BIJ HET EEUWFEEST VAN DE GEMEENTEWET

(1)

Zaterdag 7 Juli 1951 • No. 168

Vl\IJBIID EN DEMOCIATIE

, '

De noodklok luidt!

(pag. 5)

WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE

MONUMENT IN LIBERALE STIJL

BIJ HET EEUWFEEST VAN DE GEMEENTEWET

VAN

1851

In deze dagen wordt de afkondiging van de Gemeentewet herdacht. Daarmede is men gekomen op liberaal terrein. De herden- king is de hulde aan een groot liberaal staatsman: Thorbecke. De Gemeentewet is uitdrukking van zijn geweldige vormende kracht en hij heeft er beginselen in neerge~

Iegd, die nog steeds van gelding zijn en in brede lagen van ons volk krachtige verdedi~

gers vinden.

Wilden wij dit artikel niet beginnen zonder er aan te herinneren, dat Nederland in de~

ze week een der grote liberalen in een product van zijn arbeid eert, ^wijwillen evenwèl voort ....

gaan Thorbecke te zien als een groot Neder ...

lander, die gewerkt heeft voor het gehele volk en nu de dankbaarheid oogst van dat volk, niet van liberalen alleen. De dankbaarheid én waardering voor Thorbecke is van alle zijden uitgesproken. Te dezer plaatse willen wij on:ettifds-een enkel woord schrijvenover wat Thorbecke in 1851 heeft gebracht.

• • •

W

anneer Thorbecke de sprekers, die bij de algemene beraadslagingen over het

ontwerp~Gemeentewet in de Tweede Kamer der Staten~Generaal in Mei 1851 gaat beant~

woorden, begint hij als volgt:

"Ik verberg niet, Mijne Heeren, het is voor mij een heuglijk oogenblik, waarop eindelijk een Ontwerp van Gemeentewet bij deze Kamer in discussie kwam. Nauw~

lijks is er een deel van ons publiek recht, dat mijne belangstelling, denkende en doende, sedert jaren, zóó sterk heeft getrokken. Ik ben overtuigd, dat de herziene Grondwet geen gewichtiger onderwerp kent dan dat dezer wet:

ik ben overtuigd, dat er nauwlijks een grooter weldaad aan de natie kan bewezen worden, dan door hetgeen deze wet tracht te bereiken".

Inderdaad, de gemeenten gingen hem aan het hart. Daarvan getuigt o.m. zijn "opstel"

uit 1847: "Over Plaatselijke Begrooting", daarvan getuigt evenzeer zijn practiseren als lid van de gemeenteraad van Leiden. Als raadslid heeft Thorbecke de bestaande ern~

stige bezwaren gevoeld en hij heeft er de nodige lessen uit getrokken. In zijn zoëven genoemde geschrift striemt hij de bestaande misstanden en wijst hij de weg, die moet wor~

den begaan.

* * *

Als men in het "opstel" van 1847 leest, dat Thorbecke schrijft over "een volk, welks kracht eeuwen lang in zijne plaatselijke gemeenten bestond", dan is duidelijk zijn

verzet tegen de weinige invloed, die aan de gemeenten was gelaten in die tijd. Wel had de Grondwet van 1815 geringe mogelijkheid voor andere ontwikkeling ingesloten, maar Koning Willem I was op zeer centraliserende wijze te werk gegaan. Hij benoemde burge~

meesters en wethouders en de gemeenteraden boden zeer weinig verzet. Dat was volgens Thorbecke trouwens ook niet te verwonde~

ren. "Men wordt lid (van de gemeenteraad) niet op grond van ernstigen wil en bekwaam~

heid om de aangelegenheden der gemeente te leiden; maar dewijl men of een naam draagt en tot eene familie behoort, waaraan een zetel in den raad past, of onder deze familiën wensebt zitting te nemen. Een tref~

felijk middel om Raadsleden te hebben, die zonder publieken geest, - zonder reden en overtuiging, uit persoonlijke gunst of ongunst, uit eigenzinnigheid, uit sleur, hetgeen hun

wo~dt voorgelegd, beslissen. Hij; die eens zit, blijft; slechts de dood ruimt op en dwingt tot eene verandering, die zelden vernieuwing

0 "

IS,

Het werd tijd, dat Thorbecke deze zaak in de praktijk aanvatte en het vermolmde stelsel omver wierp.

* * *

I n de Grondwet van 1848 liggen de he~

ginselen. Tegen centralistisch streven wordt gewaakt: samenstelling, inrichting en bevoegdheid der gemeentebesturen zullen bij de wet worden geregeld. Wanneer Thor~

becke aan het bewind komt zal hij aan de voorbereiding dier wet met al zijn energie en bekwaamheid gaan werken. "De Gemeen~

te~wet is het stuk werk, dat wellicht het meest getuigt van Thorbeeke's staatsrechte~

lijke vormkracht", zo zegt de socialist prof.

Kranenburg in zijn bekende boek over het Nederlandse staatsrecht.

