IR. W. VAN DER HAM

(1)

Donderdag 1 april 1965 - No. 818

en

ATI

Mededelingen over Alg. V erg. Zwolle

Radiorede Mevrouw H. van Someren-Downer

liET ^PI~AN - CALS

Het is ons einde.lijk duidelijk wat men m de knngen van PvdA, KVP en AR verstaat onder openheid in het omroepbestel. Die openheid zal volgens het plan-Cals b~staan mt het toelaten van nieuwe clubJeS, meuwe as- pirant clubs die met 10.000 le~en b~

ginnend een uurtje T_.V.-zendtl)d knJ-

"en en die dan in 2 par het huzaren-

~tukjc moeten uithalen om via dit uur- t). e zoveel o-oodwill te verwerven, dat

b .

zij aan de 100.000 leden toekomen. ~1t

gebeurt onder het mom van geen dis- criminatie tegenover de bestaande omroepen. Nu geloof ik niet, d~t de hut- dige clubs onder dergellJ ke ngoureuze voorwaarden hebben moeten beginnen.

Zij hebben hun honderdduize~den !_e- den verworven in 40 jaar. Kn)gt zon nieuweling ook zo lang de tijd; \Xfel nee. \Vel een stukje onrecht tegenover die nieuweling dus.

\Vat is bovendien het geheim van de aanhang van de huidige clubs, dat is het programmablad en de koppeling lid-abonné. Voelt U zich nu allemaal echt lid? Gebleken is dat in ieder geval niet de meerderheid van de huidige le- denabonnees zich werkdijk lid voelt, men heeft het omroepblad eenvou~!g

als een soort ether-spoorboekje. Er ZIJn nu eenmaal steeds minder mensen, d1e het logisch vinden dat ze voor h~t genieten van cultuurmedia als rad10 en TV in een club moeten. Dus rijst de vraaa -_b en dat is van doorslaggevend _. belang bij de openheid Cals - IS er nu nog ~el een potentieel res.~rvoi~ voor nieuwe clubs? Dat is op ZIJn mtnst te betwijfelen. Van de 3 miljoen gezin- nen en 400.000 alleenstaanden is ongeveer 2 miljoen aangesloten bij een omroep, of beter gezegd abonné op een omroepblad. Er is dus een zeer grote groep, die er kennelijk niets voor voelt om na betaling van kijk- en luistergeld nog eens lid van een club te worden.

We leven nu eenmaal niet meer in de 20-er jaren, de clubgedachte was in die tijd misschien logisch, in de huidige veel opener maatschappij neemt die snel af. \X'aarom zou men zich in clubs laten dwingen om naar de TV te kij- ken, om voorgelicht, geamuseerd te Worden. Men wordt toch ook geen lid Van c:en club om van andere cultuur- uitingen te genieten. Dat is eenvoudig een anachronisme. Het is dan ook - en dat is erger - geen eerlijke póging tot het inslaan van nieuwe wegen, tot echte openheid. Met dit plan kan er heel misschien - niet eens zeker - een enkel onbeduidend clubje ontstaan,

een nieuw zuiltje. De omroepen kunnen dan hun handen in onschuld wassen en zeggen: Nu is de ether ?pen en nu komt er bijna niemand of memand.

* *

Het is wel duidelijk, dat de VVD aan een dergelijke manoeune, een deruelijke schijnvertoning niet

b . 1

heeft willen meewerken. W te ec lte openheid en vooral nieuwe _wegen be- looft, bedriegt eenvoud tg ZIJn kiezers, als hij aan zo'n doorzichtige opzet mee- werkt als nu gepresenteerd wordt. De- zer dagen zei de socialist Tans v?o_r de V ARA, dat de kater over de cns1s er bij de VVD er al wel was. Ik kan hem rYeruststellen, men krijgt echt geen kater als men weigert aan schijnver- toningen mee t~ werken, als men wei-

<>ert zijn principes op te geven. Voor

~ns is de geestelijke vrijheid, zijn nieuwe wegen bij de belangrijkste commu- nicatie~1iddelen van vandaag essentieel.

