Opleidingsschool Mondriaan

(1)

+

Opleidingsschool Mondriaan

Programma Niveau 1 2020-2021

2020-2021

(2)

Inleiding

ROC Mondriaan en het Instituut voor Lerarenopleidingen van Hogeschool Rotterdam (HR IvL) hebben een intensieve samenwerking, de opleidingsschool Mondriaan.

Als docent in opleiding (dio) word je bij Opleidingsschool Mondriaan opgeleid tot een professionele docent die weet wie hij/zij is, authentiek en je weet wat hij/zij wil en kan. Je krijgt alle mogelijkheden om zo breed mogelijk te ervaren en te leren wat lesgeven en werken in een MBO-setting inhoudt.

Opleiden in de school is een belangrijk element binnen de opleidingsschool. Dat betekent dat docenten van Hogeschool Rotterdam IvL samen met docenten van het ROC bijeenkomsten organiseren voor alle dio’s van een leerjaar/niveau. Deze hebben telkens een ander thema maar er is telkens aandacht voor de transfer van de theorie naar de praktijk binnen ROC Mondriaan; deze heten dan ook transferbijeenkomsten.

Je krijgt binnen Opleidingsschool Mondriaan zoveel als mogelijk de kans om in de verschillende scholen van het ROC te kijken, les te geven en te ervaren hoe het is om in het MBO te werken. Want het is één ROC, maar het zijn 27 verschillende scholen.

De docenten, schoolopleiders en instituutsopleiders zullen jou helpen bij je oriëntatie. Zo proberen wij voor jou een zo goed mogelijke leerervaring aan te bieden. Wij vragen van jou een positieve inzet, openheid en eerlijkheid.

Die kan je van ons namelijk ook verwachten!

Wij hopen dat wij je daarmee helpen en steunen om het beste uit jezelf en uit je opleiding te halen.

Veel succes en plezier bij Opleidingsschool Mondriaan!

Maarten Bonarius Onderwijsdirecteur

(3)

Inhoud

Inleiding: ...

1. Wat is een programmaboekje? ... 1

2. Opleidingsschool Mondriaan ... 1

3. Visie ... 1

4. Wie kom ik tegen binnen Opleidingsschool Mondriaan? ... 2

5. Werkplekleren niveau 1 in carrouselvorm………...3

6. Geheimhouding………5

7. De stagebijeenkomsten………..………..6

8. Jaarplanning Opleidingsschool Mondriaan……….16

9. Team schoolopleiders per campus……….17

10. Observatieopdrachten……….………...20

11. Bijlage 1: De rollen van de docent……….…38

(4)

1. Wat is een programmaboekje?

Iedere eerstejaars student van Hogeschool Rotterdam IvL krijgt dezelfde Handleiding werkplekleren Niveau 1.

De doelen, opdrachten en beoordeling zijn immers voor alle studenten van alle vakrichtingen hetzelfde, alleen per opleidingsschool is de weg daar naar toe verschillend. Deze staat dan ook in dit programmaboekje voor het oriëntatietraject bij Opleidingsschool Mondriaan beschreven.

Je zult allereerst goed moeten weten wat er in de algemene handleiding staat, zodat je gericht om feedback of hulp kunt vragen als er iets onduidelijk is. In dit programmaboekje vind je een overzicht van alle betrokken campussen, scholen en contactpersonen van de Mondriaanscholen en ook van de contactpersonen van HR IvL.

Quote

Wat heeft het MBO mij verbaasd! Ik heb het er enorm naar m’n zin gehad op deze school.

2. Opleidingsschool Mondriaan

Opleidingsschool Mondriaan is een samenwerkingsverband tussen ROC Mondriaan en het Instituut voor Lerarenopleidingen van Hogeschool Rotterdam (HR IvL).

Binnen ROC Mondriaan wordt docenten in opleiding (dio’s) geleerd lessen te geven in de beroepsgerichte context van het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO). Het MBO-docentschap kenmerkt zich door het leren van en met collega’s vanuit het vakgebied , samenleving, werkveld en bedrijfsleven.

3. Visie

De uitgangspunten van de visie van Opleidingsschool Mondriaan zijn:

1. Leren in een contextrijke en grootstedelijke leeromgeving

Opleidingsschool Mondriaan biedt dio’s de kans om te leren in een contextrijke en grootstedelijke leeromgeving. Binnen ROC Mondriaan komen dio’s in aanraking met verschillende doelgroepen, leeromgevingen, leerconcepten, mbo-opleidingen en

werkvelden. De laatste jaren ervaart ROC Mondriaan dat studenten steeds vaker te maken hebben met ernstige problematiek, zoals schulden en armoede, psychische problemen, gezinsproblemen, gedragsproblemen, gezondheidsproblemen en taal- en leerachterstanden.

Dit is deels het gevolg van de hardnekkige, grootstedelijke problematiek, zoals we die o.a.

zien in Den Haag en Rotterdam. Je leert als dio om les te geven aan deze soms uitdagende doelgroep; je ontwikkelt de daarvoor benodigde pedagogisch didactische competenties.

2. Eigen regie: Verantwoordelijkheid nemen voor eigen leerproces

Binnen Opleidingsschool Mondriaan krijg je de kans om binnen de kaders van je

opleidingsprogramma zelf te bepalen waar het accent op ligt tijdens je leerwerktraject. De eindkwalificaties voor de stage staan vast, maar de weg daarnaartoe kan variëren in vorm, inhoud en tempo. Je wordt begeleid op een manier die past bij je talenten en mogelijkheden en die je uitdaagt zelf de regie te nemen. Zo kan je zelf keuzes maken om je te oriënteren bij een andere opleiding van ROC Mondriaan.

3. Ontdekken van (professionele) identiteit

Binnen Opleidingsschool Mondriaan werk je aan je eigen (professionele) identiteit. Denk hierbij aan: het vormgeven van een eigen visie op goed onderwijs, wat voor type docent ben ik, welke neventaken als docent vind ik leuk en wat voor teamlid ben ik? Je krijgt inzicht in

(5)

wie je bent als persoon en leert je te verhouden tot je beroep, doelgroep en omgeving. Op basis van ervaringen die je opdoet en de reflectie daarop, vorm je je eigen (professionele) identiteit.

4. Ieder talent krijgt kansen

Binnen Opleidingsschool Mondriaan gaan we er van uit dat iedere docent in opleiding een talent bezit en dat ieder talent kansen moet krijgen. In de pedagogische - en didactische benadering van dio’s sluiten we aan bij de diverse achtergronden, persoonlijke situaties, ambities, drijfveren en talenten van de studenten. Je krijgt een leerwerkplek binnen Opleidingsschool Mondriaan waarin je talenten optimaal kunt ontdekken, ontwikkelen en benutten. Dit kan bijvoorbeeld door binnen de verschillende opleidingen, niveaus en branches van ROC Mondriaan te oriënteren of ervaring op te doen, bijvoorbeeld door een uitstapje te maken naar de entree opleiding of Nt2 of een branche met een andere cultuur.