Uit Thorbecke' s critiek op het oude leest men reeds de wensen voor de opbouw van het nieuwe. De krachteloze plaatselijke he~

sturen worden vervangen door een raad, die aan het hoofd der gemeente staat en welks leden rechtstreeks door de ingezetenen zul~

len worden gekozen. Aan deze raad worden de regeling en het bestuur van de huishou~

ding der gemeente overgelaten. Niet in het geheim zou de raad vergaderen. "Op het pligtsbesef te vertrouwen, is edel; maar het bedriegt. Tot hoe lagen stand het in geslo~

ten vergaderingen soms daalt, stelt niemand, dan die er in zat, zich voor", zo had Thor~

becke als zijn ervaring in zijn "opstel" van 1847 ons volk voorgehouden. In de Gemeen~

tewet van 1851 - nog niet in de Grondwet van 1848 - is het beginsel der openbaarheid neergelegd.

Maar hoe fraai de constructie van de ver~

tegenwoordiging der burgerij en met hoe- veel waarborgen voor openbaarheid ook om-

geven, dit alles zou nog van onvoldoende betekenis zijn indien de bevoegdheden zou~

den zijn beperkt. Aan Thorbecke' s naam zijn de termen autonomie en zelfbestuur dan ook onlosmakelijk verbonden. Laat men zich ech~

ter niet vergissen. Nooit heeft Thorbecke de zelfstandigheid bepleit in de zin van een absolute onafhankelijkheid. Hij heeft haar steeds beperkt gezien en met name heeft hij de gemeenten steeds beschouwd in het ver~

band van het grotere geheel, de staat: "de gemeente is in de eerste plaats onderdeel van den staat, vervolgens een zelfstandig geheel, een zelfstandig ligchaam in den staat".

De gemeente is wel gevaren bij het systeem, maar ook de staat. Het is zeer te~

recht wanneer Thorbecke op een bepaald moment stelt: "de kracht van het Gouverne~

ment wordt honderdvoudig vermenigvuldigd door het bondgenootschap en het initiatief van de gemeentebesturen". Inderdaad, ^Thor~

~ecke's schepping is gebleken te zijn tot heil van staat en gemeenten beide.

• • *

De omstandigheden, waaronder de Ge~

meentewet tot stand kwam, waren gans andere dan de huidige. Men denke slechts aan de wijzigingen, die zich op het gebied van het verkeer hebben voltrokken. Het mid~

den der vorige eeuw werd nog gekenmerkt door diligence en trekschuit; de spoorwegen waren nog slechts in het stadium van eerste ontwikkeling. De Gemeentewet is in de eeuw van haar bestaan dan ook menigmaal opge~

lapt en bijgespijkerd, niet altijd even schoon.

Men moet ook stellen, dat het vraagstuk der autonomie bijvoorbeeld in een andere phase is getreden. Verder mag men ook ver~

wachten, dat de vorig jaar tot stand gekomen wet met betrekking tot gemeenschappelijke regelingen nieuwe verhoudingen tot gevolg zal hebben. Maar di,t alles neemt niet weg, dat de gemeenten een enorme ontwikkeling hebben doorgemaakt en binnen het kader der getrokken hoofdlijnen ook hebben kunnen doormaken. De taken en het arbeidsveld der gemeenten zijn bij voortduring uitgebreid en het gemeenteleven is sterk geïntensiveerd.

Dat alles is mogelijk geweest onder de bepa ...

lingen van de Gemeentewet van 1851 en dit legt tevens getuigenis af van de vooruitzien ...

de geest en het genie van de staatsman Thorbecke. Er kan slechts dankbaarheid zijn voor hetgeen deze grote liberaal aan ons volk heeft geschonken. In de Gemeentewet heeft hij ons nagelaten een groots monument, en wel een monument in liberale stijl. K.

DE REDACTIE-SECRETARIS

is, gedurende enige tijd, afwezig. Bij wordt vervangen door de heer

G. A. DE RIDDER TE BEILEN, aan wie alle bijdragen moeten worden toegezonden.

(2)

VRIJBEID EN DEMOCRATIE 'r .roLI 1911 ...,. PAG. I

De rechter verloor het pleit bij het gevangeniswezen *

Verkeer, Waterstaat en Binnenlandse Zaken z,n de Eerste Kamer

Op het ogenblik, dat wij ons zetten aan het schrijven van dit overzicht, is het eerste gedeelte van het grote debat in de Tweede Kamer over de belasting-ontwerpen van minister Lieftinck reeds gevoerd, maar ligt juist het beslissende soo.e~te. ,.a,q~eHJk dat, waa.rlo de repüt$ea worden gebouden en de amendementen wordep behanjeld, nog voor ous. Om een algerond geheel te luijpn., ~ wU ^~^~p~gaa.va.n Jder clus voor. de volgende week bowlen en ons, w&t de Twee4e Kamer betreft, thans beperken tot het ontwerp, welks behandeling daaraan vooraf ging, namelijk dat tot vaststelling van een nieuwe Beginselenwet Gevangeniswezen en de daar- lPede samenhangende wijzigingen Jn het Wetboek van Str.afrecbt en het Wetboek van Strafvordering. Een ond.erwerp, Waarmede ~ volk in ziJn overgrote meerderheid - wij mogen zeggen: gelukkig - minder in aan- raking komt dan met de bepalingen onzer fiscale wetten, maar dat toch voor ieder, die epj.ge bela»gstellirlJ h~ft voor de sociale en maatschappe- lijke problemen van !!lijn t\Jd, een vraagstuk is, 4at zijn. soelale en juridische

pwet~n niet J:Qoet rust laàt. ·

''"' _Mecle uit de artilrelen, welke de mede omdat in de verschillende straf-

gestichten ook zeer venchiliende re- giems worden toegeput), had het wet.sontwerp geantwoord: de administratie.

