Triumphus Cupidinis. Encomium matrimonii. Nederlantsche poëmata

(1)

Encomium matrimonii.

Nederlantsche poëmata

Joan Ysermans

bron

Joan Ysermans, Triumphus Cupidinis. Encomium matrimonii. Nederlantsche poëmata. Antwerpen, Weduwe Jacob Mesens 1628

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/yser001triu01_01/colofon.php

© 2012 dbnl

(2)

Aen den wiisen, voor-sinnighen, geleerden, taelriicken ende seer lof-vveerdighen heere Ioan van Hincxsthoven,

Doctor inde medecynen

Raet, ende Generael vande Munten der Con. Mag. inde Landen hervvaerts ouer als Burgondien, Brabant, Vlaenderen, &c.

DEN wijsen, Cloeck-sinnigen, en wijt-beroemden Poët Horatius, int beginsel zijns Boeckx, ghetuyght dat den seer Const-lieuenden Prince Maecenas, oorsaeck was, dat hy soo ervaren ende vermaert is gheworden inde soet-luydende veerskens, ofte ghesangen, clinckende op de Liere: het welck doen was het beste, meest-gheachtste, ende

Joan Ysermans, Triumphus Cupidinis. Encomium matrimonii. Nederlantsche poëmata

(3)

aenghenaemste snaer-spel daer zijnen gheest meest scheen toe ghedreuen te zijn:

ghelijck sijne schriften ghenoech ghetuyghen: meest daer hy verhaelt de

gheneghentheyt der menschen. Deen seyt hy heeft lust in't snel loopen der raderen vande wagens loopende op den Bergh Olympo sprekende vande Princen te dier tijt, den Acker-man in't bouwen sijns Landts, den Coopman, in sijn goet te stellen in't gevaer der Fortunen, den wijn-suyper in't altijt goet-cier maken, den Soldaet inden crijgh, den Iagher inde Iacht, Maer ick seyt hy heb alleen lust, vreucht, en

wel-behaghen in dichten, in ghesanghen, oft veerskens die soet zijn luydende op de Liere: ende voorder sprekende van Maecenas seyt aldus:

Quod si me Lyricis vatibus inseris, Sublimi feriam sidera vertice.

Dat is:

Soo ghy my onder u Lier-sangh Poëten kent, Soo sal ick heffen u tot bouen t'firmament.

Voorwaer Horatius die had reden Maecenam te verheffen, die hem groot

(4)

ende rijck was makende, het welck aen de conste geeft veel meerderen glansch, ende luyster: ghelijck den vermaerden Poët Ouidius dat ghenoech ghetuyght segghende:

Ipse licet venias musis comitatus Homere Si nihil attuleris ibis Homere foras.

Ende Horatius seluer al oft hy niet verwondert en was dat hy quam tot sulcken groot-achtingh, ende vermaertheyt door toe-doen van Maecenas, seyt:

Sint Maecenates non deerunt Flacce Marones.

Al ost de Maecenaten, d'oprechte beminders der conste, Maronessen, dat is de goede Poëten maeckte; het welck oock is waerachtich, want Homerus sulck een lof-weerdich Poët en soude tot sulcken armoed' niet ghecomen hebben hadde hy eenen Maecenas ghehadt ghelijck Horatium.

Om dese reden mach ick my wel gheluckich achten hebbende ghevonden, en vinde aen V.E. eenen oprechten ende waerachtighen Maecenas, door

(5)

wiens toe-doen ick niet alleen ghelijck eenen Bacchus tweemael gheboren, eens wt sijn Moeder Semele, ende daer naer wt de dye van sijnen Vader, eens wt mijn Moeder daer naer wt de dye vā Iouis, dat is, wt V.E. door u welgheleerde, wijt-beroemde, ende seer ervaren-conste der Medecijnen, waer mede ghy, naest Godt, my 'tleuen hebt behouden, dat van veel Doctoren my was ontseyt. Maer bouen dien hebt mijnen Gheest die gantsch flauw, en schier bestorven was, weer leuende, ende wacker ghemaeckt, my stierende tot het oeffenen der lofbaer conste der Poësien, soo dat ick met Horatius wel segghen mach, soo ghy my onder de Poëten stelt ende brenght door u const-lieuende Ionste tot ervarentheyt, ende eenighe vermaertheyt.

Sublimi feriam sidera vertice.

Soo sal ick heffen u tot bouen 't firmament.

VVant soo Pythagoras in't minst is te gheloouen soo is Maecenas geest in ons gheluckighe eeuw' in V.E. verhuyst, ofte weer gheboren. Naer dien dan dat door raet, ende toe-doen van V.E. dese mijn ghesanghen, en gedichten

(6)

zijn int licht ghecomen, tot dienst ende vermaeckinghe der Ionckheyt, en heb niet willen, niet connen, noch niet moghen laten, de selfde V.E. toe te eygenen, biddende dat V.E. die selfde sal belieuen aen te nemen met soo goeder hertē als V.E. die van my wordē op-ghedraghen, ende bidde die te beschermen ende te verwerē tegen alle nyderen, door u cloeck wijs wel gheleert Senecams verstant, ende die te

verantwoorden teghē alle lasteraren door u wel gheleerde renden-rijcke Ciceronsche tonghe, al oft V.E. die eyghen aen-ginghen, dat doende sult my stieren tot een ghedurich oeffenen der Conste tot uwer eeren.

V.E. Dienstvvillighen ende onder-danighen dienaer I

OAN

Y

SERMANS

.

(7)

Sonet. Ter eeren den Autheur.

WAer sijt ghy Musen nu? vvilt eenen lof beginghen Ter eeren den Poët, die door sijn cloeck verstant, De helden constich doet her-leuen in ons lant, En singht in onse tael, veel schoone vremde dinghen.

Castalides fonteyn sien vvy const vloedich springhen In ons Antwerps Parnas, by Schaldis soeten strant, Daer vvater Nymphkens veel, met vreuchden hant aen hant Sijn clauskens, en ghedicht, tot hun vermakingh singhen.

Comt dan Iliades die d'edel const verstaet, Stiert sijn Const-rijcke-pen, op dat door sijne daet Hem alle volcken nu lof, prijs, en eere geuen.

Sijn Const-vloedich-gedicht, dé geest vervvect tot vreucht Sijn Reden-rijcke-const elck sticht, en treckt tot deucht, Des YSERMANSverstant, by ons sal blijuen leuen.

Veel deuchtsVANDENBOSCH.

(8)

Sonet.

ONs Neder-lantsche vreucht, ons aengheboren reden, Ons Musae onvolmaeckt, met ander tael becladt, Wordt nu (door Godts ghenaed') verheuen, en hervadt, Soo hoogh, soo schoon, soo fraey als oyt Poëten deden.

Den Neder-lander mach, Parnas' nu vvel betreden, En singhen liedt, op liedt, vvt sijnen eyghen schadt, Oft spreken redens-vloet, cloeck in sijn tale pladt Die hem hier is bereyt bijt' tacxken schoon van vreden.

De nutte Oli vedt, baert hier een soete vreucht, Die sy door YSERMANS, is vverckende in deucht, Hem vindende bequaem, om const, op const te baren.

Ghelijckmen hier mach sien, in dese sijne daet Die onse Poësy geeft reghel, sin, en maet,

Des m'hem vvel bidden mach in const soo voort te varen.

Raept vreucht, wt deucht.

(9)

Sonet.

Ter eeren den Const-vloeyenden Poët Ioan Ysermans Facteur vande Gulde vanden H. Gheest diemen noemt den Olyf-tack.

Op het vvt-geuen van dit teghenvvoordich Boeck.

