Foto: roger dohmen/hh
T
Tot enkele jaren geleden had Marjanne Sint nog geen affiniteit met de zorg, maar dat verandert als zij in 2007 wordt gevraagd voorzitter te worden van de raad van bestuur van de Zwolse Isala klinieken.Bij dit grootste topklinische ziekenhuis van Nederland weet zij zich in korte tijd goed te profileren. Haar finest moment betreft ongetwijfeld de 442,5 miljoen euro die zij bij een consortium van Rabo- bank, Bank Nederlandse Gemeenten en Fortis ophaalde voor de complete nieuw- bouw van de Isala klinieken.
In 2008 wordt ze gepolst voor een post
in de Raad voor de Volksgezondheid &
Zorg (RVZ). Meer erkenning volgt snel:
begin 2010 roept het maandblad Zorgvisie haar uit tot Zorgmanager van het Jaar.
Zo bejubeld als nu, zo verguisd was Marjanne Sint negentien jaar geleden toen haar carrière al ten einde leek. De datum zaterdag 13 juli 1991 zal zij ongetwijfeld niet vergeten. De Partij van de Arbeid, op dat moment coalitie- partner van het CDA in het derde kabi- net-Lubbers, staat voor de keuze om in te grijpen in de financieel uit de hand lopende WAO. De WAO is een van de hei- lige huizen van de sociaaldemocraten, en terwijl het lokale middenkader twijfelt over harde ingrepen, beslist minister van Financiën Wim Kok anders: de WAO wordt beperkt.
In de partij ontstaat grote onrust. Zo’n 30.000 leden zeggen hun lidmaatschap op, en in de politieke peilingen daalt de PvdA naar een – naar de maatstaven van toen – historisch dieptepunt van 21 zetels. De traditionele machtspartij dreigt te verscheuren.
Maar terwijl de PvdA in brand staat en de rode roos langzaam verwelkt, fietst partijvoorzitter Sint rustig rond in Toscane, waar ze geniet van een zomerva- kantie. En wat anno 2010 onvoorstelbaar lijkt, bleek in het premobiele tijdperk van 1991 echt te kunnen: Sint sluit zich in Italië liefst vijf weken, wegens privéom- standigheden, af van de buitenwereld en
Het succesverhaal van Marjanne Sint
‘Een rising star. Een dossiertijger. Een professional pur sang.’ Mensen uit de directe werkkring van Marjanne Sint, bestuursvoorzitter van de Isala klinieken, komen woorden tekort om hun enthousiasme uit te drukken over de bestuurlijke kwaliteiten van de geboren Amsterdamse. Dat haar collega’s in de gezondheidszorg zo eensgezind positief zijn, is verrassend, omdat de voormalig politica een nog jong gezicht is in de sector. Een profiel.
teKSt Roel NotteN
>
De lange loopbaan van Marjanne Sint (1949)
2010 Zorgmanager van het Jaar (uitgeroepen door tijdschrift Zorgvisie) 2008 - heden lid Raad voor de Volksgezondheid & Zorg (RVZ)
2007 - heden voorzitter raad van bestuur Isala klinieken 2000 - 2006 secretaris-generaal, ministerie van VROM
2000 sectormanager openbaar bestuur, Bureau Berenschot 1995 - 2000 gemeentesecretaris, gemeente Amsterdam
1991 - 1995 directeur interbestuurlijke betrekkingen en informatievoorziening, ministerie van Binnenlandse Zaken
1987 - 1991 voorzitter, Partij van de Arbeid
1981 - 1987 uitgever Groep Intermediair, VNU Business Publications 1981 hoofdredacteur Intermediair
1979 - 1981 redacteur Intermediair
1977 - 1979 beleidsmedewerker ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk
1974 - 1977 beleidsmedewerker ministerie van Economische Zaken 1974 doctoraal examen economie, Universiteit van Amsterdam
blijkt telefonisch niet bereikbaar.
Een absolute doodzonde, oordeelt de partij later, en Marjanne Sint trekt haar conclusies en stapt op. Later zal mede- bestuurder Frans Leijnse nog melden dat ‘Toscane’ niet op zichzelf stond.
Marjanne Sint zou als partijvoorzitter te weinig sturing hebben gegeven aan de inhoudelijke koers van de PvdA. Met haar Toscaanse afwezigheid zette Sint zelf de handtekening onder haar poli- tieke doodvonnis.
