1
God is bij ons in de avond en morgen en zonder twijfel in elke nieuwe dag.
Pasen 2020 Doopsgezind Zaanstreek Voorganger: Kok Klever / Camera: Hugo Klever Orgel en piano: Nóra Dudás / Zang: Merk Rijken
2
Het licht wordt ontstoken:
Zuivere vlam, verdrijf met je licht de angsten van ons hart
Door goede machten wonderbaarlijk geborgen verwachten wij getroost wat komen mag
God is bij ons in de avond EERSTE KAARS en de morgen TWEEDE KAARS
en zonder twijfel elke nieuwe dag DERDE KAARS
Zuivere vlam, verdrijf met je licht de schaduw van de dood
Welkomstwoord
Goede morgen, welkom bij deze dienst in de
Doopsgezinde Vermaning van Zaandam. Thuis aan de ontbijttafel, bij de eerste koffie of waar u deze dienst ook bekijkt. Het is Pasen!
Het licht is ontstoken voor onze drie gemeenten van Wormer, Krommenie en Zaandam.
Licht ontloken door het duister van de nacht van de
omstandigheden waar wij met vele anderen in verkeren Licht dat we het komende jaar bij elke dienst opnieuw zullen branden, want het is:
Licht in ons hart omdat God met ons is,
in de avond, in de morgen en elke nieuwe dag.
Een beweging die we samen in deze dienst mee zullen maken. Van de avond waarop het Joodse volk uittrok uit Egypte, geleid door een bode Gods, een engel van de Heer. Door naar.. de ochtend bij het eerste licht na de
3
Sabbath. Waar een engel van de Heer de steen wegrolt en een weg wijst naar de levende Christus.
En vanuit de ochtend, als derde, door naar elke nieuwe dag, vandaag en verder, waar God het licht in ons leven wil zijn zoals prachtig uitgebeeld in een schilderij van Jeltje Hoogenkamp. Als een beweging van goede machten, voortgaand in ons op dit moment in
verschillende huizen toch: samen betrokken zijn als levende gemeenschap.
Kom, laat ons gemoed opstaan en meegaan!
Lied 630: Sta op! Een morgen ongedacht
Sta op! Een morgen ongedacht, Gods dag is aan gebroken,
er is in één bewogen nacht een nieuwe lente ont loken.
Het leven brak door aarde en steen, uit alle wonderen om u heen
spreekt, dat God heeft gesproken.
Wij richten ons tot God
Onze hulp is in de Naam van de Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft.
Die trouw houdt tot in eeuwigheid
en nooit laat varen het werk van Zijn handen.
- Een moment van stilte -
4
Gebed om barmhartigheid
Ontferm u over ons in kwade dagen als wij de zware last zo wankel dragen, gebrandmerkt en gekrenkt tot op het bot, ontferm u God.
Ontferm u over ons in stille uren
als wij de schaduw van de dood verduren, onwetend van het ons beschoren lot,
ontferm u God.
Gij die ons nooit ontbreekt, zolang wij leven zolang zult gij ons met uw licht omgeven en met uw liefde – wonderbare macht, gij geeft ons kracht.
Wij mogen in de avond, in de morgen, ons veilig bij u weten en geborgen tot in het diepe zwijgen van de nacht, o stille wacht.
(René van Loenen, liedtekst bij Bonhoeffer)
Lezing uit Exodus 14,14 – 14,23 (Vertaling: Karel Deurloo) JHWH zal voor jullie strijden
en jullie, jullie zullen er stil van worden.
JHWH zei tot Mozes Wat schreeuw je tegen mij!
Spreek tot de kinderen van Israël dat ze moeten opbreken.
En jij, hef je staf op en strek je hand uit over de zee en splijt die! Dan moeten de kinderen van Israël komen
5
door het midden van de zee, op het droge. En ik zal het hart van de Egyptenaren [moedig en] sterk maken, zodat ze achter hen aan komen en ik zal mij verheerlijken aan Farao en aan heel zijn strijdmacht, aan zijn wagens en zijn ruiters. De Egyptenaren zullen weten dat ik het ben, JHWH, omdat ik mij verheerlijk aan Farao, aan zijn
wagens en zijn ruiters.