Hiermede nu waren mr. Vonk en een aanUil andere sprekers het in het geheel niet eens. De heer Vonk achtte dit in het geheel geen opportuniteits- zaak, maar wel, degelijk een princi- piële kwestie. J[ij achtte bet systeem van het wetsontwerp op dit punt het op zijn kop utten van de atrafrechtstoepassin.g en als zodanig een teruggang van OJUJe onafhankelijke strafrechtbedeling. Wanl').eer in deze richting zou worden doorge.

om van de normale regeling af te wijken.

Een meerderheid, gevormd door de K.V.P., de .P. v. d. A. en vier leden van de C.H. fractie, onder wie de heer TilanWI, zorgde echter voor een verwerping van het amendement ''an mr. Van der Feltz (C.H.), dat de bovenbedoelde bevoegdheid aan de rechter en niet aan de administratie wilde geven.

Voor de A.R. was dit reden, nu tegen het gehele ontwerp te stemmen.

Tereent o.i, is onze fractie niet zover gegaan. Voor de eindstemming legde mr. Vonk namelijk de volgende "kor- te verklaring" at: "Ik heb gisteren zeer duidelijk doen uitkomen, dat ik het vraagstuk: rechter of administratie in het wetsontwerp volkomen onjuist opgelost acht; ik heb deze oplossip.g toen genoemd een ontsie~

ring .van het wetsontwerp. Ik meen echter, dat het wetsontwerp als zodanig - ik heb da.t gisteren ook doen uitkomen - in dusdanige mate tegemoet komt aan zeer wenselijke zaken betreffende de strafprocedure, dat ik van mening ben, dat wij onze stem tegen dit wetsontwerp moeilijk kunnen uitbrengen. Daarom zullen mijn politieke vrienden en ik vóór dit wetsontwerp stemmen. Ik be- treur echter, dat een dergelijke smet op . dit wetsontwerp is komen te rusten."

Het ontwerp werd aangenomen met 67 tegen 11 &temmen; tegen stemden alleen de A.R.

regeling in de verbinding tussen Den Haag en het Noorden van het land weer veel meer moet worden overge- stapt in QQuda en Amersfoort en hij bepleitte een betere verbinding van Groningen met het Duitae achterland.

Van belang is het, dat de heer Louwes over een eventueel rijverbod voor auto's op Zondag een nadere uitspraak van minister Wemroers wist uit te lokken. Al kon de heer Louwes zich dan wel enigszins be- grijpen, dat er waren, die om psycho.

logische redenen zulk een rijverbod

· opnieuw bepleitten, hij had daarte·

gen niettemin drie belangrijke bezwaren. In d.e eerste plaats ia er een aantal mensen, die zich per auto's verplaatsen ·en die in de week over het algemeen zeer langdurig en hard moeten werken en voor wie de Zon- dag de enige gelegenheid i.s, waarop zij van die auto gebruik kunnen maken tot hun eigen ontspanning. Het tweede bezwaar is, dat men geheel willekeurig ingrijpt in de bestaans- mogelijkheid van tal van restaurants en gelegenheden, die op bet Zondaga- verkeer in belangrijke mate .zijn aangewezen. Het derde bezwaar i.;;, dat men altijd vrij willekeurig een stelsel van ontheffingen krijgt, dat dikwijls onjuiste verhoudingen schept. Ge- lukkig waren de nadere mededelin- gen naar aanleiding van het gespro- kene door onze geestverwant nogal geruststellend. Minister Wemroers verkla.arde, dat, o.a. op grond van de overweging, dat het rijden op Zon- parlenentaire redacteuren der

dagbladen in verband met dit ont-- werp aan hun reis lang.ll een aantal gevangenissen en andere strafge- stichten hebben gewijd, kunnen de lezers reeds voldoende op de hoogte zijn va.n Q.e strekking van dit ontwerp. Het beoogt, om het heel kort te zeggen, door het vervangen van de cellulaire atrat .US regel door ~

verblijf in gemeen.schap gedurende

~ groot deel van de dag, door differentiatie van de versebillende

strafge"ticht~ en door e~ d&a.rm"- de samenhangende seleçtie der ge- detineerden, de veroude.rde wetge- ving op gevangenisgebied weder te d.Qen aansluiten aan een J;n"itenwet- telijk reeds groeienqe praktij}t. D•

nieuwe bepalingen zijn daarbij zo ge- ateld, dat deze nieuwe Beginselen·

wet nu, naar aangenomen mag wor~

den, voor. vele jaren vol.Q.oende de richting zal aangeven, waarin ons gevangeniswezen zich· verder NI hebben te ontwikltelen. ·

