Temperamentenleer introductie
INDEX
Waarom is dit boek zo belangrijk voor je?
Wie is Rens?
De vier temperamenten Oorsprong Huidige tijd Karakter dus?
De 4 temperamenten
Hoe kom je erachter wat jouw temperament is?
Keuze 1: Snel of langzamer
Keuze 2: Taakgericht of mensen mens.
Het kwadrant van jouw basis temperament Wat zijn de eigenschappen van de temperamenten?
De haai
Sterke temperament eigenschappen Zwakke temperament eigenschappen De dolfijn
Sterke temperament eigenschappen Zwakke temperament eigenschappen De walvis
Sterke temperament eigenschappen Zwakke temperament eigenschappen De Zeeëgel
Sterke temperament eigenschappen Zwakke temperament eigenschappen Hoe om te gaan met jezelf?
Hoe om te gaan met anderen?
Geef aandacht aan elkaars KRACHT. (Niet aan elkaars valkuilen) Ieder temperament heeft zijn kracht
Praktijkvoorbeelden
Behandel een ander zoals ZIJ zijn Welk uitgangspunt neem je in?
Dus ik moet helemaal veranderen?
Wat kan je dan wel doen?
Zee-egel ⇒ Dolfijn
Er zijn nogal wat mensen in de wereld. Ieder mens is uniek. Ieder mens heeft zijn of haar unieke set eigenschappen. Iedereen heeft zijn eigen manier van leven. Zijn of haar eigen regels, rituelen, gewoontes, enzovoorts. Er zijn geen twee mensen op de wereld die exact gelijk zijn. Soms lijken mensen op elkaar, qua uiterlijk of gedrag, maar 100% gelijk? Nee, werkelijk ieder mens is uniek.
Dit kan er soms toe leiden dat je door de bomen het bos niet meer ziet en gewoonweg niet meer begrijpt hoe sommige mensen functioneren. Welke normen en waarden hanteren ze?
Welke set regels zijn logisch voor bepaalde mensen, terwijl het voor jou mogelijk precies omgekeerd is? Soms begrijp je van jezelf niet eens meer hoe en waarom je functioneert. Het overtreden van regels van anderen kan tot ergernissen over en weer leiden. En mocht je tegen je eigen regels in gaan, dan is dat een bron van frustratie en het maakt je bijzonder ongelukkig.
Heb je het gevoel dat ik hierboven beschrijf helemaal niet en zit je volkomen lekker in je vel, maar zie je dit alles wel gebeuren bij de mensen om je heen? Heb je het gevoel dat deze mensen te helpen zijn met deze worstelingen? Hoe kan je zo iemand dan het beste helpen?
Wat moet je wel doen en wat vooral niet?
Het zou toch allemaal een stuk eenvoudiger zijn als de regels eenvoudig en duidelijk zouden zijn. Het zou zoveel makkelijker zijn als je weet op welke manieren je de frustraties kunt voorkomen en het 'lekker in je vel zitten' bij jezelf en bij anderen kunt bevorderen.
Welnu…. Die regels, die instructies, die zijn er. In lang vervlogen dagen was er een Griekse doctor wiens naam we nu nog steeds (her)kennen. Zijn naam was Hippocrates. Hij heeft de menselijke temperamenten ooit uitgepluisd en vastgelegd. Zijn conclusie was verbluffend. Er zijn maar 4 basis temperamenten. Iedere persoonlijkheid van ieder persoon is opgebouwd uit een of meerdere onderdelen van deze 4 basis temperamenten. 4 Stuks …. dat is te behappen is het niet?
Leer in dit boek de grondslag van deze vier temperamenten. Je gaat de vier temperamenten leren herkennen, erkennen en er mee om te gaan. Het gaat zowel de omgang met andere mensen zoveel eenvoudiger maken, als ook de omgang met jezelf.
Dit is een boek vol met inzichten en praktische tips die je leven doen verrijken!
Ik wens je veel lees en leerplezier toe.
Rens Duijsens
Wie is Rens?
Het is 1962. Ik wordt geboren in Laren in Noord Holland. In het gezin waarin ik geboren werd, was ik 'het nakomertje'. Mijn twee zussen zijn 8 en 9 jaar ouder dan ik. Gepland was ik zeer zeker niet en paste ook eigenlijk niet goed in het geheel binnen het gezin waarin ik ter wereld kwam. Ons gezin was ook niet echt het traditionele, gezellige, papa, mamma en twee oudere zusjes gezin. Er heerste nogal wat problemen, compleet met alle stress die daarbij onherroepelijk ontstaat. Van mijn eerste levensjaren weet ik niet veel. Of ik vanaf het begin geliefd ben geweest of niet, is mij onbekend.
Mijn vroege herinneringen bestaan uit veel stress binnen het gezin, met dingen die ook met mij persoonlijk helemaal mis gingen. Men was naar mijn beleving binnen het gezin dermate druk bezig met zichzelf, dat ik blijkbaar niet de aandacht kon krijgen die ik nodig had en men plaatste mij dus ‘uit huis’. Mijn herinneringen daaraan zijn vaag en wazig. Mijn temperament zorgde er ook voor dat ik niet de meest plooibare pre-tiener was. Wat ik me nog goed kan herinneren is dat ik letterlijk meerdere malen te horen heb gekregen "Je maakt er een puinhoop van. Je bent hier niet meer welkom. Niemand wil jou meer." Niet eenvoudig te verwerken als je tussen de 5 en 10 jaar oud bent. Ik voelde me dus nogal 'uitgekotst' door familie en 'hulpverleners'.
Het ging helemaal fout met mijn moeder en mijn zussen. Een voor een werden ze 'het huis uit geschopt' omdat ze een relatie hadden gekregen die serieus te noemen was. Mijn moeder kon daar blijkbaar niet goed mee overweg en wees ze de deur. "Jullie zijn hier niet meer welkom"
was de boodschap. Mijn moeder was een goede vrouw, maar had zo haar problemen.