Quote

Gedurende mijn stage ben ik er pas echt achter gekomen waar je als docent allemaal rekening mee moet houden, wat het beroep inhoudt en vooral: hoe ga je met al die verschillende studenten om. Het docentschap is een verantwoordelijke en dynamische taak. En ik heb het voordeel gehad om dit alles te ervaren en van te leren in de praktijk.

4. Wie kom ik tegen binnen Opleidingsschool Mondriaan?

• Werkplekbegeleider (Mondriaan): begeleidt de student bij het werkplekleren in de dagelijkse praktijk (eerstelijns ondersteuning). Echter een vaste werkplekbegeleider krijg je pas bij Werkplekleren Niveau 2. Bij het Oriëntatietraject ga je langs diverse scholen. Je bent niet gekoppeld aan een vaste werkplekbegeleider.

• Schoolopleider: treedt op als ‘algemeen’ begeleider en heeft een coördinerende rol op de campus op het gebied van samen opleiden en professionaliseren (o.a. inventarisatie

stageplaatsen, professionalisering werkplekbegeleiders en schoolopleiders, afstemming met lerarenopleidingen en management, etc.).

• Instituutsopleider (HR IvL): medewerker van het opleidingsinstituut die de student begeleidt bij de competentieontwikkeling en eindverantwoordelijk is voor de beoordeling. De schoolopleider heeft in de meeste scholen ook een taak in het begeleiden van startende docenten.

• Instituutscoördinator/Regiocoördinator (instituut): medewerker van HR IvL die het overzicht heeft op de activiteiten die uitgevoerd worden in de scholen, regelmatig contact heeft met de schoolopleiders en verantwoordelijk is voor de kwaliteitsbewaking van het onderwijs dat binnen het ROC wordt verzorgd.

• Projectleiders: zijn verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van Opleidingsschool Mondriaan en geven sturing aan de procesmatige en inhoudelijke ontwikkeling van de opleidingsschool en de borging van de gemeenschappelijkheid.

• Andere dio’s. Op de scholen van ROC Mondriaan hebben op dit moment 86 docenten in opleiding van HR IvL een leerwerkplek, waaronder ook een aantal deeltijdstudenten.

(6)

5. Werkplekleren niveau 1 in carrouselvorm

Je bent ingedeeld in een groepje van 6 (of 7) eerstejaars studenten van HR IvL waarmee je het programma doorloopt. Het betreft gemengde groepen, de vakrichtingen zitten door elkaar.

Binnen Mondriaan loopt je steeds stage in blokken, een aantal weken op een campus, dan een wissel naar een andere campus, etc. Zo krijg je een breed beeld van het onderwijs in het MBO, de diversiteit aan doelgroepen en mogelijkheden.

De carrousel ziet er als volgt uit:

Je loopt stage op de campus ……… Je gaat stage lopen op de campus ……..

Aspasialaan (APL) Tinwerf (TIN)

Tinwerf (TIN) Leeghwaterplein (LWP)

Leeghwaterplein (LWP) Koningin Marialaan (KML) Koningin Marialaan (KML) Brasserskade (Bras) (Delft) Brasserkade (Bras) (Delft) Aspasialaan (APL)

Wisseldagen:

12 april (stagedag 6) 17 mei (stagedag 9) 14 juni (stagedag 12)

Je gaat op de stagedagen via Teams - en als het weer kan en mag live - deelnemen aan lessen op een campus. De schoolopleider van de betreffende campus geeft aan wat je die dag kunt verwachten.

Naast de schoolopleider is de instituutsopleider aanwezig. In eerste instantie zijn de bijeenkomsten online.

(7)

Bijeenkomsten 1 en 2 zijn centraal georganiseerde bijeenkomsten. Het programma is verder zo opgebouwd dat ieder groepje de daaropvolgende twee maandagen met een docent/groep meeloopt op de betreffende campus. De vijfde bijeenkomst is weer een centrale bijeenkomst met alle groepjes samen.

Hierna vervolg je met je groepje bij een andere campus weer:

- een centrale bijeenkomst;

- twee bijeenkomsten in de klas;

- een centrale bijeenkomst.

Je vervolgt je route in totaal drie keer zodat je vier campussen hebt bezocht met je groepje.

LET OP:

Vanaf pagina 6 vind je elke stagebijeenkomst terug, zowel de centrale (waaronder drie transferbijeenkomsten) als de decentrale bijeenkomsten op de campus. Welke

school/scholen je op de campus gaat zien, hoor je voorafgaand aan de bijeenkomsten.

Op pagina 7 vind je Opdracht 1 terug over de onderwijskundige visie waar je tijdens je stagedagen op de campussen input voor verzamelt.

Vanaf pagina 17 staan de campussen en de schoolopleider per campus vermeld.

Vanaf pagina 20 vind je de observatieopdrachten die per stagedag wisselt. Gebruik hierbij

de beschrijvingen van de vijf rollen van de docent vanaf pagina 37.

(8)

6. Geheimhouding

De stagiair is verplicht tijdens en na afloop van de stage geheimhouding te betrachten over alle gegevens van de werkgever, de bedrijfsvoering, de studenten, de medewerkers en de

samenwerkingspartners, waarvan hij weet of kan vermoeden dat deze vertrouwelijk zijn en waarvan hij/zij kennis neemt. Hij/zij zal zorgvuldig omgaan met de hem/haar toevertrouwde gegevens, ze niet anders gebruiken dan nodig voor de stage en ze niet aan onbevoegden verstrekken.

Naam:

Handtekening:

Onderteken de verklaring en scan deze pagina in of maak er een foto van.

Graag ontvangen we deze via OSMondriaan@rocmondriaan.nl uiterlijk op 1 maart.

(9)

7. De stagebijeenkomsten

De eerste twee stagebijeenkomsten zijn centrale bijeenkomsten in Teams. Vanaf de derde stagedag ga je je met je groepje bij een campus oriënteren. Vergeet niet om voorafgaand aan de stagedag te kijken in je programmaboekje en je voor te bereiden op de betreffende observatieopdracht (zie pag.

19) en op de opdracht over de onderwijskundige visie (zie pag. 7).

Startbijeenkomst – Kick off (stagedag 1)

Datum: 1 maart van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: Online bijeenkomst in teams

Door wie: Schoolopleiders, instituutsopleider, instituutscoördinator

Deel Tijd Programma

1 09.00 –

9.10 Welkom en voorstellen

2 9.10 – 9.15 Uitleg van het programma van deze dag 3 9.15 – 9.20 Even een filmpje

4 9.20 –

10.00 Aan de slag!

Aan de hand van activerende werkvormen maken wij jou wegwijs in het MBO en bij ROC Mondriaan

5 10.00 –

10.10 Pauze 6 10.10 –

10.40 Presentatie Ronald van der Ham over het werken in het MBO 7 10.40 –

11.10 Afko-spel

Aan de hand van activerende werkvormen maken wij jou wegwijs in het MBO en bij ROC Mondriaan

8 11.10-

11.20 Pauze 9 11.20 -

11.30 Plenair nabespreken afko-spel Bv. uitleg op begrippen geven 10 11.30 -

12.00 Dit heb ik nou altijd al willen weten! In gesprek met de schoolopleider.

11 12.00 -

12.10 Wat gaan we doen?

Uitleg over

• Carrousel

• Opdrachten

(10)

• Transferbijeenkomsten

• Programmaboekje

• Bewijzen 12 12.10 -

12.15 Opdracht onderwijsvisie 13 12.15 -

12.30 Afsluiting en evaluatie Focus op 8 maart

Opdracht voor de volgende keer: Lees je Handleiding werkplekleren en het programmaboekje voor de bijeenkomst van 8 maart!