Goochelen met cijfers
Haar politieke afscheid is, zal later blij- ken, definitief. Ze slaat een andere weg in, en beklimt als ambtenaar de bestuurlijke ladder. Het is een gouden greep. Werken in een gekanaliseerd kader sluit veel beter aan op haar gestructureerde karakter dan de politieke jungle bij de PvdA.
Sint werkt achtereenvolgens vier jaar als directeur interbestuurlijke betrekkin- gen op het ministerie van Binnenlandse Zaken; vijf jaar als gemeentesecretaris in Amsterdam; en zes jaar als secretaris- generaal, de hoogste ambtelijke positie, op het ministerie van VROM. Begin 2007 komt ineens een verzoek uit Zwolle haar kant op: de Isala klinieken zoeken een nieuwe directeur. En hoewel zij geen er- varing heeft met gezondheidszorg wordt Sint geacht over voldoende bestuurlijke
bagage te beschikken om het grootste niet-academische ziekenhuis van Neder- land te leiden. Ze zegt ja.
Maar de klus in Zwolle is loodzwaar. De Isala klinieken hebben flinke nieuwbouw- plannen in de kast liggen: op de locatie Sophia moet een compleet nieuw zieken- huis verrijzen waarin de huidige versnip- perde locaties samenkomen. Totale kos- ten: 442,5 miljoen euro. En dat is een pro- bleem. Nu de voormalige vastgoedbudget- ten zijn afgebouwd, moeten ziekenhuizen
voortaan zelf bij banken aankloppen voor de financiering van nieuwbouwplannen.
Deze exercitie is Marjanne Sint op het lijf geschreven: waar veel ziekenhuisbe- stuurders gruwen van een business case, is goochelen met cijfers juist een van haar sterkste vaardigheden. Sint studeerde in de jaren zeventig economie aan de Universiteit van Amsterdam, en ook bin- nen de PvdA was zij als econoom tussen de ideologen een vreemde eend in de bijt.
Met haar aanstelling in Zwolle vertegen-
woordigt zij in persoon de overgang van de beheersmatige budgetsystematiek naar een proactieve marktbenadering.
Maar er liggen flink wat hobbels op de weg naar financiering. Anderhalf jaar nadat Sint aantreedt in Zwolle, valt in Amerika zakenbank Lehman Brothers.
En als de kredietcrisis in de loop van 2008 ook stilaan de Nederlandse financiële sector infecteert, worden banken steeds voorzichtiger met geld uitlenen.
Hierdoor dreigt ook de financiering voor de nieuwbouw van Isala in gevaar te komen. Marjanne Sint moet dan ook al haar stuurmanskunsten aanwenden om midden in een tijd van opdrogend krediet een megakrediet van 442,5 miljoen euro rond te krijgen. Na lang onderhandelen komt er in maart 2009 witte rook: de deal is rond. Het zorgt voor grote opluchting in Zwolle: na jarenlang ontwerpen, aanpas- sen en onderhandelen kan eind 2009 dan eindelijk de eerste paal de grond in. Eind 2013 moet de spiksplinternieuwe locatie
Met haar aanstelling in Zwolle vertegenwoordigt Marjanne Sint in persoon de overgang naar
een proactieve marktbenadering
>
illuStratie: hanS SprangerS
zijn deuren openen, en is Isala na vijftien jaar fusieperikelen dan eindelijk ook in fysieke zin één ziekenhuis.
Op de koffie
In deze episode toont Marjanne Sint zich een door de wol geverfd bestuurder. Ze kent haar dossiers, koerst op haar doel af en heeft de ervaring én de kracht om mensen te overtuigen. De gelijkenis dringt zich op met Margaret Thatcher, de iron lady die onverstoorbaar met een betonschaar een ogenschijnlijk muurvast systeem aan flarden wist te knippen. Maar naast haar zakelijke manier van opereren, heeft Sint ook het empatisch vermogen ontwikkeld om mensen het gevoel te geven dat ze ertoe doen. Met het draagvlak dat zij hiermee ontwikkelt, weet zij poten- tiële dwarsliggers mee te krijgen in haar beslissingen, beamen medewerkers bin- nen Isala. Want behalve dat zij op de koffie bij het bankenconsortium honderden miljoenen binnenhaalde, boekte zij ook binnen de muren van de Isala klinieken flinke organisatorische successen.
En aan succes was Isala ook wel toe.