POësis lofbaer const, sien vvy vveer Ieuchdich groeyen Bevoeghticht met den dau, vant redenrijck verstant, Die als den reghen nut, die valt int nutbaer lant

De sinnen gansch bequickt, en doet schoon vruchten bloeyen.

Ghy Neder-landtsche Ieucht, comt vvilt u neerstich spoeyen Soo ghy Poësis mint, dit Boeck neemt dan ter hant Als ghy door svvaeren geest, sout vvorden overmant, VVaer in ghy vinden sult, veel dichten die soet vloeyen.

Siet hier voor d'eerst hoe dat den blinden Godt vervvoet Het Goden tuygh hier tredt, vervvinnich met den voet, En Moedich Triumpheert, ghecroont met Lauvverieren.

Lof sy u vveerde vriendt, u dicht, en uvven naem Sietmen allom verbreyt, door vloghels vande faem Die sy tot uvver eer, de vverelt om doet svvieren.

Geeraert vanden Brande. Brandt in Liefde.

(10)

Sonet.

Ter eeren den Const-lieuenden ende sin-rijcken Poët Ioan Ysermans Facteur-vanden Olyf-tack.

LOf Minnaers die de Const, van reden-rijck bemint Met yuerich verstant, wilt u nu neerstich spoeyen Tot Cupidos Triumph, waer in ghy sult sien bloeyen Ghedichten veel-der-ley, daer menich smaeck in vint.

Lof-vveerdighen Poët, die dit Boeck hebt ghe-int Waer in men uwe Const, siet ouer-vloedich vloeyen, En den houw'lijcxschen lof, die ghy hier oock doet groeyen Met een Poēmata, in Neder-duyts versint.

Ghy hebt te recht verdient, O cloeck Poët tot loone Mineruas Olyf-tack, en Phoebus Lauwer-croone Die door u wijsheyt u is vveert op't hooft gheset.

Lof moet m'u geuen, dan Ian Ysermans cloeck-moedich Die lof, en roem comt toe, door uwe daden vroedich Die Fama aen den dach, nu brenght door haer trompet.

Sonder Liefde niet,

(11)

Sonet.

GHy Musen neerstich vlecht met u sneeu witte handen Voor een Neer-duyts Poët nieu Lauwer-cransen groen, Om 't hooft te cieren met, rasch Fama wilt u spoen Dat sijnen naem versprey door al de Neder-landen.

En ghy dan die ghevoelt in viericheyt te branden, Door liefde tot de Const, die ghy door hem siet voen, Gheeft hem lof, prijs, en eer als een cloeck Campioen, VVant hy verbaest doet staen, soo veel selsaem verstanden.

Lof cloeck Poët vermaert die ons doet weten stedts Dat Liefde hopen doet, en die den tack des vredts Ghetrouwelijck bemint, tot sijnen lofs vermeeren.

Lof yser waer wt vloeyt, als wt een claer fonteyn De nutte Poësy, door Pallas wijsheyt reyn

Leeft YSERMANS, leeft langh op dat m'u const mach leeren.

Wijckt nietVANDEVELDE.

(12)

Voor-reden

Aen de Const-lieuende Iongh-mans, ende Ionk-vrouwen van Antwerpen.

+Ouid. Metamor l. 1.

Ante Mare & terras, & quod tegit omnia ceelum.

EEr dat noch vvas den tijt met uren afgemeten,⁺ En dat Godt, oft natuer, naer t'segghen der Poëten Den tvvist des Chaos, had gheheel ghestelt in vred', Ghescheyden, en ghevoeght elck vvesen op sijn sted', En dat de vvat'ren al, de vloeden, en revieren,

Eerst hadden voort-ghebracht visch, vogels, vee'en dieren, Vnus erat tote naturae vultus in orbe,

Quem dixere Chaos.

(13)

Soo heeft Prometheus vroet van aerd' gemaeckt den mensch Met 't hooft ten hemel-vvaert, naer sijnen vvil, en vvensch De Goden gantsch ghelijck, en heeft vvt s'hemels Polen Het onbederffelijck, het hemels-vier ghestolen,

Waer mede hy den mensch, die Pallas vvel beviel:

+Ouid. 15. Met.

Morte carent animae,

+Ghemaeckt heeft eeuvvich, oft onsterffelijck van siel.

En al vvas dese dieft onmogh'lijck te betrappen, Soo heeft den mensche self dit Iupiter gaen clappen, Waer voor hy tot een gift een eeuvv'ghe Ionckheyt creegh Maer overmidts hy die niet gaed' en sloegh te degh, Soo heeft de slanghe, die hem in't ghemoet is comen, Dees aenghename Ieucht met schalckheyt hem ontnomen Die nu (ghelijckmen vveet) treckt hare outheyt uyt Vernieuvvend' alle Iaer van vvesen, Ieucht, en huyt.

En desen vier-dief vvert om sijn misdaet ghebonden,

(14)

Gheketent op een rodts, al vvaer dat vvert ghesonden, Van Iupiter vergramt, den Arent dul vervvoet,

De Dochter Typhons vvreet die dorstich naer sijn bloet Gheduerich heeft ghebrast, en nimmermeer vermoeyde, Sijn leuer die stedts vvies, sijn leuer die stedts groeyde.

Maer Iupiter hier door noch niet ghevredicht gans Heeft langen tijdt versindt, een plaghe daer de mans Hier eeuvvich souden me gheplaeght sijn, en ghepijnicht;

Op 't lest heeft hy een beelt, van vvesen ghefenijnicht, Van, ick en vveet vvat stof, ghemaeckt naer een Goddin Waer door de Goden strack (door 'tsien) ghevoelden, in Hun hert een soet ghepijn, een aenghename smerte, Een vier dat branden stedts, en noyt verbranden 't herte:

En is met dees model tot Mulciber ghegaen

Die hier naer maken soud' het ghen' ghy sult verstaen.

(15)

Liedeken

Op de wijse:

Als ick vvas jonck van geesten vvilt.

TEn docht Iupiter niet ghenoech, Dat hy Promotheus spaey, en vroech Sijn leuer tot een straf

Den Arent t'eten gaf.

(16)

Sijn stout bestaen Cost menighen traen:

Hy is ghegaen Recht naer Vulcan'

Want hy de menschen vvouvv Noch plaghen met een vrouvv.

+Romer visscher in zijn brabbelingh.

Een schoon vrouw' is een lieflijcke logen/ Eē hel voor de ziel/eē Hemel voor de oogen/ Een Vaghevier voor de beurs / een nootelijck quaet/

Dat de natuer bemint/en verstant versmaet.

Vulcanus heeft naer Iouis raet,⁺ Ghemaeckt dit nut, en noodich quaet, En gaf haer haeren vvensch

Tot straffe vanden mensch, De Goden daer

Begiften haer Een yder naer

Haer vvenschen, maer Vergieft vvas haer aenschijn

(17)

+Hesiodus.

Iupiter iratus Prometheo propter ignem furto sublatum è Caelo, ac mortalibus redditum, cupiensque illum simili retaliare dolo, Vulcano negotium dat, vt è luto puellae simulachrum quāto maximo posset artificio fingat. Id simul atque factum est, singulos deos deasque monet, vt ei simulachro suas quisq; dotes adiungerent, vnde & virgini Pandorae nomen affictum apparet.

Hanc igitur omnibus formae, cultus, ingenij, linguaeque dotibus cumulatam, Iuppiter cum piixide pulcherrima quidam illa, sedintus omne calamitatum genus occullente, ad Prometheum mittit, is recusato munere, fratrem admonet, vt si quid muneris sese absente mitteretur, ne reciperet, Redit Pandora, persuasoque Epimetheo Piixidem donat, Eam simul ac aperuisset, Euolant ibusque morbis sensisset Iouis, sere nimium sapere caepit.

