Onderwerp
Zonnepanelenproject voor woning-eigenaren en andere kleinverbruikers
Datum Afdeling
4 december 2018 SLWE
Naam en telefoon Portefeuillehouder
Mundel van Wezenbeek Johan van der Schoot
Wat adviseer je te besluiten?
1. In te stemmen met het Zonnepanelenproject.
2. De gemeenteraad te vragen de leningen die in het Zonnepanelenproject aan de inwoners worden verstrekt conform het Treasurystatuut tot de publieke taak te rekenen.
Wat is de aanleiding voor dit advies?
Invulling geven aan de ambitie van Routekaart Duurzame Energie.
De gemeente Oss heeft een flinke energieambitie. Het totale energieverbruik van de gemeente Oss was in 2014 7,6 PJ. We willen de doelstelling van CO2-neutraal in 2050 bereiken door 50%
besparen, 25% duurzaam inkopen en 25% duurzaam opwekken. In 2023 willen we 16 % hernieuwbare energie realiseren. Inmiddels is door het Klimaatakkoord de doelstelling bepaald van 49% minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 dan in 1990. Recent is opnieuw geconstateerd dat Nederland tot de hekkesluiters hoort in Europa met 6,56%.
Dit vraagt verhoogde inzet van gemeente, burgers, bedrijven en instellingen voor onder andere het verduurzamen van gebouwen. In Oss wordt 33% van het energieverbruik gebruikt door gas en elektra voor wonen (referentie 2014). Hierin investeren om de verduurzaming te versnellen is dus de moeite waard.
Deze stappen in het verduurzamen van woningen kunnen sneller als we als gemeente het voortouw nemen. Zowel de organisatie als de financiën is vaak een hindernis voor een eigenaar-bewoner.
Daarom willen we een project uit voeren dat zich richt zich op het grootschalig realiseren van zonnepanelen bij ‘kleinverbruikers’ van energie: woningen in eigendom van bewoners en gebouwen van verenigingen en kleine bedrijven. Kern van de aanpak is dat de gemeente de aankoop,
installatie, administratie en beheer organiseert: de eigenaren worden ‘ontzorgd’. Hiermee neemt de gemeente eventuele (organisatorische of financiële) belemmeringen weg waardoor eigenaren niet overgaan op de aanschaf van zonnepanelen. Zo is de keuze in zonnepanelen groot en is individuele financiering niet voor iedereen haalbaar of zelf te organiseren.
Welk resultaat willen we bereiken?
Ongeveer 1.000 particuliere woningbezitters helpen bij energiebesparing door de aanschaf van zonnepanelen.
Doordat dit project de inwoner ontzorgt, door de aanschaf, het onderhoud, de BTW teruggave en de financiering van zonnepanelen, worden zonnepanelen voor iedereen haalbaar. In totaal kunnen er ongeveer 1.000 huishoudens deelnemen in dit project. Hier realiseren we bij particuliere
woningeigenaren zonnepanelen waarmee jaarlijks ongeveer 2.500.000 kWh (0,01 PJ) wordt opgewekt. Hiermee besparen we ruim 1.600.000 ton CO2. Dit levert een bijdrage aan het doel om 50% energie te besparen, maar laat tegelijk ook zien dat deze opgave veel groter is.
Echter de spin-off van dit project, woningeigenaren die anderen aanraden aan de slag te gaan met zonnepanelen of deelnemers die zelf nog meer energiebesparende maatregelen gaan nemen, maakt het effect nog groter.
Welke argumenten zijn er voor dit advies?
1.1 Met het Zonnepanelenproject wordt uitwerking gegeven aan het behalen van energiebesparing in de bestaande woningbouw.
Dit project levert een bijdrage aan de energiedoelstellingen in de bestaande woningbouw. Met het Zonnepanelenproject wordt een grote hoeveelheid duurzame energie opgewekt, wat zorgt voor een energiebesparing bij de ongeveer 1.000 deelnemers. De gemeente neemt hierbij het initiatief om dit mogelijk te maken waar het nu niet gebeurt.