Het ziekenhuis, ontstaan uit een fusie in 1998 van de Zwolse ziekenhuizen Sophia en De Weezenlanden, kampte de laatste jaren met grote financiële tegenvallers. De grootte van de organisatie en de bijbeho- rende overhead speelden hierin een be-
langrijke rol. Want met de samensmelting verrees in Zwolle het grootste niet-acade- mische ziekenhuis van Nederland.
Met ruim 5500 medewerkers, 1000 bed- den en 250 medisch specialisten vervult Isala, de oude benaming van de nabijge- legen rivier de IJssel, een perifere functie.
Hierdoor klonteren bovengemiddeld veel patiënten met een complexe zorgvraag, die afstemming tussen meerdere speci- alismen behoeft, samen in Zwolle. Deze complexe zorgvraag betekent vaak ook dat dure medicatie moet worden voorgeschre- ven, die lang niet altijd volledig vergoed wordt door de overheid.
Direct na haar aantreden maakt Sint korte metten met de financiële tekorten.
Ze dringt de vaste lasten terug, onder meer met grote bezuinigingen op het personeel. Ze schrapt 250 arbeidsplaatsen, waarmee Isala financiële lucht krijgt.
Belangrijk, niet alleen om het ziekenhuis überhaupt overeind te houden, maar ook om de geplande nieuwbouw gefinancierd te krijgen.
Ten strijde met een luisterend oor Marjanne Sint treft nog een ander, meer sluimerend probleem aan binnen Isala.
Na de fusie in 1998 worden medewerkers van verschillende organisaties geforceerd samen in een hok gezet. Die gedwongen integratie stuit bij veel specialisten op
Isala klinieken
De Isala klinieken willen het toonaangevende en innovatieve topziekenhuis zijn voor patiënten in het gebied tussen de academische ziekenhuizen van Groningen, Utrecht en Nijmegen. Het ziekenhuis ontstond in 1998 uit een fusie tussen het destijds al meer dan een eeuw oude Sophia Ziekenhuis en zieken- en verpleeghuis De Weezenlanden. Na een latere fusie kwam hier in 2001 nog eens Isala Ouderen- zorg bij, met 180 bedden.
De oorspronkelijke nieuwbouwplannen moesten in 2000 de prullenbak in, nadat de overheid zich terugtrok als financier en Isala het benodigde geld bij de bank moest gaan lenen. In 2009 kon het uitgeklede nieuwbouwplan eindelijk van start.
Op de locatie van het Sophia Ziekenhuis aan de Dokter van Heesweg in Zwolle wordt op dit moment gebouwd aan een nieuw innovatief topklinisch ziekenhuis, waar alle locaties gehuisvest worden. Het nieuwe gebouw wil met zijn organische architectuur een positieve invloed uitoefenen op de gemoedstoestand van patiën- ten. Totale bouwkosten bedragen 442,5 miljoen.
Eind 2013 wordt het nieuwe ziekenhuis in gebruik genomen. De nieuwbouw moet ook leiden tot kostenvermindering. Recent maakte Isala bekend in 2011 nog eens vijftig, voornamelijk ondersteunende, functies te laten vervallen om 2,5 miljoen euro te besparen.
>
V V
Vo oo or r m m m me en ns se e en n n n m me et t t d
d
di ia ab b be e et te es s t ty y y yp p pe e 2 2: :
D D
Do o oe e m m me e ee er r d d dan b
b b
bl lo o oe e ed d d d dg g g gl lu uc co ose v
ve er rl l la a a ag ge en n n
®
®
®
®
®
Meer weten over Victoza ®? Ga naar
diabetesbehandelaar.nl/
victoza
weerstand. Het wordt al snel duidelijk dat het samenvoegen van twee culturen tot één nieuwe niet zonder slag of stoot gaat.
Er heerst een sfeer van wantrouwen, en Sint voelt aan dat een agressieve strategie averechts zal werken. Ze kiest ervoor om met een luisterend oor en oprechte inte- resse ten strijde te trekken. Haar aanpak slaagt. Ze weet stilaan de opgebouwde ver- dedigingslinie in het ziekenhuis te slopen en de twee oorspronkelijke entiteiten op één lijn te krijgen. ‘Respect hebben voor de wereld van de professional’, zo noemt ze dit zelf.
Onder de indruk
Haar positie als ziekenhuisdirecteur opent voor Sint nieuwe deuren. Amper een jaar nadat ze in Zwolle de bestuurs- hamer in handen krijgt, komt er een tele- foontje van Rien Meijerink. De voorzitter van regeringsadviesorgaan RVZ polst Sint voor een zetel in de Raad, die in de wereld van het zorgbeleid te boek staat als zeer invloedrijk. Sint hoeft niet lang na te denken en hapt toe.