De Bode Gods trok weg, hij die voor het leger van Israël was uitgegaan en hij ging naar achter hen: de wolkenzuil trok van vóór hen weg en ging achter hen staan. Zo
kwam hij tussen het legerkamp van Egypte en het
legerkamp van Israël. De wolk werd [naar de ene kant]
donkerheid en [naar de andere kant] verlichtte hij de
nacht Men kon vanuit het ene [legerkamp] het andere de hele nacht niet benaderen.
Mozes strekte zijn hand uit over de zee en JHWH liet de zee afgaan door een sterke oostenwind, heel de nacht.
Hij maakte de zee tot zandbodem. De wateren spleten uiteen.
De kinderen van Israël kwamen midden in de zee op het droge; De wateren waren voor hen als een muur rechts en links van hen. De Egyptenaren achtervolgden hen en kwamen achter hen aan, alle paarden van Farao, zijn wagens en zijn ruiters, naar het midden van de zee.
Lied 605: De toekomst is al gaande
De toekomst is al gaande, verborgen en gezien,
een stem die te verstaan is een God die draagt en dient.
6
Lezing uit het Evangelie naar Mattheüs 28,1-7 (Vertaling Jaap Goorhuis)
Laat op de sabbat, bij het aanlichten naar de eerste van de sabbatsweek,
kwam Maria Magdalena en de andere Maria om het graf te aanschouwen
En zie een grote beving geschiedde, want een engel van de Heer kwam uit de hemel naar beneden en kwam bij de steen en rolde die weg en ging daar bovenop zitten.
Zijn uiterlijk was als een bliksem en zijn kleed wit als sneeuw.
Uit angst voor hem beefden de wachters en zij werden als doden.
Als antwoord zei de engel tegen de vrouwen: vrezen jullie niet! Want ik weet dat jullie Jezus, de gekruisigde, zoeken. Hij is hier niet, want hij is opgewekt zoals hij heeft gezegd. Hierheen, kijk de plek waar hij lag.
En ga snel voort en zegt tegen zijn leerlingen dat hij is opgewekt, weg van de doden. En zie hij gaat voor jullie uit naar Galilea, daar zullen jullie hem zien.
Zie ik heb tot jullie gesproken.
Een moment van stilte, gevolgd door pianospel bij de afbeelding van Jeltje Hoogenkamp
7
8
Eerste deel Vermaning
Broeders en zusters,
Wat een prachtige Zonsopgang van Jeltje Hoogenkamp. Het donkere blauw en opstijgende wit. Rood, oranje, geel met die witte zon die alle aandacht trekt en vreugde geeft. Teken van die goede machten, die er in elke nieuwe dag voor ons mogen zijn. Bron van hoop en leven ondanks het lijden dat zo onbarmhartig op ons pad kan komen.
Anders gezegd, een: hopen door alle kwaad heen. Wat de ondertitel is van het laatste boek dat de voormalige Zaanse dominee Niek
Schuman heeft geschreven. De hoofd-titel van het boek luidt: Dat ding met veertjes. Dat komt uit een gedicht van Emily Dickinson:
Hoop is dat ding met veertjes, dat neerstrijkt in de ziel; het zingt een liedje zonder woorden, stoppen doet het niet, en nooit. (..) Het boek zelf bevat onder andere een lange rij van hoopgevende gedachten, teksten en citaten. Hopen vraagt moed, zo schrijft hij, durf. Het gaat over herinnering en over toekomst. En het verduren van het kwaad dat ons overkomt.
