Opgedra vrou.

(1)

..

(2)

die veld van ondersoek en die betekcnis van die Opvoedkundige Sosiologie, met spesiale ver

wysing na die laerskool

deur

Johannes Petrus van der Walt, IV_{1. A.}

Proefskrif goedgekeur ter gedeeltelike na koming van die vereistes vir die graad

D 0 C TOR

PHI LOS 0 PHI A E

in die Fakulteit van Lcttere en ~ysbegeerte aan die Potchefstroomsc Universiteit vir

Christelike H6er Onderwys.

Promotors: Prof. dr. H.J.J. Bingle en

Prof. dr. D.G.S. du Preez.

Potchefstroom, November 1959.

(3)

t1Wat ons gehoor het en weet en ons vaders ons

vertel het, salons nie verberg vir hulle kinders, maar aan die vo nde slag vertel die roemryke dade van diG Hbt1.E en sy mag en sy wonders wat Hy gedoen het .... , sodat die volgende geslag dit kan weet, die kinders wat gebore word, dat nulle kan opstaan en vertel aan hulle kinders •••.••. 11

(4)

INHODDoGPGA. I~. Blad Voorwoord Inleiding " . ( 1 . . . 10 • • • •

...

7 8

_{- 11}

hoofstuk 1.

Die ol2.koms v alL_ diLI!!oderne Opvoedkundige bosiologi-..§...

1. Inleiding : Opvoedkundige siologie ont staan histories die algemene ~osiolo-gle ... . . . . .. .. . . .. . . .. .. . . . . . . ... 2. h.ort historiese norsig van die ont""baan

van die Opvoedkundige ~osiologie ....•....•• 3. ?rinsipiele beskouing oor die Opvoedkundige

:3osiologie van AJIle ka en land .•.•....•

4 . ..Ja.mevatt van die Opvoedkundige oosiologie van Al:lerika en }<;ngeland, en eie opvattin'); "

5. L;'ormulering van die probleem van ondersoek •.

12

31

38

39 -31

37

39

41

HOOr0TGA 2. Die algemene 2pvoeding en lewing.

sosiologiese beskouing oor die ondi:Crwys in die rnenslike same

lnleiding

...

~erstens die universaliteit van die pedagogiese werks88mheicl en roeping ..•...••••••.•... 'l'weec:ens e univers iteit van die p ogiese werksaarnheid en die sosiale proses van same werking' in die algemeen .•••.••••.••..•••.•..•.

Lerdens die universaliteit van die pedagogiese werksaamheid en die sosia proses van wisse

werking . . . 42 42 45 47 -45 1:-7 50

(5)

2.

Vierdens die universaliteit Vbn die pedagogiese werksac..J1lheid cm die sosiale prosesse van beheer

en verandering .. " .... "... "... ..

Vyfdens d unive iteit van die pe iese werksa2mheid en die kultuurpatroon

2Jesdens di'3 universal i teit van die pedGtg; ie se werksaamheid en kultuuroordrdp;

3ewende : e universaliteit van die p';

giese werksaamheid en v(:,rvl in!'; kultuur-· sosiol iose en bet s ... .

!~ang met die versKill",nde leItI.:::n':i_=-_on were1d beskouin2J) .

1. Prinsiuiele uitg spunt ... " ... " ... ..

2. lndel van die vcrskeidenhe van 9:::18

en w5reldbeskouinge waarop die 0pvoedings beskouinge rus en tot openbering kom in

be-p onderv,rysstelsels ... " ... "... Q""

3.

Die Christel lewens- en edingsbe

sKoulng ... " ... ..

4.

skouing .... Q . . " . . . " . . . " . . . . .

5.

Die ~cientistiGs-gcori0nte8 luItJ:ms- en

opvoe sb skouing

6. istensi is.~c wat skakel met die Scientisti s-geori erde lewens- en opvoe dingsrigt s ...

50 - 59

59 - 62

62 - 65

65 - 71

72 - 74

74 - 75

75 - 77

77 - 91

92 -

111 112 - 130 .!:iOli;"...TU1'

4.

