•8• 2012/3
Jong en oud
samen aan de slag
•9•
Charlotte Hanzon, projectmedewer- ker participatie bij MOVISIE heeft zich samen met collega’s de afgelo- pen tijd verdiept in family volunteering, met het doel om de kennis over dit onderwerp in Nederland te vergroten en om te verken- nen in hoeverre familievrijwilligerswerk in ons land zou kunnen aanslaan. “Wij vragen ons af wat er op dit gebied al in Nederland gebeurt en in hoeverre vrijwilligersorganisa- ties dit concept kunnen gebruiken.”
Kleine schaal
Op kleine schaal blijkt familievrijwilli- gerswerk al te bestaan in Nederland. Zo sprak Hanzon met twee vrijwilligerscen- trales die bemiddelen tussen gezinnen en vrijwilligersorganisaties, de Stichting Welsaen in Zaandam en de Vrijwilligers- centrale Utrecht. Welsaen heeft een dag georganiseerd waarop gezinnen klussen deden bij vrijwilligersorganisaties.
Hanzon: “Een van die klussen was het planten van bloembollen in de tuin van een zwembad. Om het extra leuk te maken voor de jeugd, lieten ze kinderen bollen planten in de vorm van hun naam. Het is voor een kind natuurlijk prachtig als het in het voorjaar zijn eigen naam in tulpen of narcissen uit de grond ziet komen en bloeien! Welsaen gaf aan dat het goed is om met kleine activiteiten te beginnen, als kennismaking. Bij zo’n zwembad kunnen ze vragen of het gezin een volgende keer met iets anders wil helpen en zo ontstaat er geleidelijk een band.”
Vrijwilligerscentrale Utrecht
Het project bij de Vrijwilligerscentrale Utrecht was zo georganiseerd dat de zorg- instellingen en de gezinnen zich aanmeld- den bij de centrale, die fungeerde als bemiddelaar. Maar aan die opzet zaten haken en ogen. De zorginstellingen had- den geen tijd om de gezinnen te begelei- den, terwijl dat wel nodig was. De gezin- nen dachten: we gaan een middagje iets gezelligs voor iemand doen, maar dat bleek ingewikkelder te zijn dan het op het eerste gezicht leek. Het is nodig om op de hoogte te zijn van iemands gezondheids - situatie, iemands gedrag. Dat het nodig was om eerst zelf iets te leren, daar hadden de gezinnen geen rekening mee gehouden.
Laagdrempelig
“Uit het Utrechtse voorbeeld kun je afleiden dat het waarschijnlijk goed is als het initiatief bij de vrijwilligersorganisatie zelf ligt, want de activiteiten voor gezinnen kunnen dan optimaal worden ingepast in wat de vrijwilligersorganisatie toch al doet.
En de activiteiten moeten in het begin vooral niet te ingewikkeld zijn of speciale kennis of vaardigheden vereisen. Laag- drempeligheid is aan te bevelen”, zegt Hanson. “Familievrijwilligerswerk is in Nederland nog tamelijk nieuw, daarom is het goed om naar een voorbeeld als dat in Utrecht te kijken en er iets van op te ste- ken. Dat hoort bij de verkenning die we nu bij MOVISIE doen.”
Leren van het buitenland
Omdat family volunteering in de Ver- enigde Staten, Canada en Australië langer bestaat dan in Nederland, is natuurlijk ook daar expertise vandaan te halen. Het
blijkt belangrijk te zijn om te kijken naar de leeftijden in het gezin. “Je inventari- seert hoe oud de gezinsleden zijn en gaat dan kijken of je voor allemaal iets hebt te bieden, iets wat aansluit bij de eigen belangstelling”, verduidelijkt Hanzon.
“Het maakt natuurlijk nogal wat uit of de kinderen in een gezin nog jong zijn of dat het om pubers gaat, of dat er zowel een kind van acht als een puber van vijftien is.
Iedereen in het gezin moet op zijn of haar manier een rol hebben bij het vrijwilligers- werk. Voor vrijwilligersorganisaties blijkt family volunteering een prima manier te zijn om mensen aan zich te binden die zich willen inzetten. Van deze kennis uit het buitenland kunnen wij in Nederland gebruikmaken, we hoeven niet het wiel uit te vinden. Dat is plezierig.”
Ideëel motief
Familievrijwilligerswerk kan voor orga- nisaties een manier zijn om meer vrijwilli- gers te werven, maar vindt ook vaak plaats vanuit een ideëel motief. Zo werkt de Stichting Present vanuit een christelijke achtergrond. Cato Bakker-Hiemstra van Present: “Christenen zijn vanuit hun geloof gemotiveerd om iets te betekenen voor hun naaste, maar niet-christenen hebben dat ideaal vaak net zo goed.
