ai 2^ de marzo

aMelirvg boekhandel - hoofdstraat 83-67 - hoogeveen - telefoon 0528 265131 - fax 052» 2715»2 b

HOOGEVEENSE COURANT — I3 MAART

Harry Mulisch was er niet

Diepe decolletés en gestolen panty’s

Door Inge van den 8link

Amst«i'daiti—Culuianlst iheo van Gogh, vergezeld üoorHermine Landvreugd.hadvoordegelegenheid zijn bootschoenen uit de kast getrokken en daar zorgvuldig zijn oudste t-shin bij uitgezocht. Lydia Rood daarente- gen was dinsdag rjog speciaal de stad in geweest. Ze had samen met haar vilcnd een opmerkelijk rood rokje uit- gezócht met een spintemieuwe rode beha, die ze over haar t-shirt heen droeg. ,,En die panty heb ik vanmiddag perongelukgestolenbijdeBijenkorf.” Rood-zwart, pan- termotief. Zo gaat men in stijl naar het boekenbal. Eeu- 'rt'ig El Dorado.

Harry Mulisch was er niet Opmerkelijk, wani hij is er altijd wel. Het buekenbul.

«.onform het thema in Latijns Amerikaanse stijl, dus ved ruud- zwart en veel vurige muziek, werd weer ouderwets in dc Ariisi^i Jain- se Stadsschouwburg gehouden.

Lekker onder elkaar schrijvers, uitgevers en journalistèji. Dat ie- .ert onverwachte taferelen op. Zo zagen we nagenoeg de voltallige re- dactie van het Boekblad vakblad voor de boekhandel, achter de draaitafel. Ed van Heden en Fred Spek als discjockcy. Hel swingde de pan uit.

Belangrijkstegast op het feest was uiteraard grijze eminentie Adriaan .a.. Dis. schrijver van het boeken- weekgeschenk Gedrang en flits- lichten bij zijn binnci'ikoiiisl. tele- visielampen. Daarna kun de thea- trale opwarmer van de avond be- ginnen. een optreden van Kama- gurka. „In België is dit progianima waarschijnlijk heel shockerend,”

zei uitgever Joost Nijsen (Balans) achteraf. In Nederland dus niet.

Kamagurka’slol zit tussengrof en tlauw, met poep, seks en gehandi- capten als rode diadeii. Sonunige -anwezigen moesten er 'toch wel heel erg om lachen , anderen von- den het aJ heel wat dat de SHaming niet.wcggefl^ten werd. Dat gebeur-

Lenette van Don- ~ gen een paar jaar gele- den wel. Van Kamagurka hebben we in ieder geval geleerd wat een ’öris- me' is: een aforisme dat nog niet af is. Voorbeeld: ’wie roet in het eten gooit mag het gerust laten aanbran- den want...' Vul aan naar eigen goeddunken.

Edzard Mik, die vorig jaar bij De Arbeiderspersdebuteerde, had Ka- magurkagemist maarwas daarniet rouwig om, zei hij. „Ik hou hele- maal niet van cabaret. Ik krijg dan altijd het gevoel dat ik zo'n rare

grijns om mijn mond krijg, ook als ik het helemaal niet Icuk. viuü.”

UOk Mensje van Keulen kwam pas lateraan...IkhebvandaaginDuits- land twee groepen kinderen voor- gelezen uit vertalingen van mijn kinderboeken; Tommie Bahn- hoff’, 'Freunde des Mondes' en 'Herr Ratti'. Ik had eigenlijk hele- maal geen zin om nog te komen, en was zelfs mijn toegangskaarten vergeten. Dusmoestikomzete ha- len weer terug naar huis met de ta- xi.”

Duffe boel

Bij het bal na leek het aanvankelijk teen beetje een duffe boel, zoals de hele avond een wat matte aangele- genheid was, ondanks het ra- vijndiepe decolleté van Si- mon Vinkenoogs gezellin en ondanks de onverwachte aanwezigheid van Renate Dorrestein. Later werd er tochwelflinkgcswingdopde dansvloer door onder meer Manon Uphoff (onvermoeibaar). Mar- tin Ros (onvermoeibaar- der) en Lydia Rood (onver- moeibaarst).

De laatste vertelde dat haar erotische roman Gedeelde Genoegens goed verkoopt, maar dat het boek niet be- paald haar 'hartelapje’ is.