Die Calvinistiese L:::vJons- 811 vver81dbeskouing

(6)

,o:esicn word.

1. Die Calvinistiese IGwens- en relci

beskouing

...

"

... .

131 - 134

2. c Calvi stiese basis van die opvoud s

beskouing

...

134 - 141

3. upvojding V2.n lil8ns g Sl'.i::J(; deur ,Jesus

ristus deur van die vsrskill~ndG samelc

wingsvorme as \'l2rktuie gcbruik te ma 141 146

4.

skool is In sC:ckondere s&J\,elcwini::.,svorm 146 - 155 5. Die sko010ndenvys is n p _r-prakties

nie on dra In interpretcticwo karaktcr, sowel

in analit s as in est(;ti~se sin •.•.•.... 155 - 165

6.

cnCjorvrys as 1 vt.:n die 0pvodding vcr onderstcl d vryheid van die skool cn is

deur sy Hoof, Jesus Christus, cW6arbc 166 - 171

7.

tipG rykdom van die skoo1 gar~n van

vier b 381s : mon ~heid, cid,

gencticsc on historic se ontwikkc1 171 - 174

8.

bamevatting en eie ~pvatting •...•.•... 174 - 176

HOOI<STUK

5.

Enkelc grondvrae van die 1aerskcn1.

1. Inleiding ...

177

2. Dio fundcrin:~~d'unksi van e 1aorskeo1 •..• 177 181 3. Die best8mrning van laorsk001 .•....•••..

un -

185

4.

Die onafskc 1 korrc1asie tussen (;

funderingsfunksie en best van

die 1aerskoo1 • . . . • . . . . • . . . • . . . • . 195 - 188 5. Die oDvocdingsdoe1 VD ens Ca1vini3ties8 op

v£:l.tting .•••.•.•••••••• 0 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 188-191

6. Die mcnsbeSl' indiwiduee1 en sosia~l ... 191 - 194

7. :.Jamcste11ing VE.m di<') 1aorskoolkurri1m1w-as .• 194 - 217

8. -f'hct0dc an tu_~~ •••••••••••••••••• " •• ., •••• " ~" 217 - 249 9. Or9;anisd.sie V2,n d -to ClOVO en rndcrwys .•. 250 - 276

(7)

DiG ~osiale ~tudics i~ die laerskool. 1. c scsi iese lewens- en

w~rGldbe-skouing trCG stc ne;!. vore (Lmr (~ 00r

b on v~n die sosiologiese aspek in

,:::n opvoc

Studies ... ,... 277

il. Analis van diG 0tudies

277

(1) Inle ing en an isc v~n e oosialc

~tuel s ... Q' . . . " . . . . • . . . . . . . . . . • .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 -

31.6

b. Prins iale be

van G O S -1 ~tudi2S . • . . .

316 - 334

( 2) Die verab 3 :luteriDg VD.n d io se siekul

p res sivistias- sDerim2nt ist -;":83it

vir eD

diG ;, i-';UJi3r wy r ui t cnde

lC1t!~ns-erve-Ting •

334 - 353

~

(3) I . . . . .::J C8 moc!ern culture rests on

abstrclct knm'lle to coniin

instruction te tlw iud 2.nc; con crete wculd s on pr0 Ccl st

I ..

2. Die tipiesc kenw::::rkc van hie i L~1!T~~ - (;n

0pvoe IQ t(,~ gronds aCtn di

11 rdio jnt; staan t.o.v. on1:81e fundamcmtc:lc;

vradgstukkc

...

378 - 416

3.

0arnevatt ... " ...

416 - 417

Die Sosia1e Studies en sy sogenaamde onderaf

. . .

(8)

(1) hnalisc van s i 3 . . . 418

a. Geskicdcnis on di~ C21vinisme •.•...• 418 - 420

diG erskool 420 427

Analisc Ydn 1-.ardryksyunde 427

a. at is Aardrykskunde ?

.

... .