Vandaag, op Pasen, wil ik een beroep doen op deze hoop. Voor ons, als tot-thuis-geslagen gemeente in een tot-thuis-geslagen en lijdende wereld. Opdat wij mee mogen gaan in de troost en de goede
machten van het verhaal dat God al lang met ons begonnen is. Zoals Niek Schuman in zijn boek twee grote theologen Bloch en Moltmann in één zin samenbrengt: Het pad is drooggelegd. De steen is
weggerold. Dit is ons grote verhaal! En dat verhaal, broeders en zusters: daar gaan wij vandaag in mee. In ziekte of in gezondheid:
laten we samen op route gaan!
Allereerst: Het pad is drooggelegd! In de avond en de nacht van de uittocht uit Egypte was God bij zijn volk. Onze eerste lezing viel midden in dat verhaal, en begon met een aparte zin, misschien was het u opgevallen: ‘Wat schreeuw je tegen mij!’ Mozes stond met het volk aan de rand van de Rietzee en wist even niet meer hoe verder.
Begrijpelijk zou je zeggen, maar toch wordt hij door God gekapitteld.
Rabbijn Rashi geeft daar een mooie uitleg van. Hij merkt op dat je die
9
ene zin ‘Wat schreeuw je tegen mij’ ook anders kunt vertalen zodat het twee zinnen worden: ‘Wat schreeuw jij! Het betreft Mij!’
Daarmee geeft Rashi aan dat de regie van de uittocht niet bij Mozes lag, maar bij God. Mozes luistert en strekt zijn arm uit, maar de Heer doet het werk! Hij laat zijn Oostenwind opsteken, zijn eigen Roeach Kadiem, bekend en berucht in diverse profeten boeken. Het volk: dat hoeft alleen maar op te trekken. Voorgegaan door.. een bode Gods zoals in onze vertaling. Een engel van God. Volgens Rabbijn Rashi wederom een teken dat de redding uitsluitend in Gods handen en wijsheid lag. Mozes had misschien een beetje meer vertrouwen kunnen hebben. Op, zoals Bonhoeffer dat noemt, de goede machten die ook in duistere tijden achter en door ons heen werken. Op de vrijheid die God zijn volk wil en zal geven…
Pelgrimslied: Op de weg naar de vrijheid
(Tekst René van Loenen bij een gedicht van Dietrich Bonhoeffer, mel. Psalm 121)
Je komt de vrijheid op het spoor, trouw aan die ene stem,
op zoek, geleid door hem,
standvastig, kalm en onverstoord:
geheim om uit te leven en uitzicht van Godswege.
Tweede deel vermaning
En dan: De steen is weggerold! Alsof we vanuit een nachtelijke droom wakker worden baden we na het Exodus verhaal opeens in het morgenlicht van de eerste dag van de Sabbathsweek. En in dat ontwaken stopt het verhaal van bevrijding niet, nee het loopt door!
Als een Exodus 2.0 geschiedt Gods bevrijding door zonder water maar met bliksem en wit licht. Zonder Farao en paard, maar met bewakers die als dood worden. En vooral: met wederom een goede macht: een engel van de Heer, die de steen weg wentelt en de vrouwen, alsmede later de leerlingen, een nieuwe weg wijst. Hij is
10
niet dood, Hij leeft! Ga van deze plaats des doods (verwijzend naar de latere puinhopen van een verwoeste tempel). Vervolg je weg naar Galilea. Daar zal je het levende Lichaam van Christus ontmoeten, de plekken van actieve kerkgemeenschappen en onderlinge zorg.
Daar waar die nieuwe wind waait: de roeach van de hoop en de liefde in een begin van kerk-zijn.
Broeders en zusters, Het pad is drooggelegd. De steen is weggerold.
Het verhaal mag nu in ons verdergaan. Tot twee keer toe is ons een weg gewezen vol optimisme en vertrouwen. En: leiding door een engel van God die werkelijk op ons betrokken is, die zelfs – om het wederom met Bonhoeffer te zeggen - van elk ogenschijnlijk einde een nieuw begin kan maken. Een verder na de crisis die de wereld in haar greep heeft. Een voortgaan in het aandacht te geven aan wat positief is en licht geeft. In het verheugen over de talloze hoopvolle initiatieven in het land van burenhulp, telefoontjes, de stortvloed aan kaartjes per post, en zovele creatieve uitingen van saamhorigheid en verbondenheid.
