Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(1)

gedagteekend

bron

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend. 1850-1860

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_nut003nutt01_01/colofon.php

© 2010 dbnl

(2)

Voorwoordje.

Deze kleine verzameling van

NUTTIGE ONTDEKKINGEN DOOR AFBEELDINGEN GEDAGTEEKEND

, is niet allen, volgens ons inzien, voor kinderen, maar zelfs voor meer gevorderde jaren, geschikt, en kan voor onderscheidenen staat en rang, nuttig aangewend worden. Niet alleen het nuttige met het aangename te vermengen, maar zelfs de bevordering der vorstands-ontwikkeling, was de beooging des opstellers. - Zoo als men, bij den eersten oogopslag, ziet, is dit prenteboekje zamengesteld uit nuttige, oude, hedendaagsche en nog in zwang zijnde ontdekkingen. Zij leveren derzelver dagteekening op, en het middel, om ze vaster in het geheugen te prenten, en dit wel op eene gemakkelijke, leerrijke en verlustigende wijze.

(3)

Gemakkelijk zal men zich van deze waarheid overtuigen: nemen wij slechts ten voorbeelde het nummer 12: Het schilderen met olie-verw.

1 Het aan de linker-zijde van den lezer geplaatse kind, wijst het afgebeelde cijfer aan, of cijfer

4 Des kunstenaars ezel verbeeldt het cijfer

2 De schilder met zijn palet wijst het cijfer

0 Het achter hem geplaatste portret

verbeeldt het cijfer

Derhalve heeft men het getalmerk 1420, hetwelk het jaartal van de uitvinding van het schilderen met olie-verw aanduidt.

Even zoo is het met al de overige afbeeldingen gelegen.

Een inhoudstafeltje, dat zich op het einde der verzameling bevindt, wijst, overigens, de jaartallen van elk prentje aan; echter raadplege men dit niet, alvorens men het jaartal in de plaat hebbe opgezocht, daar het, anders, zijn nut verliezen zou.

Met slechts twee of driemaal dit belangrijk prenteboekje te doorbladeren, zal men het doel bereikt hebben, dat de schrijver zich heeft voorgesteld.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(4)

Het gebruik van ganzenpennen.

Volgens sommige geschiedenisschrijvers zijn de ganzenpennen, voor schrijfgebruik, van eene vrij hooge oudheid overbodig is het, hier derzelver veelvuldig gebruik en algemeen nut aan te halen. Sedert eenige jaren bezigt men ook stalen pennen welke thans alom verspreid zijn.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(5)

Uitvinding der muzijknoten.

De Muzijknoten werden door GUY D'ARREZZO uitgevonden. De muzijk, zoo als men weet, maakt thans een voornaam gedeelte der opvoeding uit. Zij bevordert de verstands - ontwikkeling, veredelt den geest en maakt den mensch vatbaarder voor het schoone en verhevene.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(6)

Het ontstaan der wapenschilden.

De wapenschilden, voorheen zoo talrijk en verscheiden, zijn, volgens sommige schrijvers, hun bestaan verschuldigd aan het gebruik der ridders, welke hun schild met de in den krijg gewonnen wapenen versierden; welligt ontsproot zulks ook uit de noodzakelijkheid, om elkander in de kruistogten te erkennen.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(7)

Het papier.

Sedert eeuwen maakte men, in Perzië, eene soort van papier van zekere zijden stof.

In de 9

^e

. eeuw werd er reeds papier van katoen vervaardigd en volgens sommigen, maakte men, in de 14

^e

. eeuw, hetzelve van oude lompen, welk nu nog, alsmede het mekaniekpapier in gebruik is.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(8)

Twee gekasseide straten te Parijs.

De grond werd, zelfs voor de gebouwen, zoo men wil, tot eene volmaking gebragt.

Men beweert, dat ten jare 1530, Parijs eene groote menigte hutten of houten huizen had, welke, voor alle sieraad en heehtheid, slechts bepleisterd waren.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(9)

Het kompas.

Het kompas werd door FLAVIO GIOJA, van Amilfi, eene stad van het koningrijk Napels, uit gevonden. Deze zoo belangrijke ontdekking gaf het middel aan de hand, om de zeevaart uit te breiden, en meer en meer te volmaken.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(10)

De brillen.

Het glas werd, bij toeval door de Pheniciers, 1000 jaar voor onze tijdrekening, ontdekt;

echter verliep er veel tijds, eer men het zelve leerde volmaken. In 674 zag men eenig vensterglas. Uit het hier afgebeelde zal men het jaartal kunnen opmaken van de uitvinding der brillen.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(11)

De eerste kanons.

De kanons werden, zoo men beweert, voor de eerste maal door de Engelschen gebezigd in den veldslag van Crecy. Deze behaalden hierdoor een volkomen zegepraal. Luidens sommige schrijvers werden, ten jaar 1545, de pistolen, en, in 1634 de bommen uitgevonden.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(12)

Het eerste slaande uurwerk.