In 1954 nam de liberale jongerenorga- nisatie al een resolutie aan voor een nieuw omroepbestel. De VVD heeft niet opgehouden te ijveren voor een ander bestel naast het bestaande. Als men het ons onmogelijk maakt hier ook maar iets van te verwezenlijken, dan passen wij. In Nederland zal er altij~

aereaeerd moeten worden door coali-

b b .. D

ties, door combinaties van partiJen. at betekent, dat deze partij en elkaar er- gens moeten vinden, dat. heet. dan een compromis. Ivien kan met eisen, dat zijn haan koning kraait, men moet bereid zijn de ander tegemoet te komen.

Bij de besprekingen van het omroep- vraaastuk weigerden de anderen een-

b .

voudig ons ook maar Jets tegemoet te

LUISTERT EN

komen, er was geen ruimte voor een compromis, de heer Geertsema _heeft dat duidelijk .gezegd. Het is miJ dan ook duister, hoe men ons van onrede·

lijke veeleisendheid kan beschuldigen.

De heer Geertsema was bereid een be- middelingsvoorstel van de heer Beer- nink in zijn fractie te brengen, AR en KVP weigerden zelfs dat. \X'ie is er nu onredelijk?

* *

En toch, het had zo mooi kunnen zijn, het had zo goed ge~egeld

kunnen worden, zonder dat er Iets te kort werd aedaan aan de rechten van de omroep,~renigingen. ^{Bij d_e}eno_n~e

technische ontwikkelingen zou het JUISt nü mogelijk zijn geweest nieuwe wegen in te slaan. Naast het bestaande club- bestel, om het zo maar te noemen, zouden we een andere opzet hebben kunnen realiseren noem het een BBC, in ieder geval e~n orgaan, dat rekening houdende met de behoeften en wensen van het publiek, ongeacht de levensbe- schouwino- een programma had ver- zorgd. 01~ rekening te houden met Uw wensen en behoeften kan men betere maatstaven hanteren dan clubs. Het is vrij eenvoudig om een kijkdichtheid .. te meten. PTT heeft hiertoe de mogeliJk- heden. In Londen gebeurt dat geregeld.

Men kan dan aan de weet komen, aan welke programma's de meeste behoefte bestaat. En dat zijn dan niet de plat- vloerse programma's waar U dames en heren, dat grote publiek - U weet wel - volgens insinuaties in Hilversum, het meeste van houdt. Men slaat Uw smaak daar nu eenmaal niet hoog aan.

Uit geen enkele statistiek of enquête blijkt het, maar het wordt toch maar

KIJKT NAAR . . . .

Radio-uitzending VRIJDAG, 9 APRIL a.s., van 20.05-21.00 uur, over de zender Hilversum I (402 m).

Openingsrede Algemene Vergadering, Buitensociëteit Zwolle, door mr. W. J. GEERTSEMA,

voorzitter van de Tweede Kamerfractie.

Televisie-uitzending MAANDAG 12 APRIL a.s., van 20.20-20.30 uur Nederland I.

Spreekster: mevrouw HAYA.VAN SOMEREN-DOWNER, lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Radio-uitzending DONDERDAG 15 APRIL a.s., van 18.20-18.30 uur, over de zender Hilversum I (402 m):

"DE STEM VAN DE V.V.D."

(Zie pag. 2)

beweerd. Wel blijkt er een grote be- . hoefte te bestaan aan actuele voorlich- ting, documentaires, toneel, amusernent van goed gehalte. \Vie serieus met deze behoeften rekening houdt, kan een uoed harmonieus programma opbou-

~en. Een programmabeleidsorga;n zal hier verantwoordelijk voor zijn, wilar- bij er tevens plaats zal zijn dat minder- heidsgroepen met specifieke be,hoeften aan hun trekken komen. Op zon WIJZe dient men de culturele democratie, een democratie waarbij iedereen zo veel mogelijk deel heeft aan uitingen van cultuur. Het aaat om behoeften dte _b _..

dwars door de politieke partiJen en godsdienstige groeperingen heen lo-

!)en. \Xfie radio en TV_ als verl~_ngstuk

ken wil zien van politieke partiJ en, zo-

als het op het ogenblik het overgrote deel der omroepen is, miskent de enor- me mogelijkheden. Wie politiek denkt over de omroetl, -komt nu eenmaal 111ct toe aan de vra~g. hoe deze mogelijkheden het beste gebruikt kunnen worden, hij komt niet verder dan het getal.