427 - 430

b. hardrykskund and s np dif:; lae;r

51<':001 . . . 430 - 440

(3) lin se van Nutuurkarrnis • . • . . . 440

u. Die aard en pl~k vdn die Tdk • • • • • • • • 440 - 441

b. \:.; ondorwys VLtn I'~atuurkcmnis op di

lacrskool _{441 -} ₄₅₀

2. Die npvoodkund sosiolo i28~ doelstelling en f\;nksie by die 2,;'~L;dcnis, ni'irdrykskun

de on Natuurkonnis _{450 -} ₄₆₄

3. Prinsipi61e besk nor enkclu nDvoedkun

464 - 532

4. Op prinsipi~lo grand a mret die Sosiule ~tudi~s

as geheel verwcrp w0rd .•...•.••.••••.•.. 533 - 536

5.

e tcoretiose opvnedkundigu bosin h0m 0p sy

taak tGen. die agtoQ;rond van. ons d-Afri kaanso histori s gownrde Christelik-nasin

nale lowans en w3reldb3sKouing . • . • . . • . . . . 536 - 538

Gesag as die fund~~entele faktor by die cpvoeding.

1. ::...::iding ., . . . 539-542

2. Faktoro wat veran.twoordel is vir die ver

and~rde houding tccnoor g8sag en tradisie •• 543 - 545

3. Gesag in. die hui sin •.••••.•...•.•••.••. 545 552

4. Ges in die kerk •••••...•.••••••••••.••••• 552 559

5. GGsag in dio staat ••••••••••.•••••.•..••.•. 559 56~

6.

Ges in dio skool •..••...•.••••.••.•• 564 572 7. Gesag in dio laerskoolondervryskorps •••.•••• 572 574

(9)

6.

~{()OFSTU K 9.

DiG toerustins vc~n die ond':Hll'lYSerskorps vir dil:: la(;rskl"\l"\l.

1. Inleiding •••••••••••••••••••••••.•••••.••••

576 - 577

2. Dis ~osiolcgies struktuuranalisG van die

onderwyser rps. . . . . .. .. . . . .. . .. . . . . .. . . .. . .. 577 - 588

3. In Tentatiewe lc;~rgan~ r Opvoedkunciige

0osioln[~ by ,;; 0010 van nnd8nryscrs.

588 - 597

4. Gd cl~cnis, h2..rdry~\.skunde on N2..tuurkennis moet afsondcrlik doscer word: elkcen as

In s~lfstandigc 1~l:;:rskoolv2k •••••••••.••..•

598 - 599

Samevatt.:.;nde gevolp;tre s

.

. .

.

. .

.

. .

600 - 601

(10)

2rdie procfskrif hat in d eerste plek ont staan as gevolg van e on sockG!' se ensJ"e belan~stel-C)

in die Opvocdkun oosiolog Die bewarking van diG proefskrif volg op vorige navorsinp; oor die plek van die :::iosiolog in die CD iding van onderwysers.

Tweedens is hicrdie b'-rdrae die vrug van jare lange studie en navorsing OD Bowel e terrain van die oosio i<=; as die vcm die 'reoret se Gpvoedkunde.

p~ard met hi~rdie studie en navorsing het die ondersoeker

ook t\~rintig jC12:.r praktiese on rwyeervaririg opgedoen.

Langs hiordie wil ek my besondere dank betuig aan

(a) Proi'. dr. H. J. J. Bingla, onder wie se beb\Tame teorotioS opvoeo.kLmdige Ldding rdie bewarking

van die proefskrif ook plaasgevind

(b) Prof. dr. D. C. 0. du Preez vir my sos logiose vorm gedurende c afgolopc n a jaar;

(c) my vrou, wat my met soveel 1 fde versorg, ge-Insnireer on bemoadig t, en my kinders wat ge duld vir diG vo ooiing van hierdie proefskrif

g2W~Lg het i

(d) bowenal Drio-2nig, wat my beg(:;nadig het om hierdie navorsing tot sy ocr te kan voltooi.