We gaan wat verder in de tijd. Het is 1978. Ik ben 16 jaar oud. Vol in de pubertijd en dus schoppend tegen heel de wereld. We zijn als gezin ondertussen verhuisd naar Apeldoorn in het oosten van het land. Het gezin was uit elkaar gevallen. Mijn moeder had enige tijd in 'het gesticht' gezeten, zoals dat toen nog genoemd werd. Dat ook al niet makkelijk te verwerken als je een puber bent. En zo onlogisch als het klinkt en zoals vele andere kinderen in vergelijkbare situatie als de mijne, was ook ik van mening dat heel erg veel van wat er binnen ons gezin fout ging, mijn schuld was. Mijn zwakkere temperament eigenschappen werden hierdoor op de voorgrond gedrongen en mijn sterke eigenschappen verdwenen naar de achtergrond. Ik ging ondertussen naar een school voor 'moeilijk opvoedbare kinderen'. En wederom: Het stempel op je voorhoofd 'moeilijk opvoedbaar' helpt niet echt mee als je in de
op mijn voorhoofd waren versmolten tot "Moeilijk mannetje". Mijn toenmalige beste vriend had soortgelijke problemen met de wereld. Zijn visie was echter, ook weer ingegeven door zijn persoonlijke temperament: "Waarom ben ik de enige idioot in deze wereld vol normale mensen?" Twee 'misfits' bij elkaar, met gelijke problemen, maar volkomen tegenoverstaande ideeën hierover.
We komen aan in het jaar 1983. Ik ben 21 jaar oud en loop tegen het fenomeen 'personal development' aan. Mijn wereld verandert in een wervelwind. Alle ideeën over 'de wereld', over 'mijzelf', over 'andere mensen', alle denkbeelden werden overhoop gehaald. De boodschap die aan mij overgedragen werd was bikkelhard: "JIJ hebt het ZELF in de hand! Het ligt niet aan de wereld! Het ligt aan jou!" De dip waar ik al vele jaren zonder dat te beseffen in verkeerde bereikte het dieptepunt. Het kon toch niet zo zijn dat het aan MIJ zou liggen dat het niet goed met mij ging? "Het ligt aan de wereld en aan de mensen om mij heen!" Het kan toch onmogelijk aan mij liggen? "Dat is absoluut niet zo!" …… Ik wilde het maar niet accepteren.
Toen kregen mijn kameraad en ik een 'tape', een cassettebandjes, in handen die de 4 menselijke temperamenten beschreef in sterke en zwakkere eigenschappen. Zowel mijn maat als ik herkende elkaar in die beschrijvingen. We kochten een boek over het onderwerp en lazen het nog ook. Vele discussies volgde waarin we elkaar tot in de puntjes aangegeven hebben hoe we 'geconstrueerd' zijn. En langzaam begon het besef te groeien dat we beide een set eigenschappen bij de geboorte hadden meegekregen en dat we inderdaad in staat zouden kunnen zijn te kiezen welke set van deze voorraad eigenschappen we zouden inzetten in ons leven en welke we naar de achtergrond zouden kunnen verplaatsen. Fanatiek ging ik me steeds meer verdiepen in de menselijke temperamenten en in 'personal development' in zijn algemeenheid en mijn wereld begon zich 'krakend en steunend' te veranderen.
De echte grote verandering kwam daarna. De enorme hoeveelheid boeken die ik gelezen heb, de seminars die ik bijgewoond heb, de trainingen en cursussen die ik gevolgd heb, zorgde ervoor dat mijn visie veranderde. Op temperamenten gebied was ik ondertussen aardig een specialist geworden. En opeens bleek ik mensen om mij heen te hebben die, als we onze ellende besproken, in mijn verhaal iets hoorde waardoor ze 'anders' tegen hun eigen situatie aan gingen kijken. Ze kwamen mij vertellen dat ze blij waren met het veranderde gezichtspunt dat ik hun had laten ervaren en dat het hun erg geholpen had. Ik vond dat maar wonderlijk.
Velen kwamen daarna terug met gerichte vragen. Nu werd ik gedwongen om na te gaan denken over de problemen van anderen en over hoe ik hun dan gericht zou kunnen helpen.
Daar heb ik ZOVEEL van geleerd. Met name hoe ik zelf mijn leven beter op de rit kon krijgen.
Van alle adviezen die ik mensen in hun algemeenheid ook zou kunnen geven is deze de
Mensen helpen met de moeilijkere momenten in hun leven geeft enorm veel voldoening en dat is geweldig. Zelf heb ik uiteraard nu nog steeds zo hier en daar mijn eigen issues. Niemand is perfect en dus ik ook niet. Iedere dag leer ik echter weer iets bij, omdat ik andere mensen help en van deze mensen leer. Iedere dag verbeter ik mezelf weer een beetje en groei ik weer mentaal. Iedere dag neem ik mensen een klein beetje mee op deze reis door de leermomenten.
Iedere dag zet ik zelf weer stappen en breng deze over op mensen die daar behoefte aan hebben en er open voor staan. Dat doe ik met veel passie, omdat dat dan ook mijzelf weer ten goede komt.
Het is een reis waar ik mensen graag in mee neem.
Leer je met mij mee? Je bent welkom aan boord.
Vriendelijke groeten,
Rens Duijsens
De vier temperamenten
Oorsprong
* Bron "Wikipedia"
Hippocrates van Kos (Oudgrieks: Ἱπποκράτης ὁ Κῷος) (Kos, ca. 460 v.Chr. – Larissa, 370 v.Chr.) was een Griekse arts. Hij wordt beschouwd als de grondlegger, de 'vader' van de Westerse geneeskunde omdat hij als eerste, natuurlijke in plaats van bovennatuurlijke oorzaken voor ziekten zag. Hij was een van de eersten in de Westerse wereld die op basis van lichamelijke symptomen een diagnose kon stellen en daarbij een bepaalde therapie voorschreef. Hij haalde de geneeskunde uit de taboesfeer van tovenarij en godsdienst. Zijn overtuiging was dat gezondheid bij de mens afhing van de balans tussen lichaamssappen. Onbalans zou ziekte veroorzaken. Dit wordt de leer der humores genoemd. Het menselijk lichaam zou volgens de toenmalige medische wetenschap geregeerd worden door vier soorten lichaamssappen: slijm, bloed, gele gal en zwarte gal (χóλоς). De fysieke en psychische toestand (het temperament) en ziekteverschijnselen werden verklaard uit het bestaande gehalte aan de verschillende sappen. Een teveel aan slijm (flegma) zou een flegmatisch of kalm temperament tot gevolg hebben; een teveel aan bloed een sanguinisch of optimistisch, gepassioneerd temperament; een teveel aan gele gal een cholerisch of prikkelbaar, opvliegend temperament; en een teveel aan zwarte gal een melancholisch, depressief temperament.