* *

De VVD wil geen 6e of 7e zuiltje.

Dat verergert alleen maar de opsplitsing en versnippering, .. die zo onwezenlijk zijn voor deze tl)d. De VVD wil ook geen liberale zuil erbij, zoals wel eens beweerd wordt. Als we dat hadden gewild, hadden we het al lang gedaan. \Xfe willen een principieel andere aanpak, naast het bestaande, waarbij niemand iets te kort wordt gedaan. Indien men in de omroepwereld stelt, dat wij de omroepen naar het leven staan, dan heeft dat alles te maken met het slechte geweten en de angst daar, maar niets met onze bedoe- lingen.

Bij die angst hoort dan ook het ver- dacht maken van de voorstanders van het andere. "Zij willen via de reclame de omroep uitleveren aan de dikke portemonnaies". Nu weet iedereen, dte zich daarin verdiept heeft, dat goede TV enorm duur is, er zijn eenvoudig geen grote sommen mee te verdienen.

Reclame moet er wel komen om aparte redenen, daar is men het trouwens over eens. Het voornaamste is - en ik heb dat altijd primair gesteld, zowel in de Kamer als er buiten - dat er goede TV gemaakt wordt, dat er met Uw behoeften rekening gehouden w?rdt, dat ~r

naast de levensbeschouwelJj ke verpoli- tiekte omroepen waar men andersden- kenden dag-in, dag-uit zwart maakt, iets anders komt, waar dat niet gebeurt.

Onze opzet is eerlijk e~ is te go_ed om te ruilen tegen de schiJnopenhet cl van Cals. Nog geen 2 jaar geleden sto~:d de heer Cals medeverantwoordelijk voor de nota-Scholten op een geheel ander standpunt dan thans. Toen met- selde hij de ether niet dicht met h~t

heilige getal. Nu wel. Bij de KVP Is een dergelijke zwaai aan de rekstok kennelijk een kleinigheid. Wij passe11 daar voor.

(2)

WIJHElD EN DEMOCRATIE

IN GESPREI(

^MET

IR. W. VAN DER HAM

De afspraak was, dat wij hem zouden spreken te zijnen kan- tore, in het ingenieurs- en architec- tenbureau vh. J. van Hasselt en 0.2 Koning, aan de Berg en Dalseweg te Nijmegen, maar ir. W. van der Ham gaf er bij nader inzien toch de voorkeur aan het onderhoud in zijn woning te l~ten plaats vinden.

In zijn auto reden we door de rui- me buitenwijken van de. Keizer Ka- relstad tot aan de grens van de gemeente Groesbeek, waar zijn villa Camorta de indruk wekt van een echte 'refugio' lemidden van bos- schages. Raadselachtige naam: Ca- morta. Maar het raadsel werd spo•cdig opgelost. In de antichambre, die de hall verbindt ~met de woonkamer, passeerden we een midden-19de- eeuws schilderij van een rank stoom- schip op een romantisch golvend·c zee.

het ss Camorta van kapitein Willem van der Ham.

"Het schip van n1ijn grootva·der,"

verklaarde onze gastheer. Gedurende het gesprek zou steeds weer blijken hoe sterk de band is di·e hem bindt aan ouders en familiegeschiedenis.

Argentijn

Op 9 augustus 1914 - kort na het uitbreken van de eerste wereld- oorlog in Europa- werd Willem van der Ham te Buenos Aires, de Argen- tijns·e hoofdstad, geboren. Zijn vader, een jurist, was daar administrateur van een maatschappij die land be- heerde. Ofschoon er geen ander dan Hollands bloed door zijn aderen vloeide, werd hij toch - alleen van- wege het feit dat hij in Argentinië het levenslicht aanschouwd·e - ge- acht een Argentijn te zijn en slechts door bemiddeling van de Nederlandse consul gelukte het, de naam Willem (in plaats van het Spaanse Guiller- mo) in het ge boortepegister te krij- gen.

r·---"'\

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

Voorzitter Redactie-commissie:

mr. L. Meijer.

Redactie-secretaris: G. Stempher.

Adres: Gooiergracht 163, Laren (N.H.). Telefoon (02953) 35 63.

Administratie:

Postbus 43, Amersfoort. Tel. 1 34 25.

