Pesten,
een probleem van iedereen
2
1. Inleiding
Pesten is een veel voorkomend fenomeen, waar we in onze hele maatschappij mee geconfronteerd worden. Hoewel veel kinderen het slachtoffer zijn van pesten en pesten onnoemelijk veel pijn en verdriet kan veroorzaken, rust er nog steeds een taboe over dit thema. We hopen dit taboe te doorbreken en ouders en andere opvoeders te helpen om het onderwerp met hun kinderen, de school en andere ouders bespreekbaar te maken.
3
2. Vooroordelen over pesten
Net zoals er nog steeds een taboe rond pesten hangt, heersen er nog steeds een aantal hardnekkige vooroordelen rond pesten.
Deze ideeën kunnen leiden tot een aantal negatieve gevolgen.
Het niet helpen van het gepeste kind, het ‘normaal’ vinden van het pesten,… zijn een aantal voorbeelden hiervan. Hierom wensen we even stil te staan bij deze gedachten en er iets dieper op in te gaan.
‘Pesterijen zijn onvermijdelijk. Ze hebben altijd bestaan en zullen blijven bestaan. Ze horen nu eenmaal bij het leven.’
Agressie en geweld zijn minstens zo oud als de mensheid. Dit is echter geen reden om je er zomaar bij neer te leggen. Als een persoon voortdurend gepest wordt door anderen mag men dit niet dulden. Gebeurt dit wel, dan ontneemt men het slachtoffer het recht om in vrijheid te leven. Pesten vormt m.a.w. een inbreuk op een basisrecht van elke mens.
‘Van pesterijen word je hard.’
Niets is minder waar dan deze uitspraak. Gepeste kinderen worden, als het gepest niet tijdig ophoudt, voor hun leven
4 getekend door die pesterijen. Wat opvalt is hun diep geankerd wantrouwen in anderen en in zichzelf. Er kunnen tal van psychologische problemen zoals angstaanvallen, migraine, bedwateren,… ontstaan als gevolg van pesterijen. Een minderheid van de slachtoffers reageert op een tegenovergestelde manier. Ze gaan driftig te keer, pesten soms andere kinderen in de hoop de aandacht van zichzelf te kunnen afleiden. Kinderen die het slachtoffer zijn van pesterijen worden daar dus niet hard van, het brengt juist heel wat negatieve gevolgen met zich mee.
‘Alle kinderen met ros haar en een bril worden gepest!’
Het is een feit dat uiterlijke kenmerken of aparte gedragingen een interessante aanleiding/reden zijn om iemand op de proef te stellen of te testen. Als men je plaagt, en je reageert op de (in de ogen van de pesters) ‘verkeerde’ manier (door bv. te huilen of te staan roepen), dan weten de pestkoppen dat ze iemand voor zich hebben die hen het nodige ‘pestplezier’ kan verschaffen. Voor hen is dit reden genoeg om het nog eens te proberen. Uiterlijke kenmerken op zich vormen dus niet de echte reden waarom iemand gepest wordt; ze zijn eerder de aanleiding.
5
‘Kinderen die gepest worden, hebben dit zelf gezocht.’
Net zoals bij de vorige misvattingen schuift men bij dit vooroordeel de schuld in de schoenen van het slachtoffer. Heel wat kinderen die gepest worden zijn er op de duur ook van overtuigd dat deze uitspraak klopt. Hierdoor zullen ze nog makkelijker de speelbal worden in handen van de pester(s).
De basis voor deze foutieve veronderstelling ligt waarschijnlijk bij het feit dat bepaalde kinderen zoveel signalen van onzekerheid uitzenden dat ze makkelijk herkend worden als mogelijk slachtoffer.
Gepeste kinderen weten niet dat ze ‘uitlokkend gedrag’
vertonen. Ze beseffen niet dat ze ondanks hun pogingen om onopgemerkt te blijven, toch blijven opvallen. Of dat net hun agressieve gedrag hen eigenlijk geen voordeel oplevert.
Kinderen die, om de één of andere reden uit de toon vallen, lopen immers een veel groter risico om gepest te worden.
Om dit soort pesterijen te begrijpen, moet je op zoek gaan naar de eisen die de groep stelt. Wat niet betekent dat we ons automatisch bij die eisen moeten neerleggen!