+K'en vveet met vvat venijn.

Doen gaf haer Iupiter een doos Met deuchden, en ondeuchden boos, En sprack sijt niet soo coen

Dit decksel op te doen, Maer dese dant Brack Venus bant, Die haer bloet-schant, In stede sant:

Oock opende sy t'slodt, En brack Iouis ghebodt.

De sonde boosch vol grouvv'lijckheyt, Heeft haer op d'aerd' doen uyt-ghespreyt, Des al de deuchden neer

T'en hemel vloghen vveer:

(18)

Soo quam den noot D'ellende groot, Sond', sieckt, en doot Ter vverelt snoot

Met recht men haer dan acht 't Verderf van 't mensch gheslacht.

Mercurius heeft haer gheleyt Tot Epimethus, soomen seyt, Die d'aenschijn siende naeckt Soo hemels schoon volmaeckt, Ghevoelde snel

Een nieuvv' ghequel, Een sieckte fel, Die niemant el

Te voren had gheproeft, En t'hert door-vvont bedroeft.

(19)

Hy, rasende door t'soet ghepijn, En vvist noch raet, noch Medecijn Tot dat hy sijnen lust

Met kuskens had gheblust, Tot dat hy vondt

Dat, t'gen' terstont Hem had ghevvont, Hem vveer ghesont

Moest maken, door't gheniet Van t'gen' men niet en siet.

Hy dan ginck bly om-helsen noch Dit noodich-quaet, dat met bedroch Mercurius hem gaf,

Tot een eeuvvighe straf.

En heeft, te slecht

(20)

Met haer den echt Door Liefd' oprecht Eerst aen-gherecht, Die vvy lie al-te-gaer.

Noch daegh'lijcx volghen naer.

‘,,Prometheus dieft des viers vvas oorsaeck in't begin, ,,Van't maken vande vrouvv, eerst' oorspronck vande min.

‘,,Die nu heeft heerschappy in steden, en in dorpen,

‘,,Die't al heeft in haer macht, die't al is ondervvorpen,

‘,,De menschen, en t'gediert, ja selfs de Goden med'.

Ionck-Vrouvven dan en sijt niet qualijck doch te vred' Al noemt men u een plaegh, een soet gepijn der menschen, T'sy u genoech dat vvy gestadich roepen, vvenschen, En bidden om dees straf, en niet en sijn gherust,

(21)

En niet en sijn vernoeght, tot dat vvy onsen lust Daer mogen boeten med', vvant die haer moeten deruen Die schijnen door't verdriet stedts leuende te steruen, Ia sijn een leuend'lijck vol droefheyt, en ghepijn Tot dat sy crijghen eens dees plaegh tot medecijn.

Ghelijck in desen Boeck ghenoechsaem vvord' bevvesen, Ghelijck in desen Boeck ghenoechsaem is te lesen.

Waer in ghy jonghe jeucht sult sien hoe yder vvoelt, Hoe yder smeeckt, en bidt, die in sijn herte voelt Dit bitter soet ghepijn, door Cupidonis schichten, Die niemant can ontgaen, die niemant can ontsvvichten.

Als oock vvat groote vreucht, vvat blijschap hun gheschiet Die door standtvasticheyt gheraecken tot t'gheniet

Van dees ghevvenschte plaegh, van die naer duysent suchten Naer duysent clachten droef, becomen de ghenuchten

(22)

Van den ghevvenschten echt, die vvy betrachten t'saem:

En soo u mijne const, en moeyt is aenghenaem

Soo sal ick tot vermaeck, vvill' Godt, en tijdt ghehenghen Veel ander dinghen vremt u aenden dach noch brenghen, Singht dan tot tijt-verdrijf dees Lied'kens vvie ghy sijt En vvacht tot sticht naer dit, een beter met den tijt.

F I N I S .

(23)

Sene in Hyppolito.

HAEc regna tenet puer immitis, Spicula cuius sentit in imis Caerulus vndis grex Nereidum, Flammasque nequit eleuare mari.

Ignes sentit genus aligerum.

Poeni quatiunt colla Leones, Cum mouit amor, tum sylua gemit Murmure saeuo. amat insani Bellua ponti lucaeque Boues.

Vindicat omnes natura sibi.

(24)

Trivmph-liedt van Cvpido.

Op de wijse: Ie vous asseure que mon amé. oft

ZEus vvat vvilt ghy u beroemen Van 't gen' dat teghen de reden strijt?

Hoe derft ghy u hooveerdich noemen Dat ghy den Prince der Goden sijt?

(25)

Laet af, laet af, 't vvort u gheboden, Want ick alleen ben t'hooft der Goden.

Wat helpt u blicxsem, cracht, oft donder Als ghy u buyghen moet onder my?

Ick d'vvingh de Goden elck by-sonder, En brengh hun alle tot raserny.

Al schijn ick cleyn, blint, kindts uytvvendich Ick ben groot, sterck, schalck, en behendich.

Saturnus seysen root van bloede, Apollos boghe, en Lauvver-crans, Mercurius om-slanghde roede, Oock Bacchus dicke om-veilde lans, Pans crommen stock, al ist hun hinder 't Comt my al toe als overvvinder.

(26)

Wat heeft Neptunus moghen helpen?

Oock den vvijt-vlieteden Ocian'?

Den dry-tant, oft bemoste schelpen?

Sy moeten my al sijn onderdaen, Hoe dickmael heb ick Mars ontstolen Sijn bloedich svveert, en hem doen dolen?

+Senec.

Vicit & superos amor.

Iupijn vvat vvilt gh'u noch versinnen?⁺ Tredt af, tredt Heere van uvven troon, Ver-eenicht bidd' ick metter minnen, En sedt m'op t'hoouet vry uvve croon, Laet my den grooten scepter voeren Die hemel, aerd', zee can beroeren.

F I N I S .

(27)

Liedeken.

Melebë beclaecht beschreyt, Haer liefs onghestadicheyt.

Op de wijse: Phylis ghy hebt mijn hert ghestolen.

CVpido vvreeden Godt moordadich, Kindts, dertel, vvulps, en onghestadich, Ghy lockt de jeucht met soeten vvijn, Maer menght hem bitter met fenijn.

(28)

Die my meest mint, doet ghy my haten, En die ick min, heeft my verlaten, Nu sijn schoon Toouer-tongh beleeft Mijn hert, en siel ghestolen heeft.

Met schoon deuijn hemelsche vvoorden, Hy mijnen geest verleyt, becoorden,

+Ioan: Ovven: Epigr.

De Amore & fide.

Fecerunt amor atque fides dinortia; nusquam Non suspecta fides;

suspiciosus amor.

,,De vrijers sijn meest al-te-gaer⁺ ,,Gheveyst, ontrouvv', en vvanckelbaer.

Dickmael heeft hy mijn eer bestreden, Die ick vervveert heb cloeck met reden, ,,Een maeght moet gade slaen haer eer ,,Als haer oogh-appels, ja noch meer.

Een Roos noch schoon in't vvassen staende Prijst yder die voor by is gaende,

(29)

En vvordt met lust van elck ghevvenscht, Die af-ghepluckt, soo haest verslenscht.

Soo sijn de maeghden diet mis-lucken Als sy haer Roosken laten plucken, ,,Want als het vvilleken is ghedaen, ,,Dan is de liefde haest vergaen.

Gheen ander oorsaeck can ick vinden Dat my nu haet, die my eerst minden, Maer doch gheveyst, gheveyst van gront, t'Hert dacht niet eens al sprackt den mont.

Oft hy my yuers nu ontmoeten?