..Eerst was de vrouwelijke hootdpersoon te vrijgevochten naar de zin van mijn uitgever, toen heb ik hnar een stuk braver ge- maakt, omdat dc vrouwelijke le- 7.ers het boek anders niet z-ouden pikken.” Daamamoesterweerwat anders omgeknutseld worden.

Vrolijk: „Ik haat dat boek!” Ze haalt de schouders op en begeeft zich weer naar de dansvloer.

Daar treffen we ook Joost Zwa- german met critica Jessica Ourla- cher. Haarman, Leon de Winter, is eerder op de avond al naar huis ge- gaan, volgens afspraak. Zo gaat als je,samen een kind hebt. Joost Zwa-

lydiaRood, 'onvermoeibaarst' op de danivloertijdcns het Boekenbal inde Amsterdamse Stadssch....

buig. (Foto Peter Boer) german amuseerde zich inmiddels prima. ,,Ik ben sinds mijn zoon ge- boren is weinig de deuruitgeweest, en dan is het leuk om weereens on- der de mensen te zijn.”

Van de generatie nix ontbrak Ro-

nald Giphart op het bal. maar dat werd goedgemaakt doordeaanwe- zigheid van een Utrechtse onderaf- deling van de nieuwe lichting schrijvers; Manon Uphoff, maar ook Arjan Witte en Tommy Wierin-

ga. De laatste twee besloten tv, plekke een boek met werk va»

Utrechtse schrijvers uit te gaan gc ven. Titel: 030, innavolgingvan een zojuist verschenen Groningse bloemlezing; 050.

AMERSFOORTSE COURANT — I3 MAART

DE VOLKSKRANT—13 MAART

Veertig boeken voor de Boekenweek

DOOR WILLEM KUIPERS Net als Wim de Bie had ik deze

week het Boekenweekgeschenk van vorig jaar nog steeds niet gelezen.

En nu is er alweer een nieuwe Boe- kenweek, met alweer een nieuw ge- schenk. Wat koop je daarbij? Aan hel jaar dat vergleed hield ik veertig boeken over die ik niet graag had gemist en met liefde nog cens onder de aandacht breng.

1. Van de Kroatische auteur Mi- roslav Krleza dook eind vorig jaar ineens een herdruk op van de verta- ling die L. van Vlijmen in de jarcn zestig van de roman Op de rand van hei verstand maakte, een schitte- rend boek. waarin op een Céline- achtige manier de domheid wordt bestreden en de waarheid wordt ge- zegd (Prometheus, ƒ29,90).

2. De humanist Rabelais schreef in het begin van de zestiende eeuw Gargantua en Pantagruel. satire die een weliswaar niet eigentijdse, maar grotendeels nog steeds verma- keiijkc strekking heeft dank zij (wee nieuwe vertalingen, één van Théo Buc)cinx (Bert Bakker, ƒ45.-) en één van ). M. Vermeer-Pardocn.

Deze laatste editie is mooier (Van Gennep, ƒ 69,50).

3. Wessel te Gussinklo verdiepte zich in De opdracht op Vesldijkach- tige wijze in de puber Ewoui Meys- ter en zijn gefnuikte machtsdromen tijdens een zomerkamp op de Velu- we. Traag, maar voor een lezer die geduld heeft, een vakantie die je bijblijft (Meulenhoff. ƒ49,90). In- middels heeft Te Gussinklo, geen veelschrijver, zijn oeuvre uitgebreid met de novelle Het engeltje.

4. Bij sommige boeken moet je oppassen er niet ai te zeer in recla- me-achtige superlatieven over te spreken, maar bij Angs/ van Gracili- ano Ramos valt me dat niet mee.

Wat heb ik genóten van dit fascine- rende verhaal over het beklemde leven van dc kantoorklerk Luis da Silva, die in zijn hart een kunste- naar is en bezeten raakt van een

schone jongedame, die zich nota bene afgeeft met een of andere bot- terik (Coppens & Frenks, ƒ 56,90).

5. Barbaar in de tuin is een bun- del mooi geschreven, erudiete bun- del opstellen (over de Franse kathe- dralenbouwers. de ketterse Katha- ren en Toscane en zijn kunstschat- ten) van de Poolse dichter Zbig- niew Herbert (De Bezige Bij, ƒ44,50).