Haar benoeming is opmerkelijk. Slechts één jaar bestuurservaring in de zorg is voor de RVZ blijkbaar voldoende om de regering te adviseren over het te voeren zorgbeleid. Haar kandidering komt dan ook direct uit de koker van Rien Meije-
rink zelf. Als secretaris-generaal op het ministerie van Onderwijs en voorzit- ter van het SG-beraad, kent Meijerink Marjanne Sint nog uit de periode toen zij directeur interbestuurlijke betrekkingen was op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Onder verantwoordelijkheid van Meijerink leidde Sint een onderzoek naar de vraag in hoeverre de overheid ook private taken, denk aan reis-, meteo- en voertuiginformatie, op zich zou moeten nemen. Meijerink is onder de indruk van Sint, en als de RVZ begin 2008 twee vacante functies moet opvullen, hoeft hij er niet lang over na te denken wie hij als eerste zal bellen.
Ook aan de vergadertafel van de RVZ staat Sint haar mannetje. Ze wordt ge- roemd om haar scherpzinnigheid, om haar vermogen om de vinger in één bewe- ging op de juiste plek te leggen. Ze bereidt
haar zaken grondig voor. Leest haar dos- siers niet grondig, maar dubbelgrondig.
In 2009 speelt Sint voor het eerst een actieve rol bij een RVZ-advies, als de Raad rapporteert over de numerus fixus. Hierin adviseert de ‘commissie-Sint’ om het bestaande lotingsysteem voor de studie geneeskunde af te schaffen en te ver- vangen door een systeem van loting dat voorziet in meer ruimte voor decentrale selectie door universiteiten. Ook moet het aantal opleidingsplaatsen omhoog, van 2850 naar 3100; moeten er meer plaatsen komen voor de vervolgopleidingen tot medisch specialist; en moeten zowel de ziekenhuizen zelf als de artsen in opleiding tot medisch specialist gaan meebetalen aan de opleiding.
Dit pakket aan maatregelen moet het tekort aan artsen en de toenemende toe- komstige zorgvraag opvangen. Het advies heeft impact. In het regeerakkoord van het kabinet Rutte is opgenomen dat de numerus fixus moet worden afgeschaft, hoewel voormalig VWS-minister Klink
zijn opvolger Edith Schippers via zijn overdrachtsdossier onlangs liet weten dat voor deze maatregel eigenlijk geen geld beschikbaar is.
‘Lang van stof’
De rode draad mag duidelijk zijn: Marjan- ne Sint is een vrouw met invloed. Ze wist twee loodzware klussen bij Isala – een cultuuromslag én een megafinanciering – doordacht tot een goed einde te brengen.
Het resultaat van haar inspanningen is dat na jarenlang intern gesteggel de specialisten in Isala spreken over een
‘organische cultuur’ waarin voormalige kemphanen hebben geleerd elkaar te begrijpen en elkaar iets te gunnen. En het aantal bestuurders in de zorg dat midden in de kredietcrisis voor honderden miljoe- nen euro’s een nieuw ziekenhuis bouwt, is op één hand te tellen.
>
partijvoorzitter marjanne Sint en fractieleider Wim Kok van de pvda in 1988 tijdens een presentatie.
Ironisch genoeg heeft de zwarte bladzijde bij de PvdA Marjanne Sint misschien wel op het juiste spoor gezet
Foto: paul VreeKer/anp
Maar ook zorginhoudelijk timmert Isala aan de weg. Zo ontwikkelden de klinieken recent een geïntegreerd spoedinterven- tiesysteem, waarmee vitaal bedreigde patiënten tijdig kunnen worden herkend en er sneller kan worden ingegrepen. Met deze innovatie wisten Isala klinieken het aantal reanimaties met tweederde terug te brengen. Het leverde het Zwolse zieken- huis recent een nominatie op voor de Nationale Patiëntveiligheid Award 2010.
Klassiek drama
Ondanks de successen zijn er ook kritiek- punten op het functioneren van Sint. Haar onderscheidende dossierkennis heeft ook een keerzijde: ze heeft soms veel tijd nodig om haar punt te maken. ‘Lang van stof’, zeggen anderen. Daarnaast vormt haar dagelijkse praktijkervaring bij Isala een belangrijke inspiratiebron. Dit heeft als voordeel dat zij veel feeling heeft met de werkvloer, maar als nadeel dat ze soms moeite heeft om concrete problematiek te abstraheren. Beleid ontwikkelen voor een zorgsector over de volle breedte gaat verder dan de eigen ervaringen doortrek- ken vanuit het eigen ziekenhuis. Toch is de slotsom zonder meer positief.