1.2 Dit project past in de lijn van de motie versnelling duurzaamheidsopgave van 9 september 2017 Hierin wordt aangedrongen op het overwegen van elders in het land succesvolle projecten. Dit doen wij met meer projecten. Daarin wordt onder andere Parkstad genoemd waar dit project loopt. In de bijlage Resultaten andere gemeentes Zonnepanelenproject zijn ervaringen van elders, waaronder die in Parkstad, beschreven. Hieruit blijkt dat het inmiddels een beproefd concept is dat bij meerdere gemeentes is toegepast – maar vooral ook nog steeds uitgerold wordt.
1.3 Inwoners uit de gemeente Oss worden maximaal ontzorgd bij dit project.
De deelnemer kan via een door de gemeente beschikbaar gestelde lening kwalitatief goede zonnepanelen kopen. De deelnemer wordt hierbij volledig ontzorgd doordat er een compleet
dienstenpakket wordt aangeboden: kwalitatief goede zonnepanelen, de installatie en het onderhoud ervan, een lening om dit mogelijk te maken en het afhandelen van de terugbetaling van de BTW.
1.4 Het Zonnepanelenproject is kostenneutraal.
Door de gemeente wordt aan de deelnemers een lening verstrekt voor de zonnepanelen. De deelnemer betaalt deze lening volledig af gedurende 15 jaar. Alle interne en externe kosten (inclusief kosten voor ambtelijke capaciteit, inhuur en rente) worden meegenomen in deze lening.
1.5 Het project heeft in verschillende gemeenten al succes bewezen.
Het project is ook al meerdere keren uitgevoerd in enkele Limburgse gemeenten en wordt nu tot uitvoering gebracht in de regio Eindhoven. Dit laat zien dat door het goed en zorgvuldig opzetten van dit project een grote groep deelnemers bereikt kan worden. Dit is verder uitgewerkt in de bijlage Resultaten andere gemeentes Zonnepanelenproject.
Wat zijn tegenargumenten of risico’s?
1.1 Mag dit project wel uitgevoerd worden binnen bestaande wet- en regelgeving?
Dit project past volledig binnen de huidige wet- en regelgeving. Er is geen sprake van staatssteun, immers de deelnemers betalen via de lening alle kosten zelf: er wordt geen enkele financiële bijdrage gedaan door de gemeente richting deelnemers. Vanuit de wet Fido en het Treasurystatuut mag de gemeente enkel een lening verstrekken vanuit een publieke taak. Daarvoor wordt de raad gevraagd om de leningen in het Zonnepanelenproject tot de publieke taak te rekenen.
Doordat het project al meerdere keren is uitgevoerd bij enkele andere gemeentes, is het risico dat een marktpartij de gemeente met succes daagt vanwege marktverstoring geminimaliseerd.
1.2 Is er financieel risico in dit project?
Er is nauwelijks een financieel risico voor de gemeente in dit project. Het is denkbaar dat de serviceprovider failliet gaat. Bij een eventueel faillissement van de serviceprovider verwachten wij een maximaal verlies van enkele maanden aan de af te rekenen kosten voor onderhoud, installaties, opslagen, rente en aflossing van de serviceprovider. Eventueel verlies is dus minimaal. De gemeente verstrekt een lening aan de deelnemers voor een compleet pakket inclusief risico-opslagen, rente, onderhoud etc. Deze gelden worden gefaseerd ter beschikking gesteld aan de serviceprovider. In aanvang financiert de gemeente de aanschaf van de zonnepanelen voor aan de serviceprovider. De componenten voor onderhoud en andere kosten worden naargelang het aantal deelnemers per kwartaal door de gemeente aan de serviceprovider betaald, evenredig gespreid over de looptijd van 15 jaar. Er kan bij een faillissement van de service provider zo worden over gestapt naar een andere partij.
