BUCH: warmte in transitie

BUCH: warmte in transitie

Cor Leguijt, 20 september 2017

• Warmtetransitie, van het aardgas af, hoezo????

• Aanpak in het project

• Uitkomsten BUCH-regio

• Eindbeeld (welke oplossing waar?)

• Kansenkaarten (waar te starten?)

• Aanbevelingen voor de regio

Inhoud

• Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978

• Energie, transport en grondstoffen

• Economische, technische en beleidsmatige expertise

• Ruim 50 medewerkers

• Not-for-profit

Opdrachtgevers:

Overheden (Europa, nationaal, regionaal) Bedrijven, brancheorganisaties en

NGO’s

CE Delft

Interview met minister Kamp (NRC, 7 december 2016)

Fossiele brandstoffen gaan eruit.

Niemand ontkomt aan de gevolgen van de energietransitie. Maar het moet, zegt minister Kamp. „We gaan dit doen.”

D

“Alle woningen in Nederland worden

Warmtetransitie is hot!

Warmtevraag is 80% van de totale energievraag van een gemiddelde woning, elektriciteit is 20%.

Het vraagstuk van de warmtetransitie is:

• Aardgas is nu dominant in warmtevoorziening gebouwen Nederland, circa 95% van de gebouwen verwarmen nu met aardgas

• Maar: aardgas past niet in een klimaatneutrale gebouwde omgeving

• Groen gas (uit duurzame biomassa) is slechts beperkt beschikbaar

 Wat zijn de alternatieven en wat is de oplossing per soort buurt?

NB: warmtevraag bestaande bouw is en blijft dominant t.o.v. nieuwbouw PS: aardgasloze nieuwbouw kan al lang….

Focus in project op warmtevraag gebouwde omgeving

• Warmtetransitie is ook sociaal beleid

• ivm risico op stijging energielasten in toekomst

• Warmtetransitie is ook economisch beleid

• Voorzieningszekerheid energie, einde NL voorraden aardgas in zicht

• Regionale werkgelegenheid; raakt élk gebouw de komende 35 jaar

• Motief kan ook zijn: solidariteit met ‘Groningen’

• NB: ook raakvlakken met ruimtelijk beleid

Naast klimaat ook andere motieven

• Alle drie de knoppen zijn nodig

• NB: Knoppen zijn niet onderling onafhankelijk

• Focus in project op bestaande bouw, inclusief energie-infrastructuur

Aardgasvrij: drie ‘knoppen’ om aan te draaien

Warmtevraag:

Gebouwschil (isolatie, kieren) (én bewonersgedrag)

Gebouwinstallatie Energiedrager (infra) (groen gas, elektra,

warmte, WKO)

• Analyse alternatieven voor elke buurt

• Uitgangspunt: laagste kosten voor de maatschappij

• Alle kosten meegerekend:

• Investering in gebouw-isolatie

• Investering in gebouw-installatie

• Kosten van energiegebruik

• Investering in energie-infrastructuur (!)

• Voor elke buurt alle combinaties doorgerekend, en combinatie met de laagste kosten voor de maatschappij op kaart weergegeven

• Daarnaast kansenkaarten: waar het best te starten?

• En stappenplan om aan de slag te gaan

Aanpak in het project

De berekeningen laten zien wat de beste optie is als naar de ‘maatschappelijke kosten’ wordt gekeken. Het geeft niet de uitkomst die het beste is voor een individu, een corporatie of bedrijf, maar wel voor de gemeenschap als geheel.

De uitkomsten bieden aanknopingspunten (input) voor de discussie met stakeholders, ze laten de kansen zien en geven een indicatie van de afwegingen die gemaakt moeten worden

Dit betekent:

• De uitkomsten zijn richtinggevend, niet maatgevend;

• De uitkomsten zijn niet absoluut of zwart/wit; afwijkingen zijn altijd mogelijk

• NB: Kansenkaarten zijn gebaseerd op de aangeleverde informatie

Wat zeggen de uitkomsten?

Oplossing per gebouw of collectief?