14 12.30 -

13.30 PAUZE 15 13.30 –

15.00 Bijeenkomst met de schoolopleiders en instituutsopleiders

Je vindt de link naar deze bijeenkomst in Teams in de mail die je hebt ontvangen (afzender:

Opleidingsschool Mondriaan).

Stagedag 2

Datum : 8 maart van 9.00 tot 12.30 uur Locatie: online bijeenkomst in teams

Deel Tijd Programma 1 9.00 – 9.15 Welkom

2 9.15 – 9.30 Portfolio voortgang bespreken 3, 9.30 –

10.30 Wat verwacht jij? Wie wil jij zijn als docent?

3 10.30 –

10.45 Pauze 10.45 –

11.45 Aan de slag met de opdracht Onderwijskundige visie 4 11.45 –

12.30 Nabespreking en afspraken maken voor de voortgang

Opdracht 1: Onderwijskundige visie en Onderwijscontexten

Opdracht 1 is een dynamische opdracht. Gedurende je stage niveau 1 binnen Opleidingsschool Mondriaan bezoek je meerdere scholen. Dit betekent dat je opdracht 1 meerdere keren zult verwerken in je portfolio.

(11)

1a. In deze opdracht 1 beschrijf je voor een school waar je te gast bent de onderwijskundige visie van de school. Gebruik hiervoor verschillende informatiebronnen, zoals de webpagina van deze school, een filmpje, etc.

Je kunt natuurlijk ook mensen hierover bevragen; je kunt bijv. interviews organiseren met mbo- studenten, docenten, onderwijsondersteunend personeel, afdelingsleiders en de directie. Vraag eventueel aan de schoolopleider of aan andere dio’s hoe je dit het beste kunt doen. Formuleer ter voorbereiding een aantal interviewvragen.

1b. Beschrijf de onderwijscontext (denk aan niveaus, profilering, didactiek etc.).

1c. Beschrijf de doelgroep (denk aan achtergrondkenmerken, gedrag dat leerlingen laten zien etc.).

Beschrijf de gedragskenmerken. Hoe gedragen de leerlingen zich buiten/binnen de les?

1d. Zie je de onderwijscontext en kenmerken van de doelgroep terugkomen in de visie? Maak dit duidelijk met concrete voorbeelden.

Je verwerkt alle informatie van de onderwijskundige visie (1a) in een document van maximaal 2 A4tjes, lettertype Arial 10. Tevens maak je een infographic. Als je niet weet wat dit is, dan ga je dit onderzoeken.

Je verwerkt hiernaast de opdrachten 1b t/m 1d in een document van 2 A4tjes, Lettertype: Arial 10.

Quote

Bij Mondriaan heb ik veel vaardigheden opgedaan en heb ik mijn visie op het onderwijs duidelijk kunnen verwoorden.

Stagedag 3

Datum : 15 maart van 9.00 tot 15.00 uur Locatie : online per campus

Deel Tijd Programma

1 9.00 Gezamenlijke start per campus 2 Ca. 10.00 Start meelopen met een docent 3 Ca. 15.00 Gezamenlijke afsluiting per campus

De opdracht van vandaag:

Lesobservatie en verwerkingsopdracht: vooral gericht op rol van presentator en afsluiter

Stagedag 4

Datum : 22 maart van 9.00 tot 15.00 uur Locatie : online per campus

Deel Tijd Programma

1 9.00 Gezamenlijke start per campus

(12)

2 Ca. 10.00 Meelopen met een groep 3 Ca. 15.00 Gezamenlijke afsluiting per campus

Lesobservatie en verwerkingsopdracht: Digitaal onderwijs

Of het programma online is of live verder gaat is afhankelijk van de corona-maatregelen.

Dit wordt tijdig bekend gemaakt.

Transferbijeenkomst 1 (stagedag 5)

Datum : 29 maart van 9.00 tot 15.00 uur Locatie : live of in teams

Door wie : Schoolopleiders, instituutsopleider, instituutscoördinator

Thema: Adolescentiepsychologie

Deel Tijd Programma

1 9.00- 9.05 Welkom en presentie

2 9.05 –

9.30 Hoe zit je erbij?

3 9.30 –

10.30 Adolescentiepsychologie, hoe was het ook al weer?

4 10.30 –

10.45 Pauze

5 10.45 –

12.15 Adolescentiepsychologie in de praktijk 6 12.15 –

13.00 Pauze

7 13.00 –

14.30 Brein in het onderwijs

8 14.30 –

15.00 Afronding

- Carrousel - Evaluatie van de dag

De opdracht ter voorbereiding op de bijeenkomst van 28 juni en 5 juli:

Ga verder met je groep aan de opdracht.

1. Onderzoek onderwijskundige visie / aanpak van de school 2. Beschrijf op maximaal 1 A4 deze onderwijskundige visie 3. Maak een infographic van de onderwijskundige visie.

Maak van deze opdracht een groepspresentatie!

(13)

Stagedag 6

Datum: 12 april van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: online of live op de campus Je gaat naar een andere campus

Deel Tijd Programma

Lesobservatie en verwerkingsopdracht: vooral gericht op rol van presentator

Stagedag 7

Datum: 19 april van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: online of live op de campus

Deel Tijd Programma

2 Ca. 10.00 Meelopen met een groep

3 Ca. 15.00 Gezamenlijke afsluiting per campus

Lesobservatie en verwerkingsopdracht: groepsdynamica

Transferbijeenkomst 2 (stagedag 8)

Datum: 10 mei van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: centraal of in teams

Quote

De transferbijeenkomsten, ik zag er tegen op en probeerde er onderuit te komen, maar wat waren ze leuk en inspirerend! Ik heb er veel van geleerd.

(14)

Thema: Intervisie en pedagogiek in het onderwijs

Deel Tijd Programma

2 9.05 –

10.30 Intervisie

3 10.30–

10.40 Pauze

4 10.40 –

12.15 Begeleiding portfolio

5 13.00–

15.00 Pedagogiek in het onderwijs

Afronding

Uitleg opdracht voor de volgende bijeenkomst Carrousel

Evaluatie De opdracht ter voorbereiding op bijeenkomst 7 juni:

Ontwikkel één (digitale) les van 60 minuten voor je eigen vak. Zorg, dat daarin de rollen van de docent voorkomen en de kenmerken van effectief leren (je bewijst dus ook dat je je de benodigde theorie hebt eigen gemaakt)

Neem de uitwerking van de les in 4voud mee naar de bijeenkomst van 31 mei

De opdracht ter voorbereiding op bijeenkomst van 28 juni en 5 juli:

Ga verder met je groep de opdracht.