Een onbalans zou behandeld moeten worden met een dieet.
Huidige tijd
Bovenstaande informatie geeft de visie van destijds weer. De medische kennis is enorm veranderd de afgelopen eeuwen en de kijk op vele aspecten is bijgesteld. Er is gebleken dat de 4 temperamenten niet veroorzaakt worden door de 4 lichaamssappen, maar dat het temperament van iemand een set eigenschappen is die bij je geboorte in aanleg aanwezig is.
Wat wel altijd gebleven is, is de inzichten hoe de 4 temperamenten functioneren. Dat mechanisme is bewezen, werkt perfect en is heden ten dage nog steeds van toepassing.
Karakter dus?
Veel mensen verwarren 'temperament' met 'karakter'.
Iemand met een opvliegend temperament kan best leren wat minder geagiteerd te reageren.
Iemand met een rommelig temperament, kan best leren wat meer georganiseerd te worden.
De schil die we op deze manier om ons temperament heen bouwen noemt men 'karakter' en fungeert als filter om binnenkomende indrukken te verwerken en uitgaande signalen bij te stellen. Uw temperament is wat u 'heeft'. Uw karakter is 'opgebouwd' en groeit voortdurend.
Hippocrates heeft er de 4 benamingen aan gegeven die uit de toenmalige medische wetenschap kwamen. Ik heb echter gemerkt dat mensen de aanduiding 'Cholerisch', 'Sanguinisch', 'Flegmatisch' en 'Melancholisch' weliswaar gedurende korte tijd kunnen onthouden voor zichzelf, maar niet lang. De andere termen onthouden die aan anderen zijn gekoppeld is vrijwel onmogelijk gebleken. Mensen weten voor enige tijd voor zichzelf nog wel te onthouden: "...eh…. wat was ik ook alweer? 'Sang...nog-iets'…. Ik ben uitbundig en heb veel energie." Maar als een ander bijvoorbeeld zegt "Ik ben 'mongolisch' of zo iets", dan herkent men de benaming nog wel als ‘van gehoord’, maar ze kunnen zich met geen mogelijkheid meer voor de geest halen wat de werkelijke naam is en wat dat dan ook alweer betekent.
Om die reden heb ik besloten kleuren en dieren aan ieder temperament te verbinden. Ik ben niet de eerste die zoiets doet en zodoende ook niet de enige, maar voor zover ik heb kunnen nagaan wel de enige die deze set van zeedieren gebruik. Mensen kunnen hun 'zeedier' vrij makkelijk onthouden. Als nu iemand zegt "Ik ben een dolfijn", dan kan de gesprekspartner zich daar iets bij voorstellen. “Veel energie en speels”. Ook het antwoord "Ik ben een haai", geeft mensen meteen een indruk wat voor een type dit dan betreft. “Eenling. Krachtige persoonlijkheid. Ontzagwekkend”.
Zelfs als iemand helemaal niets weet van menselijk temperamenten en hun eigenschappen, dan krijg zo iemand ongetwijfeld een beeld bij de ‘Haai’, de ‘Dolfijn’, de ‘Walvis’ en de ‘Zee-egel’.
Hoe kom je erachter wat jouw temperament is?
Voor nu gaan we op zoek naar het dominantie temperament in jou en eventueel in andere mensen. We vinden zo het er uitspringende temperament, zonder samengesteldheid en zonder onderscheid te maken tussen sterke en zwakkere eigenschappen. Dit is een basis inzicht.
Keuze 1: Snel of langzamer
We trekken even een harde lijn tussen de boven en onderkant van de temperamenten klok. Maak voor jezelf een keuze of je boven de lijn valt en bij de snellere mensen hoort of dat jouw temperament meer past onder de lijn, bij de mensen die het rustiger aan doen. Mocht je denken: "Ik ben niet supersnel, maar ook niet echt langzaam", maak dan voor nu toch alstublieft een harde keuze. Je valt onder, of boven de lijn.
Onthoud je keuze.
Keuze 2: Taakgericht of mensen mens.
Ook trekken we een harde lijn tussen de linker en de rechterzijde van de temperamenten klok. Ook hier vraag ik je weer een keuze te maken. Heb je behoefte aan het gezelschap van- en het contact met andere mensen of kan je prima functioneren zonder in een groep opgenomen te zijn. Wil je taken volbrengen of mensen te vriend houden? Ook hier neem je weer een besluit of links danwel rechts het beste bij je hoort, zelfs als je vindt dat beide kanten wel van toepassing zijn. Maak de scheiding voor nu even een duidelijke harde keuze.
Onthoud je keuze.
Je hebt nu twee keuzes gemaakt. Deze gaan we nu combineren.
● ⇑ - Komt je boven de lijn uit ……
⇒ - en aan de rechterkant,
- dan beland je in het gele vlak.
😄 - Je hebt een 'Dolfijn' temperament.
● ⇑ - Komt u boven de lijn uit ……
⇐ - en aan de linkerkant
- dan eindigt je in het rode vlak.
😈 - Je hebt een 'Haai' temperament.
● ⇓ - Komt je onder de lijn uit ……
⇒ - en aan de rechterkant
- dan is het blauwe vlak voor jou.
😑 - Je hebt een 'Walvis' temperament.
● ⇓ - Komt je onder de lijn uit ……
⇐ - en aan de linkerkant
- dan vinden we jouw basis temperament in het groene vlak.
😩 - Je hebt dan een 'Zee-egel' temperament.
Wat zijn de eigenschappen van de temperamenten?
U weet nu welk dier, welke kleur, welk temperament bij u de boventoon voert.
Zoals gezegd, is dit uitsluitend een eerst indicatie van hoe u in elkaar zit, dan wel hoe de persoon die u beoordeeld (NIET: VEROORDEELD!) die u in gedachten heeft.
Temperamenten zijn niet absoluut. Daarmee bedoel ik dat niemand 100% dolfijn, 100% haai, 100% zee-egel of 100% walvis is. Over het algemeen hebben mensen echter een samengesteld temperament, dat uit twee of drie temperamenten bestaat. Eén van deze temperamenten springt er dan vaak bovenuit en dat is dan ook het dominantie temperament. Dit is het temperament dat we nu door middel van deze eerste simpele test bepaald hebben.