6. Elio Vittorini palmde mij in met zijn roman Mens of niet over het verzet en de liefde te midden van Duitsers en Italiaanse collabo- rateurs (Athenaeum-Polak & Van Gennep, ƒ 45.-).

7. Jan van der Vegl lichtte op uitgewogen wijze het doopceel van de dichter Hans Andreus. een bio- grafie. die en passant óók de harts- tocht en bevlogenheid onder jonge poëten in en net na de oorlog bloot- legt (De Prom. ƒ65,-). Als levens- schets indringender dan Slauerhoff van Wim Hazeu. die zijn succes ongetwijfeld mede aan de aantrek- kelijkheid van zijn onderwerp te danken had (AP, ƒ 99,-).

8. Er was één criticus, Piet de Moor in Vrij Nederland, die geloof- de dat De kussenjongen van hofda- me Onogoro authentiek oud en Ja- pans was. Maar dit tamelijk frivole om niet te zeggen obscene en zelfs

■feministische’ boek was een ge- slaagde pastiche van de Schotse dichteres Alison Fell (Van Gennep.

ƒ39.90).

9. Ter gelegenheid van haar hon- derdjarige bestaan bundelde uitge- verij Meulenhoff alle verhalen van de linkse dromer en fantast Julio Cortazar (ƒ 100,-),

10. Remco Campert. die de vorige Boekenweek opluisterde met Ohi, hoho, bang, bang of het lied van de vrijheid (over de dichter Menno van der Staak en zijn belevenissen tijdens 'Poetry International’) en déze Boekenweek met De zomer van de zwarte jurkjes, kreeg van

De Bezige Bij al zijn gedichten ge- bundeld in Dichter (ƒ75,-).

11. De eerste man was volgens de Franse en Nederlandse critici een briljant boek uit de nalatenschap van Albert Camus, dat geenszins onderdeed voor het grote, bekende werk (De Bezige Bij. ƒ42.50).

12. Zeer getroffen was ik door De wonde van André de Richaud. een Franse schrijver die na een kort- stondige periode van grandeur tot diepe misère verv'iel. Zijn roman laat zien hoe een weduwe tijdens de oorlog in een provinciaal nest geïso- leerd raakt (De Bezige Bij. ƒ 34,50).

13. De Prins van West End Ave- nue van Alan Isler maakte twee we- ken geleden het héle literaire kwar- tet van Marcel Reich-Ranicki op de Duitse tv enthousiast. Maar toen was dit boek over een Amerikaans

bejaardenhuis waar dc (joodse) be- woners Hamlet opvoeren (cn de herinneringen aan hel geteisterde Europa komen bovendrijven) al in het Nederlands vertaald en nauwe- lijks opgemerkt (Balans, ƒ34.90).

14. Van Charles Baudelaire werd Les Fleurs du Mal (De bloemen van

het kwaad) maar liefst twee keer vertaald, daar is voldoende over te doen geweest, maar f^e Spleen de Paris IDe melancholie van Parijs) mag er ook zijn. Deze pelits poémes en prose, deze kleine gedichten in proza bevatten prachtige schetsen van het negentiende-eeuwse Parijs (Ambo. ƒ 29,90)

IJ. In Ruisend gruis, het laatste bock van W. F. Hermans, lijkt de schrijverdefinitief af te rekenen met de Groningse universiteil (De Bezi- ge Bij, ƒ 29.50).

16. Willem Brakman, ik weet het.

die leest niemand die niet al zijn werk door de jaren heen regel voor regel heeft ingedronken, schitterde met Een voortreffelijk ridder, waar- in Don Quichotte zich door een Nederlandse dame laat temmen (Querido. ƒ29.90).

17. Dc geheel vergeten Britse au- teur Jocelyne Brooke werd ons ais sclirijver teruggeschonken door de vertaling van Het leken van een getrokken zwaard, een beklemmen- de roman over een geheim leger in Engeland w'aarbij de hoofdpersoon, wankelmofdig door zijn onuitge- sproken homoseksualiteit, contre coeuT wordt ingelijfd (Coppens &

Frenks. ƒ 47.90).

18. Het Verzameld werk van de Poolse tekenaar en graficus Bruno Schulz, die in 1942 door een nazi- officier w'erd doodgeschoten, werd door Meulenhoff in cen nieuwe edi- tie met een beperkte oplage (dui- zend stuks) uitgegeven. Dat was te weinig. Vorige week zag cen papcr- back-herdruk het licht (ƒ79.90).