4. Onderzoek onderwijskundige visie/aanpak van de school 5. Beschrijf op maximaal 1 A4 deze onderwijskundige visie 6. Maak een infographic van de onderwijskundige visie.

Maak van deze opdracht een groepspresentatie!

Stagedag 9

Datum: 17 mei van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: online of live op de campus Je gaat naar een andere campus

Deel Tijd Programma

Lesobservatie en verwerkingsopdracht: vooral gericht op rol van didacticus

(15)

Stagedag 10

Datum: 31 mei van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: online of live op de campus

Deel Tijd Programma

2 Ca. 10.00 Meelopen met een groep

3 Ca. 15.00 Gezamenlijke afsluiting per campus

Observatie en verwerkingsdopdracht: wie praat er en hoe lang?

Transferbijeenkomst 3 (stagedag 11)

Datum: 7 juni van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: centraal of in teams

Thema: zorgcoördinator en professionaliteit

Deel Tijd Programma

2 9.05 –

9.30 Dit moet je echt weten!

3 9.30 –

10.30 De zorgcoördinator aan het woord

4 10.30 –

10.45 Pauze

5 10.45 –

11.15 Stel je vraag aan de zorgcoordinator 6 11.15 –

12.15 Wat vind jij?

Aan de hand van een activerende werkvorm aan de slag met het onderwerp Professionaliteit

6 12.15 –

13.00 Pauze

7 13.00 –

14.30 Zeg het mij!

Geef elkaar feedback op de door jou ontwikkelde les (zie opdracht)

8 14.30 –

15.00 Afronding

- Uitleg opdracht voor de volgende transferbijeenkomst - Carrousel (de groepen wisselen immers van locatie)

- Evaluatie

(16)

De opdracht ter voorbereiding op bijeenkomst van 28 juni :

Jullie gaan een docent in opleiding interviewen:

Bedenk met je groepje tenminste 15 vragen die je aan de dio wilt gaan stellen

De opdracht ter voorbereiding op bijeenkomst van 28 juni en 5 juli:

Ga verder met je groep de opdracht.

7. Onderzoek onderwijskundige visie/aanpak van de school 8. Beschrijf op maximaal 1 A4 deze onderwijskundige visie 9. Maak een infographic van de onderwijskundige visie.

Maak van deze opdracht een groepspresentatie!

Stagedag 12

Datum: 14 juni van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: online of live op de campus

Je gaat naar een andere campus

Deel Tijd Programma

Lesobservatie: vooral gericht op rol van Pedagoog

Stagedag 13

Datum: 21 juni 2021 van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: online of live op de campus

Deel Tijd Programma

Observatie en verwerkingsopdracht; wie is er aan het werk

(17)

Transferbijeenkomst 4 (stagedag 14 en 15)

Datum: 28 juni en 5 juli van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: centraal of in teams

Door wie: Schoolopleiders en instituutsopleider

Thema: Presentatie onderwijsvisie en CGI

Eindopdracht

Op deze dag presenteer je met je groep de opdracht over de Onderwijskundige visie en

Onderwijscontexten. Deze presentatie is vormvrij. Dit betekent dat je met je groep een keuze maakt in de manier waarop je je product(en) wil laten zien. Je presenteert dit voor de deelnemende

studenten, schoolopleiders, werkplekbegeleiders en andere belangstellenden.

De eindpresentatie duurt 15 minuten!!!

We werken met halve groepen, de ene helft van de groep presenteert vandaag, de andere helft presenteert volgende week. Echter, je bent allemaal aanwezig.

Deel Tijd Programma

2 9.05 –

9.30 Wie was jou inspiratie om voor dit vak te kiezen?

3 9.30 –

10.30 Presentatie infographic onderwijsvisie 4 10.30 –

10.45 Pauze

5 10.45 –

12.15 Jij en jouw docentvaardigheden

Kwaliteiten Valkuilen

Angsten CGI-gesprekken

De opdracht ter voorbereiding op bijeenkomst van 12 juli :

Bedenk met je groepje een knetterende, inspirerende, leuke werkvorm om met de hele groep de stage te evalueren.

(18)

Deel Tijd Programma

2 9.05 –

9.30 Dit zal mij niet overkomen!

3 9.30 –

10.30 Presentatie infographic onderwijsvisie 4 10.30 –

10.45 Pauze

5 10.45 –

12.15 In gesprek met niveau 2 studenten

CGI-gesprekken

De opdracht ter voorbereiding op bijeenkomst van 12 juli :

Bedenk met je groepje een knetterende, inspirerende, leuke werkvorm om met de hele groep de stage te evalueren.

Afsluitende bijeenkomst (stagedag 16)

Datum: 12 juli 2021 van 9.00 tot 15.00 uur Locatie: centrale bijeenkomst live of in teams

Door wie: 2 Schoolopleider, instituutsopleider, instituutscoördinator

Thema: afsluiting van het stagejaar En eventueel herkansing CGI

Deel Tijd Programma

2 9.05 –

9.30 Petje op, petje af

3 9.30 –

10.30 Wat heb je geleerd

Wat heb je gezien Wat ga je er mee doen 4 10.30 –

10.45 Pauze

5 11.45 –

12.15 Evalueren

Aan de slag met de werkvormen evalueren 6 12.15 –

13.00 Pauze

7 13.00 –

15.00 Feestelijke afsluiting van het stagejaar

(19)

8. Jaarplanning Opleidingsschool Mondriaan

weeknummer Datum Activiteit Bijzonderheden

9 1-3 Startbijeenkomst + opdracht Stage

10 8-3 Startbijeenkomst Stage

11 15-3 Start op een campus -

meelopen met docent Stage 12 22-3 Stage - meelopen met een groep Stage

13 29-3 Transferbijeenkomst 1 Stage

14 5-4 Tweede paasdag Geen Stage

15 12-4 Start op een nieuwe campus + meelopen met docent

Toetsweek Stage

16 19-4 Meelopen met een groep

(her)toetsweek Stage

17 26-6 Meivakantie Geen stage

18 3-5 Meivakantie Geen stage

19 10-5 Transferbijeenkomst 2 Stage

20 17-5 Start op een nieuwe campus +

meelopen met docent Stage

21 24-5 Tweede pinksterdag Geen stage

22 31-5 Meelopen met een groep Stage

23 7-6 Transferbijeenkomst 3 Stage

24 14-6 Start op een nieuwe campus +

meelopen met docent Stage

25 21-6 Meelopen met een groep

(her)toetsweek Stage

26 28-6

(her)toetsweek

Presentatie opdracht van 9.00 tot 12.00

CGI’s 13.00 tot 17.00 uur Stage

27 5-7

(her)toetsweek

Presentatie opdracht van 9.00 tot 12.00 uur

CGI’s 13.00 tot 17.00 uur

Stage

28 12-7 Eventueel herkansing CGI

Afsluitende bijeenkomst Stage

(20)