Je hebt ook zeer zeker herkenbare elementen van een of twee andere temperamenten die invloed hebben op jouw gedragingen. Door de oneindige mogelijke variatie in intensiteit van de temperamenten is iedereen uniek in zijn of haar gedrag. Ook ontstaat klustering in de sterke eigenschappen van een temperament, als ook in de 'zwakkere' temperament eigenschappen;
De valkuilen zo je wilt. Iemand kan dus zeer wel mogelijk een totaalbeeld tonen van een haaien temperament, dat aangevuld wordt door sterke eigenschappen van de walvis, maar ondermijnd wordt door de valkuilen van de dolfijn.
Om deze gedetailleerde samenstelling te vinden, moeten we wat dieper in de materie duiken en daar richt dit boek zich niet op. Je leest nu tenslotte de 'light' versie. In de uitgebreide versie, 'de verdieping', kan je meer te weten komen over hoe temperamenten samengesteld worden, inclusief hoe je zelf in elkaar zit en hoe andere mensen uit hun samenraapsel van temperamenten zijn geconstrueerd. In de verdieping stel ik je ook een uitgebreide test ter beschikking die alle temperament eigenschappen inzichtelijk maken, onderverdeeld in sterke en zwakkere eigenschappen, gedetailleerd in kaart gebracht.
Voor nu kijken we dus alleen even uitsluitend en alleen naar het dominantie temperament.
Laten we hieronder uitdiepen wat ieder temperament aan sterke en minder sterke eigenschappen bezit.
Motto: DOEN!
Passief zijn is niet iets waar de haai goed in is. Voor de haai is in beweging blijven van levensbelang. Stilliggen houdt in: Langzaam afsterven. Haaien zijn leiders die mensen makkelijk meenemen op hun tocht naar onvermijdelijk succes.
Sterke temperament eigenschappen
● Winnaarsmentaliteit
Iedere actie heeft een doel en dat doel is om te scoren.
Futiele activiteiten zijn niet besteed aan de haai.
● Logica en feiten
Een haai gaat niet op zijn gevoel af, maar weegt feiten af en komt tot een logische conclusie die staat als een huis met een duidelijk doel en richting.
● Altijd een oplossing
Voor een haai bestaan er geen problemen. Er zijn uitsluitend oplossingen. Die oplossingen worden ook in een oogwenk bedacht en zijn over het algemeen logisch en uitvoerbaar. Wil je een oplossing voor een willekeurig probleem? Raadpleeg een haai.
● Productief, supersnel en uitermate efficiënt
De haai is goed in wat hij of zij doet. Als gevolg daarvan werkt de haai altijd snel en efficiënt, hetgeen leidt tot een hoge productiviteit. De haai laat zich ook niet eenvoudig afleiden, maar is er op gericht de klus te klaren, wat er ook voor nodig is.
● Overzien het grote geheel
In een fractie van een seconde heeft de haai een beeld van het grote geheel. Hij of zij kan ook meteen de pijnpunten identificeren en draagt meteen oplossingen aan.
● Blinkt uit in een crisis of door tegenwerking
Als alles fout gaat, dan bloeit de haai op. Met veel energie en daadkracht neemt de haai de leiding over de situatie en zal in verbazingwekkend korte tijd in de grip zijn en de situatie zal snel verbeteren. Ook als iemand de haai vertelt, dat datgene wat de haai wil echt niet mogelijk is, dan zal de haai met nog meer energie doorgaan totdat bewezen is dat het WEL mogelijk is.
● Bazig en dominant
Haaien nemen de leiding. Dat doen ze, ongeacht of iemand daar nu op zit te wachten of niet. Als gevolg daarvan komen ze vaak te bazig en dominant over.
● Grote bek
Als er IETS herkenbaar is aan de haai, dan is het wel de grote bek. Die zit ook vol tanden en dus bijt de haai snel van zich af. Iets 'subtiel' overbrengen is niet het sterkste punt van een haai. Je kunt het krijgen hoe het (volgens de haai) is en je doet het er maar mee.
● Dirigeert en corrigeert
Een haai zal je altijd, bij het minste of geringste vertellen hoe je de dingen moet aanpakken. Vragen stellen en voorstellen doen, doet de haai in de vorm van opdrachten.
Als je het er niet mee eens bent, dan hoort hij of zij dat wel. Als er iets fout gaat, of alleen maar fout dreigt te gaan, dan zal de haai je ogenblikkelijk op je fouten wijzen en je duidelijk maken hoe je het dan wel moet doen.
● Weten het altijd beter
Een haai is het nooit met je eens. Als jij vindt dat iets blauw-met-groen is, dan zal de haai je er van overtuigen dat het groen-met-blauw is, ondersteund met argumenten waar niet aan te tornen valt.
● Ongevoelig voor emoties
Ik heb een vader tegen zijn haai-dochter horen zeggen dat hij wat verdrietig geworden was geworden van de manier waarop ze bepaalde dingen gedaan had. De dochter antwoordde met het goedbedoelde advies: "Ach pap. Wordt toch volwassen!"
(Lees: "Ik heb een advies voor je: Wordt sterker pap en trek het je niet zo aan. Dat is beter voor je.")
● Niet altijd geliefd
Bovenstaande factoren in acht nemende, heeft de haai soms moeite om geliefd te zijn.
Let wel…. De haai heeft er geen moeite mee, maar de mensen om de haai heen wel.
Motto: LANG LEVE DE LOL!
De dolfijn is speels, energiek, houdt van mensen en van aandacht van mensen. Ze staan graag in het middelpunt van de belangstelling en zullen mensen op puur enthousiasme meenemen op hun “Quest naar plezier”.
Sterke temperament eigenschappen
● Energiek
De dolfijn staat bol van de energie. Als deze bruisende persoonlijkheid binnen komt, dan zal niemand dat ontgaan.
● Speels
Alles is een spel voor de dolfijn. Zelfs de afwas doen is een opeenvolging van spetteren, plonzen, naar elkaar smijten met druppels en alles wat dit voor de meeste mensen oersaaie ritueel, tot een feestje maakt.
● Interesse in anderen
Een dolfijn zal altijd vragen hoe het met je gaat. Ze luisteren ook altijd aandachtig naar jouw antwoord en zullen de focus leggen op datgene dat goed gegaan is.