(11)

Oor die algemeen word aanvaar dat c Drukhcim (1858-1917) van ~:rankryk di c grondlcggcr van die Cp

voeakundige 00siologio is 1) Dio studioterrein van die Opvoodkundige 003io ic It!elS d~c;styds in die en

omskrywe as ,.education is ess\~ntially sac 1 character, in its or ins and it::> functions, 2nd thc:.t (;8 8. result

the theory of oduc8.tion relates more osely to sociology than to any other science

...

The man \'!hich 0ducation

is ob d to m:lkc of us is not man 2,,8 nature mi.:~de him, i7 2)

but C:cS socL..:ty w,iSh3S him to b\j

In hierdie paging van Durkhc met die Opvocd kundige Sosiol ia h~t die Opvoedkunde tot taak om die

003iolo~ie te dien. Dit 0m die inlywing van

Opvoedkundc by die siologic, wat 'n versos is ring van die Upvoedkunda is. Hiardic poging t ocr ens as 'n s03iologismc, W:lt die sosiologiesa vorm van pesitivislY18 is 3 )

Let nns verve ens die Opvoedkundiga Sosi~logie

van ~nerik~, hLt ens oek to make met positivism~ seos dit

in die werko van L. r. iiE,rd 4), ,John Dewey 5) <:;n H,mry

Suzzalo

6)

gasien word. Oc hi rdie paging met dia Op vo(;dkundigc Sosielog vanuit ka is 'n wee i(~(51ing

1. Vgl1, o. a. OttawElY

,B.. .•

C.: ;;Tho 1';dUC2,t iom::l Soc iolotSy of £.smile Durkh--.im" in 'The British Journo.l of SOCiology, London; _, Vol. VI, No. 3; Sept., 1955; p. 213.

2. Idem: ~ducotion et 60ciologic, vcrt~aldc uitgawo van Durkhcim se work, pp.lo6, 117.

3. Van Dyk, H . : ; , grenzcn der 30ciolrg v(,rzamcl

work: De gr8_nze;D dor wctonschap in opdn::cht VeW do

Vrije Univ>2rsitGit; J.H. {,ok N.'if • .K.i .. mpan, 1956; p. 57.

4. (Nard, L. F.: \,Educ,;tion [lS t proximo.tc means of progre~si\

in DynamiC Sociology, 1883 \i

5. Dowoy, J.: The school and SOCi0ty,

1399.

6. Suzz&lo, H.: Die eerstc paging om hierd rigting in die praktyk too te P&S by die Univers 8 van Colurnb

(12)

Vein die emniries8 werklikheid Vi.-':.n e .n.Gh3rikaanse sosiale

,

m*lieu 0m Jie Opvoedkundo by e 80S in te f met

die doel om die mensl 8amelewiw', te dien en vnortdurend

te verbeter.

Ln eland ontstaan die OpvaecJkundige ;;)osio ie

e~e W§rel~oorlog. Karl lClannheim het e

vocrtou geneem met sy pos 5.1e soos c}it tot openbaring

kmn Ifvanne r hy die ':mder'tJYs en opvceding inspan by die!

7 )

il I om

;,plann f0L~ free e sanlele'irJing in In b aalde

rigtin~ te laat ont~~ ~annheim neem tot uit

f spunt die errcpiri.e se wc ikhoic 1da2rmee e opvoeding

K)

c s "":oc etyP _- _- _~oet_{dien en}

vocrtdurend n:c verbc:ter.

vi ve

ka en and rus op die UTlVC)O e bosiolor~ie as

C)

basiesc \JITc.:;ten ) 0[il In k:c sentriese 10) ervaringsveld

lHet die s ~tudies te int er.

l'l(;t h reie erv svelc~ var- et ie ~)(' si e ~)tudie:3

beskcu (:;n benut hulln nie net "pva , onderwys, le'cOr 12)

en lewe as idfmties met lilekc~ar n , maar dit 1110at oak 13)

die 0plos5 bie cl vir le en sosiale prob1oma

8sr word.

