Evidence based werken:
STOP4-7 als concrete casus.
Intervisieforum ‘kennisdeling efficiënte en effectieve praktijken’
15 juni 2010
Wim De Mey
Verloop forum
STOP4-7
Enkele vertrekpunten
STOP4-7 als casus (x2)
Vragen en discussie
wim de mey stop
STOP4-7 programma
S amen
sterker
T erug O p
P ad
Het STOP4-7 programma
Samen sterker Terug Op Pad
Ecologisch (samen) en positief (sterker terug op pad)
Een vroeg interventie- of preventie-programma:
• kindtraining
• oudertraining en huisbezoeken
• leerkrachttraining en schoolbezoeken (coaching van leerkrachten)
wim de mey
Doelgroep
kinderen tussen vier en zeven jaar oud;
een klinische score op de Gedragsvragenlijst voor kinderen, versie ouders (CBCL) of versie leerkracht (TRF), externaliseren
ADHD of een lichte vorm van ASS: geen tegenindicatie
Vaststelling 1
Slechts een fractie van de gebruikte behandelingen is ook onderzocht
De meeste onderzochte behandelingen worden nauwelijks gebruikt
Onderzoeken van de dagelijkse praktijk laten slechts kleine effecten zien
De meeste behandelingen in de praktijk zijn onvoldoende beschreven om onderzocht te worden
Evolutie naar meer evidence-based behandelingen
‘Als psychotherapeuten hebben we vele jaren kunnen overleven zonder de effectiviteit van de behandelingen die we aanbieden te hoeven
evalueren’ (Garfield, 1981)
In de nabije toekomst zullen nog enkel effectieve of veelbelovende interventies gesubsidiëerd
worden (Jeugd Terecht, 2003)
Vaststelling 2: Evidence-based practice (Sackett, et al., 1996)
Wetenschappelijke kennis EN
Individuele klinische expertise EN
Voorkeuren, wensen en verwachtingen cliënt
Richtlijnen voor evidence-based werken: Thyer
Vertaal de nood aan informatie naar een beantwoordbare vraag.
Zoek de beste klinische evidentie om deze vraag te beantwoorden.
Bekijk de evidentie kritisch in termen van validiteit, klinische significantie en bruikbaarheid.
Integreer deze kritische beoordeling in de eigen
klinische expertise en de waarden en omstandigheden van de cliënt.
Evalueer de eigen effectiviteit en efficiëntie.
Vaststelling 3: Het ‘Dodo Bird Verdict’
Everybody has won and all must have prizes.
Cognitieve gedragstherapie wint vaker en krijgt meer prijzen.
24/01/22 wim de mey
Therapieresultaat: wat maakt het verschil?
Het resultaat wordt bepaald voor … % door:
1. 40% spontane evolutie,
2. 15% specifieke technieken,
3. 15% placebo-effect of hoop en geloof,
4. 30% de kwaliteit van de therapeutische relatie.
Top down versus bottom-up (Veerman)
Top down implementeren van behandelingen die hun effect hebben bewezen
Bottom-up onderzoeken van de behandelingen die in de praktijk worden uitgevoerd
Randomised clinical trials (RCT) blijven de gouden standaard
Van evidence based practice naar practice based evidence
Niveaus van praktijkgestuurd effectonderzoek (Prof. Veerman):
1. Potentie
2. Veelbelovend
3. Doeltreffend
4. Werkzaam
Niveau’s
Werkzaam “Aantonen” 4
Doeltreffend “Tonen” 3
Veelbelovend “Onderbouwen” 2 Potentieel “Beschrijven” 1 Effect onbekend “Aanmodderen” 0
1. Potentieel
De kernelementen van een behandeling
(doelgroep, interventie, aansluiting bij de vraag, uitkomsten, randvoorwaarden) zijn duidelijk en begrijpelijk beschreven
2. Veelbelovend
Er is bovendien een acceptabele praktijktheorie die duidelijk maakt waarom de behandeling de beoogde uitkomsten zal bereiken.
3. Doeltreffend
Er kan ook empirisch aangetoond worden dat de gestelde doelen (problemen afgenomen, competenties toegenomen) zijn bereikt en dat de cliënten tevreden zijn.
4. Werkzaam
Er is nu ook ondubbelzinnige evidentie dat de positieve uitkomsten veroorzaakt worden door de behandeling en/of er is zicht op de actieve ingrediënten.
Werkzaam “Aantonen” 4
Doeltreffend “Tonen” 3
Veelbelovend “Onderbouwen” 2
Potentieel “Beschrijven” 1
Effect onbekend “Aanmodderen” 0
STOP4-7?
Ontwikkeling van STOP4-7, deel 1
Gegroeid vanuit de ervaringen met een
dagelijkse praktijk, vanuit onvrede en onmacht.
Deelname aan een onderzoeksproject aan de UGent, deel verzamelen kennis rond
ontwikkeling antisociaal gedrag en effectieve vroege interventies of preventie.