·dacht, l!IGUden, aldus de beer Vonk, al- lerlei van partijen vakorganisaties, of van andere min of meer macht uit- oefenende ins!Allingee afhankelijke Jedeft' der administrat,l.e zich min of meer kunnen f&Rt zettea op de stoel

van de onafhankelijke ~'eChter. • * • dag een betrekkelijk gerin~ invloed

• * •

Mr. V o n k, sprekend voor onze fractie, kon dan ook zijn grote instemming met dit ontwerp il'i het algemeen betuigen en noemcle }}et

"een vermoedelijk historische mijl- paal in het Nederlandse gevangeniswezen". In het bijzonder het opne- Jnell in de wet van de beginselen van differentiatie en selectie achtte hij van generale opvoedkundige betekenis en daarmede van buitengewoon belang voor samenleving en veroor- deelden beide. Ondanks de ontwrich- ting der geesten in het huidige we- reldgebeuren doet Nederland er naar het oordeel van onu woordvoerder goed aan, te blijven geloven in de verdere opgang met betrekking tot de bescherming der Silomenieving tegen criminaliteit door deze steeds duidelijker te zien als een dualil!tl- ache taak: het toepassen van ge- strengheid waar nodig en het tegelijk waar mogelijk W'ler opheffen naar hoger plan juist van hen, die Zich vergrepen aan de geboden en verbo-

<Jen, die een ordelijke samenleving nu eenmaal niet kan ontberen. Er is een spreekwoord, dat terecht 1:egt, dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken. Dit spreekwoord geldt ook voor het gevangeniswezen, dat, - wil het effectief blijven - een krachtige methodiek ·behoeft en het beginsel der straf niet denatu- reert, doch tevens, zo enigszins mogelijk, in het belang der samenleving zelf, een helende, genezende functie evenzeer behoeft.

• • •

Geldt dit alles dus de hoofd- strekking van het ont~erp, de heer Vonk moest, evenals de woord- voerders van de A.R., qe C.H. (voor een deel van zijn fractie) en de C.P.N., op een cardinaal punt noch- tans een ernstig bezwaar maken. Op de vraag, of de selectiebevoegdheid aan de rechter of aan de administratie moest worden gegeven, of, met andere woorden, op de vraag of de rechter bij het vellen van ztïn vonnis, dan wel achteraf de administratie, aou moeten vaststellen, naar welk .10ort inrichting een veroordeelde

.2IQU gaan (een belangrijke vraag,

"

..

N^atuurlijk^&'af^de~Vonk toe, dat de rechter zich uiteraard volkomen op 4e hoogte zal hebben te stellen van de wiJze van tenuit- voerlegging in de verschillende gestichten en hij was van mening, dat dit waarlijk geen hek/Jentoer zou blijken te 1:1jn. Voorts merkte hij nog op, dat het er hier niet om ging, of de rechter zich voelt teruggesteld, doch wel om het grote goed der onafhankelijkheid van de rechter. Deze is in staat om volledig onbevooroor- deeld te beslissen, hetgeen naar het gevoelen van de heer Vonk en vele .anderen, bij de administratie niet het geval is. De rechter, zo was zijn slot- conclqsie, is normaal de aangewezen a.utortteit om zaken als deze te behandelen. Slechts wanneer in de praktijk zou blijken, dat het met de reechter niet ging, zou er reden zijn

I n de Eerste Kamer kwamen de h~t ()IJ bet totale benzineverbruik, voriee 'll'Mk. We4r .. twee u 1 ... g~. . bet niet in zijn voornemen lal", . ~...,...: · binnen afzieJtba,re tijd met Yoorst.l·

rijke begrotingen aan. de orde: die len tot invoering van een Zondaga- van Verkeer en Waterstaat en van

Binnenlandse Zaken, benevens nog rijverbod te komen.

een aantal met die van Waterstaat • • • samenhangende begrotingen, waar-

van die van het Zuiderzeefonds wel de voornaamste is. Do heer Louwes (bij de replieken nog aangevuld door prof. Molenaar) bracht bij Water- staat nog vrij uitvoerig de benoe- ming van een nieuwe hoofddirecteur van het K.N.M.I. in De Bilt tel sprake. Beiden bleven op verschillende gronden betreuren, dat niet een meteoroloog was benoemd en dat niet het wetenechappelijke gezag op. het terrein van de meteorologie, maar administratieve en organisato- rische eisen d·e doorslag hebben gegeven. Wat de spoorwegen betreft, betreurde de hee:r Louwes het, dat door een verandering in de dienst-

DEZE BURGER

vindt vacantie dáárom zo ellendig omdat hij dan zo veel missen moet.