En dat ick hem eerbiedich groeten, Soud' denck ick, niet bevveghen hem Mijn bleeck ghelaet, en flauvve stem?

(30)

Soud' hem niet vvecken tot medooghen, Als hy mijn half-ghebroken ooghen, Mijn magher, bleeck bestoruen vel Nu saegh? dan neen, neen vveet ick vvel.

Best vvil ick dan mijn lijden draghen Bedeckt in't hert, en niemant claghen:

Op dat hy niet en roem van my, Noch hem verheugh' om t'geen ick ly.

Ghy maeghden dan vvilt hier op letten Wilt niet soo vast u sinnen setten, ,,Toont vveer-liefd' die u deuchdich mint, ,,En haet die ghy ondeuchdich vint.

F I N I S .

(31)

Liedeken

Een minnaer prijsende zijn lief,

VVenscht haer op't lest tot zijn gherief.

Op de wijse: Hoe vol soetheyt.

OCh wat lijden

Baert de min// in het hert/

Van den trouwen minnaer goedertier Cleyn verblijden

Isser in//want de smert/

(32)

Die hem levende doet sterven schier Maeckt dat hem alle vreucht doet wee/

Sijn leven// is even Als een onruste zee.

Onghestadich

Dertel wicht// moest ick me

Onder-worpen sijn u crachten groot?

Moest moordadich Vwen schicht// vol on-vre

My heylaes! doorwonden totter door?

Door t'sien van een volmaeckte maeght/

Wiens wesen// ghepresen All' eerbaer jeucht behaeght.

Och hoe pure

Is gheacht// en vermaert/

Dees die boven Themus spant de croon/

T'schijnt Nature

Al haer cracht//heeft ghebaert/

(33)

In het maken van dees maghet schoon/

Wiens soet aen-lockend' ooghskens bly Seer deuchdich// en vreuchdich Heylaes! door-wonden my.

T'schijnt Diana

+Iuditium Paridis.

Cum Paris electus Diuis tribus arbiter esset, Nec praeferret vtram sciret vtrique magis:

Maiestas tamen veneri Iunonia cesset.

Palladis & virtus, omnia visit amor.

+Die men siet//wel gheraeckt

Niet een lidt-maet is aen haer mistelt/

Ja Rosana

En was niet//soo vol maeckt/

Die Apelles self heeft af-ghebelt Aen haer is niet berispelijck/

Haer fame// lof-same Vervult het aerde-rijck.

Waer het Oordeel Van Paris // nu ter tijt/

Onghetwijffelt hy gaef haer den prijs/

Sonder voordeel

Want daer is // breet of wijt/

(34)

Gheen soo hups / soo schoon / soo goet / soo wijs/

Als dese Phoenicx van ons eeuw Wiens leden // besneden Veel witter sijn als sneeuw.

Hoe gheluckich

Soud' ick sijn// mocht ick maer

Eens aen-raecken haer cleyn borstgens ront/

Mijn seer druckich

Bleeck aenschijn// soud' voorwaer

Haest verheughen/ mocht maer mijnen mont Van haere lipkens t'root robijn

Eens voelen// t'soud' coelen Al mijnen brant/ en pijn.

F I N I S .

(35)

Liedeken.

Coridon beclaeght hem seer Datmen t'goet nu kiest voor d'eer.

Op de wijse: Wat is de vverelt doch.

NV ick de vverelt ken Beclaegh' ick my te recht Dat ick gheboren ben

(36)

+Ouid. Art. Amor auro non virtute cōciliatur. Aurea nune verè sunt saecula: plurimus auro

Venit honos, auro conciliatur amor.

Ipse licet Veniat Musis comitatus Homere:

Si nihil attuleris, ibis Homere foras.

Van stam, en af-comst slecht⁺ ,,Midts men meere,, om t'goet, ,,Dan om d'eere,, nu doet, Wee mijns ermen knecht.

,,Op deucht, oft trouvvicheyt, ,,Wordt nu niet meer gheacht, ,,Een maeght vvordt nu verleyt ,,Gout-suchtich, door den pracht, ,,Die niet rijck'lijck,, en gaet ,,Wordt, t'is blijck'lijck,, versmaet ,,Want naer staet elck tracht.

,,O eeuvv, ô snooden tijt, ,,Die s'menschen boosheyt deckt

(37)

,,Met gout vermalendijt, ,,Dat eer, en deucht bevleckt ,,Draeght dan rouvve,, t'is noot

+Iudicium Paridis.

Si nunc Iudicium renouata lite subirent.

Vinceret vna duas Iuno Moneta Deas.

+,,Want de trouvve,, is doot, ,,Endt' bedroch vervveckt.

,,Ist moordenaer, oft dief, ,,Heeft hy maer goet, en gelt ,,Elck eert, en heeft hem lief:

D'vvelck my ont'rust, en quelt, Ia besvvijcker,, om dick, Van een rijcker,, als ick Lijt mijn lief ghevvelt.

Denckt lief, denckt dat een man

(38)

+Ouid 2. Art.

Nō minor est virtus quàm querere, parta tueri, Casus inest illic, hic erit artis opus.

,,Die t'sijn vvel gaede slaet⁺ ,,Aen goet licht raken can, En vvat is rijckdom quaet?

,,Een die t'sijne,, verquist, ,,Ghelijck schijne,, oft mist ,,Sijnen schadt vergaet.

Siet Lief, siet dan mijn trouvv' ,,Voor't goet, kiest deucht en eer, Soo ghy vvilt sijn mijn Vrouvv'?

Ick sal u achten meer Dan een Coninck,, de sijn Mijn soet honinck,, aenschijn Neemt tot my den keer.

F I N I S .

(39)

Liedeken.

Een die twee vrijers had, d'een erm, en dander rijck, Vertwijffelt in't verkies, prijst eynd'lingh' haers ghelijck.

Op de wijse: Ceu sate vieuer no son.

,,O Fortuna vvanckelbaer ,,Wree lichtveerdighe Goddinne, ,,Ghy en Cupido, te gaer,

(40)

,,Rooft den mensch van Siel, en sinne, ,,Die u mint

,,Eert, en dint ,,D'onrust vint ,,In schijn van minne.

+Ouid. Epist. 9.

Quam malè inaequales veniunt ad aratra iuuenci, Tam premitur magno coniuge nupta minor.

Non honor est, sed onus, species laesura ferentes.

Si qua voles apte nubere, nube pari.

Tvvee vervolghen my ghelijck,⁺ D'een hout maerten, en veel knapen, Is van Vee, en vruchten rijck Daer der veel ghenucht in rapen:

Dander recht Een goet knecht, Trouvv', en slecht, Meest by sijn schapen.

Wie van tvvee ick best aen-cleef, Sijn gheduerich mijn ghedachten

(41)

Soo ick my tot rijckdom geef

Moet ick schimp, en smaet vervvachten Als den lust

Is gheblust:

Neen naer rust Wil ick best trachten.

+Ghesongen in het Spel van Acartus / Coninck van persen gespeelt op den Olijf-tack.

+Soud' ick om een luttel Vee Laten my versuft bepraten, Soud' ick om een schaep, oft tvvee Eenen trouvven herder haten:

Neen, neen al Woudt' gheval, Soo en sal Ick hem niet laten.

,,Rijckdom, vveld', en hooghen staet,

(42)

,,Can den mensch t'gemoet doen vvroeghen,

+Auream mediocritatem dilige.

,,Beter is de middel maet⁺ ,,Alsser is rust, en vernoeghen:

,,Suer en soet, ,,Quaet, en goet, ,,Liefde doet ,,Tot al ons voeghen.

Liedeken.

De Herders vrolijck inden nacht,

Gaen vreuchdich daer de Liefste wacht.