● Fysiek
Dolfijnen raken anderen graag aan. Handen schudden, daar vinden ze niets aan. Ze hebben liever een innige omhelzing. Een dolfijn die jou persoonlijk iets wil vertellen, zal je bij je handen pakken en je recht in je ogen blijven kijken totdat het hele verhaal in zijn volle glorie is overgekomen.
● Enorm goede en hilarische verhalen vertellers
Ieder verhaal dat een dolfijn verteld is spannend en vol kleurrijke details. Ze houden de aandacht van de luisteraars vast en genieten van de aandacht die ze zo krijgen.
● Entertaining
Dolfijnen doen het goed op ieder podium. Of dat nu een officiële theatervoorstelling betreft of dat het alleen maar bestaat uit het middelpunt zijn tijdens een feest. Ze leven op door de aandacht en nemen anderen mee in die vrolijke energie. Er zijn mensen met een dolfijnen temperament die zich laten inhuren om feestjes op te luisteren. Ja echt!
● Geliefd
Dolfijnen geven om mensen. Dat in combinatie met hun vrolijke uitstraling, hun
● Vermoeiend voor anderen
Soms hebben dolfijnen TE veel energie. Als ze de aandacht van hun 'publiek' (dreigen te) verliezen, dan gaat het energieniveau meestal nog een graadje hoger en juist daardoor raken ze de mensen kwijt. Dolfijnen die daar veel mee te kampen hebben worden ook meestal, toch wel liefdevol bestempeld als: "Aardig, maar wel vermoeiend"
● Korte aandachtsspanne
Dolfijnen hebben interesse in ALLES en dat is een beetje veel. Als je alles aandacht wilt geven, dan moet je je aandacht verdelen. Daarom schieten dolfijnen van onderwerp naar onderwerp en van situatie naar situatie. Alles komt aan de beurt, maar tijd is beperkt, dus snelheid is geboden. Soms wat moeilijk te volgen voor de 'niet Dolfijnen'.
● Ongedisciplineerd
Het is niet zo dat dolfijnen van zichzelf vinden dat ze geen discipline hebben. Het zijn vaak anderen die zo over ze denken. Het is voor de dolfijn meer een kwestie dat er zoveel dingen in hun leven zijn die aandacht vragen, dan soms andere dingen in het gedrang komen. De dolfijn vindt echter dat zoiets nooit aan hen kan liggen en nu eenmaal onvermijdelijk is.
● Kleurrijke vertellers, maar neigen naar overdrijven
Heeft het dolfijnen temperament 5 minuten in de rij voor de kassa van de supermarkt gestaan, dan zal de dolfijn zeggen: "Ik heb UREN is de rij voor de kassa gestaan!" De dolfijn kan zo ver overdrijven in het verhaal, dat andere zullen zeggen dat ze staan te liegen. Voor de dolfijn is het alleen maar 'het verhaal wat meer kleur geven', zodat het leuker is om naar te luisteren.
● Notoire telaatkomers
Dolfijnen hebben nooit tijd genoeg. Alles vraagt hun aandacht en alles is leuk, dus worden ze altijd opgehouden door alles wat ze meemaken en om hen heen gebeurd. Te laat komen? Ze kunnen er dus niets aan doen, volgens eigen zeggen.
● Zet er nooit twee bij elkaar!
Dolfijnen hebben lol in alles. Daar nemen ze makkelijk anderen in mee. Als je er echter twee bij elkaar zet, dan hebben ze samen met zoveel energie zo verschrikkelijk veel plezier, dat de anderen er niet meer tussen komen en zich buitengesloten zullen voelen.
● Emotioneel!
Een dolfijn kan erg makkelijk emoties uiten. Omdat de dolfijn neiging heeft tot overdrijven, komen emoties ook in overdreven vorm voor. Een schep suiker die op de grond valt, leidt tot een crisis. De hond die aan komt rennen om de suiker op te likken, in zijn haast uitglijdt en omvalt leidt tot euforische vertederdheid. Enz. Enz. Dat gaat de hele dag zo door. Andere temperamenten zien dat hoofdschuddend aan en verbazen zich over het stuiteren tussen de uitersten.
Motto: RUST EN KALMTE
De walvis 'kabbelt' door het leven. Veel mensen zien de walvis als de rots in de branding. Ze vragen niet veel aandacht en staan altijd voor anderen klaar met een luisterend oor. Goedmoedige vriendelijkheid is hun handelsmerk.
Sterke temperament eigenschappen
● Rustgevend
Als je gestrest bent, dan kan het uitermate kalmerend werken om even tijd in bijzijn van een walvis door te brengen. Ze nemen vriendelijk en aandachtig al jouw stress in zich op, zonder daar zelf enige hinder van te ondervinden.
● Ongevaarlijke uitstraling
Walvissen komen niet bedreigend over. In hun kalmte en rust zullen ze je zelden of nooit op iets aanvallen. Dat maakt de omgang met een walvis altijd plezierig.
● Vriendelijke persoon
Walvissen hebben altijd wel een bemoedigend en goed woord voor je over.
● Uitermate stressbestendig
Walvissen krijg je niet gek. Al staat de wereld in de brand, de walvis zal kalm de situatie overzien en in alle rust de brandslangen uitrollen om het vuur te blussen.
● Extreem goede luisteraars
Wat je ook te vertellen hebt. De walvis zal altijd aandachtig naar je luisteren en het verhaal in zich opnemen. Door goede terugkoppelingen en ter zake doende vragen, krijg je zeker het gevoel echt gehoord te zijn.
● Verzoener
De walvis zal er op rustige en subtiele wijze voor zorgen, dat andere mensen elkaar ook zullen horen en begrijpen. Ze kunnen slecht tegen conflicten en zullen er dan ook alles aan doen, om die weer uit de weg te ruimen, mochten ze onverhoopt toch ontstaan.
● Overzien het grote geheel
Net als de haaien, overzien de walvissen het grote geheel. Ze hebben alleen geen enkele behoefte om hun inzichten ook daadwerkelijk uit te dragen of om in te grijpen. Maar desgevraagd geven ze uitermate zinvolle adviezen. Onderschat de walvis niet!
● Worden als lui ervaren
Omdat de walvis van nature zo weinig energievol oogt, wordt vaak aangenomen dat mensen met dit temperament lui zijn. Dat is meestal in het geheel niet het geval, maar de andere temperamenten ervaren dat mogelijk wel zo.