Ge gaat argeloos twee weken naar de voet van Himalaya en ge staat daar maar tegen die bergketen aan te staren meti het lege gevoel dat ge twee redevoeringen van ir. Van Dis mist.

Ge zwerft door de woestijn van oase naar oase, doch ergens achter in Uw hart knaagt het gevoel dat ge eenvoudig niet erbij zijt wanneer achter de schermen de politieke partijstrijd gestreden tvoTdt om het burgemeesterschap van Sint Berken- rode-aan-de-Lek. Ge hebt kans, dat ge thuis komt en dat ijs- koud een christelijk-historicus zetelt op de troon van een anti-revolutionna.ir. Zulk een overweging is goed om Uw va- cantie reed$ bij voorbaat te verpeeën.

Ge zoudt op een hulkje de oceaan oversteken, terwijl ze van Uw afwezigheid misbruik maken, om een plaatsvervangende- loco-wethouder te verkiezen. Wanneer ge aan wal stapt stáát ge daar dan maar voor.

Ik kan niet even van huis gaan of de heren Romme en Duynstee brengen hun eigen stand op straat door te gaan standwerken tegen elkaaT in. Ik kom natuurlijk nèt te laat om, met een enkel welgl;!kozen woord, de stand van de stand te redden.

Neen, wan neef' ge de hi11torie wilt blijven volgen. blijft

gij thuis. ·

Ik heb mij daar eens één keer niet aan gehouden. Ging arge- loos een bergtochtje in de Andes maken. Laat nou nèt de heer Jhr. Mr. J. M. M. van Asch van Wijck in de gemeenteraad van 's-Gravenhage een mooie speech gehouden hebben.

Neen, geen vaccmtie voor de goede burger, voor

DEZE BURGER .

B evredigend voor de heer Lou- wes was ook, dat de minister in antwoord op opmerkingen zijner- 1:1jds dienaangaande verklaarde be·

zig te zijn zich een nader beeld te vormen van de nodige bedragen om de wegbeheerders van de z.g. terti- aire en quartaire wegen behoorlijk hulp te bieden in hun financiële Iu.

ten. Eveneens kreeg de heer Louwes de toezegging, dat de minister gaarne wilde overwegen, in hoeverre nog meer aandacht kon worden gewijd aan de voorlichting in het buitenland en in het bijzonder in Amerika om- trent het belangrijke werk der Zut- derzeedrooglegging. Voor de gedach- te van de heer Louwes om naast lle Zuiderzeeraad (waarvoor hij grote waardering had) nog een commissie te vormen voor permanent overleg tussen de georgani~eerde landbouw, de dienst van de Zuiderzeewerken en de directie van de Noordoostpol- der, was de minister niet te vinden, maar hij was wel bereid na te gaan hoe het overleg, dat thans reeds plaats vindt, effectiever kan worden gemaakt.

• • •

Op de puntige en tegelijk char- mante wijze van spreken, waarvan de heer We n d e I a ar het geheim bezit, behandelde deze als V.V.D.-woordvoerder in de Eerste Kamer enige onderwerpen bij de be- groting van Binnenlandse Zaken.

Zijn eerste opmerking gold de sa·

lariëring van het overheidspersoneel.

Uitgaande van de stelling der Rege- ring, dat "de nationale t.rmoedo rechtvaardig moet worden verdeeld", toonde de heer Wendelaar aan de hand van de door de Regering zelve in de bijlage J3 van de Mem. v. Ant- woord verstrekte gegevens aan, dat het inkomen van de (Rijks) werk·

lieden en het lagere administratieve personeel op 15 April 1951 t.o.v. de jaren 1938/39 reëel gemiddeld met 30 pct. is gedaald, maar dat bij ver•

schillende categorieën van "middel- bare" ambtenaren die percentages bedragen 63. 66, 71 en zelfs 87. Ook (vervole op pag. 7),

(3)

ftiJIIElD EN DEliOCRATlE

u..cm WEEK tot WEEK

r

Jhr. VAN LIDTH DE' JEUDE 70 JAAR

Op ZaterdciJ 7 Juli viert jhr. ir. 0.

C. A. van Lidth de Jeude zijn zeventig- ste verjaardag.

De heer van Lidth de J eude heeft steeds, ondonks een zeer drukke maat- schappelijke werkkring, de grootste be~

langsteiUng gehad voor. de publieke zaak.

In het bedrijfsleven is hij tot grote hoog- te gekomen. O.m. is hij directeur geweest van de Nederlandsche Maatschappij voor Havenwerken. Als zodanig heeft hij be- hoord tot die waterbouwkundigen, dieN~ ..

derland een grote nMm in dên 11reemàe hebben bezorgd. Over d4 geh~le wereld heelt de heer van Lidth de Jeude ge- reisd, in vele landen heeft hij gewerkt.

Nog in de tegenwoordige tijd hoort men van grote zakenreizen, die hij maakt, o.m. voor de Biltiton Maatschappij, waar- van hij commissarî$ is.