Op de wijse: Sy seyd' comt naer ,,schoon lief.

+Plau. Bacch.

Illecebrosius fieri nihil potest, nox, mulier, vinum Homini adolescentulo.

+VAert vvech gherucht, Ghevveen, ghesucht,

(43)

Druck, droefheyt, ancxt en lijden, Ons naeckt ghenucht,

Want Phoebus vlucht

Den nacht comt ons verblijden.

t'Ghevoghelt svviert, Noch tiereliert

Niet meer, naer s'menschen lusten, Doots-suster stiert

Visch, en ghediert, Ia al, den al tot rusten,

+Ghesonghen inde Pastorale vā Euresteus ghespeelt op den Olijf-tack.

+Diana claer Sien ick voorvvaer

Met al haer staet Goddinnen, Des hop' ick haer

Te vinden daer

(44)

Die my den lust doet minnen, Och oft ick von

Dees vveerde Son

Die t' hert soo heeft ontsteken, Vreucht ick begon,

Ia ick en con

Mijn blijschap nauvv' vvt spreken.

Ons Vee is al Nu inden stal,

De sorgh is vvt het herte, Midts hier in't dal Elck vinden sal

T'ghenees-cruyt van sijn smerte.

F I N I S .

(45)

Liedeken.

Coridon Ieloers ghesint,

Ghetuyght dat hy oprecht bemint.

Op de wijse: Och vvat lijden.

HErderinne

Mijn Goddinne ,,vreucht, en croon Van mijn ooghen sijt ghy t'licht, en Son,

(46)

Ick ontsinne,

Door u minne ,, Laura schoon Hebt med'lijden doch met Coridon, Och vvist ghy ,,vvat ick ly

In't herte ,,al smerte, Ghy sout haest helpen my.

+Ouid. Epist. I.

Res est folliciti plena timoris amor.

Wilt niet achten⁺

Op de clachten ,,noch t'ghevveen, Van den schalcken Herder Tyter stout, Sijn ghedachten,

Die en trachten ,,maer alleen

V te locken eens in't dickx't van't hout, Lief t'is om ,,d'eerste blom,

Te plucken ,, vvilt t'lucken Van uvven maegh'dom.

(47)

Ick vvaerschouvve

Voor t'berouvve ,,u dit stuck

Daer ghy Nimph u nu voor vvachten meucht:

Maer mijn trouvvve,

Schoon Ionck-vrouvve ,,tuyght den druck, Die u minnaer gansch vervremt van vreucht.

Ghy siet vvel ,,vvat ghequel Dees tranen ,,vermanen, En bleeck bestoruen vel.

Hemels vvesen,

Weert ghepresen ,,schoon Cyprin' Die de Goeden vveckt tot liefde nu.

Wilt dan desen,

Eens ghenesen ,,die schier tien Duysent dooden sterft heylaes! om u:

(48)

Maer ghy cont ,,hem terstont Het leuen,, vveer gheuen Door uvven rooden mont.

t'Vierich haken

+Ouid. 10. Met.

Nec modus & requies, nise mors, reperitur amoris.

Sal noch maken ,,dat de doot⁺

Haest doen eynden sal dees clacht mismoet, Soo t'ghenaken

En aen-raken,, van u root Corael mondeken dat niet behoet, t'Hert ont'rust,, gans door lust Ontsteken: ,,moet breken Soo ghy t'vier niet en blust.

F I N I S .

(49)

Liedeken.

Amarillis vrolijck leeft

Die nu zijn ghenoeghen heeft.

Op de wijse: Veel vreucht,, can een Prince gheuen.

DAelt nu,, Musae goedertieren Vanden bergh Parnas

Spoeyt u,, vvilt mijn penne stieren

(50)

Die bestoruen vvas,

Comt ras,, vvilt met uvve const.

Dit, mijn liedt vercieren, Thoont my doch u jonst.

Al d'eer,, en Lof toe-gheschreuen Eenighe Goddin:

En meer,, Lofs, moet ick nu gheuen, Mijn schoon herderin,

Door min,, mijn behoudenis, Die mijn Doot, mijn leuen, Druck, en blijschap is.

Als ick,, tusschen hop', en duchten, Was vol rasernij,

(51)

Door-schrick,, doende niet dan suchten, Droeuich, en on-blij:

Heeft sy,, my haer trouvv ver-eert, Dus is in ghenuchten,

Mijnen druck verkeert.

Mijn Vee,, Lammerkens, en schapen Sijn met my verblijt!

Als t'Ree,, datmen vreucht siet rapen Inden Lenten tijt,

Den nijt,, teghen my soo groot, Schijnt als nu te slapen, Clappernij is doot.

Haer deucht,, vverekt nu met verlanghen

(52)

d'Eyndt van mijn verdriet,

Wat vreucht,, sal mijn siel om-vanghen Als sy my aen-biet?

t'Gheniet,, van haer borstgens ront?

Van haer roose vvanghen, En coralen mont?

+Dan. Hein.

Vt qua nutritur pinguedine taeda liquescit.

Qua viuo, & nutrier, quam pereo, hac pereo.

Ick moet weer na het vier / die ghene die't my doet/

Als oorsaeck vā mijn vier / mijn vier oock blussen moet.

Die al,, d'oorsaeck vvas voor desen⁺ Van mijn soet ghepijn,

Die sal,, om my te ghenesen Nu t'ghenees-cruyt sijn,

Die mijn,, hert steedts branden ded' Sal den middel vvesen,

Om te blussen med'.

(53)

O mijn,, herderinne schoone, Ghy en niemant el

Sult sijn,, nu mijn vreucht, en croone, Die eerst vvaert mijn quel,

Vaert vvel,, tot dat ghy m'als vrouvv', Iont den rechten loone

Van mijn liefde trouvv'.

F I N I S .

(54)

Liedeken.

Coridon songh, blij van geest.

Dit op Amarillis feest.

Op de wijse: Godt Pan die sidt in't velt,, en telt.

(55)

GHy minnaers weest verheucht// met vreucht/

Den lieffelijcken lent is in sasoen

Ghebruyckt ter wijl ghy meucht// u jeucht/

De boomkens crijghen weer haer bladers groen/

Aensiet de aerde-rijck Met bloemkens wonderlijck

Gheschildert constich/ d'welck elck vermaeckt/

Den doren die bloeyt/

Het claverken groeyt/

Den Somer die naeckt.

+Ouid. 1. fast. Et tepidum volucres concentibus aèra mulcent,

Ludit & in pratis, luxu riatq;

pecus.

+Elck dierken sijnen aert// nu baert/

Heel is vervult met vreucht den grooten al/

t' Ghevoghelt weer vergaert//en paert/

Den N'achtegael verlusticht bergh/en dal:

Des Tytirus met lust/

Sijn schoone Laura cust

Die weder haer Koeykens ten stiere leyt/

Daer onder t'gheboomt

(56)

Een waterken stroomt/

En t'Lammeken weyt.

Ter wijl dan ons begeeft//en sneeft/

Den Winter met zijn coude nachten lanck En dat schier al wat leeft//nu heeft Een weder-paer/als sijnde wt bedwanck:

Wel u gheluckich paer Die desen tijt neemt waer/

Den Hemel heeft ditlanghe ghevoeght ,,Neemt waer uwen last

,,Vermeerdert/ en wast/

,,En leeft nu vernoeght.

Ghy maeghden die hier sijt//verblijt Versiet u dat ghy niet te langh/ en toeft Neemt waer den nieuwen tijt// met vlijt Op dat ghy u te laet niet en bedroeft.

t'Ghevoghelt fluyt/ en singht/

(57)

Het Geyt'ken weyt/ en springht/

De viskens spelen in't waterken claer/

Vertroost die u mint Niet langh' u versint/

+Lips. cent. 3. ad Belg. Epist.