19. Van Hel leven een gebruiks- aanwijzing. die fantastische boe- delbeschrijving van een huis in Pa- rijs. van Georges Perec, kan ik me voorstellen dat niet iedereen er met-

een aan begint. Het omvat nogal veel. Maar dat niet alleen, dit boek vraagt door zijn overvloedige detail- lering (en zijn eindeloze beschrij- vingen van dingen) zo'n intense concentratie, dat je maar niet op- schiet en het zicht op de samenhang dreigt te verliezen. Eigenlijk moet je deze. wat was het. duizend pagi- na’s?. twee keer lezen, of drie keer.

Dan zie je pas echt wat er gebeurt, net als bij het magistrale Boek der herinneringen van dc Hongaar Pe- ter Nadas (AP. ƒ 89,-).

20. Aanzienlijk toegankelijker is Een lach in het donker, de roman van Vladimir Nabokov, waarin hij zo subliem de draak steekt met een cliché-vcrhaal over overspel, dat je dwars door de pastiche heen op een authentiek menseiijk drama stuit.

Het boek verscheen in de mooie Nabokov-reeks van Dc Bezige Bij, waarin tegelijkertijd Bleek vuur uit- kwam (ƒ 43.90 cn ƒ 51.90).

21. De Volledige Werken van Louis Couperus (Veen. ƒ 1895,-).

22. Paardejam van Charlotte Mutsaers is een bundel opstellen, waarmee de schrijfster van Rachels rokje - het hoogtepunt in haar werk tot nu toe - haar ideeën over kunst en literatuur verduidelijkt (Mculen- hoff. ƒ 39.90).

23. In Souffleurs van de duivel zet Rogi Wieg zijn herinneringen en ervaringen zó naar zijn hand, dat er heel veel komt bovendrijven: onze- kerheid. gekte, vertedering, beklem- ming. dreiging en,. .liefde (Van Oorschot, ƒ 3,5.-).

24. Ook Afgrond van de danser en choreograaf Rudi van Dantzig is cen mooi boek. omdat Van Dantzig zo geconcentreerd en fijnzinnig de haken en ogen van menselijk con- tact - in zijn geval meestal tussen mannen - bevoelt en zich daar zélf aan lijkt te verwonden (Atlas.

ƒ39.90).

25. Alfred Kossmann imponeerde de kritiek met dc roman Huldigin- gen. een leveasschets' van een oude schrijver, voor wie Victor van Vriesland model heeft gestaan. Ik dacht toen ik het boek voor hei eerst en misschien iets tc gehaast las aan H A. Gomperts, maar dat

doet er niet zoveel toe. want het gaal in Huldigingen om een fictieve biografie, waarin zeer levendig recht gedaan wordt aan een tijd die verdwenen is. of bezig is te verdwij- nen (Querido. ƒ27,50).

26. Bij poëzie is het moeilijk er in kort bestek iets over te zeggen, ze- ker als het om dc hermetisch geslo- ten verzen van Kees Ouwens gaat.

Intrigerend is zijn bundel Afdan- kingen wel. juist doordat elk woord, elke regel je dwingt je eigen taal tc doen opgaan in die van Ou- wens. wat vaak mislukt, maar niet- temin de bevrediging schenkt van een intense communicatie (Meulen- hoff, ƒ 19,50).

27. Hoezeer de neerlandistiek nog steeds een vak kan zijn, dat onbekende gebieden van de vader- landse letteren weet te ontsluiten, bewees Frits van Oostrom met zijn studie over Jacob van Maerlant.

Maerlants wereld, een wereld die literair gezien - Van Oostrom geeft er voürbt*elden van - niet zover van de onze afligi als we denken (Pro- metlieus. ƒ 45.-: ƒ75.- gebonden).

28. Zuid-Al'rika blijft voor ons, mede door de vele boeken uit dat land die hier tegenwoordig verschij- nen, een soort buurland en dat schept een band. maar wie in dat gevoel geraakt wil worden, moet niet bij Johnny Coetzee zijn. Zijn laatste boek. De meester van Pe- tersburg, gaat over Dostojevski, die in 1869 heimelijk vanuit Dresden naar Sint Petersbui^ terugkeerde omdat zijn ‘zoon’ (het was zijn stiefzoon) was vermoord (Ambo.