wim de mey stop
Ontwikkeling, deel 2
Op basis van de kennis rond ontwikkeling van antisociaal gedrag (gedragsproblemen):
- leeftijdsgroep
- beïnvloedbare aspecten in de ontwikkeling - protectieve factoren
wim de mey stop
Ontwikkeling
Aansluiten bij de kennis rond effectieve programma’s:
- betrekken van relevante contexten (ecologisch) - multi-modaal
- zeker parent management training (PMT)
- liefst ook probleemoplossingvaardigheden bij kinderen
wim de mey stop
Ontwikkeling
Een bestaand programma als vertrekpunt:
Patterson – OSLC – LIFT-programma
Een bestaand concept als vertrekpunt:
Marlborough House in Swindon (Engeland)
wim de mey stop
Ontwikkeling
(Her)schrijven al doende, aanpassen van het programma aan de Vlaamse situatie
- gebruik van herkenbaar materiaal (Doos vol Gevoelens)
- dagbehandeling is als werkvorm weinig gekend
- in rekening brengen van feedback van ouders en leerkrachten
wim de mey stop
Verspreiding
Overdracht naar nieuwe collega’s: goed uitschrijven
Interesse vanuit Nederland: nood aan een handboek en een opleiding voor trainers
Verspreiding in Vlaanderen: verhuis van BJB naar K&G
wim de mey stop
Ontwikkeling
Reflectie op werkzame bestanddelen en mechanismen
Reflectie op effectiviteit
Reflectie op effectiviteit ruimer dan de effecten op het gedrag van het kind
wim de mey stop
Werkbare mechanismen en ingrediënten (o.a. Biehal)
Aanreiken van concrete strategieën voor ouders en kinderen
Versterken van de ouderlijke self-efficacy
De veranderingen in het gedrag van kind en ouders bekrachtigen elkaar wederzijds
Een ecologische aanpak
De therapeutische relatie
Gemeenschappelijke elementen evidence- based programma’s voor kinderen met
gedragsproblemen
Therapeutische inhoud:
Principes van positieve bekrachtiging,
principes van effectieve begrenzing, werken aan de ouder-kind-relatie,
probleemoplossingsvaardigheden, woede- controle, affecteducatie, hervalpreventie
wim de mey stop
Gemeenschappelijke elementen evidence based programma’s voor kinderen met
gedragsproblemen
Behandelingstechnieken:
Geven van positieve bekrachtiging, geven van effectieve begrenzing, psycho-educatie, geven en bespreken van huiswerk, rollenspel en
gedragsinoefening, modeling, voorzien van materiaal, doelen en vooruitgang evalueren
Werkrelatie:
Gemeenschappelijk doelen formuleren, een relatie opbouwen
wim de mey stop
Tijdsschaal: onderzoek en
interventie
Resultaten: wat meten en hoe interpreteren?
Doelgedrag
Significante veranderingen
Effectgrootte
Klinische significantie
wim de mey stop
Significante veranderingen
Minder gedragsproblemen bij het kind zowel thuis (CBCL) als op school (TRF)
Meer positief ouderlijk gedrag, minder
inconsequent (en hard disciplineren) (SOG)
Meer voldoening (en competenter) (PSOC)
Betere probleemoplossingvaardigheden (Wally)
Effectiveness: resultaten (N= 201)
Meet-
instrument Premeting Gem.
T-score (sd)
Postmeting Gem.
T-score (sd)
Significantieni
veau Effect-
grootte
CBCL
externaliseren 71.12 (8.68) 64.97 (10.84) .000 .63
TRF
externaliseren 67.73 (9.68) 64.90 (9.35) .000 .30
SOG positief 27.14 (5.61) 27.58 (3.64) .232 .09
SOG
inconsequent 09.86 (2.57) 08.50 (2.09) .000 .58
Studie 2: interactie-effect (N= 90 + 36)
*
Studie 4: resultaten in Vlaanderen (N = 184) en Nederland (N = 68)
*
*
Klinische significantie
Nederland: 22,6% niet klinisch; 3,7%
subklinisch (26,3%)
Vlaanderen: 60% (42,9%) niet klinisch; 9,5%
subklinisch (69,5% (52,4%))
wim de mey stop
Voor wie werkt het?
(Studie 3)
Moderatieanalyse: geen verschillen voor de onderzochte factoren, behalve voor:
- Stressfactoren
- Werkloosheid vader
Mediatieanalyse: geen mediatie gevonden.
Moderatoranalyse: rol
stressfactoren
Tevredenheid ouders
Doet het programma recht aan ouders als ouders?
1. Bereikbaarheid: problemen met bekendheid en profiel van het STOP4-7 programma als drempel.
2. Beschikbaarheid: ook bij de begeleiders terechtkunnen voor andere problemen. Weinig afhakers = veel zorg voor ouders?
3. Betaalbaarheid: gratis, maar: zich vrij moeten maken, privacy opgeven en zich ‘uiten’ als een ouder van een gedragsmoeilijk kind is duur.
4. Bruikbaarheid: het werkt, maar soms net niet voor het eigen kind.
5. Begrijpbaarheid: het is een behoorlijk transparant programma, maar begrijpen ouders wel de gevolgen van deelname?
Richtlijnen voor evidence-based werken: Thyer
Vertaal de nood aan informatie naar een beantwoordbare vraag.
Zoek de beste klinische evidentie om deze vraag te beantwoorden.
Bekijk de evidentie kritisch in termen van validiteit, klinische significantie en bruikbaarheid.
Integreer deze kritische beoordeling in de eigen
klinische expertise en de waarden en omstandigheden van de cliënt.
Evalueer de eigen effectiviteit en efficiëntie.
wim de mey stop
Enkele illustraties
Intake
Overleg op team + beslissing
Uitvoering begeleiding/behandeling
Implicaties voor verder onderzoek en voor onze praktijk
Meer onderzoek naar wat werkt voor wie.
Welke zijn de werkende ingrediënten die zeker deel moeten uitmaken van het programma, en wat is facultatief?
Aanhouden en versterken van de winst over langere termijn (huisbezoeken, telefonische contacten, vervolghulpverlening)
wim de mey stop
Bedenkingen
Van werkt het
Naar wat werkt voor wie onder welke omstandigheden
En wiens belangen dient het?
wim de mey stop
wim de mey stop
Dank voor uw aandacht
STOP Raas Van Gaverestraat 67a 9000 Gent
09 232 47 35 stop@stop4-7.be www.stop4-7.be