Voor het zenden van advertentie- gelden u i t s 1 u i t e n d Postgiro no. 245103 ten, name van de Pen- ningmeester van de stichting "Vrij- heid en Democratie" te Amersfoort Losse nummers 20 ct

Voor advertenties wende men zich tot de administratie.

_______

^../

Drie jaar later kreeg vader Van der Ham heimwee naar het oude land en zo reisde het kleine gezin met een schip vol Duitsers - Zuid-Amerika had toen juist alle betrekkingen met het Duitse keizerrijk verbroken - Europawaarts. Voorlopig vestigde zich de Van der Hams in Amsterdam, waar de pater familias - van huis uit verbonden met alles wat naar marine en koopvaardij zweemde - een betrekking bij de Koninklijke Neder- landsche Stoomboot Maatschappij aanvaardde. Enkele jaren later ver- huisde het gezin naar het rustiger Helmond.

In deze vooruitstrevende Brabantse industrieplaats heeft d,e zoon Willem zijn schooljaren doorgebracht. Op z'n

16de jaar deed hij met goed gevolg eindexamen en omdat hij nog te jong was voor de studie stuurde zijn vader hem naar een kostschool in Engeland, in een kleine plaats even ten noorden van Cant•erbury, waar hij één jaar verbleef. In 1932 begon de studie aan de Technische Hoge- school te Delft. Zeven jaar later was hij civiel ingenieur en begon - na een korte militaire diensttijd - als burger bij de Geni-e te werken.

Aan de Grebbelinie

Tot Zijn eerste taken behoorde het volbouwen van de hele Grebbelinie met honderden kaz•ematten.

Vervolgens was hij enige tijd Werkzaam bij een ingenieursbureau te Groningen en kwam daarna - in volle oorlogstijd- bij de Gemeente- lijke Drinkwaterleiding te Amster- dam die - als onontbeerlijke instel- ling - door de Duitse bezetter werd ontzien. Toch werd hij op zekere dag door de Duitsers gegrepen en in de Scheveningse strafgevangenis, het zgn. Oranjehotel, opgesloten. Het bleek echter, dat zijn ware illegale acties onbekend waren en dat men hem ten onrechte beschuldigde van

MEDEDELINGEN OVER DE ALGEMENE

VERGADERING 1965 TE ZWOLLE

FEESTAVOND

Na afloop van de vergadering van vrijdagavond 9 april zal door de Ka- mer-Centrale Zwolle, in samenwerking met de afdeling Zwolle, aan de afgevaarc:!igden ter Algemene Verga- dering een feestavond worden aan- geboden.

Deze feestavond zal worden gehouden in de zalen van Hotel Wien- tjes, gelegen recht tegenover de Buitensociëteit.

LOGIESCOMMISSIE

Afgevaardigden ter Algemene Ver- gadering op vrijdag 9 en zaterdag 10 april a.s. in de Buitensociëteit te Zwolle· kunnen zich desgewenst voor logies wenden tot de door de afdeling Zwólle-Zwollerkerspel ingestel- de logies-commissie, die bestaat uit de heren H. C. W. R. Korendijk, Hor- tensiastraat 99, tel. 16093, en A. J.

Tom, notaris, Eekwal 18, tel. 15876, te Zwolle.

PARKEERRUJMTE

In overleg met de leiding van de verkeerspolitie te Zwolle zullen de afgeva&rdigden van onze Partij-.lf- delingen, die per auto naar Zwolle reizen, parkeergelegenheid vinden in de tuin van de Buitensociëteit, waar onze Algemene Vergadering wordt gehouden.

Om tot parkeerruimte in de tuin van de Buitensociëtei1 te worden toegelaten is het noodzakelijk, dat de auto's kenbaar zijn aan een spe- ciaal parkeerembleem. Op de achter- zijde van dit embleem is de route naar de Buitensociëteit duidelijk aangegeven.

Deze parkeeremblemen kunnen gratis bij het Algemeen Secretariaat worden aangevraagd. De toezending geschiedt in volgorde van binnen- komst der aanvragen.

Wij maken de afgevaardigden van onze Partij-afdeling er op attent, dat de Buitensociëteit is gelegen recht tegenover het station te Zwolle, zodat voor degenen, die per trein reizen, het vinden van de vergaderza- len geen moeilijkheden zal opleveren.