● Worden als emotieloos bestempeld
Uiterlijk lijkt de walvis onbewogen. De walvis uit zich nauwelijks als het gaat om kenbaar maken van genoegen of ontevredenheid. Hun gezichtsuitdrukking is altijd hetzelfde.
De walvis die iets super leuk vindt zegt: "Vind het wel grappig".
De walvis die ergens enorm van baalt: "Vind ik niet zo grappig."
● Initiatiefloos
De walvis ziet wel wat er op zijn of haar pad komt. Komt er iets, dan is dat goed. Komt er niets, dan is dat ook goed. Zelf iets opzoeken is niet het sterke punt van de walvis.
Die afwachtende houding kan andere mensen het gevoel van initiatiefloosheid geven.
● Praten zelden - Mompelen
De walvis is stil en teruggetrokken. Meestal praat de walvis alleen als er eerst tegen hem of haar gepraat wordt. Datgene wat er dan door de walvis gezegd wordt, is meestal zacht, bijna fluisterend en soms zelfs onverstaanbaar gemompel. Als de andere temperamenten daar ontstemd van worden en aanmanen tot harder en duidelijker praten, dan vervalt de walvis in nog zachter praten en het gemompel verstomd bijna.
● Altijd bezorgd, bevreesd
Kort gezegd: Walvissen zien nogal eens beren op de weg.
Hun hele tendens is: “Doe nou maar voorzichtig.”
Een geliefd uitgangspunt is: “Ga nou maar uit van het ergste, dan kan het alleen maar meevallen.” Als je als ander temperament zijnde de walvis hier in wilt begeleiden, doe dat dat voorzichtig en met tact.
● Besluiteloos
Een besluit nemen is moeilijk voor een walvis. Een voor de andere temperamenten, simpele vraag als: “Wil je koffie of thee?” kan al leiden tot een overpeinzing, al dan niet begeleid door gemompel, die maar geen einde schijnt te hebben. Andere temperamenten duurt dit vaak te lang duren en dus wordt het besluit voor de walvis genomen. “Ach…. Ik geef je wel koffie…”
Het gevaar zit erin, dat de walvis hierdoor de volgende keer al helemaal niet eens begint aan de overweging, omdat er toch wel een besluit genomen wordt door iemand anders.
● Botte, droge, sarcastische humor
De humor van een walvis kan er nog wel eens toe leiden, dat anderen de wenkbrauwen hoog optrekken. Ik heb wel eens een seminar gedaan, waarbij iemand hartgrondig zat te gapen. Hij merkte op dat mij dat niet ontging en hij verklaarde zich door: “Ja…. ga vooral
Motto: Denk en perfectioneer
De zee-egel denkt na over ALLES.
Alles en iedereen wordt geanalyseerd, gecategoriseerd, gestructureerd, gearchiveerd. Dit in de altijd voortdurende speurtocht naar perfectionisme. Regelmaat en ordelijkheid is een onoverkomelijk en onmisbaar doel in hun leven.
Sterke temperament eigenschappen
● Analytisch, onderzoekend
Zee-egels 'bekijken' niet slechts, maar ze ‘beschouwen’. Tot in de puntjes worden alle onderdelen tot in de kleinste stapjes geregistreerd, geanalyseerd. Volautomatisch.
● Geheugen als een kluis
Dat wat gebeurd is, gezegd is, aanwezig was, enz, enz… Alles wordt opgeslagen tot in detail.
Situaties van jaren geleden, soms zelfs uit de tijd dat ze slechts een paar jaar oud waren, zijn in het geheugen van de zee-egel beschikbaar en oproepbaar.
● Maakt dingen af
De zee-egel houdt van duidelijke planningen. Een vastgelegde koers bestaat uitsluitend om ook gevaren te worden. Ze zullen de koers vasthouden om zo de voltooiing zeker te stellen.
● Houdt rekening met gevoelens van anderen
Consideratie met ‘hoe anderen erover denken’ is zeker iets dat leeft bij de zee-egel. “U wilt mij promoveren? Maar hoe zal mijn collega dat opvatten denkt u? Heeft die hier niet meer recht op?”
De zee-egel gaat zeker niet over lijken om einddoelen te halen.
● Goede planners
Als ze een planning maken, dan is dat een gedegen beschrijving die alles in volgorde en in tijd tot in de kleinste details beschrijft.
● Uitermate creatief
Het zijn de beeldhouwers, de kunstschilders, de artiesten van hoge kwaliteit die voortkomen uit zee-egels. Ook kunnen ze volledig opgaan in hun (voor een zee-egel typerend) werk als planner, boekhouder, jurist, programmeur, enzovoorts. Tijd is dan een niet bestaande factor. Het werk voltooien staat voorop.
● Regelmaat, berekenbaar
Altijd opstaan om 06:55. 07:35 klaar met douchen. 07:40 ontbijtje met koffie die met een tijdklok om 07:30 aan ging, enz, enz…….… En uiteraard, exact op tijd op kantoor.
● Loyaal!
● In zichzelf gekeerd
Als de zee-egel ergens mee bezig is en dat zijn ze al snel, dan sluiten ze zich af om de klus volledige aandacht te geven. Het moet tenslotte voltooid worden. Hierdoor lijkt de zee-egel soms ongeïnteresseerd over te komen. Dit is geen ‘gebrek aan interesse’, maar slechts ‘concentratie voor de huidige bezigheid’. Als dit te extreme vormen aanneemt, wil dat nog wel eens verkeerd vallen bij andere temperamenten.
● Te perfectionistisch
Het perfectionisme van de zee-egel leidt vaak tot opvallend goede prestaties. Maar….
Het kan ook wel eens in de weg zitten. “Ik kan het nog niet opleveren, want er zitten nog foutjes in.” Als je doorvraagt, dan blijkt het soms te gaan om kleine zaken: “Het schilderwerk aan het huis is bijna af, maar ik kan het nog niet opleveren, want er zitten nog hier en daar wat onregelmatigheden in de afwerking.” Iets wat de andere temperamenten in het geheel niet uitmaakt. Wat maakt het uit dat er op de achterkant van een plank, onzichtbaar, een uitgelopen verf druppeltje hangt? Dat ziet niemand.