Een ander financieel risico is wanbetaling van de deelnemer. Dit risico wordt bij de service provider belegd. Dit houdt in dat er in de aanbesteding aan de inschrijver wordt gevraagd om het
debiteurenrisico op zich te nemen. Dit nemen ze mee in de inschrijfprijs. Hiermee is het risico op wanbetaling van de gemeente naar de service provider verlegd. Er zijn verschillende voordelen om de leningen bij de serviceprovider te beleggen: voor de gemeente betekent dit minder
administratieve last dan dit zelf op te pakken. Ten opzichte van bestaande duurzaamheidslening vervalt de BKR toets, waardoor alle inwoners deel kunnen nemen aan het project wat past in onze duurzaamheidsdoelstelling. Daarnaast scheelt het niet hoeven doen van de BKR toets een
administratieve last voor de deelnemer, wat aansluit bij het ontzorgingsmodel dat we aanbieden en wat één van de grootste trekkers blijkt te zijn voor deelnemers om mee te doen. Uiteraard is de serviceprovider gehouden een incassotraject te faciliteren dat voldoet aan de kwalitatieve richtlijnen van die van het incassobeleid van gemeente Oss.
Deelnemers hebben te allen tijde de mogelijkheid om vanaf een minimum bedrag boetevrij af te lossen. Omdat de gemeente zelf ook een lening voor dit project is aangegaan, kan dit een rentenadeel opleveren. Dit kan echter opgelost worden door de afgeloste gelden voor andere doeleinden in te zetten.
1.3 Is dit project met 100% zekerheid te beleggen bij lokale aanbieders?
De grootte van het Zonnepanelenproject maakt dat dit door de gemeente niet anders in de markt gezet kan worden dan via een aanbesteding. De enige andere optie is om een andere partij een project ter promotie van zonnepanelen op te laten zetten. De gemeente heeft hier minder invloed op. En naar uit ervaringen elders blijkt, gaat dit ten koste van het te bereiken doel.
In de aanbesteding kan wel zoveel mogelijk gedaan worden om lokale partijen binnen de juridische kaders te bevoordelen. Bijvoorbeeld door te vragen om social return, korte aanrijdtijden en door lokale aanbieders te tippen. De (on)mogelijkheden hierover zijn uitgewerkt in bijlage Vragen over aanbesteding versus lokale markt bij Zonnepanelenproject.
1.4 Het verdwijnen van de salderingsregeling, kan impact hebben op de terugverdientijd van de deelnemers.
Bij de andere gemeenten waar dit project tot nu toe is opgepakt, is gebruik gemaakt van de salderingsregeling. Inmiddels is duidelijk dat de salderingsregeling komt te vervallen. De
rijksoverheid wil een Terugleversubsidie gaan instellen. Hoe deze Terugleversubsidie er precies uit komt te zien, is op dit moment nog niet duidelijk. Insteek is dat je bij de nieuwe regeling een subsidie krijgt voor elke kWh die de zonnepanelen opbrengen. Met de Terugleversubsidie wil de overheid ervoor zorgen dat de kopers van zonnepanelen hun investering binnen 7 jaar
terugverdienen. Omdat dit project zich over 15 jaar uitspreidt, wetende dat de zonnepanelen minstens 25 jaar meegaan, levert het zeker financieel voordeel voor de deelnemers op.
1.5 Waarom juist zonnepanelen aanbieden in plaats van het isoleren van woningen?
Het voordeel van zonnepanelen plaatsen is dat dit routine is geworden en dus relatief gemakkelijk en snel op veel woningen kan worden gerealiseerd. Door de combinatie met de ontzorging wordt dit voor deelnemers extra aantrekkelijk gemaakt. Daarnaast zijn zonnepanelen heel zichtbaar, waardoor er vaak meerdere eigenaren in een straat in het project instappen. Routine van aanbrengen en tonen van duurzaam energiegebruik zijn belangrijke pluspunten om nu te starten met het Zonnepanelenproject.
Andere duurzaamheidprojecten, zoals isolatie, worden daarnaast separaat opgepakt. Zoals:
Buurkracht betrekt inwoners bij energiebesparing in hun eigen buurt (september en oktober 2018), een grootschalig isolatieproject via de Verbinding (oktober 2018), inwoners en sportverenigingen kunnen gebruik maken van een Duurzaamheidslening, enzovoorts.