Ondanks zijn functies in het bedrijfs- leven heeft de heer van Lidth de Jeude ook steeds tijd gevonden voor werkzaam- heden in de partij en in publieke licha- men. Hij heeft aUe stadia doorlopen: hij was lid van de gemeenteraad van Baarn, hij was lid van Provinciale Staten ( 11411- Utrecht en Zuid-Holland), hij was lid van de Tweede Kamer. Grote bekendheid heeft de heer van Lidth de Jeude ook verworven als minister van Waterstaat in het Tweede en Derde Ministerie-Colijn.

Hij is tot het Twee~ Ministerie-Colijn toegetreden als opvolger van ir. J. A.

Kalf!, die was overleden.

Toen de oorlog over ons land kwam in 1940, was de heer van Lidth de JéUde buitenslands. Hij was van een bezoek aan Indonesië nog niet teruggekeerd en is toen naa.r Londen gegaan. Van 15 Sep- tember 1942 tot 23 Februari '45 heeft hij daar deeL uitgemaakt van het Eerste Mi- nisterie Gerbrandy.

Wie de heer van Lidth de Jeude ken- nen, weten dat hiJ steeds een voorvechter is geweest van aanpassing aan gewijzigde omstandigheden. Toen in het midden der

·. denige,. ·jaren moeittikheden in· de Lfbe- ra1e Staatspartij waren gerezen, werd htj voorzitter van een reorganisatie-commis- sie. Na zijn teugkeer uit Engeland in 1M5

was hiJ weer onmiddellijk ttan de gang om de vrijzinnige gelederen te activeren, de concentratie der politiek vrijzinnigen heeft hij met kracht bepleit en bevorderd.

In de tegenwoordige tijd van inter- nationale samenwerking is ook hij weer actief. Wij denken aan zijn arbeid voor de Benelux bijvoorbeeld. Trouwens ook op andere terreinen van internationaal samengaan zijn wij hem, - ook in de jongste tijd - nog tegengekomen. Zijn zeer grote en rijke ervaring in het bui- tenland zijn hierbij van grote waarden;

zijn adviezen zijn steeds van bijzondere betekenis.

Wij besluiten dit artikel gaarne met de heer van Lidth de Jeude geluk te wensen met zijn verjaardag en de wens uit te spreken, dat hij nog vele jaren gespaard

moge blijven. K

~---·J Jl er heugend initiati~l

Jn de pers is enige malen in zeer waarderende zin melding gemaakt van een initiatief van de Wereldomroep. Reeds enige tijd vindei>, namelijk radio-uitzendingen plaats, die voor het versterken van de betrekkingen tussen parlement en volk naar onze mening van de grootste bètekenis zijn.

De Wereldomroep heeft daartoe een uitgelezen gezelschap van vijf parlementariërs uitgenodigd.

Om de veertien dagen komen deze, tot verschillende partijen, behorende politici bijeen. Zij scha- ren zich dan rondom de microfoon en houden een ronde tafelgesprek over de belangrijke vraagstuk- ken, die de publieke opinie bezighouden. Zo werd gesproken over de betrekkingen tussen volk en parlement, over de televisie, over de defensie en over het vraagstuk der emigratie en verder staat nog een groot aantal onderwerpen ter bespreking op het program. .

Interessant is dat de besprekingen onder leiding staan van de voorzitter der Tweede Kamer, dr. L.

G. Kortenhorst, die overigens zelt van ganser harte actief aan de gedachtenwisselingen deelneemt. Ver- der is het anti-revolutionnaire Eerste Kamerlid Algra van de partij, terwijl de fractieleider en voorzitter van de Christelijke Historische Unie, de heét H. W. Tilanus eveneens deelneemt. Voor dè Partij van de Arbeid is ook de vóol'Zitter, de heer Vorrink, aanwezig en voor onze partij neemt drs. Korthals aan de besprekingen deel.

»e Wereldomroep heeft met het organiseren van

deze ronde tafelgesprekken een uitstek~Rd iftitia- tief genomen. Wij zouden echter todl wel eea opmerking willen maken. Niet voorbij gezien kan namelijk worden, dat de Wereldomroep vooral be- luisterd wordt in,het buitenland. In ens eigen land zijn haar uitzendingen zeer moeilijk op te van- gen. Onze vraag is dan ook of het niet mogelijk is de uitzendingen ook voor het binnenland te doen plaats hebben. :Zouden de omroepverenigingen clit niet tez:arn.enlijk voor haar rekening kunnen nemen? Dàt zou een goede mani:f'èstati~ zijn van de eenh(!id die zij welen op te brengen wanneer het gaat om nationale waarden te dienen.

Zeer bedankt!

De pel'lf bevatte vorige week het verlllag vaa ' een zaak, die in kort geding diende voor de president van de rèchtbank te Amsterdam.

Het bestuur van de Stichtirtg 190--!IHS hàd bezwaar aangetekend tegen de naam van eert orga•

nisatie die ten bate van ex-politieke delinquenten optreedt en zich de naam stichting 1945-1950 heeft aangemeten. De woordvoerder van de eerste stichting meende, dat de naam van de tweede bedria- gelijk veel leek op die van zijn organisatie.