6
3. Wat is pesten?
Pesten is het langdurig en herhaaldelijk stellen van negatieve handelingen ten aanzien van een persoon. Het is hun opzet om via het pesten het slachtoffer schade te berokkenen, te benadelen of lastig te vallen.
Er zijn een aantal algemene kenmerken van pestgedrag:
- Bij pesten is er sprake van een machtsverschil tussen de pester(s) en de gepeste. Dit verschil kan zich uiten op verschillende manieren:
1. ongelijkheid in aantal: soms trekt een pestkop een hele groep met zich mee waardoor het voor de gepeste steeds moeilijker wordt om te reageren op de pesterijen.
2. fysiek verschil: de pester is groter en sterker dan het slachtoffer.
3. emotionele of psychologische ongelijkheid: een pestkop straalt een sterkere mentale kracht uit en overtreft daardoor het slachtoffer dat hierdoor overweldigd wordt.
- Pesten kan op verschillende manieren gebeuren: opvallend of geniepig, door één of meerdere personen.
7 - Pesten gebeurt vaak in de klas, maar kan zeker ook elders, zoals
in de voetbalclub of op straat, onderweg naar huis,… gebeuren.
Op school situeert pestgedrag zich meestal op de speelplaats, in de gangen of in de toiletten. Met andere woorden, plaatsen waar weinig toezicht is van volwassenen. Vaak gaat het om situaties waarin er een gebrek aan/geen structuur is.
Bijvoorbeeld wanneer kinderen van de speelplaats naar de klas lopen. Hoewel hier meestal wel toezicht is, is de kans groter dat er in de gang zal gepest worden dan in de klas. In de klas is het namelijk een heel gestructureerde situatie waar iedereen zijn eigen plaats heeft, iedereen goed weet wat hij/zij moet doen.
Mogelijke pestvormen
Er bestaan verschillende vormen van pesten. Hieronder geven we een aantal voorbeelden.
- lichamelijke agressie: slaan, schoppen, bijten, aan de haren of kleren trekken, omver gooien, vechten, …
- verbale agressie: roddelen, leugens verspreiden, uitschelden, uitlachen, afpersen, …
- materiële agressie: boekentas uitkieperen, bril kapot maken, boterhamdoos stelen, …
8 - uitsluiting en sociale isolatie: niet laten meespelen, er niet mee
praten, negeren, …
Het is mogelijk dat de handelingen op zich eerder banaal zijn, maar de onophoudelijkheid van de pesterijen maakt het heel moeilijk voor het slachtoffer.
Het verschil met plagen
Bij plagen zijn er wel incidenten maar verloopt alles in een gelijke machtsverhouding. Er is geen winnaar of verliezer. Het slachtoffer kan zichzelf verdedigen. Achteraf is dit ook snel vergeten.
Plagen is normaal gedrag. Het is eigenlijk goed voor de ontwikkeling van een kind. Kinderen worden op die manier sociaal vaardiger en emotioneel sterker. Kinderen plagen elkaar met de bedoeling de aandacht van de andere te verkrijgen.
Plagen is een mogelijke manier om met elkaar in interactie te treden. Denk maar aan het gezegde: ‘plagen is om liefde vragen.’
(Aan het einde van deze brochure vindt u nog eens een overzichtstabel ‘Pesten of plagen: waar zit het verschil?’)
9
4. Signalen herkennen
Bij de gepeste
Wanneer je kind op school gepest wordt, is het mogelijk dat je kind weerstand biedt om naar school te gaan. Hij/zij kan bang lijken. Zo kan het zijn dat je kind op zondagavond plotseling buikpijn krijgt in de hoop de volgende dag niet naar school te moeten. Wanneer je kind zich vaker terugtrekt, is dit misschien ook een symptoom van pesten.
Dingen die kapot gemaakt zijn of kleren die gescheurd zijn kunnen ook een signaal zijn, net als bijvoorbeeld een uitgehongerd kind wanneer het thuiskomt. Dit laatste kan zijn doordat het lunchpakket afgenomen wordt en het kind daardoor niet kon eten tijdens de middagpauze. Schoolprestaties die afnemen, schaafwonden of gedrag vertonen dat je kind eerder al afleerde (zoals duimzuigen of bedwateren) zijn ook mogelijke tekenen.