---.--.---

.. --.--~--,-.-.---.-.-.- 7 .::. i'[annh e iE1 ticm. 1942; 8. lbic.: 9.i''lOOrS, C. b. on ~,ol':~, '!. } J . :

nractice, doughton Cn., ;;OW

10. V 1.: ,E. <!. J.: ~os Laad, 1951:, Fa 1. .1'10nroc, . ~J.: P. .3 - 1238. 13. Hobbs, A. h.: ,)tackpcle Co., l8nnsylvi.-cn

(13)

In iJ.cmsluit hicrby is die posisie in

Suid-Afr tcms dat c 0tt,Ciies in !n v'CTsk idenheid

v~n ~raadsvcrstill0

P.covtnsios cb 'tfIClrd 14).

esien van wat resds genoem is, n~. dat die

cs cl middel is vir die ouJoss ~~ van

inCiiwiduele en sosiCJle problGlll8, en in dio ll.:Ustc vc.;rb2nd

rmce is cen ven uia aanlGid ~;ars vir die

in-VOI'; va.n die sosialc

VGr"'.nne rdeur het is auerli e onvo

bre en er g ly by die voorb reidinr vir di lewu en

. , .

In Ole i8 ouc;rlluis, in CilL;

verl e die voorr~~ Vdn e kinci \,'e.3 15). Li s:~ool n3en

dus eGn van ci:Le tdJ{C

aan to elH,hui rvan

g 1 :::m te die vir ie b,.cstry

v;::,n i 0 on.kunclo te duur cworCl t

Sy rJi8 bcnlanni V'e.en die ervc. Sv(:;ld van die

~()siolc I tuJi s cH u i GDUn t (tat diG ,<ms !n

so 8 i.::! Ilesc.; is n d&t' l,y as indivTidu c:l i iJoet word

Out ab lid ners Vew 'n roep cm uiteindeliK VelI!. die l':cnsdol1l

!n volwaaraigu un olukh ,. luwu c i .

Llen slike wnrd S CD diu voc rond gcstcl an is Die

wcs~ns-. wcs~ns-. 17)

le" •

---

-.---- .

-.----_._---Vgl. 0.;:..[,: '1'.,,,:.1.'.: 'JOO 8st81d.8 le rvan,2, vir :"Josiale :)tuciies in di2 lacrskoo in sy ~kspri(,j8ntelc; stbtc1iuf!lj

die bcs e "·;,,t s VCi.n KaaI)provinsio asook die

van die

15. id., p. 6.

(14)

Hi<=: ie beplann Oil:

die onvoedin~ uit die l~onkr;;t~J lcwcmsituCtsi8s van d

same-l

r~"ll'n',"

~ y . . , tco 'V l;;",:,t _ " ,

".'.'~rO~'l'

~ 18) t. • v • e'l'" do-'lst lll'n-' ..:,~ v • c~, c'l'e "'l'ns'" II ,-"

beskouing, die inhoud van die leerstof, di~ metado cn tug

t:m die i'ldr;:inistrdsic:: on o~( ,~nisc~si • ie i'3 beplann

vir ~uid-~frika stc in ooraon met die ise en

r:5 r C onderv;ys hEH::rika

van die 00si

tot ondcrwysv...:rnmvinl is in

c.

trant

sco-organisasi3 van V.V.l;. voor

staan met "Princip18s and :;thods of odUccition for living . ,20)

Cl world con:munl ty" •

orctieso 0nvoedhunJa stol ons ~. r in

staat om die wctensk~plikhoid &1 dan ni van dio bo~iale

0t1.:Uius 8,S \.0 vru,G van

bepaal, VEtS t st 1 l;n C';':ll-;:ritiok daccroD to 10wor.

nD V0crgcia~t 2S agt r~rond moet dio 01

on die noadsaaklikhei: V2n hie 3 onccrsqek esien word.

f"or dio vo ende

a van die vrac:.gstuk

18. iJec',vis, : ;-iul'an socL:;~; i\laC1J lan, l~ew lark,

1949; p • 228.

19. Hi",;rcl i b(;11'f(; word tor in hic io navorsi mot

Toorbt3eldc, bv. jr.r s: human relatfons ii ons.,

b"v..fY s .

20. Havighurst, n.. J.. en 7kui.:~art811, 13.