1 APRIL 1965- PAGINA 2

dingen die hij niet gedaan had, zodat hij na verloop van enige tijd op vrije vo·eten werd gesteld.

Met een zekere vertedering denkt de heer Van der Ham nog altijd terug aan de tijd die toen aanbrak:

die vreemde tijd toen hij op de Prin- sengracht woonde en zich opgenomen voelde in die gemeenschap van eens- gezinden-in-'t-verzet, waarin iedereen iedereen om zich heen kon ver- trouwen.

In de02mber 1945 vertrok hij naar Nijmegen om werkzaam te zijn bij het architecten- en ingenieursbureau (dat in 1879 als waterbouwkundig bureau was opgericht), waar hij drie jaar_ later het compagnonschap zou àanvaarden, een betrekking die hij tot nu toe met grote energie heeft vervuld.

"Nijmegen,"aldus ir.Van der Ham,

"is een bijzonder prettige plaats om er te werken en te wonen. Een stad die voor alles en allen openstaat en waar ook een echte stadsgeest heerst.

Je hoeft je er nooit te vervelen er is altijd wel iets belangrijks te do~n."

P olitiehe loo phnrm

In Nijmegen werd ook de grond- slag gelegd voor een politieke loop- baan. Van het begin af aan was ir.

Van der Ham geïnteresseerd in het streven van de "Partij van de Vrij- heid". Het "lib-erale gevoel" zat er trouwens al in, want zijn vader had zitting voor "Gemeentebelangen" (de liberale partij) in de Helmondse gemeenteraad en thuis had hij dit beginsel leren aanhangen als 'de' voor- waard·c voor een waarlijk-vrij-mens- zijn. Het duurde niet lang of hij nam zitting in het bestuur van de VVD, afdeling Nijmegen, waaraan de naam van mr. P. H. Beets - die jaren- lang in de gemeenteraad een één- mansfractie vormde- voor altijd als stimulerend element verbonden blijft.

Zelf voelt ir. Van der Ham weinig behoefte om gemeenteraadslid te worden, ofschoon hij de grootste bewondering heeft voor wat de twee leden (voorheen drie), die in deze overwegend r.k. raad het liberale beginsel verdedigen, verrichten.

,Onze leden in de raad houden voortdurend contact met het afde- lingsbestuur en voor iedere ge- m·eenteraadszitting komen wij. met nog enige belangstellenden (ook st u- denten van de Nijmeegse universi- teit), bijeen om de agendapunten te bespreken; dit is altijd een bijzonder vruchtbaar contact gebleken, we zijn er heel blij mee "

Tw·ee jaar geleden werd ir. Van der Ham tot hoofdbestuurslid van de VVD en als regionaal vertegenwoor- diger van de kieskring Nijmegen gekozen, een belangrijk gebied dat zich zo ongeveer van Loevestein tot achter Winterswijk uitstrekt (enkel-e gedeel- ten, zoals Arnhem, niet meegere- kend) en waarin heel veel liberalen wonen, die de zaak van de partij met enthousiasme voorstaan. Dit en het voorzitt·erschap van het afdelingsbe- stuur Nijmegen, geven ir. Van der Ham natuurlijk veel werk te doen.

Daarbij wordt hij krachtig gesteund door mevrouw Van der Ham, die ook zelf als hoofdbestuurslid van Vrou- wex{belangen, qe liberale gedachte in brede kring uitdraagt zoals zij dit bij d-e opvoeding van haar twee school- gaand-e jongens binnen de muren van het zonnige huis Camorta doet. "Mijn man en ik", zei zij ons bij het af- scheid nemen, "zijn ervan overtuigd, dat opvoeding van kinderen in liberale beginselen van het allergrootste nut is. Wij hebben zelf beiden . van zo'n opvo·eding mogen genieten en we zijn er altijd dankbaar voor geweest."

Bslr

(3)

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

TIJD

* * wanneer men het tijdsein van

* de Radio vergelijkt met de klok van de Televisie, stuit men soms op twee minuten verschil. Gedurende deze Kabinetscrisis weet men het meer dan ooit: er zijn in Nederland gron- dige controversen omtrent het radio- en tv-beleid. Bij dit alles zijn beginselen in het geding. Los daarvan is het de hoogste tijd, dat er tenminste omtrent de tijd zelf eenheid bestaat.