‘Jonas komt steeds opgewekt en vrolijk terug van school. Hij vertelt dan altijd honderduit wat hij die dag allemaal gedaan en geleerd heeft. Sinds enkele weken is Jonas heel stil als hij terugkomt van school en is hij lichtgeraakt. Mama maakt zich
10 zorgen en probeert een aantal keer met Jonas te praten. Na een paar gesprekjes vertelt hij dat er twee kinderen in zijn klas hem steeds pesten. Ze roepen lelijke dingen naar hem en vertellen verhalen over hem aan iedereen. Hierdoor wil er niemand uit de klas nog met hem spelen of naast hem zitten.’
Wanneer je één of meerdere signalen opmerkt bij je kind, kan het zijn dat je kind gepest wordt maar er kunnen ook andere redenen zijn. Ga dus niet onmiddellijk denken aan pesten, maar houd het wel in je achterhoofd. Wanneer je denkt aan pesten, kan je dit bespreken met je kind. Het is mogelijk dat je kind dit in eerste instantie ontkent (om zichzelf te beschermen).
Je kan starten met een aantal meer algemene vragen, die je anders ook aan je kind zou stellen. De mama van Jonas kon vragen: ‘Hoe was het op school? Speel je nog vaak met Karen?
Zit je nog steeds naast Jary in de klas? Wat doe je zoals tijdens de speeltijd,…?’
Mogelijke gevolgen van gepest worden…
Het is belangrijk in te zien dat gepest worden niemand ongemoeid laat. Er zijn wel een aantal factoren die de mate
11 waarin en welke soort gevolgen iemand ervaart, kunnen beïnvloeden. De verschillen die we opmerken hangen samen met de aard, de duur en de hevigheid van de pesterijen. Ook de manier waarop de omgeving reageert en de persoonlijkheid van de betrokkene spelen een rol.
Hieronder zullen we enkele mogelijke gevolgen van pesten beschrijven. Let wel, dit zijn gevolgen van langdurig en herhaaldelijk slachtoffer zijn van pesterijen. Wanneer kinderen één keer gepest worden of heel sterk in hun schoenen staan, zal dit waarschijnlijk geen gevolgen met zich meebrengen.
Eén van de meest voorkomende gevolgen is het minderwaardigheidsgevoel die deze personen ervaren. Ze schatten zichzelf en hun mogelijkheden bijzonder laag in en gedragen zich onzeker. Het is naar hun gevoel ‘normaal’ dat ze gepest worden, ze hebben het zelf gezocht.
Een ander kenmerk van slachtoffers is dat ze amper voor zichzelf durven opkomen. Doorheen de tijd hebben ze geleerd om iedereen rondom hen te wantrouwen. Dit kan ertoe leiden dat ze uiteindelijk helemaal alleen komen te staan.
Nog een aantal mogelijke gevolgen zijn: stemmingswisselingen, depressie, nachtmerries, slapeloosheid, gedragsproblemen, geestelijke, fysieke en emotionele problemen.
12 Wanneer het pesten langdurig blijft aanhouden en kinderen echt alleen komen te staan, kunnen volgende problemen optreden.
Slachtoffers kunnen last krijgen van vreemde en moeilijk te beheersen fobieën: pleinvrees, claustrofobie,... Naast deze fobieën steken ook een aantal angsten vaak de kop op. Er is angst voor eenzaamheid, angst om te praten en angst voor nieuwe ontmoetingen, angst om steeds opnieuw gepest te worden,… . Op school is faalangst een veel voorkomend gevolg van gepest worden. Kinderen die langdurig gepest werden, zijn vaak niet meer in staat om pesterijen te relativeren of op afstand te houden. Deze kinderen komen niet meer toe aan ontspanning. Grapjes, plagerijen of goedbedoelde kritiek worden steeds verkeerd ingeschat.
Bij de pestkop
Het is heel moeilijk om te zien wie er pest. De pestkoppen stoppen vaak met het vervelende gedrag wanneer er volwassenen in de buurt zijn. Daardoor kan het een lange tijd duren vooraleer het pesten opgemerkt wordt. Vaak weten de klasgenoten het maar al te goed maar durven ze niets zeggen uit schrik zelf gepest te worden of omdat ze anders als
13 verklikker zouden uitgescholden worden. Daarom zwijgen ze maar of doen ze mee met de pester.
Signalen zal je als volwassene bijna niet opmerken, maar mogelijke kenmerken van een pestkop zijn agressief gedrag, de behoefte om anderen te domineren, impulsiviteit en weinig inlevingsvermogen en empathie.
