Toespraak LOP’s en armoedebeleid VAC Gent 8/5/2015

Toespraak

LOP’s en armoedebeleid VAC Gent 8/5/2015

Elke LOP voorzitter start zijn mandaat met een engagementsverklaring, het 1

punt van die verklaring luidt als volgt: “Als voorzitter engageer ik mij om ongelijkheden in mijn

werkingsgebied zichtbaar en bespreekbaar te maken, gelijkheid en gelijkwaardigheid te promoten en opduikende nieuwe ongelijkheden te voorkomen.”

Een hele opdracht in een maatschappij waar ongelijkheid juist toeneemt, het principe eigen schuld dikke bult het adagio geworden is en hard (met een d) het vaak wint van het hart (met een t).

Maar ook een boeiende en uitdagende opdracht, een opdracht om een steen te verleggen in de rivier. Kwaliteitsvol onderwijs kan inderdaad een belangrijke hefboom zijn om de

armoedecirkel te doorbreken.

Onderwijsresultaten bepalen in grote mate het risico op werkloosheid, armoede en sociale uitsluiting, maar laat diezelfde schoolresultaten nu net op hun beurt heel afhankelijk zijn van de sociaal-economische en sociaal culturele achtergrond van de leerlingen. Ons onderwijs blijkt de maatschappelijke ongelijkheid waarmee kinderen de school binnenstappen niet af te zwakken maar te bevestigen en te versterken. Onbetaalde schoolfacturen en lege

brooddozen drukken de scholen met de neus op de feiten.

We zijn dan ook blij dat de beleidsbrief van minister Crevits zich nog altijd in deze barre tijden duidelijk uitspreekt over: “het realiseren van optimale leer- en ontwikkelingskansen voor alle leerlingen” en “het vermijden van uitsluiting, segregatie en discriminatie”. De LOP’s zijn er klaar voor om hierin de handschoen op te nemen.

Elke leerling, rijk of arm moet welkom zijn op school, zijn of haar talenten kunnen

ontwikkelen en er alle mogelijke kansen krijgen. Op school mag niemand uitgesloten worden omdat hij in armoede leeft.

Scholen moeten juist een hefboom zijn om ervoor te zorgen dat de neerwaartse spiraal wordt omgedraaid en dit in nauwe samenwerking met andere actoren buiten het onderwijsveld (ouders, buurtorganisaties, welzijnsorganisaties, experten ook in ervaringsdeskundigheid en een lokale overheid die van gelijke kansen een beleidslijn maakt). Het LOP is een belangrijke partner in de lokale netwerken kinderarmoede. Samen kunnen we het verschil maken voor dat ene kind op tien in Vlaanderen en dat ene kind op drie in Brussel.

In hun boek “Een eerlijke kans, basisonderwijs voor kinderen in kansarmoede” publiceren Albert Janssens en Daniël Trimbos een reeks interviews met kinderen in armoede met onder andere de vraag:

Als jullie terugdenken aan jullie kindertijd in de basisschool, wat is dan voor jullie het allesoverheersende gevoel geweest?

Het antwoord geeft je kippenvel:

“Schaamte natuurlijk! En vernedering! En dan dat gevoel van onmacht want je bent een kind.

Wat kun je als kind doen tegen al wat je overkomt. In mijn laatste middelbaar, toen ik het hele traject van school gaan had gedaan, zei een leerkracht tegen me: ‘Eigenlijk had jij hier niet moeten zitten. Jij had het gewoon onderwijs kunnen doen’. Dat is toch om dood te vallen. Dat is omdat ze niet geloven in je mogelijkheden. Ze zien alleen maar de buitenkant’.”

Om ervoor te zorgen dat er verder gekeken wordt dan de buitenkant en ook deze kinderen alle kansen krijgen die ze verdienen, brengen we vandaag de expertise samen die de verschillende LOP’s doorheen de jaren hebben opgebouwd. We gaan het hebben over het uitwerken van beleidsplannen op basis van gedegen omgevingsanalyses, over het

bevorderen van ouder- en kleuterparticipatie, acties rond schooltoelagen, schoolkosten en onbetaalde rekeningen, over ad hoc en structurele samenwerking met het OCMW, over gezamenlijke sensibiliseringsacties of projecten met andere verenigingen, over het verhogen van het inzicht rond de leefsituaties van kansarme kinderen zowel bij leerkrachten als bij directies, het versterken van cultuur- sport en vrijetijdsparticipatie voor kwetsbare jongeren, over smalle denkkaders en brede scholen enzovoort.

Die veelheid en verscheidenheid aan acties toont dat de LOP’s ook anno 2015 alive and kicking zijn. Gezien hun gemengde samenstelling kunnen ze integrale en holistische acties opzetten om armoede te bestrijden en vormen ze voor het lokale en bovenlokale beleid een bron voor gedragen beleidssignalen om het school- en armoedebeleid te optimaliseren.

Een recent VLOR-advies (Advies over het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding 2015-2019) leert ons dat de VLOR heel wat uitdagingen ziet voor de LOP’s rond deze thematiek. De LOP-voorzitters zijn daartoe bereid.