2.1. Dit project kan enkel uitgevoerd worden indien de raad ook instemt dat dit onder de publieke taak valt.
Dit project is enkel mogelijk indien deelnemers in kunnen stappen via een lening. Op grond van het Treasurystatuut mag de gemeente alleen een lening verstrekken voor een publieke taak. De gemeenteraad kan (voor bedragen hoger dan € 250.000) bepalen wat tot de publieke taak wordt gerekend. Evident is dat de gemeente moet zorgen dat er energie wordt bespaard. Van belang
hierbij is dat de financiering op normale condities via de reguliere markt zonder gemeentegarantie niet mogelijk is; dat betaling van rente- en aflossing redelijkerwijs is verzekerd; dat er zoveel mogelijk zekerheden worden gesteld; dat de lening dient tot een doel dat ondersteuning door de gemeente rechtvaardigt. Gemeente Oss brengt een rente in rekening gebaseerd op de rente die door de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) op dat moment wordt berekend voor een financiering van 15 jaar, verhoogd met een opslag van 0,2%. De gemeenteraad wordt gevraagd of zij binnen het Zonnepanelenproject inwoners willen laten participeren via een lening.
Waar moeten we rekening mee houden?
a. Financiën
Het Zonnepanelenproject wordt kostenneutraal uitgevoerd. Alle kosten voor het project worden doorbelast aan de deelnemers. Dit gaat dan zowel om de kosten voor de serviceprovider (aanschaf zonnepaneelinstallaties, onderhoud ervan en debiteurenrisico) als de interne kosten van de
gemeente (ambtelijke kosten, kosten voor inhuur en de rentekosten voor de lening).
Vanuit de gemeente gezien wordt het project waarschijnlijk gefinancierd door een lening. Als dat zo is, worden bij minimaal twee instellingen offerte opgevraagd. De lening wordt aangetrokken na de aanbesteding, wanneer het benodigde budget duidelijk is. Een inschatting is dat dit rond de
€ 4.750.000 zal liggen. Deze inschatting is gebaseerd op de uitkomsten van de andere gemeentes die dit traject hebben doorlopen. Er kunnen voor dit bedrag ongeveer 1.000 huishoudens deelnemen die gemiddeld 8-10 panelen afnemen voor een gemiddeld bedrag van € 4.750 (voor materieel, montage, onderhoud, projectkosten en lening).
b. Communicatie
Communicatie is van belang om voldoende deelnemers te vinden voor het project. Bij de
verschillende fases in het project betrekken we de inwoners en maken hen erop attent. Deelnemers die hun interesse al getoond hebben, worden via een nieuwsbrief op de hoogte gehouden. Ook de communicatiekanalen van Duurzaam Oss zetten we hiervoor in. Verbanden met andere
duurzaamheidsprojecten in de gemeente worden voor de inwoners steeds gelegd. Denk hierbij aan asbestsanering bij particulieren .
c. Uitvoering
De planning van de werkzaamheden is te vinden in de bijlage Uitleg Zonnepanelenproject. De realisatie van de zonnepanelen lijkt lang op zich te laten wachten. Helaas is deze tijdsdoorloop noodzakelijk om een goede aanbesteding en een goed proces te doorlopen om zo tot een mooi aanbod voor de deelnemer te komen. Om met de uitvoering te kunnen starten, is eerst het besluit van de raad nodig dat het project tot een publieke taak behoort.
d. Overlegd met
Gery van Uuden, Gemeentefinanciën, F&C
Henny Geenen, Aanbesteding, JZ
Lidewij Dicou, Wonen, LWE
Ruud Brauwers, Juridische Zaken, JZ
Gwenny Cremers, Communicatie, CO
Mark van ’t Hof, Projectmanagement, PM
Eward Heijmans, Programmamanagement, SLWE
Bijlagen
Uitleg Zonnepanelenproject
Veel gestelde vragen Zonnepanelenproject
Vragen over aanbesteding versus lokale markt bij Zonnepanelenproject Samenvatting aanbesteding versus lokale markt bij Zonnepanelenproject Resultaten andere gemeentes Zonnepanelenproject