Mogelijke oorzaken van pestgedrag …
Vaak ervaren pesters zelf problemen en is het pesten een manier om met hun eigen gevoelens om te gaan. Mensen die pesten doen dit meestal om zich ‘groot en machtig’ te voelen, vaak omdat ze zich vanbinnen ‘klein en machteloos’ voelen. Men zou kunnen stellen dat er bij de meeste pesters dus een onderliggende oorzaak is van hun pestgedrag. Let op, hiermee willen we niet zeggen dat we het gedrag van de pestkop goedkeuren! We denken wel dat, wanneer we deze oorzaak kennen en met de persoon in kwestie hier rond werken, de kans groter is dat dit langduriger resultaten oplevert en het pesten eventueel zal stoppen.
Uit onderzoek blijkt dat er een aantal oorzaken zijn die maken dat een kind een grotere kans heeft om pester te worden.
14 Weinig echte aandacht krijgen van je omgeving: Vaak komen deze kinderen op materieel vlak niets tekort, maar op emotioneel vlak wel. Sommige kinderen zetten de frustratie die dit teweegbrengt om in agressie en uiten dit middels (verbaal/fysiek) geweld naar anderen toe. Het is mogelijk dat je als ouder niet altijd tijd hebt om met je kind bezig te zijn, en dus ook niet om je kind terecht te wijzen of te corrigeren wanneer het zich bijvoorbeeld agressief gedraagt. Soms zien/weten ouders niet dat hun kind zich (op school) agressief gedraagt.
Wanneer deze correctie van gedrag er niet is, is de kans groter dat kinderen dit gedrag blijven stellen.
Het voorbeeldgedrag van volwassenen is een andere mogelijke oorzaak. Kinderen leren enorm veel door het observeren van gedragingen van anderen en het imiteren van deze gedragingen. Wanneer je als ouder bijvoorbeeld fysiek geweld gebruikt om je kind te straffen, leert het kind : ‘iemand doet iets stouts, dat wil zeggen dat je die persoon moet slaan, schoppen,… .’ Wanneer een klasgenoot dan iets ‘stouts’ zal doen ten opzichte van het kind, zal het geweld gebruiken. Maar niet alleen ouders hebben deze voorbeeldfunctie! Ook leerkrachten, sporttrainers, leiders uit de jeugdbeweging, helden op de televisie, … hebben een voorbeeldfunctie. De manier waarop zij
15 zich gedragen, conflicten oplossen, over bepaalde mensen of groepen denken, … zal voor een stuk bepalen hoe een kind zich gedraagt in bepaalde situaties of tegenover bepaalde mensen.
Hoe belangrijker een persoon voor een kind is, hoe groter de kans dat die zijn/haar gedrag en meningen zal overnemen.
Voorbeeld: Je hoort thuis steeds dat mensen met een andere huidskleur minderwaardig zijn. Dit kan ertoe leiden dat kinderen zelf ook zo beginnen te denken en bijvoorbeeld het Marokkaanse meisje in hun klas beginnen te pesten. Als je steeds hoort hoe belangrijk het is om sterk te zijn, en als je hoort vertellen wat een plezier je vader er in heeft om die ‘stille van op het werk’ te ‘plagen’, ga je dit misschien sneller zelf gaan doen.
Ook de invloed van televisie en computerspelletjes wordt wel eens aangehaald als een mogelijke oorzaak van pestgedrag.
Hierbij is het belangrijk dat kinderen een onderscheid leren maken tussen een spelletje en de realiteit. Dat ze zich bewust zijn van de gevolgen van hun daden. Ook hier hebben ouders en volwassenen een invloed op. We zijn dus best op de hoogte waar ons kind naar kijkt, en mee speelt. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de invloed van geweld op televisie sterk afhankelijk is van de reacties van de personen die meekijken. Uitingen van
16 instemming dan wel afkeuring bij geweld verhogen, respectievelijk verlagen de kans op agressie.
Zelf ooit gepest geweest zijn is eveneens een beïnvloedende factor. Wanneer iemand eindelijk uit de rol van slachtoffer geraakt is (door op te komen voor zichzelf, het tegen iemand te vertellen,…) bestaat de kans dat hij zelf pester wordt. Het gebeurt dat degene die vroeger gepest werd in iedere nieuwe groep meteen op zoek gaat naar de zwakste schakel en hem/haar dan als zondebok behandelt. Ze doen dit opdat ze niet zelf opnieuw het slachtoffer zouden worden. Het is een soort overlevingsstrategie. Hoewel ex-slachtoffers zeer goed weten hoeveel pijn het doet om gepest te worden, doen zij liever anderen geestelijk geweld aan dan dat ze zelf deze pijn (weer) moeten voelen.