● Over georganiseerd…
Soms kan de zee-egel ECHT niet beginnen aan een klus, omdat de planning nog niet 100% tot in de puntjes is uitgewerkt. Je kunt toch niet zomaar wildweg iets gaan doen?
● Wantrouwend
Zee-egels zoeken overal een betekenis achter en liefst een negatieve betekenis. Zeg tegen een ‘Dolfijn’ meisje: “O… Je hebt die leuke jurk weer aan!” en ze zal focussen op het woord ‘leuk’. “Ze vinden deze jurk leuk. Die trek ik de volgende keer absoluut weer aan.” Een zee-egel meisje zal na het horen van hetzelfde compliment focussen op het woord ‘weer’ en bij zichzelf denken: “O, okay. Ik heb hem dus te vaak aan. Ik ga naar huis en verbrand die jurk en trek hem echt nooit meer aan.”
● Haatdragend
Als er iets mis gegaan is, dan blijft de zee-egel dat onthouden. Omdat ze een geheugen als een ijzeren pot hebben, verwatert dat ook niet. De gevoelens van ongenoegen blijven gekoppeld aan de gebeurtenis. Vergeven kan een zee-egel wel, maar vergeten nooit.
● Ondergewaardeerd
Omdat de zee-egel zijn werk perfectioneert, zijn ze ook erg vatbaar voor complimenten over hoe perfect alles georganiseerd is. Andere temperamenten vinden soms dat de zee-egel te veel erkenning eist.
● Emotioneel!
De emoties van de zee-egel zijn heftig, maar traag. De amplitude van de emoties is gelijk aan die van de Dolfijn, maar waar de Dolfijn 4 hoogtepunten en 4 dips heeft in een uur, zo heeft de Zee-egel deze verdeeld over maanden of over een jaar.
Hoe om te gaan met jezelf?
Wat ik vaak meemaak als ik mensen uitleg geef over temperamenten, is dat er opeens een lampje gaat branden. "O….. Dus DAAROM ben ik zoals ik ben". Ja. Daarom ben je zoals je bent.
Mogelijk vallen er nu al puzzelstukjes in elkaar of zullen de stukjes naarmate je verder leest op hun plek vallen. Besef dat het temperament dat je mee hebt gekregen toen jouw geest plaats nam in de foetus in je moeders buik, een geschenk is en daarmee dus absoluut een goed temperament. Mensen met andere temperamenten dan datgene wat jij hebt en dat is dus om en nabij driekwart van de mensen die je tegenkomt, hebben ook een goed temperament. Vraag jezelf nooit af:
"Waarom kan ik niet wat meer 'van dit' zijn of waarom kan ik niet wat minder 'van dat' zijn." Buit je sterke temperament eigenschappen uit. Daar zit jouw kracht.
De volgende twee aspecten zijn van uitermate groot belang.
1. Jouw temperament heeft, zoals je in het voorgaande hoofdstukken hebt kunnen lezen, absoluut sterke eigenschappen die de anderen temperamenten niet hebben. Zet deze uitermate waardevolle eigenschappen in naar jouw beste kunnen. Dat is jouw gift.
Gebruik dit deel van je temperament met passie.
2. Je KUNT wat meer 'van dit' zijn of wat minder 'van dat'.
Je hoeft zichzelf niet 'om te turnen', maar er zijn zeer zeker een hoop mogelijkheden om te groeien. Ik beschrijf dit in het volgende hoofdstuk.
Ieder mens heeft van nature de neiging aan te nemen dat zij ‘de standaard’ zijn. Als dat zelfbeeld in de loop der jaren anders is geworden, dan is dat vrijwel altijd ‘aangeleerd’. Laten we even van de ‘natuurlijke’ situatie uitgaan. Dat
zou dus inhouden, dat als jij de norm bent voor wat
‘normaal’ is, dat anderen dan automatisch
‘abnormaal’ zijn. En ook hier geldt, dat als dat beeld bijgesteld is, dat dit dan ‘aangeleerd’ is. Het is nu maar net hoe sterk dat beeld bij je aanwezig is. Als de kijk op anderen te extreme verschillen oproept, dan zou de anderen wel eens gezien kunnen worden als ‘raar’ of zelfs ‘verkeerd'.
Het nu volgende hoofdstuk is bedoeld je duidelijk
te maken dat andere weliswaar ‘anders’ zijn, maar zeker niet per definitie ‘verkeerd’.
(In engeland rijden ze aan de ‘andere’ kant van de weg, niet aan de ‘verkeerde’ kant van de weg.)
Geef aandacht aan elkaars KRACHT.
(Niet aan elkaars valkuilen)Als je naar het gedrag van anderen kijkt, dan is het goed mogelijk dat je soms enorm verbaasd bent over het doen of laten van andere mensen. Ieder persoon heeft zijn eigen manier van doen nietwaar? Het is zo eenvoudig om te denken: “Jij doet het anders dan ik….. Dan doe jij het dus verkeerd.”
Ieder temperament heeft zijn kracht
Hoe goed ben JIJ in het maken van planningen? Hoe goed kan JIJ verhalen vertellen? Hoe goed ben JIJ in kalm blijven luisteren onder extreme omstandigheden? Hoe goed kan JIJ crisissituaties weer in goede banen leiden?
Het is heel wel mogelijk, dat je het ene wel kunt en het andere niet. Voorkom te denken: “Ik blijf in een extreme crisis altijd kalm, en zo moet het ook absoluut zijn.” Het zou inderdaad maar zo kunnen dat het onder bepaalde omstandigheden de beste oplossing is. Het zou daarentegen ook maar zo kunnen zijn dat onder nagenoeg gelijke omstandigheden die slechts marginaal afwijken het beter is om als een doldrieste stier mensen tot actie dwingen.
Om maar eens extreme situaties te schetsen: Als je in een onderzeeër ben gestrand, diep op de bodem van de zee, dan is het waarschijnlijk het beste kalm te blijven, de deuren dicht te
Jouw neiging…. jouw eigen ‘temperament’ geeft jou misschien in mensen tot het ene te bewegen, maar mogelijk dat het temperament van iemand anders in een bepaalde situatie een betere optie geeft.
In relaties, baas-werknemer situaties, vrienden onderling enzovoorts zie ik echter vaak gebeuren dat men elkaar advies geeft in de vorm: “Dat moet je niet ‘zo’ doen. Dat moet je ‘zo’
doen.” Daarbij geeft men altijd onbewust aan: “Mijn manier is de betere… nee, de beste… nee … de enige goede manier.”