2000

* * in het jaar 2000 zal iedere. vol-

* wassen Nederlander zijn eigen auto hebben. Dit heeft prof. ir. J. Vol- muller verklaard tijdens het congres van het Ned. Instituut voor ruimtelij- ke ordening en volkshuisvesting. Om de chaos te voorkomen - aldus ongeveer de hoogleraar met de vooruit- ziende blik - moet men in het bijzonder aandacht schenken aan het zakelijk personenvervoer, dat vooral per auto geschiedt. Woon-werkver- voer, woon-winkelvervoer kan men onder bepaalde omstandigheden beter overlaten aan fiets, bromfiets en een goed geregeld openbaar vervoer. Dat is stellig juist. Ook zullen op korte termijn behoorlijke parkeervoorzienin- gen (parkeergarages) onontbeerlijk zijn om de stadscentra bereikbaar en berijdbaar te houden.

Over het jaar 2000, wanneer dus iedere volwassene gemotoriseerd zal zijn, maken wij ons wegentechnisch enige zorgen. Tienbaans-autowegen, zoals eveneens ten congresse bepleit, prachtig. Maar hebben wij daarvoor

"ruimte" in Nederland?

Tot slot onze "eigen" voorspelling.

In het jaar 3000 zal iedereen een heli- copter hebben. Vroede vaderen, denkt nu reeds aan verkeersvoorzieningen bij deze speciale slag in de lucht.

BEVRIJDING

* * Nederland begint zich op te

* maken het vierde lustrum van de Se mei te vieren, nationaal en in elke gemeente afzonderlijk. Helaas wordt daarbij niet overal die eensge- zindheid bereikt, waarvan zovelen in de oorlogsjaren hebben gedroomd. Zo heerst er in Rijssen grote verdeeldheid over de opvoering van het openlucht- spel "Bazuinen van Jericho", van Ben van Eysselstein.

"Waar haalt de Oranjevereniging het lef vandaan, om dit stuk met een Bijbelse naam op het programma te zetten?" zo fulmineerde de SGP-fractie in de gemeenteraad. "Er wordt nog in gevloekt ook." Op het antwoord dat de regisseur de vloeken eruit had ge- haald, kwam slechts als repliek: "Zie je wel, dat het een vies stuk is!"

De bazuinen zullen straks toch schallen in Rijssen, maar SGP-ers zullen daarbij niet aanwezig zijn. Mis- schien zijn die nog niet echt bevrijd.

STIJllOOS

* * Na de brandweer- en andere

* conflicten in vorige jaren heeft het Brabantse Asten zich dezer dagen opnieuw met een onverkwikkelijke affaire in het nieuws gebracht. Een jaar geleden ging in deze gemeente de secretaris met pensioen. De raad besloot toen, dat de man in zijn ambts- Woning mocht blijven wonen. Vorige lnaand stelde het college van B. en w.

Plotseling voor, de voormalige ge-

~eentesecretaris alsnog uit zijn wo- ntng te zetten. Terecht echter heeft thans de raad dit voorstel verworpen.

Eén van de leden noemde het een aanslag op het leven van de oud-secretaris, een ander meende, dat B. en

~· een "vunzig spel" speelden. Deze erminologie voor rekening van de raadsleden latend, kunnen wij aan het optreden van Astens hoogste college kzeker niet het predikaat "stijlvol" toe-