Het is ook mogelijk dat iemand al zodanig lang en vaak als
‘pestkop’ bestempeld werd, dat hij of zij zich met dat gedrag vereenzelvigen.
Voorbeeldje uit ‘Pesten bij kinderen. Hoe u als ouder kunt helpen’:
‘Ik werd zo vaak berispt, dat ik besloot ze er een reden voor te geven. Ik werd een eersteklas rebel.’
17
5. Wat te doen…
… als je kind gepest wordt?
Luisteren: Luister naar wat je kind te vertellen heeft. Als je een goed contact hebt met je kind en luistert naar wat het te vertellen heeft, kom je misschien sneller te weten wanneer je kind gepest wordt. Is je kind niet zo een prater, maar heb je toch vermoedens van pesten, dan kan je je kind vragen hoe het zich voelt in de groep, of het kameraadjes of vriendinnetjes heeft, of er kinderen bij zijn die worden uitgesloten of gepest.
Wanneer je kind vertelt dat het gepest wordt, probeer dan impulsieve en emotionele reacties te vermijden. Dit zou de onzekerheid van je kind kunnen aanwakkeren en ervoor zorgen dat het dicht klapt.
Laat blijken dat je wat afweet van pesten en dat je het in alle gevallen niet accepteert. Zo win je vlugger het vertrouwen van je kind. Het krijgt het gevoel dat het mag rekenen op je begrip en steun. Beschuldig je kind niet, vertel hem dat hij zichzelf niets te verwijten heeft, dat pesten vrij veel voorkomt en dat niemand het recht heeft om een ander kind te pesten.
18 Reageren: Probeer dit zoveel mogelijk over te laten aan je kind.
Praat met hem, zoek samen naar mogelijke oplossingen. Laat je kind zelf met oplossingen komen, bespreek deze dan met hem, en laat hem die (indien mogelijk) zelf uitvoeren.
Wanneer je bijvoorbeeld zelf naar de speelplaats van je kind gaat en tegen de pesters zegt dat ze jouw zoon/dochter niet meer mogen pesten, is de kans groot dat hij/zij de volgende dag extra hard gepest wordt. Dit wil niet zeggen dat je als ouder niet mag reageren, je moet reageren, maar probeer je kind zoveel mogelijk zelf te laten doen. Laat je kind wel voelen dat je er bent voor hem en dat je hem steunt.
Loopt het pesten de spuigaten uit, blijft het pesten aanhouden of ondervindt je kind fysieke gevolgen, kan je dit met de leerkracht van je kind bespreken. Als je het moeilijk vindt om naar een leerkracht te stappen, kan je naar de directie stappen.
Je kan eventueel ook naar het CLB of het oudercomité stappen.
Veel scholen zijn hier wel gevoelig voor, vaak hebben ze er zelfs een speciaal antipestbeleid voor ontwikkeld.
Zelfvertrouwen van je kind herstellen: Dit kan je doen door je kind te stimuleren in iets waarin het goed is. Zoek een hobby voor je kind waardoor het zich sterker en beter zal voelen.
Gepeste kinderen zijn vaak zeer gespannen, zoek dus voor je
19 kind een manier om zich te ontspannen. Dit kan bijvoorbeeld via sport, dit is bovendien goed om de weerbaarheid van je kind te vergroten. Tijdens het uitoefenen van die sport of hobby komt je kind bovendien terecht in een nieuwe omgeving zonder pestkoppen. Zo krijgt je kind het idee dat het pesten niet zijn/haar schuld is maar wel die van de groep waarin de pesterijen gebeuren. Forceer je kind hier evenwel niet in!
Ga je kind langs de andere kant zeker niet overbeschermen, een kind moet immers zelfstandig leren worden. Te veel bescherming zorgt er ook voor dat je kind zich enkel nog goed voelt bij volwassenen waardoor het isolement nog vergroot.
Soms kunnen ook specifieke trainingen een uitweg bieden, zoals een assertiviteitstraining of een sociale vaardigheids- training.