9. Team schoolopleiders per campus

Campus KML Opleidingen: School voor….. Schoolopleider Helenastraat 11

Helenastraat 15

Helenastraat 10-12

Koningin Marialaan 9

Orde en Veiligheid

Horeca en Facilitaire Dienstverlening

Toerisme en Recreatie

Horeca en Facilitaire Dienstverlening International Hotel en management School

Rob Lassche

r.lassche@rocmondriaan.nl

Campus Bras Opleidingen: School voor….. Schoolopleider Brasserskade 1

Europa 1 (Naaldwijk)

Economie

Lifestyle, Sport en Bewegen

Retail en Logistiek Zorg en Welzijn

Zorg en Welzijn

Wouter van der Toorn w.vd.toorn@rocmondriaan.nl

(21)

Campus Tinwerf Opleidingen Schoolopleider Tinwerf 10

Tinwerf 16

Tinwerf 24

Zuidlarenstraat 6-10

Autotechniek en Mobiliteit Orde en Veiligheid

ICT

Bouw en Infra

Metaal-, Elektro- en Installatietechniek

Technologie en Engineering

Ingang

Sabine Kuijt

s.kuijt@rocmondriaan.nl

Campus LWP Opleidingen Schoolopleider Waldorpstraat 41

Leeghwaterplein 72

Business Support ISK/ESK

Commerciële Economie en Retail management

Beauty, Hair & Fashion Zorg en Welzijn Den Haag

Jenny van Eijma

j.eijma@rocmondriaan.nl

(22)

Campus APL Opleidingen Schoolopleider Aspasialaan 19

Brouwersgracht 50

Vondellaan 35

Prinsegracht 27 (Het Koorenhuis)

Economie en Juridische beroepen

Gezondheidszorg

Maatschappelijke zorg en Verzorgende

Pedagogische en sociale beroepen

Zorg en Welzijn Leiden

Dutch Academy of Performing Arts

Annemiek Waage

m.waage@rocmondriaan.nl

Instituutscoördinator en Instituutsopleiders Hogeschool Rotterdam IvL

Chris van Gool Instituutscoördinator c.a.f.j.van.gool@hr.nl Vasek Broz Instituutsopleider ...@hr.nl Wesley van Oort Instituutsopleider w.van.oort-strang@hr.nl

Heb je algemene vragen, mail dan naar OSMondriaan@rocmondriaan.nl

Bezoek onze webpagina: https://www.rocmondriaan.nl/opleidingsschool-mondriaan

(23)

(24)

Uitleg en overzicht opdrachten

Hieronder vind je de observatie- en verwerkingsopdrachten die horen bij jouw periode Werkplekleren bij Opleidingsschool Mondriaan.

Dit boekje bevat 8 observatieopdrachten, te weten:

1. Observatieopdracht ‘de docent als gastheer en als afsluiter’

2. Observatieopdracht ‘Online lesgeven/online les krijgen’

3. Observatieopdracht ‘de docent als presentator’

4. Observatieopdracht ‘groepsdynamica’

5. Observatieopdracht ‘de docent als didacticus’

6. Observatieopdracht ‘wie praat er en hoe lang’

7. Observatieopdracht ‘de docent als pedagoog’

8. Observatieopdracht ‘wie is er aan het werk’

9. Bijlage 1: uitwerking met voorbeelden van de vijf rollen van de docent

De 8 uitwerkingen van de 8 opdrachten plaats je in je portfolio.

Belangrijk bij de opdrachten:

Vanaf pagina 37 vind je de beschrijvingen van de vijf rollen van

de docent terug (uit het boek)!

Hierin staan praktijkvoorbeelden van de verschillende niveaus.

(25)

Observatieopdracht 1 (15 maart 2021)

De vijf rollen van de leraar

Je gaat vandaag aan de slag met de eerste en de vijfde rol van de leraar, namelijk, de leraar als Gastheer en als Afsluiter.

Observatieformulier en verwerking ‘de leraar als gastheer en afsluiter’.

Maak de opdracht en plaats deze in je portfolio.

Werkwijze:

Lees de observatiepunten goed door. Lees de verwerkingsopdracht goed door. Dan weet je waar je op moet letten en wat je moet doen bij het verwerken van jouw observaties.

Observeer de docent tijdens 3 lessen. Maak aantekeningen tijdens de observaties.

Vul na 3 lessen het observatieformulier in en verwerk jouw observaties in de verwerkingsopdracht.

++ = heel veel plaatsgevonden + = voldoende plaatsgevonden

0 = niet gezien/heeft niet plaatsgevonden

1^e rol: GASTHEER: stemt af op studenten ++ + 0

Opmerkingen 1. Noem de studenten bij de naam (maakt

contact)

2. Is zichtbaar en duidelijk aanwezig (leiderschapsgedrag)

3. Geeft het voorbeeld (toegankelijk, benaderbaar, vriendelijk).

4. Zorgt dat de studenten klaar zijn om te kunnen starten

Verwerkingsopdracht GASTHEER

Docent heet de studenten duidelijk welkom?

………

Waar staat de docent dan?

……….

(26)

Maakt de docent contact met de studenten, vraagt hoe het met hen gaat, informeert naar andere dingen, werkt aan relatie? Hoe zag je dat gebeuren?

………

Zie je dat de docent bezig is met absenten controleren? Waar noteert de docent dat?

……….

Hoeveel tijd kost het voordat de les inhoudelijk start? Hoeveel minuten gaan er eigenlijk verloren van de les?

………..

Start de docent met huiswerk bespreken, of wat er de vorige les is gedaan?

……….

Laat de docent zien wat er gaat gebeuren in de les?

………..

Wat zou jij doen als je docent bent?

………

Wat zou jij anders doen?

………

……….

(27)

5^e rol: AFSLUITER: sluit de les goed af ++ + 0 Opmerkingen 1. Sluit de les op tijd af, laat opruimen en

inpakken.

2. Geeft duidelijke instructie over het gewenste gedrag van studenten

3. Rondt de les inhoudelijk af door een samenvatting/overzicht van de les 4. Evalueert de les procesmatig

Verwerkingsopdracht AFSLUITER

Zie je dat de docent aan het eind van de les de lesdoelen van de les evalueert (controleren of de studenten het begrepen hebben)?

Ja of nee (omcirkel het juiste antwoord) Zie je een duidelijke lesafsluiting?

Bij ja:

Noteer hoe de docent dat deed:

………..

……….

Gebruikte de docent hiervoor een digitaal instrument/programma?

……….

Zag je de docent rustig naar het einde van de les toewerken of overviel de bel toch eigenlijk de les?

………..

Eventueel: noteer wat jou opviel tijdens de lesafsluiting.

……….

(28)

Observatieopdracht 2 (22 maart 2021) Online lesgeven/online les krijgen

Zeer waarschijnlijk is door COVID-19 het niet mogelijk op alle stagedagen fysiek een les bij te wonen.

Je loopt vandaag online met een groep mee.

Daarvoor is deze kijkwijzer ontwikkeld.

Werkwijze:

Noteer per groep de start en einde van de les: hoelang duurde de les?

Start: ……… Einde: ……… Duur: ……….

