PSYCHOSOCIALE ASPECTEN
Transportsector en alcoholgebruik Door Kathy Smeyers,
preventieadviseur-arbeidsgeneesheer, IDEWE
5 maart 2009
Transportsector en alcohol
Alcohol in het verkeer
• Rijden onder invloed van alcohol blijft één van de voornaamste
verkeersveiligheidsproblemen. In België alleen al speelt alcohol elk jaar een rol in meer dan 4000
letselongevallen, waarbij meer dan 1.000 doden en zwaargewonden en nagenoeg 6000 slachtoffers vallen¹.
¹ Bron: Belgisch Instituut Voor de Verkeersveiligheid
Effect van alcohol op gedrag (1)
•
1 – 3 glazen in een uur - ONTSPANNEN (0 tot 0,5 promille)•
Praten gaat wat makkelijker en verlegenheid verdwijnt. De bloedvaten verwijden waardoor een warm gevoel ontstaat. Polsslag enademhaling versnellen. Het
gezichtsvermogen gaat iets achteruit en een ongevoeligheid voor de kleur rood ontstaat, wat gevaren in het verkeer kan opleveren.
Effect van alcohol op gedrag (2)
•
3 – 7 glazen in een uur - AANGESCHOTEN (0,5 tot 1,5 promille)•
Remmingen verdwijnen waardoor u dingen doet die u nuchter niet zo snel zou doen.Zelfkritiek en zelfbeheersing worden minder.
Uw geheugen wordt minder en er ontstaat een tunneleffect (links en rechts van de gezichtsas wordt niets waargenomen). U wordt zorgelozer en uw reactiesnelheid gaat achteruit.
Dit zorgt voor gevaarlijke situaties in het verkeer.
Effect van alcohol op gedrag (3)
•
7-15 glazen in 1,5 uur – DRONKEN (1,5 tot 3 promille)•
Alle bovenstaande effecten worden sterker.Het gedrag wordt zwaar emotioneel en
agressiviteit of neerslachtigheid kan optreden.
Gezicht wordt rood en zwelt op en pupillen worden groter. Misselijkheid, braken en drang tot urineren is groot. Zien, lopen (waggelen) en praten (lallen) wordt steeds moeilijker.
Effect van alcohol op gedrag (4)
• Meer dan 20 glazen (> dan 4 promille) - KNOCK-OUT (4 promille en hoger)
• De ademhaling en polsslag vertragen sterk en bewusteloosheid kan optreden.
In het ergste geval kunt u in coma raken
en zelfs overlijden.
Effect op de rijvaardigheid
• men reageert trager
• de concentratie vermindert
• het zicht neemt af :"tunnelzicht", waardoor minder overzicht
• een slechter inschattingsvermogen
Normen
•
De wettelijke norm werd vastgesteld op 0,5 promille.•
Zelfs met een alcoholgehalte van 0,5‰loop je 2,5 keer zoveel kans op een dodelijk ongeval
•
0,8‰ : 4,5 keer zoveel•
met 1,5‰ : 16 keer zoveel !².• ² Bron: Belgisch Instituut Voor de Verkeersveiligheid
Risicofactoren
• Alcoholcultuur (de belangrijkste risicofactor!)
• Houding en drinkgedrag collega’s; bijvoorbeeld “wie niet meedrinkt, is ongezellig”
• Tolerante houding en voorbeeldfunctie van leidinggevenden
• Beschikbaarheid van alcohol (kantine, vrijdagmiddagborrel, feestelijkheden)
• Aantal gelegenheden waarop alcohol geschonken wordt
• Geen (speciale) regels op het werk ten aanzien van alcohol
• Overwerk en lange werkweken
Risicofactoren
• Onveilige werkplek
• Regelmatig werken onder tijdsdruk
• Stressvol werk
• Weinig sociale controle op het werk (bijvoorbeeld doordat u geïsoleerd bent van anderen of doordat men weinig zicht heeft op het werk dat u verricht)
• Geen invloed kunnen uitoefenen op uw werk, weinig ontplooiingsmogelijkheden.
• Negatieve werksfeer; onder andere agressie, discriminatie, sexuele intimidatie.
Alcohol en beroepscategorie
• Studie Amerika (1992) bij 104 beroepsgroepen naar
alcoholafhankelijkheid:
• Verhuizers, vrachtwagenchauffeurs en transport van goederen scoren in de top 10 !
Kenmerken van werknemers in de transportsector
•
Verantwoordelijk voor goederen, mensen en milieu•
Mobiel, steeds onderweg Æ versnipperde populatie•
Meestal alleen•
Geen toezicht Æ onafhankelijk•
Geen 9 to 5 job Æ “asociaal werk”•
Toegang tot waaier van medicatie•
Combinatie met vermoeidheidVerband tussen
verkeersongevallen, vermoeidheid en alcohol, naar Philip, 1998
6.80 2.60 Dood
Zware verwondingen Vermoeidheid +
alcohol
4.20 1.90 Dood
Zware verwondingen Alcohol
1.65 1.50 Dood
Zware verwondingen Vermoeidheid
RR Gevolg
Oorzaak
Effect van vermoeidheid (Philip, 2005)
• vermoeidheid,voornamelijk indien
gecombineerd met alcohol, brengt een bijzonder hoog risico met zich op
verkeersongevallen met dood of ernstige letsels tot gevolg.
• de meeste ongevallen te wijten aan
alcohol, kwamen veel vaker ’s nachts
voor.
Effect van vermoeidheid (Horne & Reiner, 1998)
•
Beinvloed door circadiane veranderingen:•
Alcohol vroeg in de namiddag gebruikt, is dubbel zo potent in het veroorzaken van slaperigheid en vermindering van derijvaardigheid als wanneer dezelfde dosis in de vroege avond gebruikt wordt,
niettegenstaand een vergelijkbaar alcoholniveau in het bloed.
•
Zelfs een “business lunch” met matigalcoholverbruik dat binnen de limieten van de wet blijft, brengt een ernstigverhoogd risico met zich mee.