Je kan je kinderen uitleggen waarom pesters pesten. Vaak wordt een kind gepest omdat het ‘anders’ is. Leg je kind uit dat eventuele verschillen alleen maar worden gebruikt als excuus om te pesten en dat de voornaamste reden voor het pestgedrag is dat de pestkop zich boos voelt, van streek is of zich ongelukkig voelt. Elk opgemerkt verschil is het probleem van de pestkop, niet van het slachtoffer! Moedig uw kind daarom aan om voor zichzelf te denken en zo anders te zijn als hij of zij wil!
Als je kind opnieuw voldoende zelfvertrouwen heeft, zal het ook
20 sneller durven opkomen tegen de pestkoppen en een einde maken aan het pesten.
Vriendschappen stimuleren: Je kan je kind niet dwingen om vriendjes te maken maar je kan het wel stimuleren door bijvoorbeeld een vriendje te vragen om te komen spelen, eens een vriendje mee te nemen naar ergens,... Je kan helpen door bijvoorbeeld concreet te zeggen hoe het vrienden kan maken.
Als je kind niet het enige slachtoffer is, kan het proberen om aansluiting te zoeken bij andere slachtoffers. Het blijkt immers dat kinderen meer steun ondervinden van leeftijdsgenootjes dan van volwassenen.
… als je kind een pestkop is?
Wanneer je merkt dat je kind anderen pest, dan is het noodzakelijk om hierop te reageren. Als ouder zal jij moeten duidelijk maken aan je kind dat je pesten niet tolereert.
Wanneer je kind begrijpt dat jij het niet goedkeurt, kan het zijn dat het pesten stopt wanneer dit ook op school afgekeurd wordt.
Thuis is het goed om met je kind te praten over wat kan en niet kan. Eventueel kan je dit uitwerken op een blad met tekeningen
21 en regeltjes, dit kan je dan uithangen in huis. Belangrijk is dan om je kind te belonen wanneer het goed gedrag stelt. Wanneer je kind ongewenst gedrag vertoont, is het nodig om dit te bestraffen en erbij te zeggen hoe het wel moet.
Probeer met je zoon/dochter een vertrouwensrelatie op te bouwen zodat je weet wat er gebeurt op school. Wanneer je hoort dat je kind pest, moet je hier absoluut op reageren. Geef een reactie op het gedrag van je kind, maar niet op de persoonlijkheid van je kind. Je moet altijd blijven oog hebben voor de positieve eigenschappen van je kind.
Het is essentieel dat je kind anders leert functioneren in een groep. Je kind moet leren dat het ook vrienden kan maken door aangenaam gedrag in plaats van een hele groep tegen één iemand op te zetten. Ook hier kan eventueel een sociale vaardigheidstraining helpen.
… bij digitaal pesten?
Bij zogenaamd ‘digitaal’ pesten denken we meteen aan zogenaamde ‘haatmail’ waarbij kinderen intimiderende of beledigende mailtjes, sms’en krijgen. Maar ook het plaatsen van berichtjes, foto’s,… op internet kan gebeuren. Een derde
22 pestmethode is het online bestellen van producten voor iemand anders.
Het is belangrijk dat je aan je kinderen vertelt dat ze hierover kunnen praten.
De gevolgen van systematisch anoniem pesten via internet zijn voor het slachtoffer vaak ernstiger dan volwassenen vermoeden.
Dat heeft te maken met het anonieme ervan: je weet niet wie het doet (het kan iedereen zijn) en dat versterkt je gevoel van onveiligheid enorm. Het gepeste kind kan zich ook niet verweren tegen de dader en moet iedereen gaan verdenken. Een ander kenmerk dat digitaal pesten zo bedreigend maakt, is dat het de veilige omgeving van de eigen privé-sfeer binnendringt.
Schakel bij steeds terugkerende dreigmail de school in. Maar let hier wel mee op: als het pesten enkel in de klas wordt aangekaart, bestaat het gevaar dat het slachtoffer hierdoor opnieuw door de pester(s) wordt aangepakt. Dit gevaar is echter veel kleiner wanneer de school ook het pesten via die nieuwe media (sms, msn, mail,…) serieus neemt en een goed anti- pestbeleid hanteert. Scholen weten niet altijd wat ze ermee aan moeten, maar het is wel belangrijk dat ze weten wat er speelt om hun beleid te kunnen ontwikkelen. Sommige scholen hebben reeds een vertrouwenspersoon die op de hoogte is van pesten en ‘digitaal pesten’.