Registreer welke software/tools er gebruikt wordt in de les. (let dus op wat je allemaal voorbij ziet komen)

………

Hoeveel leerlingen volgen de les? Bleven ze allemaal meedoen tot het laatst?

……… ……….

Zijn de leerlingen in beeld of niet?

……….

Is er een duidelijke lesstart?

……….

Laat de docent zijn lesdoelen zien, of opbouw van de les?

……….

Hoe vraagt de docent om reacties? Is dat via chat? Of gebruikt de docent daarvoor een programma?

Welk programma?

……….

Heb je het gevoel dat de docent zoveel mogelijk verschillende leerlingen bij de les betrekt? Hoe doet de docent dat?

……….

Is er in de les een moment dat de docent de leerlingen aan het werk zet?

……….

Maakt de docent gebruik van werken in kleinere groepjes (break-out rooms)?

……….

Hoe sluit de docent de les af? Heeft de docent daarbij gebruik gemaakt van een exitpoll? (google forms?)

……….

Heb jij het gevoel dat alle leerlingen de lesdoelen gerealiseerd hebben? Hoe weet je dat?

(29)

……….

Terugkijkend: wat betekent dit voor jou als je zo’n les moet geven?

……….

Beschrijf in essentie waarin online lessen verschillen van fysieke lessen:

……….

Geef ook de overeenkomsten aan met fysieke lessen:

……….

(30)

Observatieopdracht 3 (12 april 2021) De vijf rollen van de leraar

Je gaat vandaag aan de slag met de tweede rol van de leraar, namelijk, de leraar als Presentator Observatieformulier en verwerking ‘de leraar als Presentator’

Maak de opdracht en plaats deze in je portfolio Werkwijze:

2^e rol: PRESENTATOR: vangt en houdt de

aandacht vast ++ + 0 Opmerkingen

1. Vangt de aandacht van de studenten 2. Kan de aandacht van de leerling gedurende

de start van de les vasthouden.

3. Kondigt het doel en de inhoud van de les aan.

4. Vertoont leiderschapsgedrag (staat stevig en congruent voor de klas).

Verwerkingsopdracht PRESENTATOR

Hoe vangt de docent de aandacht van de groep? Omschrijf met concrete voorbeelden

………

Welke aandachtrichters gebruikt de docent?

………

Hoe reageren de studenten hierop?

………

Wat zijn de lesdoelen van de les die je observeert?

………..

Hoe worden deze lesdoelen bekend gemaakt aan de groep?

(31)

………

Maakt de docent gebruik van interactieve werkvormen?

Zo ja, welke?

Bedenk en beschrijf een interactieve werkvorm waar jij mee zou werken om de aandacht te ‘vangen’

van de groep.

……….

(32)

Observatieopdracht 4 (19 april 2021) Groepsdynamica

Je gaat vandaag aan de slag met groepsdynamica.

Werkwijze:

Lees de observatiepunten goed door. Dan weet je waar je op moet letten en wat je moet doen bij het verwerken van jouw observaties.

Observeer de groep tijdens 3 lessen. Maak aantekeningen tijdens de observaties.

Vul na 3 lessen het observatieformulier in en geef antwoord op de vraag ‘wat zou ik doen om dit te stimuleren’

Het uitgewerkte formulier plaats je in je portfolio.

(33)

Uitwerking Observatieopdracht 4 Wat doen de studenten

tijdens de les? De studenten Dit blijkt uit (beschrijf

concreet gedrag) Docent stimuleert

dit door: Wat zou ik doen om dit te stimuleren?

stellen zich positief op naar elkaar en naar de docent hebben een goede sfeer

onderling

luisteren actief/ alert naar de

leraar

luisteren ook naar elkaar bij geven van antwoorden of stellen van vragen

hebben vooral aandacht voor elkaar en niet voor de leraar

vormen een prettige groep

zijn aanspreekbaar als de docent hen op ongewenst gedrag wijst

houden zich aan de regels die zijn afgesproken

zijn rustig aan het werk als dat van hen gevraagd wordt

betrekken medestudenten (sluiten andere studenten niet uit)

(34)

Observatieopdracht 5 (april 2021) De vijf rollen van de leraar

Je gaat vandaag aan de slag met de derde rol van de leraar, namelijk, de leraar als Didacticus Observatieformulier en verwerking ‘de leraar als didacticus’

Maak de opdracht en plaats deze in je portfolio

Werkwijze:

3^e rol: DIDACTICUS: geeft instructie en zet

studenten aan het werk ++ + 0 Opmerkingen

1. Motiveert studenten voor de les, de

leertaken, het vak door begrijpelijke uitleg.

2. Geeft de complete instructie met controle.

3. Zet de studenten snel aan het werk.

4. Gebruikt passende werkvormen (met samenwerken).

5. Geeft de studenten zinvol commentaar op hun werk.

6. Stoort het leren niet en kijkt hoe er gewerkt wordt.

7. Geeft les op hun niveau (vraagt niet te veel of te weinig).

8. Richt zich op leren, laat het zichtbaar/hoorbaar maken.

Verwerkingsopdracht DIDACTICUS

Sluiten de opdrachten aan bij de lesdoelen van de les?

Wat zie je?

……….

Waar merk je aan dat ze goed aansluiten?

……….

(35)

Zijn de studenten eigenaar van hun eigen leerproces? Hoe merk je dat?

……….

Mogen de studenten keuzes maken in de les (bv. eerst A doen en dan C)

………

Zijn de opdrachten die de docent geeft uitdagend of zijn het simpele invuloefeningen?

En zijn deze oefeningen passend bij de les en/of de doelgroep?

………

(36)

Observatieopdracht 6 (31 mei 2021) Wie praat er en hoe lang?

In het onderwijs wordt heel wat afgepraat. Docenten zijn er goed in. Maar is het altijd wel even effectief? Deze kijkwijzer is bedoeld voor het nauwkeurig analyseren van een les t.a.v. wie praat wanneer?

Werkwijze:

Zet voor deze opdracht de timer op je telefoon aan. Als je nog een medestudent hebt is het nog makkelijker. De één laat de timer lopen als de docent aan het woord is; de ander de student(en).

Het is de bedoeling dat je de timer stopt als bijvoorbeeld de docent een vraag stelt. Dan gaat de timer van de student lopen.

Probeer van een les heel nauwkeurig te noteren wie er aan het woord is. Dit is een heel alerte kijkwijzeropdracht; want je zult merken hoe flitsend dialogen gaan.

Aan het eind van de les noteer je de totale tijd van zowel de docent als de tijd van de student(en).

Voer deze opdracht 3 keer uit, 3 keer een andere docent, 3 keer dezelfde groep Les 1/ 2/ 3 (omcirkel om welke les het gaat)

Wie er vooral aan het woord is geweest?

……….

Je voert deze observatieopdracht in meerdere lessen uit. Zie je verschillen tussen docenten?

Heeft dat met het vak te maken? ……….

Heeft het met de groep te maken?

Heeft dat met de lesstijl te maken? ………

Welke eisen stelt praten fysiek aan een docent? ……….