Het eerste rader-uurwerk werd, in 760, door Paus Paulus, 1

^e

aan Pepijn-den-korte, gezonden. De slinger werd, door

GERBERT

, in 99i, ontdekt. Het eerste slaande uurwerk werd. zoo men algemeen gelooft, door zekeren

VRIE

, een Duitscher, uitgevonden.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(13)

Het eerste rijtuig.

Men beweert, dat de eerste koets werd gebruikt ter inhuldiging van de koningin Isabeau, gemalin van Karel VI. Eerst in de 15

^e

. en 16

^e

. eeuw begonnen de koetsen, in Europa, overal in zwang te komen; echter waren zij verre van de sier lijkheid der rijtuigen onzer dagen.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(14)

Uitvinding van het buskruid.

Over het algemeen wordt

BERTHOLD SCHWARTZ

, een monnik, voor den uitvinder van het buskruid gehouden. Hij verloor, op eene waarlijk ongelukkige wijze, hierbij het leven, terwijl hij de kracht en het uitwerksel van hetzelve wilde beproeven.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(15)

Het schilderen met olie-verw.

Voor de uitvinding van het schilderen met olie-verw had deze kunst, als het ware, nog geen duurzaam bestaan bekomen. De gebroeders. VAN-EYCK, gezegd JAN VAN BRUGGE, deed deze zoo belangrijke ontdekking. Van Mander deelde dit geheim aan een venetiaansch schilder mede.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(16)

De boekdrukkunst.

Deze zoo belangrijke kunst, die zoo veel licht over bijna het geheele wereldrond heeft verspreid, werd door LAURENS KOSTER, van Haarlem, uitgevonden. Hulde, nooit volprezen hulde zij zijner nagedachtenis, zelfs door de jongste nakomelingschap, gewijd!

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(17)

Het daarstellen der posterijen.

De instandbrenging der posterijen in Frankrijk, had plaats onder LODEWIJK XI, die, voor zijne bijzondere dienst renboden en paarden, van afstand tot afstand, deed verblijven. Later werd dit gebruik, door deszelfs gemak en nut, vrij algemeen.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(18)

De ontdekking van Amerika.

Amerika werd door CHRISTOPHORUS COLUMBUS ontdekt. Het verschijnen van een' watervogel gaf dezen beleidvollen man het vermoeden, na 33 dagen reizens, dat er land in de nabijheid zijn moest. AMERICUS VESPUCIUS, een Florentijn, gaf naderhand zijnen naam aan dat vierde wereld-deel.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(19)

De tabak.

Zoo men over het algemeen gelooft, ontleent de Tabak zijnen naam van TABASCO, eene stad van Amerika, waar de Spanjaarden deze plant ontdekten. Zij werd door NICOT afgezant te Portural, naar Frankrijk overgebragt. Het gebruik van Tabak is thans algemeen.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(20)

Het invoeren der aardappellen in Europa.

Deze zoo voedzame en thans algemeen verspreide vrucht werd door een Engelschman, DRAKE geheeten, uit Amerika in Europa gebragt. In den aanvang werd de aardappel als eene weinig beduidende en onsmakelyke vrucht beschouwd.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(21)

Het gebruik der pruiken in Frankryk.

Het schynt dat de pruiken, by haar ontstaan, niet alleen gebezigd werden door dungehaarde en kaalhoofdige personen, maar dat zelfs zulke lieden de zelve als eene sierlykheid droegen welke een sterk en dik-gehaard hoofd hadden.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(22)

Het eerste dagblad.

Het eerste dag of nieuwsblad verscheen onder den naam van Gazette. Men begrypt ligt dat het zulke belangwekkend tydingen of staatkundige gebeurtenissen niet vervatte, zoo als onze hedendaagsche bladen, die in elk beschaafd land thans zyn verspreid.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(23)

De koffyplant.

Over het ontdekken der Koffypalnt zyn het de schryvers niet eens Volgens sommigen mogen de geiten als eene oorzaak de swege beschouwd worden. Na het afgrazen dier plant gaven zy door hare grillige sprongen der zelve prikkelend uitwerksel te kennen.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(24)

Uitvinding der bliksem-afleiders.

Deze zoo nuttige ontdekking heeft men aan FRANKLIN te danken. Eene stalen spil, met magneet bestreken, leidt den bliksem, langs eene ijzeren staaf, in een waterput waar zijne verdelgende kracht wordt uit gedoofd.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(25)

De uitvinding der luchtbollen.

MONTGOLFIER wordt voor den uitvinder der luchtbollen gehouden. Een zekere Blanchard waagde het, in 1785, eene luchtreis met den zelven te doen. Naderhand heeft men een veelvuldig gebruik van de luchtbollen beginnen te maken.

Nuttige ontdekkingen door afbeeldingen gedagteekend

(26)

IJzeren spoorbanen.

Het gebruik der ijzeren spoorbanen, die ons zoo pijlsnel van de eene naar de andere plaats overbrengen, is thans vrij algemeen geworden. Dagelijks worden er, in verschillende landen, nog nieuwe ijzeren wegen aangelegd. Het hier afgebeelde wijst u het jaartal van de inhuldiging des spoorwegs van Parijs aan