ƒ39.90).

29. Nanne Tepper kwam ogen- schijnlijk uit het niets met zijn ro- man De eeuwige jachtvelden over cen nogal geïsoleerd gezin in het noorden des lands, maar hij was er meteen op een manier die een debu- tant zelden óverkomt (Contact.

ƒ39,90).

30. Ook Russell Artus vestigde met zijn eerste boek. Zonder wij- zers. direct alle aandacht op zich Terecht. Zijn zwier en decadente allure deden mij aan een andere, jonge Brabantse debutant denken, toen die nog geen A. F Th van der

Heijden heette, maar Patrizio Cana- poni (Meulenhoff. ƒ 34,.5Ü).

31. De Vlaming Peter Verhelst schreef een zeer poëtisch boek over een eigentijds geval van liefde, liet spierenalfabet. dat veel te weinig is opgemerkt (Prometheus, ƒ34.90). 32. Louis Perron ging in Een aap in de wolken verder met zijn explo- ratie van Haarlem, waarvan hij (al- thans zijn literaire alter ego) even- zeer gruwt als Thomas Bernhard van Oostenrijk (De Bezige Bij. ƒ34,50).

33. Maar liefst twee vertalingen waren er van Aischylos' trilogie over koning Agamemnon, zijn vrouw Klytaimnestra. zijn zoon Orestes en zijn dochter Elektra, de ene, Oresteia geheten, van M. d’Hane-Scheltema, de andere. Het verhaal van Orestes, van Ge- rard Koolschijn (Athenaeum-Polak

& Van Gennep, beide ƒ 49.90). 34. Van dc Italiaanse schrijver Cesare Pavese verschijnen succes- sievelijk al zijn romans in vertaling. De laatste was De kameraad, waar- in Pavese de jonge Pablo, die alleen een beetje op zijn gitaar kan tokke- len. politiek bewust laat worden, tot en met de keuze; fascisme óf com- munisme (De Bezige Bij, ƒ39,50), 35. in Het zingen van de hele wereld gebeft Jean Giono. een man die in Frankrijk nu zo herontdekt is dat je zijn boeken in tal van uitvoe- ringen in de winkels vindt, een ui- terst ruw, vreemd, ongeciviliseerd en •western-achtig' beeld van dc Provence (Coppens & Frenks, ƒ56.90).

36. Brieven aan Sophie van De- nis Diderot (AP. ƒ 125.-),

37- Het boek van violet en dood van Gerard Reve (Veen. ƒ 34.90; ƒ 49.90 gebonden).

38. Meneer Beeria, deel één van Hei bureau van J.J. Voskuil (Van Oorschot, ƒ 69.-; ƒ 99.- gebonden). 39. De laatste zucht van de Moor van Salman Rushdie (Contact. ƒ49.90),

40- De onzichtbare roos. ruim honderd gedichten van [orge i.uis Borges, vertaald door Erik Coenen (Aalders en Co., ƒ 35.-; ƒ 55.- ge- bonden).

HAAGSCHECOURANT—8 MAART

CAROLIJN VISSER

Eeuwige zoektocht naar het eldorado

DOOR JAN VAN DAMME

N

Haar eldorado, weet ze, heeft niets te maken met de met goudstof be- dekte indianenhoofdman die ooit er- gens in de binnenlanden van Colom- bia of Venezuela in een meer zou hebben gebaad. Toch blijft de schrijf- ster zoekende. En haar reizen leve- ren ervaringen op die het gevoel ge- ven dat er misschien wel zoiets als een eldorado bestaat.

„Ik kom net terug uit Estland. Sinds de Muur gevallen is ben ik erg in Oost-Europa geïnteresseerd. Het verdwijnen van het Sovjetsysteem en wat ervoor in de plaats komt, dat houdt me bezig. In Tallin zie je nieu- we cafés en winkels, heel smaakvol allemaal. De mensen ontwikkelen een eigen gezicht, een eigen stijl. Ik sta daar en denk; ’Dit is dus Est- land'. Voormy is dat de bekoring.

Daarvoor blijfik in beweging”.

Het zou over warmere contreien gaan. Over Nicaragua. Het boeken- weekessay. dat Carolijn Visser in op- dracht van de CPNB (Stichting Col- lectieve Propaganda van het Neder- landse Boek) schreef, voerde haar

Carollin Visser is aitijd op zoek naar een nieuwe bekoring. De schrijfster ging voor het

boekenweekessayop speurtocht in Nicaragua.

naar dat Midden-Amerikaanse land.