Present wil een beweging zijn waarin men- sen het vanzelfsprekend vinden om naar elkaar om te zien. Dat stimuleren we.”
Een andere wereld
Carolien Winter doet bij Present Utrecht familievrijwilligerswerk met haar gezin. “Elke vakantie kijken we wat we voor anderen kunnen doen,” vertelt ze.
“We hebben bijvoorbeeld gepicknickt met twee alleenstaande moeders uit de vrou- wenopvang. Zij hebben samen vier kinde- ren, wij hebben twee kinderen. Het is mooi om met dat hele clubje iets leuks te doen.
Mijn kinderen horen eens iets uit een wereld die ze niet kennen en de vrouwen en hun kinderen zijn er even helemaal uit.
‘Dat jullie dit doen voor mensen die jullie niet kennen’, zei een van de vrouwen tegen me. Voor mij wordt dat steeds meer iets vanzelfsprekends, iedere vakantie weer.”
2012/3
Family volunteering is een begrip in de Verenigde Staten, Canada en Australië. Gezinsleden, eventueel aangevuld met vrienden, zetten zich samen in voor een goed doel, meestal in de buurt waar ze zelf wonen.
Hele gezinnen doen zo iets voor een ander, omdat ze zich
verantwoordelijk voelen voor hun buurt of wijk en in bredere zin voor de maatschappij.
Samen werken in een natuurgebied: bij gezinsvrijwilligerswerk leren jong en oud van elkaar
•10•
Voordelen
Zowel voor het gezin als voor de betrok- ken vrijwilligersorganisatie heeft familie- vrijwilligerswerk grote voordelen. Gezins- leden werken samen en leren elkaar op een nieuwe manier kennen, terwijl ze tegelijk iets goeds doen voor de maatschappij.
Kinderen leren verantwoordelijkheid dra- gen en samenwerken. Is een gezin nieuw in een buurt, dan kan het doen van vrijwil- ligerswerk een manier zijn om contacten te leggen. En iets heel praktisch: als het hele gezin op pad gaat om vrijwilligerswerk te doen, is er geen kinderoppas nodig.
Voordelen voor de betrokken vrijwilligers- organisatie zijn er ook. Wanneer een gezin meedoet, komen er in één klap heel wat
‘nieuwe handen’ beschikbaar. Ook van jonge mensen, waar vrijwilligersorganisa- ties vaak om zitten te springen. Bovendien kan het netwerk om de gezinnen heen ook belangstelling krijgen voor het vrijwilli- gerswerk, als het gezin enthousiaste verha- len vertelt aan vrienden of kennissen. Dat levert nieuwe vrijwilligers op. Op deze manier kan een vrijwilligersorganisatie veel hebben aan bestaande sociale verban- den.
Charlotte Hanzon: “In het Engels bete- kent family in de eerste plaats gezin. Het Nederlandse begrip ‘familie’ is natuurlijk ruimer. Maar de groep die meedoet, hoeft niet alleen uit gezins- of familieleden te bestaan. Vrienden of buren van het gezin
of de familie zijn ook welkom. Wel moet het zo zijn, dat er minstens één volwassene en één kind bij de groep zit. Het idee van familievrijwilligerswerk is, dat er verschil- lende leeftijden in zo’n groep zitten, dat er interactie is tussen de generaties. Jong en oud werken samen en leren van elkaar.”
Í Nuttige websites:
www.familievrijwilligerswerk.nl en www.movisie.nl
Tekst: Jos Versteegen Foto’s: Bert Spiertz
2012/3
Twee projecten en een workshop MOVISIE gaat twee projecten op het gebied van familievrijwilligerswerk moni- toren. “Het ene project wordt opgezet door een natuurorganisatie”, vertelt Hanzon. “Het is nog niet bekend wat het precies gaat worden, maar je zou kunnen denken aan het tellen van dieren, het knotten van wilgen, noem maar op. Bezig zijn in de natuur. Wij gaan kijken hoe het project verloopt: hoe de contacten met de gezinnen gelegd worden, hoe de werk-
zaamheden verlopen, wat de ervaringen zijn.” Voor een andere pilot is MOVISIE in gesprek met een paar geïnteresseerde organisaties, onder andere welzijns - organisaties. En in het najaar komt er een conferentie over ‘het organiseren van betrokkenheid’, het grotere MOVISIE- thema waar familievrijwilligerswerk onder valt. Tijdens die conferentie organi- seren Hanzon en collega’s een workshop over familievrijwilligerswerk.