40.

Faelicitas coniugij adest, vbi concordia est.

+Volght dese vry naer.

Cyprina laet u woon// een croon

Van Lauwer/ Myrtus/ Palm/en Tymus vlecht/

Dees twee ghelieven schoon//tot loon Van haer volmaeckte liefde tot den Echt.

Voort teelt nu u gheslacht In rust/liefd'/ en een-dracht

Heer Bruydegom/ met u ghewenschte Bruyt:

Godt hoed' u voor druck/

En gheef u gheluck In al u besluyt.

FINIS.

(58)

Liedeken.

Doen songh dit Galathee in't midden van een vvey, Met Bruydegom, en Bruyt, aen eenen ronden rey.

Op de wijse: Schoonste Nymphe van het vvout.

,,DIe Fortun door gonft verblijt ,,Wort bestrijt,

T'is aen Peleus vvel ghebleken, Als hy Thetijs had vol vrijt

Heeft den nijt

t'Bruyloft volck met t'vvist onsteken.

Twee-dracht brocht daer by gheval In het dal

(59)

Eenen Appel root van gouden, Waer op stont die van u al

t'Schoonst sijn sal

Die sal desen prijs behouden.

Iuno, Pallas, en oock me Cytherë

Sochten dese eer te crijghen, Want elck voor haer schoonheyt stre

Gansch t'onvre,

Des al d'ander moesten svvijghen.

Paris riepen sy te saem Is bequaem.

Om hier oordeel van te vvijsen,

(60)

+Roemer visscher, Op het Ordeel van Paris.

Daer jeucht onbedacht, heeft in sijn macht, den prijs te gheven,

Wort rijcke pracht,, met wijsheyt veracht, en lust verheven.

Die sy thoonden aen-ghenaem⁺ Hun lichaem,

Maer meest moest hy Venus prijsen.

Venus door belofte trouvv', Gaf hem bouvv'

t'Paragon van alle menschen, Maer den Bruydegom en souvv'

Voor sijn vrouvv'

Wed'ick, geen Helena vvenschen.

F I N I S .

(61)

Liedeken.

Coridon tuyght vernoeght dat t'Herder-ampt vol lust, Des Coninckx hooghen staet te bouen gaet in rust.

,,AL hebben de Princen haren vvensch ,,Sy en sijn maer slauen vanden mensch:

Maer ons Herder-ampt vol vre, Is becommert nievers me.

(62)

+Petracc. de remed. vtriusque fort. de regno.

Sollicitudo ingens regnum est, vndaeque laborum, Nemo quidem sapiens regia sceptra petit.

Cic. cato. maior.

Haud scio, agricolatione an vlla vita Beatior esse possit:

neque solum officio, quod hominum generi vniuerso cultura agrorum est

salutaris, sed & delectatione,

& saturitate, copiaque rerum omnium quae ad victum hominum & cultum etiam pertinent.

Al is in het hof vvatmen versiert:⁺ Schoonder is ons vvooningh noch gheciert, Met gras, bloemkens, en gheboomt, Daer soo menich beexken stroomt.

Al is in het hof veel snaer-spel soet, Dat den droeuen gheest verheughen doet:

By ons is den vveder-clanck Van des voghels soeten sanck.

Al is eenen Coninckx hooft om-rinckt Met een goude-croon die cierlijck blinckt:

Wy-lie draghen oock een croon Van verscheyden bloemkens schoon.

(63)

Al heeft eenen Coninck in sijn hant Eenen gulden staf, om heerschen t'lant:

Wy-lie voeren oock in ste

+Foelix sua sorte contentus.

Salo. Prou. 15.

Secura mens quasi iuge cōuinium.

+Daer vv'ons Schaepkens heerschen me.

,, Is het niet den rijcksten mensch die leeft ,, Die in alles sijn ghenoeghen heeft?

,, Wat is doch al s'vverelts lust ,, Als het hert is ongherust?

F I N I S .

(64)

Liedeken.

Coridon stedts singht en tiert, Door een ydel hop' ghestiert.

SIluia Goddinne Siet hoe desperaet, Coridon door minne Als den sneeuvv vergaet.

Sal u noeyt bevveghen Mijn bedroefde clacht?

(65)

Sult gh'altijt staen teghen Mijn verlieft ghedacht?

Met een vierich haken Lief verlangh' ick nu, My eens te vermaken Siluia met u.

Laet u schaepkens vveyden Hier staen clauers dicht, Gaen vvy ons vermeyden Phoebus berght sijn licht.

In een schoon groen pleyne Daer een becxken stroomt, Oft by een Fonteyne Onder't dicht gheboomt.

(66)

Oft ick daer dan kuste Vvven rooden mont, En met vreuchden ruste Op u borstgens ront.

Al mijn bitter lijden, Al mijn vvreede pijn Sou door dit verblijden Haest vergeten zijn.

+Cicer. Inuec. 4. in catil.

Sola spes hominem in miseriis consolari solet.

,,Laci! d'ydel hopen⁺ ,,Dul-dicht ons t'ghemoet, ,,Recht ghelijck het nopen ,,D'erme Visschers doet,

F I N I S .

(67)

Pastoraele.

TErëus out, en vvel bejaert, Wit als een vlas, van hair, en baert, Bleeck, magher, door' bestoruen, Verrompelt, schier verdoruen, De ooghen leep van ouderdom, De leden stram ghevvassen crom,

+Boët.

Quis legem det amantibus?

Maior lex amor est sibi.

+Die op een stocxken rusten:

Mocht het hem niet ghelusten?

Te sijn vvel vier-mael tvvintich jaer, En noch een Venus martelaer?

Block-sleyper vande minne?

Berooft van hert, en sinne.

Hy door de schoonheyt langh' gheterght.

(68)

Van Galatheë, heeft op t'gheberght Sijn vee den Wolf bevolen, En is in't bosch gaen dolen, Daer hy heeft droef, in eenicheyt, Haer schoont, en vvreetheyt ouerleyt, En naer langh ouerlegghen,

Begon aldus te segghen.

Hoe seer bedrieght ghy ons o snooden leuens lust?

Mijn hop' vvas door den tijt te vinden mijne rust, Die snelder dan den vvint, is vvech van my ghevloghen, Dus vind' ick dit ghemist, en groot'lijcx my bedroghen, Mijn Iaren sijn verby ghelijck verdvvenen roock:

En recht ghelijck den tijt, verdvvijnt den mensche oock.

De kintsheyt sorghe-loos, ghenoechlijck naer ghevventen, Ghelijck't in lieflijckheyt den soeten groenen Lenten.

(69)

De heete-dertelheyt, en licht-verdvvenen jeucht, Den schoonen Somer nut, behaegh'lijck, en vol vreucht.

Dan comt den rijcken Herft, met sijne rijpe aren, Den mensch tot sijn verstant, en volheyt van sijn jaren:

Waer naer den Winter volght, verdrietich, strengh, en cout, Den droeuen ouderdom, die elck in my aenschout,

Die gansch den mensch mis-maeckt, verrompelt, en doet breken Die grijs de hairen maeckt, en doet de ooghen leken

t'Ghesicht, en spraeck vergaen, de leden vvassen crom:

T'is vvaer ick heb verlanght naer desen ouderdom, Waer in ick docht gevvis de dulle min t'ontvlieden, Die recht betaemt de jeucht: maer ick sien dit gheschieden

+Ouid.

Turpe senilis amor. Res immoderata Cupido est.

+Anders dan ick had' ghelooft, Want ick my nu vind' berooft Van vvil, vvijsheyt, hert en sinne,

(70)

Door de stuer, en vvreede minne, Daer mijn lief, mijn Galathë, Altijt lacht, en spottet me.