Collectief:

- Warmtenet (geo- of restwarmte)

Per gebouw (‘individueel’) - groen gas

- CV-ketel op groen gas - hybride warmtepomp - ‘all electric’

- elektrische warmtepomp

- CV-ketel op vaste biomassa (pellets)

Uitkomsten: eindbeeld

• Drie soorten kansen:

• Er moet iets in een buurt:

• Geplande vervanging bestaande gasinfrastructuur (en/of elektra)

• Geplande vervanging riolering of water -> vaak ook gas & elektra mee

• Geplande schilrenovaties woningcorporaties

• (Nieuwbouw)

– Er kan iets in een buurt:

• Klimaatneutraal nu al lagere ketenkosten dan fossiel

• Duidelijke ‘winnaar’ in eindbeeld (maar wel €>fossiel) – Men wil iets:

• Enthousiast lokaal collectief (burgers en/of bedrijven)

• Van buitenaf, bijvoorbeeld regionale HVC-warmtenet

Kansenkaarten: waar het best te starten?

Uitkomst: kansenkaart (waar het best te starten?)

Dit doe je er niet “even bij”, dus:

• Iemand verantwoordelijk maken

• Menskracht en budget toewijzen

• Programma opzetten

• Samen met stakeholders aan de slag

Zie stappenplan in de gemeentelijke rapporten

Aanbevelingen voor de regio (i.s.m. Provincie)

• Zorg voor duidelijkheid over geothermie (gezamenlijk onderzoek naar beschikbaarheid en kosten)

• Richt structuur in om van elkaar te leren

• Zorg voor monitoring

Algemene aanpak

• Getrapt: Rijk -> Provincie – Gemeente

• Integraal, omvat alle huidige ruimtelijke regelgeving

• Omgevingsvisie -> Omgevingsplan

• Participatief! (net zoals aanpak warmtetransitie)

Citaat uit Energie-agenda (Min. Kamp, EZ), pag. 66:

“Op lokaal en regionaal niveau kan het best worden bezien welke besparingsmogelijkheden en duurzame alternatieven geschikt zijn om in de warmtevraag te voorzien. Dit geldt ook voor het tempo waarin de transitie lokaal het best vorm kan krijgen. De gemeente legt dit vast in het omgevingsplan dat daarmee ook fungeert als lokaal energie- en warmteplan.

Hiermee geeft de gemeente aan op welke wijze, in welk tempo en met welke instrumenten de verduurzaming vorm krijgt. Het omgevingsplan moet worden goedgekeurd door de

gemeenteraad. Dit verschaft de benodigde (democratische) legitimiteit aan de

Over de Omgevingswet

Klaar voor de start?

Je bent niet alleen, leer van elkaar!

Cor Leguijt

CE Delft

015-2 150 150 leguijt@ce.nl www.ce.nl

Vragen?

RESERVESHEETS tbv discussie

• Circa 80% van de gebouwen die er nu staan, staat er in 2050 nog steeds

• Nieuwbouw is in aantallen relatief klein t.o.v. bestaande bouw

• Nieuwbouw heeft lage warmtevraag t.o.v. bestaande bouw, en EPC scherpt nog verder aan (“Bijna Energie Neutraal” per 1 januari 2021)

Focus op bestaande bouw

• Oudorp-Centrum: Geothermie

Uitkomst laagste kosten voorbeeldbuurt Alkmaar

- 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000

Jaarlijkse kosten (€/woning)

Kostenopbouw per techniek bij economisch optimale schil

energiebelasting BTW

gebouw installatie productie distributie

Uitkomst laagste kosten voorbeeldbuurt Alkmaar

• Landelijk gebied Noord: Hybride warmtepomp

- 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000

Jaarlijkse kosten (€/woning)

Kostenopbouw per techniek bij economisch optimale schil

energiebelasting BTW

gebouw installatie productie distributie

Bergen – uitkomst laagste kosten

Castricum – uitkomst laagste kosten

Heiloo – uitkomst laagste kosten

Uitgeest – uitkomst laagste kosten