Kortom: Door dat ding met veertjes in onze ziel te laten landen en een lied van hoop te laten zingen dat nooit stopt.
Er is nog zomer en genoeg / wat zou het loodzwaar / tillen zijn wat een gezwoeg / als niet iedereen iedereen ter wille / was als iedereen niet iedereen/ op handen droeg
Aldus Judith Herzberg. Als iedereen iedereen op handen draagt…
ach, dan kan een heel volk aan de overkant van een zee komen!
Kom, laat ons gemoed opstaan en meegaan! Laat de goede machten hun werking doen. Vervolgen we deze hoopvolle weg, als
Doopsgezinde mensen van ‘de Weg’. Om Lee Shun te citeren:
Het is als met de wegen op aarde.
Eerst zijn er helemaal geen wegen, maar ze ontstaan als veel mensen in dezelfde richting lopen.
11
Vervolg uit het Pelgrimslied:
Door wat je durft, in wat je doet, bezield door wat je drijft,
gesterkt door wat beklijft, ga je de vrijheid tegemoet:
het spel is op de wagen,
je wordt door God gedragen.
Mededelingen
Voorbede… met als gezongen beaming:
Psalm 121a: Mijn hulp komt van God die hemel en aarde gemaakt heeft
Worden wij stil in ons hart, gaan we mee op de weg van de hoop in de stroom van de liefde…
Bidden we om een goed herstel van alle zieken en getroffenen door het Corona virus, alsmede duurzame warme aandacht en compassie.
Bidden we voor de werkers in de gezondheidszorg en al die vitale sectoren van onze maatschappij: om goede machten en krachten om deze periode door te komen
Bidden we voor mensen in nood, wereldwijd, op de vlucht aan de rand van grote wateren of elders om menswaardige levensomstandigheden en goede hulp Bidden we een moment in stilte voor wat ons ten diepste bezig houdt…
12
Om wijsheid en liefde als wij bidden:
Onze Vader die in de hemelen zijt, uw naam worde geheiligd;
uw Koninkrijk kome; uw wil geschiede, gelijk in de hemel als ook op de aarde.
Geef ons heden ons dagelijks brood; en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren;
en leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van den boze.
Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in der eeuwigheid. Amen.
Zegenbede
God gaat met ons in de avond, de morgen en elke
nieuwe dag. Een bron van hoop. Een stroom van liefde.
Tot vrijheid en zegen van alle mensen op aarde.
Namens Nora, Merk, en Hugo wens ik u gezegende Paasdagen. Drink nu maar een lekker kopje koffie of thee met wat paasbrood. Ook in deze omstandigheden gaan we samen de weg van vrede:
de Ene zal ons zegenen en ons bewaken!-
de Ene laat zijn aanschijn tot ons oplichten en is ons genadig!-
de Ene heft zijn aanschijn tot ons op en legt op ons vrede! Amen.
13
Lied 634 U zij de glorie
U zij de glorie, opgestane Heer, U zij de victorie, U zij alle eer!
Alle menselijk lijden hebt Gij ondergaan om ons te bevrijden tot een nieuw bestaan:
U zij de glorie, opgestane Heer, U zij de victorie, U zij alle eer!
Licht moge stralen in de duisternis,
nieuwe vrede dalen waar geen hoop meer is.
Geef ons dan te leven in het nieuwe licht, wil het woord ons geven dat hier vrede sticht:
U zij de glorie, opgestane Heer, U zij de victorie, U zij alle eer!
Wij wensen u gezegende Paasdagen en een goede week!
Omdat we deze weken niet kunnen samenkomen en u misschien wel een bijdrage wilt overmaken
vermelden we hier diverse rekeningnummers:
Doopsgezinde gemeente Krommenie NL66ABNA0938802232
Doopsgezinde gemeente Zaandam NL96INGB0690260865
Doopsgezinde gemeente Wormer NL79 INGB 0000 565 078