Met haar 61 jaren nadert Marjanne Sint langzaam het eind van haar lange loopbaan. Ze heeft zich over de volle breedte ontwikkeld. De econoom leerde schrijven als redacteur bij het weekblad Intermediair. Ze leerde leidinggeven bij hetzelfde tijdschrift, eerst als hoofdre- dacteur en daarna als uitgever. Ze leerde partijpolitiek bedrijven bij de PvdA, en besturen op het ministerie van Binnen- landse Zaken, als gemeentesecretaris in Amsterdam en als hoogste ambtenaar bij VROM. Tussendoor werkte ze een blauwe maandag als consultant bij Berenschot.
In haar ambtelijke functies leerde Sint de technieken om ambtelijke apparaten in beweging te krijgen zonder dat zij zelf in de spotlights hoeft te staan, zoals bij de PvdA het geval was. Die rol in de luwte past haar als een jas: het analyseren van de feiten, het wegen van belangen en het durven nemen van beslissingen zit in haar dna. Deze mix van eigenschappen én haar ervaring in zowel commerciële, politieke als bestuurlijke functies maken Marjanne Sint tot een echte allrounder. Ironisch genoeg heeft juist de zwarte bladzijde bij de PvdA haar misschien wel op het juiste spoor gezet. Voor politiek elleboogwerk lijkt Marjanne Sint niet in de wieg gelegd,
voor besturen des te meer.
De hoon na haar vertrek bij de PvdA moet door haar ziel hebben gesneden.
Dat zij desondanks de verleiding wist te weerstaan om mee te doen aan modder- gooien, spreekt in haar voordeel. In plaats van kwaad met kwaad te vergelden, koos zij ervoor om haar tegenstanders niet in het openbaar zwart te maken. Ze hield zich in, beet op haar tong en wist zo haar emoties in bedwang te houden.
Sowieso houdt ze er niet van mensen onnodig te kwetsen. Toen PvdA-voorman Wouter Bos in aanloop naar de Europese parlementsverkiezingen van 2009 in de krant vertelde niet te zullen stemmen op de eigen PvdA-lijsttrekker Thijs Berman en en passant meldde dat Berman niet de gedroomde maar de zesde kandidaat was, zegde Sint direct haar partijlidmaatschap op. Zo ga je niet met mensen om, vindt ze.
Met haar op mensen gerichte benade- ring wist zij bij Isala klinieken uiteindelijk ook de grootste criticasters voor zich te winnen. En dat terwijl de case die voorlag veel weg had van een klassiek drama: ver- scheurde specialistenmaatschappen uit verschillende kampen met een financiële strop om de nek.
Wie met geslepen messen in de Zwolse ring was gestapt, zou knock-out zijn geslagen. Marjanne Sint deed het anders:
met kennis, tact en doorzettingsvermo- gen won zij op punten. Haar dossierkennis en luisterend oor vormden de ideale mix om te overtuigen. In combinatie met haar zakelijke hardheid is haar bestuurdersrol mooi in balans, oordelen medewerkers.
Plek in de eredivisie?
In 2013 opent het nieuwe ziekenhuis, dat volgens de architecten Alberts en Van Huut gebouwd wordt in de vorm van vlinders, de deuren. Vanaf dat moment zullen de oude werelden Sophia en De Weezenlanden ook fysiek samengaan. Sint zelf viert dat jaar haar 64ste verjaardag.
De vraag is of zij dan nog eenmaal een overstap durft te wagen. Want ondanks haar fraaie prestaties bij Isala, is daar één
‘maar’ aan verbonden. Net als de voet- balwereld kent ook de ziekenhuiswereld een eerste divisie en een eredivisie. Isala klinieken zijn weliswaar groot, maar de eredivisie zijn de academische ziekenhui- zen: nog complexer, nog meer weerstand.
Of Marjanne Sint zich op de drempel van haar pensioen nog aan een dergelijke uitdaging wil wagen, valt te bezien.
<
Signifi cante en duurzame
HbA 1c -
verlaging 1
Blijvende
gewichts- afname 1
Verlaging van de systolische
bloeddruk 1
Verbetering van de bèta- celfunctie 1*
Meer weten over Victoza ®? Ga naar
diabetesbehandelaar.nl/
victoza