In de zaak zelf treden wij niet; de beoordeling daarvan blijft aan de reehter. Wel een enkel woord over hetgeen de woordvoerder van de tweede organisatie, mr. Wolthuis zeide.

Gelijk eertijds misbrtrik makend van het recht op het '9Tije woord heeft ~e gemeend, dat zijn organisatie te vergelijken is met de Stichting 1940 -1945 en daaraan voegde hij enige lompheden toe. ·Zo beseft die man niet, dat zij die door de Stichting '40-'45 worden verzorgd slachtoffers zijn van het verzet, dat gepleegd is tegén een onmense.

lijke overweldiger, terwijl zijn "klantenkl"ing'' de vrienden van die overweldiger waren, die in de ure des geva:ars Koningin, vaderland en volk ill de steek lieten én verrieden.

nat die man nu nog zo spreken durft. getuJgt van de inborst, die zich in de jaren 1940-'45 heeft geopenbaard. Ons volk zal dezulken echter negeren met dezelfde verachting, waa'l'Mede wJj ze in de oorlogsjaren voorbij liepen. Toeft immers waren ze vóór ons "lucllt".

Mr. Wolthuis heeft zijn vrienden en ,.tlanteD- kting" evenwel eén sleehte dienst béwezen. Met dezelfde lorn.pheid als waarmede de bezetters hier rondgingen heeft hij er namelijk de aandacht op gevestigd van de autoriteiten, dat er een groep is, die niets gele~rd heeft' en nóg 'dèzelfde menlaUtelt bézit. Dat is voor de overhéid van veel belang om te weten. Zeer bedankt!

Bravo!

De Centrale Dordrecht van onze partij zond ons een circulaire toe, waarover wij ons zeer verheugen. Wij lezen er in, dat op de laatste algemene vergadering dier centrale is besloten alle afdelingsbesturen te betrekken in een grote actie om te komen tot een belangrijke uitbreiding van het aantal abonné's op ons blad. Het resultaat is nu deze circulaire van het bestuur, die via de afdelingen aan alle leden in de centrale Dordrecht zal worden toegezonden. Alle leden der centrale Dordrecht wordt dus met klem aangeraden zich op Vrijheid en Democratie te abonneren.

Uit deze circulaire citeren wij het volgende:

"De V.V.D. mag zich gelukkig rekenen tot de grotere politieke partijen te behoren. Om deze positie te handhaven, maar veel meer nog, uit ons aller dure plicht haar te versterken, is het zeer noodzakelijk dat er een massa nieuwe abon- né's worden geworven. De Centrale Dordrecht, die van alle 18 Kamercentrales des lands het grootste aantal afdelingen telt, dient hierin een - belangrijk aandeel te hebben. Ja, het moet onze

Centrale •n eer en 'n genoegen zijn voor dit doel met kracht aan 't werk te gaan. Iedere afdeling moet dus nu tot daden komen, en ieder lid der partij evenzeèl'.

Op onze Algemene Ledenvergadering zijn al- lerlei wegen en middelen aangewezen om resultaten te verkrijgen in de zin van: 't werven van abonné's. Natuurlijk laat het Bestuur der Cen- trale aan de Afdelingsbesturen over, hoe zij

•t doel wensen te bereiken, omdat iedere afdeling zal willen rekening houden met eigen plaatselijke en persoonlijke omstandigheden.

Wij willen evenwel er op wijzen, dat het ook mogelijk is, proefabonnementen op het Week- blad Vrijheid en Democratie te nemen voor b.v.

2 maanden tegen zeer gereduceerde prijs. Dit geringe bedrag moet betaald worden uit de af- delingskas. Tegen 't einde van het proefabonne- ment zal zo nodig een persoonlijk bezoek door Bestuursleden der afdeling U worden gebracht.

Wij dienen te bedenken, dat, als het aantal abonné's belangrijk groter wordt, het Weekblad ook nog meer zal kunnen bieden.

Wij hebben redenen om, als deze actie krachtig wordt gevoerd, aan de goede resultaten niet te twijfelen, want:

1. Meer dan ooit in de geschiedenis van ons volk is er de noodzaak om de liberale beginselerr verder en dieper te laten doordringen; ons libe-

rale front moet zich verbreden en verdiepen;

I. een. toenemend aantal partijleden moeten we

7 .JULI 1951 - PAQ. I

intensiever betreieken m 'i uiterst belangrijk staatkundil gebeuren, opdat zij dit krachtiger zullen beleven en waantoor nieuw• erJergie loskomt om de ko:metlde ve:tkie2ingsstrijd met meer succes te kutl.netJ. voeren;

3. het Weekblad, door een vergroot aailtál abon- né's óJ) eetl nog hogér en nog aa:ntl'èkk•lijker

plan gebrácht, kan en zal voor ons allen een gids en eefl bt'On van voorlichting zijn, en ver- breed politiek contact t« stand brengen.

· Om dit alles toept ons Bestuur U allen ó!J t&t daadkracht."