Noeyt en heeftse my vernomen, Noeyt ben ick tot haer ghecomen, Oft ick heb haer me ghebracht, Iet, dat in haer vvreet ghedacht Mijn trouvv-liefde sou vernieuen:

Iet om haer door te belieuen, Nu een Geyt, oft bocxken bont, Nu versch-melck oft keiskens ront, Nu vvat van mijn nieuvve vruchten, Die ick pluckten met ghenuchten.

Haegh' oft Crake-besi svvert Maer haer, laes! al teghen't hert.

(71)

Somtijts brocht ick haer een Roosken, Magdalief, oft Tyeloosken,

Somtijts een Genoffel schoon, Met vvat Tymus, oft Auroon, Al om vveer-liefd' te vervvecken Al om haer tot my te trecken Al om dat ick dese vrou Yuers door behaghen sou.

Hoe doet my de liefde rasen?

Galatheë is op gheblasen, Moedich, trodtsich, straf en stuer, Wreet, en spijtich van natuer, Wil ick haer van min eens spreken Strackx vervvijtse mijn ghebreken, Ende seyt met vvoorden straf,

(72)

Denckt Therëus op u graf.

In plaets van u smert ghenesen, Soud' ick doch u doot-kist vvesen En dan blijuen, vveert beclaeght Naer u vvijf, u vveef, en maeght.

Sy en acht op out, oft rijcke, Sy soeckt eenen haers ghelijcke, Ionck, en dom, en schept ghenucht Recht, in mijn bedroeft ghesucht, Hoe sy my meer siet in lijden, Hoe sy meer schijnt te verblijden:

Hoe ick meer vernieu mijn clacht, Hoe sy meer daer mede lacht.

Altijt spot sy met mijn reden, En mijn ou mismaeckte leden.

(73)

Maer vveet vvree Galetheë dat gh'oock soo vvorden sult, Eer dat hier sal den tijt vvs leuens sijn vervult.

Wreedt herte, vvreede Nymph, gansch vvreet, en onghenadich, Ghelijck een Tyger-dier, oft vvree vvolfinne schadich.

Dan seght my Galatheë? vvat is u opset doch?

Dat ghy hoe veel ick lij, my meer doet lijden noch?

Oft vvilt ghy loose Nymph' my stadich soo bedroeuen?

Om (als het Goudt door t'vier) mijn trouvv' ghemoet te proeuen?

Ist soo? doet vrij u best, soo veel vermoeght ghy niet, Oft ick sal lijden meer, oft ick sal meer verdriet Verdraghen door de min, vvant al u vvreet bestieren, Sal meerd'ren mijn Triumph, en sal my t'hooft Lauvv'rieren, Wanneer ick in dit bosch in droefheyt, en elendt

Om u vvree Galatheë, dit leuen heb ghe-endt,

Die noch naer mijne doot, sult staen in't hert gheschreuen,

(74)

Waer van de dallen droef dan sullen vveer-schal gheuen.

Hier mede bleef hy staen, en roerde erm, oft been, Ghelijck een herde rodts, oft belt van Marmer-steen, Terstont heeft doen Siluan' aldus in't bosch ghesonghen, Waer door, als vvt een slaep Thereus is ontspronghen.

DEn Echo van u clacht Heeft my tot hier ghebracht, O herder,, loopt niet verder,

(75)

Inde nacht, Ontdeckt u coene Herte stout, Ick ben de groene Godt van't wout.

Waer op Therëus strack aldus antvvoorde hem Dit, op de selfde voos met een beroerde stem.

Soo ghy een Gode sijt, Ist wonder dat ghy lijt Dat teghen,, d'onbeweghen Reden strijt:

Oft is u crachte Niet een sier?

By dit ver-achte

(76)

Minne vier.

Soo haest en heeft hy niet het leste vvordt ghesvveghen, Oft den bosch Godt Siluan' en songh daer vveder teghen.

+Virg.

Omnia vincit amor, & nos cedamus amori.

Iupijn diet al ghebiet,⁺ En cost ontcomen niet

Noch swichten ,,voor dees schichten Vol verdriet.

VVie vande Goden, Heeft hier oeyt, Dit vier ontvloden?

Niemand noeyt.

Therëus die dit Liet soo 't scheen vvel heeft behaegt, Heeft singhende terstont hem vveder dus ghevraeght.

(77)

+

De Mort &

d'Amour.

Prosopopeia &

Apostrophe.

Amour & Mort, ensemble voyagerent:

Mort vn carquois, Amour des traicts auoit.

Ensemble au soir coucherent & logerēt:

Aueugle Amour, aueugle mort estoit:

Car les traicts print l'vn de l'autre à mal droict.

Mort les traicts d'or, Amour ceux d'offement,

Dond le vieillard, qui mort estre deuroit, Forte bouquets & aime doucemēt:

Moy de ces traicts (changez trop fausement) Feru ie meurs, &

ieune, mort demeure.

Pardōne enfant, Mort pardonne au tourment:

Fay moy aimer, fay que le vieillard meure.

Maer seght hoe macht gheschien⁺ Dat oude grijse lien

Het minen, dol van sinnen Niet en vlien?

En Ionghe menschen Steruen, schier Eer sy hun wenschen Hebben hier?

Strack voer Syluanus voort, als eenen die den slechten Thereus vvou met sanck van alles onder-rechten

Den slaep heeft eens verdooft Cupido dit gelooft,

Ter wijlen ,, sijn zijn pijlen Hem berooft.

(78)

En inde stede Sijn gheleyt, Daer hy doot mede De Ionckheyt.

Therëus gansch ontstelt, vervvondert, en bevreest,

Heeft voorder noch ghevraeght doch met verschrickten gheest.

Vermach Cupido dan Den mensch te roouen van Het leuen,, dat hy gheuen Niet en can?

VVat moet vermoghen Die tot spodt

Noch heeft bedroghen Desen Godt?

(79)

Wie oorsaeck vvas, van sijn verlieft ellendich leuen, Heeft hem Siluanus claer te kennen doen ghegheuen.

Gheen Voghel, dier, oft vis Haer oeyt ont-comen is, Ick meene,, sy schiedt geene Schichten mis,

Sy treft de menschen Cleyn, en groot,

Oock naer haer wenschen, T'is de doot.

Dat de dolingh' des doots, vvas van sijn ongheluck De schult, bekenden nu Therëus vol van druck.

Hert sucht, den lesten sucht

(80)

Ick ben ghetreft ick ducht Vant boose oogheloose Blint gherucht, Met dees ghestolen Pijlen wreet Och moest sy dolen Tot mijn leet.

Therëus (sprack Siluan') blijft trouvv, en lijt gheduldich, Soo sal sy in u doot haer seluen kennen schuldich.

Waer med' hy als een spock verdvvenen is van hem.

Therëus half nu doot, riep met een flauvve stem Heylaci! cleyne troost ick blijue inde druppen, Ick blijf laes in't verdriet, doch sal met mijne luppen Met mijn clacht redens droef, bevveghen bergh, en dal

(81)

Soo langh in dese borst noch adem vvesen sal, En soo langh in dit hert dit vvreede vier sal gloeyen, Soo sal vvt dit ghesicht, een droeue traen-beeck vloeyen.

Ghy dicht ghebladert bosch, ghy vvildernissen vvust Ghetuyght ghy naer mijn doot mijn claeghelijck on-rust, Ghetuyght ghy dat ick moest alleen mijn rust vervveruen, Niet door de dert'le min, maer door't ellendich steruen.

F I N I S .

(82)

Liedeken.

Siluia die beclaeght Tytirus ontrouw snoot

VVanhopende van troost, wenscht eynd'lingh om de doot.