Visser: „Je kunt de opdracht vtwr zo’n essay op verschillende manie- ren aanpakken. Ik vond het nodig voor het boekje in elk geval een nieu- we reis te maken. Toen ik in 1983 voor het eerst in Nicaragua was, wil- de ik heel graag naar Bonanza, een dorpje in de jungle. Het kw-am er niet van. Na het verzoek van de CPNB dachtik: Dit is mijn kans”.

Visser fMiddelburg, 1956) geniet be- kendheid als schnyfster van reisboe- ken. ’Grijs China’. 'Hoge Bomen in Hanoi’, 'Verre reizen’.’Buigend bamboe’ en ’De koude heuvels van Mongolië’ zijn enkele van haar be- kendste bundels. Ze debuteerde in 1982. Een jaar later was ze in Nica-

ragua, waar op dat moment bur- geroorlog woedde. De strijd ging tus- sen de Sandinisten en aanhangers van generaal Stjmoza, die in 1979 was verdreven. „Ik ging met een open vizier naar dal land toe. Er wa- ren toen veel Nederlanders die met groot enthousiasme de Sandinisten steunden. Al snel ontdekte ik dat er in dat land toch ook minder plezieri- ge dingen gebeurden. Mensen die voor onbepaalde tijd in de gevange- nis werden va.stgehouden. kranten die gecensureerd werden, vergade- ringen van de oppositie die door knokploegen werden verstoord. De Nederlanders, die daar vaak voor een dik salaris aan het werk waren, vergoelijkten dal allemaal. Toen ik over die misstanden schreef, leverde dat boze reacties op van collega’s en geënga^erde briefschrijvers' ’.

Carolijn Visser had nog een goede re- den om op haar schreden terug te ke- ren. Haar man Wayne, een Austra- liër die ze in dejungle van Costa Hica ontmoette toen hij goud aan het zoe- ken was, wil zich ais visser vestigen aan de Caribische kust van Nicara- gua, in de buurt van Bluefields. „W^e gaan er tijdelijk wonen in een kleine stad. De vissers daar hebben beh(H‘f- te aan iemand die met een groter schip hun zeilbootjes kan begelei-

ARCHIEFFOTO

Carolijn Visser: ’Ik kan er niet veel aan doen dat de westerse bemoeizucht schade aanricht.

Ik kan er wel over schrijven’.

den. Dat is wat Wayne wil doen. Hij was een goudzoeker, Ik heb wel een fascinatie met goud. In Nederland leef je met giro's, je hebt een heel ge- administreerd bestaan. Mensen die hun salaris regelrecht uit de grond trekken, dat vind ik prachtig”.

In ’Het j^ud van Bonanza’ vertelt de schrijfster hoe de Amerikaan Smit pogingen onderneemt om een tij- dens het Sandinistische bewind in verval geraakte goudmijn weer ex- ploitabel te maken. Culturen en ideologieën hotsen, net als tijdens de burgeroorlog. .,In de koloniale tijd

ging het om goud. Tijdens de Sandi- nistische jaren kwamen mensen om er een nieuwe maatschappij te vin- den; om een droom te projecteren.

Het schitterende oerwoud heeft de laatste jaren weer voor andere ont- wikkelingen gezorgd. Westerlingen komen om het oerwoud te redden, maar dikwijls draait het om eigenbe- lang. Er is een machtige Duitse orga- nisatie neergestreken, die het woud wil conserv'eren, In de praktijk houdt dat in dat arrogante, dik be- taalde Duitsers zo nu en dan uit Ma- nagua komen overgevlogen. Zij trek-

ken zich niets aan van de Misquito- Indianenchiefs en de dominees van de Moravische kerk. Natuurlijk gaat het me aan het hart dat de Misquito- Indianen weer de dupe zijn. Dertien jaar geleden ben ik in hun land ge- weest. ik ben terugge^an en ikzal weer gaan. Ik kan er niet veel aan doen dat de westerse bemoeizucht schade aanricht. Maar ik kan er wel over schryven”.

(’arolijn Visser: ’Hel goud van Bo- nanza' - ƒ 4,95.verkrijgbaarvanaf 13 maart.

HET PAROOL — 8 MAART