Tot zover de circulaire van de Centrale Dordt, Welke dus aan ieder lid dier centrale wordt toegezonden. Bra9o!

Laten Wij lllflpen, dat zij succes zàl hebben en navolgttig zal tno§én vinden.

Wámteer er dergeliJke acties zijn bi. >zijt! ge-;.

weest, mogttn 1vij er dan kellll.ts van n8frlêft om 2:e ter navolging in ons blad te kunnèn pUbliceret~?

Prettig samengaan

{n zijtl hooldartil!èl beeft on:r:e hóofdre~

vorige week 6(jJt eéll eftkelé opMerking ge- maalrt naar alftlleiding '(Taft l!f4!t ftOgttl onbt'hou1t'èn uitval vu de voonitter vatt ltet N.'f/.V., de 'rode senator Ö6sterhuis. Met zijn uitval tégért lfen. die Zich wagèn te verzetten tegen de bela&Unm>Olltiék

van Li~tinck en tegen diens wetsontwerp inzake toezicht op het credietwezen had hij een nogal opzichtig vriendelijk gebaar gemaakt tegen de voorzitter van c:k Kathoüek.e ~beide~s Beweging.

Diens stelling nemen tegen "de reactie-verschijn- lrélett in de K.V.P. en daarbuiten" had hij, de rode sènator Oosterhuis, toegejuicht. Deze pogfng tot het voeren van hogere politiek - het pogen dus tezamen met de voorzitter '9'ari de Katholieke Ar- beidetsbe\'t'egirtt in één boot te gaat'l zitten - is in r.k. kringen wel all!i!rminst gewaardeerd, vooral in verband met een daad, die de heer OosterbUfs voor ogen werd gehouden en toonde dat de daden van de heren van het N.V.V. met zijn vriendelijke woorden in strijd zijn. Prof. Romme schreef er in zijn Volkskrant telfs een hoofdartikel over.

Daarin zegt )lij o.m.:

"Eilacfe! In dezelfde krant, waarin dit vriett•

denwoord werd gesproken, stond Ook èefi all- der bericht. Een bericht, waarbij het llu niét ging over een woord, maar over een daad:

't wippen van de K.A.B.'er Serrareus, de eai•

ge vertegenwoordiger der christelijke vakbe-o weging, uit de raad van beheer van de Inter- nationale Arbeidsorganisaties, en zijt1 vervan- ging door de N.V.V.'er Vermeulen.

Ja, dit is nu voor de voorzitter van het N.V.V. nu wel een beetje pech".

Tot zover prof. Romme, voor wie dit optreden wel

· niet ·zijn eerste teleurstelling in de samenwerking met de rode heren is!

Wij wijzen overigens op dit gevalletje omdat blijkt hoe de rode heren telkens weer hun rode haan koning willen laten kraaien. Zo is het ook met het wetsontwerp inzake toezicht op het credietwezen. Duidelijk is daarbij, dat zij van een bepaalde noodsituatie gebruik willen maken om mèt het noodverband tevens een brokje - of liefst een brok - socialistische politiek te introduceren.

En in de Internationale Arbeidsorganisatie moest een man van de partij, die bij voortduring blijk geeft met de P.v.d.A. te willen samengaan worden vervangen door een socialist.

Prettig soort samengaan!

't Kan verkeren

JIn de ~ijd van de opkomst van de socialistische bewegmg in ons land, welke geïnspireerd was door de ideeën van Karl Marx, werd heftig te keer gegaan tegen de toen algemeen heersende

b~rippen en gebruiken.

Men ageerde vooral tegen de vier k's, t.w. het kapitaal, de kerk, de kroeg en het koningsehap.

Verder het militarisme niet te '(rergeten. Dit schoot ons te binnen toen we het socialistisch dagblad

"Het Vrije Volk" van 23 Juni doorlazen. Wat zagen we daarin o.m.: Een grote advertentie van Philips inzake kapitaaluitbreiding, een zeer grote advertentie van Bols (eiken dag een glaasje) en een grote advertentie die ons vertelde "Het bier is weer best" (drink's uit .... ).

Een niet minder grote advertèntie van De Ko- ninklijke Militaire Academie behelzende een op- roep zich voor Beroepsofficier te laten opleiden.

Voor wat de kerk betreft zagen we in altijd nog datzelfde nummer van die krant een lange lijst van de "Predikbeurten", terwijl regelmatig bijdragen van predikanten in genoemd blad ver- schijnen.

Voor wat het koningschap betreft geeft ditzelfde nummer, een afbeelding, zij het een oude, van de bekende socialist K. ter Laan, met Koningin WU- helmina, terwijl met publicatie van afbeeldingen Val!_ het Koninklijk gezin .,Het Vrije Volk" voor geen enkel "burgerlijk" dagblad behoeft onder te dQen.

En wat de z.g. "koningsfluimen" betreft, nu die komen tegenwoordig zeer veelvuldig op de socialistische jassen terecht en blijkbaar tot groot genoegen •ran de dragers daarvan.

We willen op een en ander geen commentaar geven, alleen maar zeggen: "'t Kan verkeren".