23 Wanneer het om één enkel berichtje of mail gaat dan kunt u best aan je kind meegeven dit te negeren en te verwijderen.
Anders wordt het natuurlijk wanneer het om steeds terugkerende of herhaaldelijke pesterijen gaat. Wanneer dit het geval is kan u volgende stappen ondernemen:
- Blokkeer de afzender van ongewenste e-mail.
- Bewaar de berichten: Ze kunnen immers later eventueel dienen als bewijsmateriaal.
- Probeer de dader op te sporen.
- Indien systematisch kan u overwegen naar de politie te stappen.
24 Bijlage 1 : Pesten of plagen: waar zit het verschil?
(uit Pesten, gedaan ermee! Gie Deboutte)
Plagen: Pesten:
is onschuldig, gebeurt spontaan of onbezonnen
van korte duur of slechts tijdelijk
tussen ‘gelijken’
meestal te verdragen of
zelfs plezant, maar kan kwetsend of agressief zijn
meestal 1 tegen 1
wie wie plaagt, ligt niet vast
gebeurt berekend, men wil bewust iemand kwetsen
gebeurt herhaaldelijk, systematisch en langdurig
ongelijke strijd (pestkop ligt vanboven)
pestkop heeft geen positieve bedoelingen, wil pijn doen, kwetsen
meestal een groep tegen 1 persoon
neiging tot vaste structuur:
pestkoppen zijn meestal dezelfden, net zoals de slachtoffers
Gevolgen:
‘schaafwonden’ of korte, draaglijke pijn, wordt soms ook als prettig ervaren
vroegere relaties worden vlug weer ‘in orde’ gebracht, de ruzie of geschil wordt gemakkelijk bijgelegd
men blijft opgenomen in de groep
de groep lijdt er niet echt onder en vindt vlug haar vroegere draai
Gevolgen:
indien niet tijdig wordt ingegrepen, kunnen de gevolgen heel pijnlijk en ingewikkeld zijn en lang aanslepen
niet makkelijk om tot betere relaties te te komen; herstel verloopt
moeizaam
isolement en eenzaamheid bij het gekwetste kind; aan basisbehoefte om ‘erbij te horen’ wordt niet voldaan
groep lijdt onder een dreigend en onveilig klimaat, iedereen is angstig en wantrouwt elkaar. Men telt weinig of geen echte vrienden binnen de groep
25
Hulp of informatie nodig?
Solidariteit voor het Gezin – Afdeling Hopon A.&M. Hellinckxstraat 45 – 1083 Ganshoren Tel.: 02/421.79.91 - E-mail: hopon@svhg.be www.solidariteit.be
Meer lezen?
Voor ouders en leerkrachten
Pesten op school. Sonja Emmerechts.
Kinderen en pesten. Wat volwassenen ervan moeten weten en eraan kunnen doen. Bob van der Meer.
Pesten bij kinderen. Hoe u als ouder kunt helpen. Sheila Munro.
Pesten, gedaan ermee! Hoe omgaan met pesterijen? Gie Deboutte.
Voor kinderen
Brillenman. Anneriek Van Heugten.
Kijk en Beleef: Plagen. Omgaan met plagerijtjes.
Jennine Staring.
Pesten: Wat vind jij? Een informatieboek vol overlevingstips. Trix Van Dugteren.
26
Pesten: Mijn boek over durf en zelfvertrouwen.
Uitgeverij Nino.
Ik ben nummer dertien. Kristien Dieltiens.
Je zit er maar mee! Vragen van kinderen van 9 en 10 jaar. Averbode.
Werkpakketten
De pestjuf. Praten met kinderen, hoe doet ze dat?
Jaklin Laporte.
Pesten live en online. Loopp.
Websites
www.pesten.net - hier vindt u informatie rond wat pesten is en een heleboel boeken
www.schoolenveiligheid.nl- site met ondermeer voorbeelden over hoe u (digitaal) pesten kan aanpakken als ouder of als school. Er worden ook meer pakketten voorgesteld.
Bovenstaande boeken werden gebruikt bij het opmaken van deze brochure. Deze brochures en werkpakketten zijn
ontleenbaar in onze bibliotheek. Deze brochure is een realisatie van Solidariteit voor het Gezin.