Niet alleen de kinderen moeten een kans krijgen, ook hun ouders hebben hier recht op. Alle ouders willen immers het beste voor hun kind. Ook en zeker ouders die in armoede leven dromen van een beter leven voor hun kinderen. Ook al zijn ze erg bekommerd om hun kinderen en hun schoolloopbanen, al te vaak ervaren ze drempels zoals taalproblemen, eigen slechte ervaringen, gebrekkige informatie, praktische problemen of gewoon te weinig draagkracht omdat het hoofd zo vol zit met het dagelijkse overleven. Het betrekken van kansarme ouders in heel het schoolgebeuren én in de LOP-werking kan een heel nieuwe dynamiek doen ontstaan. Het moet hier dan gaan om veel meer dan een leesbaar

schoolreglement of een ondertekende engagementsverklaring. Een heldere communicatie naar (kans)arme ouders is cruciaal.

LOP’s staan in de frontlijn als het gaat over kleuterparticipatie. Ook de VLOR stelt in het bovengenoemde advies dat de LOP’s het best geplaatst zijn om kwalitatieve en kwantitatieve analyses te maken van de motieven voor afwezigheid van maatschappelijk kwetsbare

kleuters. LOP’s kunnen ouders informeren en sensibiliseren over de meerwaarde van kleuteronderwijs in de ontwikkeling van hun kind. Een tijdige toeleiding van kleuters naar het kleuteronderwijs en acties om ervoor te zorgen dat ze regelmatig naar de klas komen

bezorgt hen immers een goede start in de schoolloopbaan en verhindert ongekwalificeerde

uitstroom. Maar de achterstelling gebeurt al veel vroeger, al van bij de geboorte en zelfs

ervoor, bij de zwangerschap. Het belang van early childhood, education and care staat

de jongste sterk op de voorgrond. Zoals Nobelprijswinnaar Heckman al zei: investeren in de

vroegste levensjaren brengt meer op dan investeren op de beurs. Het belang van een goede

zwangerschapsbegeleiding van arme zwangere vrouwen, de sociale functie van de

kinderopvang (die nu trouwens door de optrekking van het minimumtarief zwaar onder druk komt te staan ), de nood aan een warme overgang tussen opvang en onderwijs, enzovoort.

Stuk voor stuk zaken waar het LOP goed geplaatst is om acties te ondernemen in onderling overleg tussen onderwijs en niet-onderwijsactoren zoals Kind en Gezin.

Heel wat LOP’s investeren in acties rond “armoedevaardig” onderwijspersoneel.

Leraren moeten armoede immers beter leren waarnemen en interpreteren. Om beter te leren omgaan met armoede, moeten zij gedurende hun hele loopbaan er vorming over krijgen.

Brugfiguren en ervaringsdeskundigen kunnen de kloof tussen de leefwereld van het kind en de school overbruggen. In heel wat LOP’s zitten deze sleutelfiguren mee aan tafel.

Schoolkosten en onbetaalde facturen blijven een aandachtspunt voor heel wat LOP’s. Goede praktijken zoals het oprichten van een werkgroep kostenbeheersing, samenwerking met SOS schulden op school en het Netwerk tegen Armoede, het vermijden van incassobureau’s en deurwaarders en een open communicatie naar de ouders worden uitgewisseld. Het waren ook de LOP’s die aan de alarmbel trokken toen er al te zeer getalmd werd en wordt met de automatisering van de schooltoelagen.

Als we (kinder)armoede écht willen aanpakken moeten we het met zijn allen doen. De school kan het niet alleen. Nog meer samenwerking tussen welzijn en onderwijs is nodig. Scholen kunnen niet (alleen) verantwoordelijk worden gesteld voor het verzorgen van maaltijden voor kinderen die met een lege maag of zonder lunchpakket naar school komen. Ook de VLOR erkent dat opvoeden enkel kan wanneer er aan basisbehoeften voldaan is, maar ze vindt dat de maatschappij hier haar verantwoordelijkheid moet opnemen. Gratis maaltijden op school zijn hier een piste aldus de VLOR, maar die kunnen enkel wanneer scholen daarvoor een beroep kunnen doen op een intense samenwerking met partners zoals het OCMW.

Beste collega-LOP-ers, jullie zijn vandaag met velen aanwezig, van Tongeren tot

Nieuwspoort. Het beste bewijs dat het thema armoedebeleid leeft en goed gedijt in de LOP’s.

Het is het levende bewijs dat de LOP’s zoveel meer doen dan het inschrijvingsrecht bewaken. Maar ook (nog niet) LOP-leden tekenen hier vandaag present. Er is vandaag in Vlaanderen inderdaad geen nood aan minder maar aan méér LOP’s. Uw massale

aanwezigheid vandaag steek ons een hart onder de riem.

Een kind wordt bedreigd in zijn diepste zijn door armoede. Het kind verliest altijd. Dat mogen we niet laten gebeuren. Dàt is de opdracht van de LOP’s.

Ik wens jullie allen een heel vruchtbare studiedag om een nog slagkrachtiger LOP-werking rond armoede te ontwikkelen.

In naam van de toekomst van onze kinderen.

Alle kinderen.

Magda De Meyer

LOP-voorzitter basisonderwijs Temse

Gemandateerd LOP-voorzitter Oost-Vlaanderen