Zag je tijdens het praten van de docent de mimiek veranderen van de docent of was dat altijd hetzelfde? Leg uit

………..

Heb je gehoord dat de docent intonatie, volume harder/zachter, veranderde?

……….

Had dat een doel?

……….

………..

Docentschap lijkt wel op een acteur die een toneelvoorstelling geeft. Begrijp je deze stelling?

Verklaar je nader.

………..

………

(37)

Observatieopdracht 7 (14 juni 2021) De vijf rollen van de leraar

Je gaat vandaag aan de slag met de vierde rol van de leraar, namelijk, de leraar als Pedagoog.

Observatieformulier en verwerking ‘de leraar als pedagoog’.

Werkwijze:

4^e rol: PEDAGOOG: zorgt voor veiligheid en

grijpt in ++ + 0 Opmerkingen

1. Zorgt voor een veilige sfeer door het gewenste gedrag te benoemen.

2. Neemt de studenten serieus, kent ze, toont respect voor studenten.

3. Corrigeert ongewenst gedrag

4. Geeft complimenten waar mogelijk en beperkt straf

5. Identificeert probleemgedrag snel en accuraat en reageert erop

6. Hanteert de voor ieder bekende normen/regels rechtvaardig 7. Laat studenten delen in

verantwoordelijkheden

Verwerkingsopdracht PEDAGOOG

De docent is duidelijk in wat hij van de studenten verwacht Geef een voorbeeld van deze duidelijkheid:

……….

(38)

De docent geeft het goede voorbeeld (fungeert als rolmodel) passend bij de inhoud en doelgroep Noteer hoe de docent het goede voorbeeld gaf:

………

Zie je/hoor je de docent ook opvoedkundige opmerkingen maken t.a.v. gewenst gedrag?

……….

………

Zie je/hoor je dat de docent met humor spanningen of een lessituatie oplost?

………

Wat vond je een heel sterk moment van de docent? Beschrijf precies het moment en de interactie

………

………..

Wat vond je heel erg helpen in het orde houden? (wat deed de docent precies)

………

Docenten geven vaak aan dat ze heel hard moeten werken in een klas. Beschrijf eens wat de docent allemaal doet (ook tegelijkertijd moet doen).

………..

(39)

Observatieopdracht 8 (21 juni 2021) wie is er aan het werk?

Bij deze opdracht bekijk je van minuut tot minuut gedurende een hele les wie er aan het werk is.

Is dat de docent of is dat de student. Focus je op een groepje studenten (max 4) en noteer per minuut of ze werken of niet.

Leerkracht: Leerlingen

Minuut 1 werkt werkt niet Minuut 1 werkt/werkt niet

Minuut 2 idem Minuut 2 idem

Minuut 3 idem Minuut 3 idem

Zo noteer je dit de gehele duur van de hele les. Voer deze opdracht uit in 3 verschillende lessen.

Per les:

Aan het eind probeer je te analyseren hoe het kwam dat leerlingen niet werkten?

……….

Hoeveel minuten was de docent aan het werk?

………..

Hoeveel minuten waren de leerlingen aan het werk?

………..

Was er ook wel eens een pauze (zowel voor de docent of de leerlingen)

………..

In een effectieve les zijn volgens de theorie 80% van de tijd de leerlingen aan het werk geweest: is dat in de door jouw geobserveerde les het geval geweest?

………..

Hoe kreeg de docent dat voor elkaar?

………..

(40)

10. Bijlage 1: De vijf rollen van de docent

www.uitgeverijpica.nl

^Hoort

bij: De zes rollen van de leraar: Handboek voor effectief lesgeven | ISBN 9789492525123 37

Inleiding

De bijlage kan je helpen bij het observeren en maken van de opdrachten.

Onderstaande rubrics tonen de verschillende (deel)vaardigheden van docenten.

Wij hebben hem een beetje aangepast zodat het voor jou goed te gebruiken is.

Nb: waar docent en hij staat kan je ook docente en zij lezen.

Uitleg Niveau van vaardigheid

Niveau 1 = nee Deze docent beheerst niet volledig de basisvaardigheden.

Niveau 2 = ja, en… De docent beheerst de vaardigheden, is vakdidactisch en vakinhoudelijk bekwaam en hij beheerst de pedagogische vaardigheden, maar kan zich nog verder ontwikkelen.

Niveau 3 = ja! De docent is effectief en kan zich in alle dus ook complexe situaties goed redden.

Niveau 4 = ja en iets extra’s. Deze docent kan alle kennis en vaardigheden creatief en flexibel inzetten. Hij is in

staat nieuwe modellen, concepten en interventies te ontwikkelen. Hij heft zijn kennis, vaardigheden en

houding geïnternaliseerd.

(41)

1. De rol van gastheer

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4

1. De docent maakt Ik ken van een aantal Ik ken de Ik ken de Ik ken van alle contact: kent de leerlingen de achtergronden van de achtergronden en het leerlingen hun achtergronden van achtergronden en leerlingen en weet ontwikkelniveau van ontwikkelingsniveau leerlingen. weet (nog) niet van welke leerlingen de leerlingen en weet voor elk vak, evenals

alle leerlingen of ze problemen hebben wat ze bij de hun relevante, een probleem hebben met het vak. begroeting nodig persoonlijke

met het vak. hebben om zich achtergrondinformati

welkom te voelen. e. Ik kan elke leerling zich welkom laten voelen.

2. De docent is Ik voer een discussie Ik houd de Ik houd de In de klas is geen zichtbaar en met de leerling(en) gangcultuur buiten en gangcultuur buiten en sprake van

duidelijk aanwezig; over gangcultuur moet soms optreden hoef niet op te treden gangcultuur of ander toont (jassen, eten, mobiele tegen storend gedrag. bij het binnenkomen storend gedrag. De leiderschapsgedrag. telefoons, etc.) van de klas. regels en afspraken

zijn voor iedereen duidelijk en indien nodig corrigeren de leerlingen elkaar.

(42)

3. De docent geeft het voorbeeld: is toegankelijk, benaderbaar en vriendelijk.

Ik weet niet zeker of ik verbaal of nonverbaal enthousiast ben en warmte

uitstraal als ik de leerlingen zie.

Ik ben meestal enthousiast in zowel verbaal als nonverbaal gedrag

en straal warmte uit als ik de leerlingen zie.

Ik ben enthousiast in zowel verbaal als nonverbaal gedrag en straal warmte uit als ik de leerlingen zie en kan dat per leerling

afstemmen.

Zowel mijn gedrag als dat van de leerlingen kenmerkt zich door verbaal en nonverbaal enthousiasme en straalt onderling warmte uit.

4. De docent zorgt dat de leerlingen klaar zijn om te kunnen starten; loopt rond en praat met de leerlingen.

Ik moet regelmatig leerlingen aansporen om zich klaar te maken voor de les.

Ik hoef de leerlingen niet aan te sporen zich klaar te maken voor de les.

De leerlingen zijn klaar om te

kunnen starten. De leerlingen zijn klaar om te kunnen starten, ook als het een voor mij onbekende groep is.