Praktijkvoorbeelden
Laat ik mijn vrouw en mijzelf eens als voorbeeld nemen.
Ik heb een zee-egel/haai temperament. Dus als ik iets van onze kinderen gedaan wil hebben, dan krijgen ze van mij een korte, uiterst gedetailleerde instructie waarvan ik eis dat ze die opdracht exact uitvoeren en wel onmiddellijk.
Mijn vrouw heeft een walvis temperament. Dus als er iets gedaan moet worden, dan neemt zij rustig de tijd om uit te leggen wat er ongeveer verwacht wordt en verwacht dat dit verzoek ergens in de nabije toekomst tot een goed einde gebracht zal worden. Het gaat haar om het eindresultaat, ook als de kinderen daar een andere weg voor zouden bewandelen.
Resultaten?
Als ik de kinderen aan stuur bij dringende zaken, dan gaat dat prima, maar de minder urgente aangelegenheden leidde nog wel eens tot onenigheid met de kinderen.
Als mijn vrouw de kinderen aan stuurt in de minder urgente zaken, dan komt dat meestal wel goed met een redelijk resultaat dat voldoet. Bij de dringende zaken gebeurt er niet veel of gebeurt het niet snel genoeg, hetgeen leidde tot onenigheid met de kinderen.
Hoe gingen wij daar eerst mee om?
Ik vertelde mijn vrouw dat ze dit toch ECHT anders moest aanpakken. MIJN methode, met duidelijke instructies en stevige aandrang waren DE manier dit op te lossen. Mijn vrouw vertelde mij daarentegen dat ik wat meer vrijheid moest toestaan in de uitvoering en dat er niet zoveel druk op de ketel hoefde.
HAAR methode had echt betere resultaten.
Het resultaat daarvan was, dat we elkaar voortdurend aan het corrigeren waren en dus zelf ook onderling vaak onenigheid hadden. Tot we besefte dat de ene methode niet beter of slechter was dan de andere, maar dat er wel situaties waren waarin één bepaald soort aanpak beter functioneerde dan de andere.
resultaten behaald worden is veel waardevoller dan elkaar constant te bekritiseren. En weet je…… Omdat ik er nu voor open sta, zie ik tegenwoordig ook wat mijn vrouw nu eigenlijk anders doet dan ik, en wat de kracht daarvan is. Als gevolg daarvan kan ik dat nu ook een beetje gebruiken. Niet zo goed als mijn vrouw, maar net voldoende om het te laten opvallen bij de kinderen. Daardoor gaat dat ook een stuk beter. Voor mijn vrouw geldt hetzelfde. Beide groeien we, omdat we elkaar niet meer op onze tekortkomingen wijzen, maar elkaar ondersteunen.
Behandel een ander zoals ZIJ zijn
We gaan allemaal in meer of mindere mate met mensen om.
Omgaan met anderen is soms eenvoudig en soms problematisch.
Er zijn manieren om het eenvoudiger te maken.
Welk uitgangspunt neem je in?
De meeste mensen zeggen: "Ik behandel iedereen zoals ik zelf behandeld wil worden en ik verwacht dat anderen mij ook zo behandelen."
Op zich een begrijpelijk standpunt, maar het herbergt een paradox in zich.
1. Niet iedereen is zoals jij bent. Sterker nog….
Vrijwel NIEMAND is zoals jij bent.
2. Als je wilt dat anderen jou behandelen zoals jij behandelt wilt worden, dan moet bijna IEDEREEN zich dus aanpassen aan jou, terwijl jij je als enige niet hoeft aan te passen.
3. Jij behandeld niemand zoals ze behandeld willen worden, maar je verwacht dat wel van anderen.
Het is de meest eenvoudige weg, omdat je geen enkele inspanning hoeft te leveren, maar daarmee ook een weg die gedoemd is anders uit te pakken dan je hoopt.
Stel dat jouw standpunt zou worden: "Ik behandel iedereen zoals zij behandeld willen worden en ik verwacht dat anderen mij behandelen zoals ik behandeld wil worden"
1. Je geeft iedereen een prettig gevoel, omdat ze waarderen hoe je met ze om gaat.
2. Zelf ervaar je ook prettige omgang, omdat je waardeert hoe anderen jou behandelen.
Ja. Je moet zelf inspanningen leveren omdat je jezelf ander gedrag moet aanleren dan dat
Nee hoor. Geen enkele noodzaak.
Als je namelijk te langdurig, te ver van jouw temperament afgaat, wordt je bijzonder ongelukkig. (In de verdieping hier meer over.) Wat je zeer zeker wel kunt doen, is je een beetje aanpassen. Als je een walvis temperament hebt, dan is het vrijwel onmogelijk voor je om jezelf een dolfijnen gedrag aan te meten en dat lang aan te houden. Omgekeerd is het voor iemand met een dolfijnen temperament schier onmogelijk een walvis temperamenten stijl van leven op te zetten. En dat geldt voor ieder temperament, dat zich een gedrag aanmeet van een ander temperament. Mensen die jou gadeslaan, raken hier behoorlijk door van slag. Die vragen zich af wat en in HEMELSNAAM met je aan de hand is.
Zelfs als je mensen tegenkomt die jou nog helemaal niet kennen, dan merken die mensen dat er iets niet klopt aan je. Men vindt je dan maar 'raar'. Mensen hebben enorme voelsprieten als het gaat om het detecteren van jouw temperament. Dus mocht je vaak constateren dan mensen je wat vreemd bejegenen ( het gaat er dus niet om wat JIJ voelt, maar het gaat om concrete feedback van mensen ) dan zou je je af kunnen vragen of je, al dan niet door omstandigheden ingegeven, je gedraagt volgens een patroon dat te ver af staan van jouw basis temperament.
Wat kan je dan wel doen?
Als het niet de bedoeling is een compleet ander gedrag aan te meten, wat is dan een betere methode om toch tegemoet te kunnen komen aan het uitgangspunt: "Ik ga mensen behandelen zoals ZIJ zijn"?
Je kunt je per situatie een beetje aanpassen. Gooi het roer niet om en blijf bij je eigen temperament in de buurt. Doe een aanpassing van ongeveer 10% in de richting van het temperament dat je tegemoet wilt komen. Laat ik wat voorbeelden geven.