Op de wijse: Mijn Schipken dat valt om, &c.

MOordadich wicht Cupido Godt der minnen/

Ghy hebt mijn hert doorwont/

Met eenen schicht/

+Ghesonghen in het Treur-spel van Hercules.

Die my berooft van sinnen/⁺ En maeckt my onghesont/

Soo mijnen mont

Nu langher noch moet derven T'soet gekus// van Tytirus/

Soo moet ick droevich sterven.

(83)

Ghy die soet stroomt Cristale claer revierkens/

Ghebloemt soet-reukich velt/

Bergh/en gheboomt Vol dertel wilde dierkens/

V altesaem verselt:

En hem vertelt

Mijn droef ellendich leven/

Weer-schalt nu//oft hy door u Sijn Nymphe troost woud' gheven.

Zephirus ras

Ghy moet den Echo draghen Op uwe vleughels breet/

Sweeft langhs het gras/

Mischien hy sal u vraghen Van my het recht bescheet/

Wilt door mijn leet

Tot medoogh hem vermanen

(84)

Af belt hem//mijn flauwe stem/

En menichte van tranen.

Och ydel hop'

Met recht ick u beschuldich Oorsaeck van mijn verdriet/

Ghy slacht het nop'

Dat visschers maeckt gheduldich Al en vanghen sy niet/

Selden men siet Dat een als ick verlaten

Weer raeckt in//haer vryers sin/

Als min verkeert in haten.

Comt dan o doot En wilt niet langher toeven Ghebruyckt u Tyranij/

Laet my t'is noot/

V vreede schiechten proeven

(85)

Daer niemant van is vry/

Maer wilt in my

Noch soo veel adems sluyten Dat t'lichaem//den moorders naem Doot sijnde/noch can uyten.

FINIS.

Liedeken.

Tytirus die beclaeght dat hy mint die hem haet, En haet die hem bemint, ghelijck het meest al gaet.

Op de wijse: En hebde ghy niet ghesien:

WAnneer Aurora bloot Schoon glansich roosen root, Op comt uyt Amphytritons schoot:

(86)

En Phoebus blickt, Mijn Vee verquickt, En huppelt ras,

+Gesonghē in't selffte Spel van Hercules.

Langhs het groen gheclauert gras.⁺ Mijn Bocxkens al-te-gaer, Loopen de Geytkens naer,

+Amator.

Spes incerta, timor constans, fugit iua voluptas, Gaudia moesta, dolor dulcis; amatus amor.

Elck soeckt met vreucht, een vvederpaer,⁺ Maer ick heylaes,

Ligh' dan by-naes Door druck versmacht, In mijn diep, verlieft ghedacht.

De moeder vande min,

(87)

Brenght my dan inden sin De schoonheyt van mijn Herderin En vvreedicheyt,

D'vvelck my bereyt Sulck een torment

Dat de doot sal vvesen d'ent.

+Secretum amoris.

Rarus amator amans: vt amere in amabilis esto Omnibus; à nulla, vis vt ameris? ama.

+Want die my geiren siet, Die en mach ick luchten niet En die ick minne voor my vliet, Snel als een ree,

Des ick in vvee, Midts ick haer derf

Hondert duysent dooden sterf.

(88)

Vreest Nymphe dat in't vvout Veel dertel Saters stout

Haer berghen in het dickxt van't hout, Keert bidd' ick keert,

Ghy vvordt ge-eert Van my altijt,

Vvven dienaer eens verblijt.

F I N I S .

(89)

Liedeken.

Dat niemant min, ont-comen can Ghetuyght dit fabelken van Pan.

Op de wijse: Corante Phylis.

O Cupido vvie had u cracht Te voren oyt soo groot gheacht, Al sijt ghy cleyn, kindts, ende blint, De groote Goden ghy vervvint.

(90)

+Syringa Nympharum, Naiadumque speciosissimam, cũ Pan Demogotgonis filius adamasset, & eam

persequens vsque ad Ladonem Arcadiae flumen, compulisset, ipsa, ne vi castistatem deponere cogeretur, sororum auxilio in arundinem conuersa est, ex qua Mercurij fistula deinceps cōficiebatur.

Den bock-godt Pan door schalckheyt vvert⁺ Met uvven pijl ghevvont in't hert,

Als hy u cracht eens proeuen vvouvv, Maer voor de daet, quam het berouvv.

Syringa hups, in deuchden rijck, In schoont de Iacht-Goddin ghelijck, Want vvie dees maeght sach Iaghen ras.

Die meynden dat Diana vvas.

Den ermen Pan ghevvont van t'vvicht, Aen siend' haer vrindelijck gesicht, Heeft dese Ionghe schoone maeght Verlieft, allomme naer gejaeght.

(91)

+Ghesonghen in't Spel vā Pan en Syringa.

+Syringa recht als Dafphne de Die voor haer eer en maeghdom stre:

Apollo rakende dit dier

Wert eenen groenen Lauvverier.

Alsoo voer Pan oock meer oft, nim, Soo haest als hy haer haelde in, Haer grijpende by Ladons vliet, Omhelsde laes! een hant vol riet.

Wat baete hem sijn droef gheclach Dat hy mismoet ten Hemel sach, Hy maeckte daer sijn Pijp doen af Die hy den naem Siringa gaf.

F I N I S .

(92)

Liedeken.

Tyter claeght dat die hem mint, Haer altijt veyst, doch hem besint.

Op de wijse: Fa la la la la robbe dob bedob, passon melancquolie.

AVra soeten coelen vvint In u heb ick behaeghen, Om dat ghy my jonstich dint Als ick verhidt in't jaghen, Soeckende het speur Van mijn lief die veur Loopt duycken in de haghen.

(93)

Schept ghy Nymphkens u ghenucht In mijn droeue quellagi?

Dat ghy altijt voor my vlucht En berght u in't bosschagi?

Daer hem in onthout Menich Sater stout Belust naer ons vryagi?

Vreest ghy niet ghy domme maeght Dat sy u daer vervvachten?

Keert eer ghy't te laet beclaeght Sy mochten u vercrachten, En u nemen soo,

(Lief al ded' ghy't noo)

Daer vvy soo langh naer trachten.

(94)

T'is de schamte vveet ick vvis Die in u veyst dit haten

Want u hertgen by my is En soeckt met my te praten, Van de minne soet,

Die ons leuen doet

Seer vreuchdich bouen maten.

T'bleeck, doen ick den lesten keer Op uvve boorstgens rusten,

Doen ick u rood' lupkens teer Soo menich vveruen custen, Om noch eens met u Soo te vvesen nu

Soud' my voorvvaer vvel lusten.

(95)

+Tibullus.

Specalit agricolas,

+Hop' belooft my noch gheniet Van haer blosende vvanghen;

+Plaut.

Multa praeter spem scio multis bona euenisse.

+,,Hope troost my int verdriet ,,Als druck my heeft bevanghen, ,,Hope my versterckt,

Hope in my vverckt.

Het vvenschen, en t'verlanghen.

F I N I S .

(96)

Liedeken.

Laura vvenscht vvel Tyters vrouvv, Dan vreest noch oft hy vvaer ontrouvv.

Op de wijse: Wy vvillen niet meer nae Berghem gaen.

HEt heeft een hups besneden knecht Aen mygheleyt sijn sinnen/

Maer al schijnt hy eenvoudich slecht/

Wie siet sijn hert van binnen.

Ist soo nochtans dat hy my mint En meynt van goeder herten/

Soo ist wel reden dat hy vint Vernoeghingh tot sijn smerte.

Vernoeghingh neen; vernoeghingh ja/

Vernoeghingh boven maten/