Praktijkvoorbeelden van de verschillende niveaus

Niveau 1

De docent groet de leerlingen volgens een vast patroon en maakt nauwelijks onderscheid tussen de verschillende leerlingen. Hij spreekt de leerlingen aan als groep. Hij heeft regelmatig discussies over wat wel en wat niet mee mag in het lokaal.

‘Nee, geen jas aan als je naar binnen gaat.’

‘Jullie moeten snel gaan zitten en je spullen pakken.’

Niveau 2

De docent groet de leerlingen persoonlijk en stelt vragen over hoe het gaat. De leerlingen weten meestal wat de docent wil bij binnenkomst en voordat de les begint.

‘Fijn dat je er bent. Hoe is het gisteren gegaan met…?’ ‘Jullie weten wat je te doen hebt, ik begin zo.’

Niveau 3

De docent heeft individuele aandacht voor alle leerlingen en maakt motiverende opmerkingen. De leerlingen weten wat de docent van hen verwacht bij binnenkomst en voordat de les begint. | ‘Je hebt gisteren goed samengewerkt met Anouk zag ik.’

‘Ik heb gemerkt dat je de basisstof al goed beheerst, vandaag gaan we weer een stapje verder.’ ‘Goed om te zien dat jullie er allemaal al klaar voor zijn.’

Niveau 4

De docent spreekt de leerlingen individueel aan op het niveau waarop ze gemotiveerd raken, zich autonoom en competent voelen.

In de klas is geen sprake van gangcultuur of ander storend gedrag. De regels en afspraken zijn voor iedereen duidelijk en indien nodig corrigeren de leerlingen elkaar. De docent heeft inzicht in de individuele behoeften en accepteert zijn waarneming.

(43)

‘Ik zie dat je vandaag opgewekt kijkt.’

‘Ik ben benieuwd hoe je me vandaag weer gaat verrassen, welke creatieve oplossingen je gaat bedenken.’

(44)

1.

De rol van presentator

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4

1. De docent vangt de aandacht van de leerlingen.

Ik kan de aandacht van de klas vangen door te corrigeren waardoor de leerlingen stil worden.

Ik vang de aandacht van de klas en hoef nauwelijks te corrigeren.

Ik kan de les snel starten omdat de leerlingen vanuit respect stil worden.

De leerlingen worden vanzelf stil als ik (of de situatie) daarom vraag(t). Wij gaan respectvol met elkaar om.

2. De docent kan de aandacht gedurende de start vasthouden (motiveert en bewaakt de gedragscode, reageert op de eerste overtreder).

Ik kan gedurende twee minuten de aandacht met mijn boodschap vasthouden en richt me tot de groep.

Ik kan gedurende twee minuten de aandacht vasthouden omdat mijn

boodschap inspeelt op de situatie. Ik zorg ervoor dat leerlingen onderling respect tonen in gedrag en taalgebruik.

Ik kan gedurende twee minuten de leerlingen motiveren voor de verschillende taken en richt me ook tot de leerlingen die op een specifieke manier aangesproken moeten worden.

Ik speel in op de actualiteit, de situatie op dat moment en motiveer alle leerlingen voor wat er gaat komen. De leerlingen en ik tonen onderling respect in gedrag en

taalgebruik.

3. De docent vertoont

leiderschapsgedrag (staat stevig voor de klas, is congruent in wat hij zegt en doet).

Ik vind het soms moeilijk om 100 procent stilte te eisen omdat ik dat niet zo belangrijk vind (ik vind het belangrijker dat we het gezellig hebben).

Ik vind dat de leerlingen stil moeten zijn in deze fase van de les. Ik ben me daarbij bewust van mijn lichaamstaal.

Ook als de leerlingen me straks niet zien volgen ze de instructie op.

Ik vind dat de leerlingen stil moeten zijn in deze fase omdat ik hun wil leren respectvol om te gaan met elkaar.

Mijn overtuiging is dat ik coachend

leiderschap moet tonen omdat ik weet dat ik een rolmodel ben. Ik sta open voor wat er op dat moment speelt.

4. De docent geeft onderwerp, leerdoel en lesopbouw aan (ook visueel).

Ik kan het onderwerp, algemene leerdoelen en de lesopbouw voor deze les en de groep formuleren.

Ik formuleer het onderwerp, afzonderlijke leerdoelen bij de verschillende werkvormen of lesonderdelen. Bij de werkvormen wordt het

gevisualiseerd.

Ik formuleer het onderwerp en

specifieke leerdoelen per niveaugroep. Per niveaugroep is het gevisualiseerd.

Ik laat de leerling kiezen welke leerdoelen hij nastreeft.

Daarvoor heb ik, zijn er op diverse niveaus leerdoelen beschikbaar.

(45)

Praktijkvoorbeelden van de verschillende niveaus

Niveau 1

De docent doet moeite om de aandacht te vangen en na een aantal correcties wordt het stil. De leerlingen luisteren wel als de docent duidelijk is. De docent geeft meestal de leerdoelen van de les. De leerlingen kunnen altijd vragen wat het doel van de les is.

‘Nu wil ik echt dat het stil is!’

‘Het doel van vandaag is…’

Niveau 2

De docent heeft een pakkende boodschap en dwingt respect af. De leerlingen worden snel stil en gaan luisteren. De docent geeft altijd leerdoelen die de leerlingen na afloop kunnen herhalen.

‘Wat ik gisteren heb meegemaakt…!’

‘Vandaag gaan we werken aan het volgende: …’ ’Per werkvorm geef ik straks de leerdoelen.’

Niveau 3

De docent kan meteen beginnen met de les omdat de leerlingen verwachtingsvol luisteren. De docent motiveert alle leerlingen, ook de zwakkere en sterke leerlingen in deze fase van de les. Alle leerlingen voelen zich aangesproken. ‘Het meest bijzondere in de les van vandaag is …’

’Voor iedereen is er voldoende te leren’ en hij kijkt daarbij verschillende leerlingen nadrukkelijk aan of zegt iets passends.

‘Per niveaugroep geef ik de doelen aan. Voor iedereen geldt vandaag iets uitdagends’

Niveau 4

De docent spreekt de leerlingen individueel aan op het niveau waarop ze gemotiveerd raken, zich autonoom en competent voelen. Of hij verdeelt de aandacht plenair zodanig dat iedereen zich aangesproken voelt. De docent komt terug op iets wat ze de vorige keer hebben besproken. De docent is in dialoog met de leerlingen over leerstrategieën en metacognitieve

vaardigheden en staat open voor andere thema’s die klassikaal besproken moeten worden.

‘Ik ben erg benieuwd hoe jullie de planning van de opdrachten ervaren hebben.’

‘Laten we eens starten met… Wie heeft ook deze ervaring? Wie heeft het anders gedaan?’ ‘Wat mij vandaag opviel in de krant…’

2.

De rol van didacticus

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4

De docent stelt

vooraf Ik stel meestal Ik stel leerdoelen. Ik stel leerdoelen op Ik laat de leerling

doelen. leerdoelen. twee of drie niveaus. kiezen welke

leerdoelen hij nastreeft en op welk niveau.