ennen.

~~~~~~~~~~~~~~~

ALGEMEEN SECRETARIAAT

V.V.D.

Koninginnegracht 61 's-Gravenhage Telefoon ( 070) 60 48 03

(3 lijnen) Giro 67880

1 APRIL 1965 - PAGINA t

HET PAASEI· VAN MR. CALS

De kabinetsformateur mr. Cals heeft, daartoe geprest door journalisten, de hoop uitgesproken vóór Pasen met de formatie gereed te zullen zijn. Tegelijkertijd schatte hij zijn kansen van slagen op 25 per- cent. Vóór het aether-accoord tussen de K.V.P.-, P.v.d.A.- en AR-fracties gaf hij een veel lager percentage. In ieder geval kan men, althans op het ogenblik dat wij dit schrijven, de stand der formatie brengen onder de formule: één kwart Paasei.

Dat aan het plan-Cals betreffende de televisie- en radio-problemen, zoals dat dinsdag bekend werd gemaakt, werkelijke openheid ont- breekt, het is een ieder duidelijk, die, niet behept met zuilige taboe's, dit gehele televisie- en radio-drama met objectiviteit beschouwt.

Geen wonder overigens, dat mr.

Beernink en zijn C.H.-fractie zich in een vorig stadium der formatie zich niet hebben willen vastleggen op principiële beslissingen omtrent het netelige aether-vraagstuk. In hoe- verre de C.H.-leider op het stuk van regie dir-ect na het optreden van for- mateur mr Cals een forsere houding had moeteil aannemen, onttrekt zich aan onze beoordeling. Al is er een zeker vermoeden, dat op het stuk van bindingen, waarop de C.H.U. niet ge- brand is, de fracti-e eerst later met een duidelijke mening naar voren is gekomen.

* *

Wat het radio- en TV -compromis betreft, meende het Vrije Volk, dat het aether-probleem

"zo snel mogelijk, zo royaal mogelijk, en zo zindelijk mogelijk" moet worden opgelost. De "zind·ehjkheid"

wordt dan nader toegelicht. Het blad bedoelt daarmee, "dat niet elke nieuweling die zich aanmeldt onmid- dellijk of over enige tijd een betere positie krijgt dan de organisaties die al tientallen jaren de steun van grote bevolkingsgroepen hebben." Het Vrije.

Volk denkt blijkbaar: Beati possi- dent·es, gelukkig zij die bezitten. Op zichzelf een vreemd standpunt voor een anti-kapitalistisch blad. Ook wil het ons voorkomen, dat de Hollandse deugd der zindelijkheid hier nauwe- lijks ter zake dienende is.

* *

Nu de P.v.d.A. van zins is vaste vo·et te verkrijgen in het re- geringskasteel worden er van di-e zijde een aantal niet geringe eisen naar voren gebracht. Socialisatie van het verzekeringsbedrijf, van de ban- ken en van de Hoogovens, inclusief Breedband. Ziehier een greep uit de verlangens, welke oud-minister Hof- stra op een partijvergadering heeft geuit. De socialistische heer Hofstra vervult een 1-eidend·e positie in het Verolme-concern. Of dat in een later stadium ook nog voor socialisatie in aanmerking komt? Maar in ernst, het is duidelijk, dat de P.v.d.A. niet voor spek en bonen wenst mee te doen in de nieuwe regeringsploeg.

Interessant is ook, dat eveneens in Het Vrije Volk gepleit wordt voor een "ander" beleid dan het Kabinet- Marijnen heeft gevoerd. Het socia- listisch orgaan denkt bij de "grote koersverandering, waarbij de liberalen worden vervangen door de socia-

listen" zelfs aan nieuwe verkiezingen. Maar het n1.eent, dat een beroep op de kiez·ers "w-einig uitsli.Iitsel" zou hebben gegeven. Dat zou nog wel eens anders "kunnen uitlopen, dan Het Vrije Volk denkt. Overigens begrij- pen wij zeer zoed, dat nu er geen conflict was tussen reg~ring en Ka- mer, nieuwe verkiezingen het laatste redmiddel zouden moeten zijn.

* * *

- wanneer er dus op de gewone wijze, dus over ongeveer twee jaar, eerst verkiezingen zullen' zijn, is het interessant na te gaan, wat de positie van de AR. bij de stembus zal zijn. Mocht het dl-ie- partijen-Kabinet van K.V.P., P.v.d.A en AR.P. tot stand komen, dan schijnt ons een nieuw zetelverlies voor die laatste partij ook zonder Delphisch orakel gemakkelijk te voorzien. Nàtuurlijk kan er in die twee jaren nog van "alles" gebeuren. Maar, zoals mr. Van Riel op een vergadering van de Liberale Studen- ten Vereniging Amsterdam met reden opmerkte: doe AR.P. vergeet in haar voorkeur voor samenwerking met de P.v.d.A., dat haar aanhang voorna- melijk uit kleine zelfstandigen bestaat. En die zullen weinig gelukkig met een samenwerking met de socia- listen zijn.

Ook zullen diegenen in de AR.P., die dromen van één Protestants- Christelijke Partij de feitelijke schei- ding tussen A.R. en C.H. met zeer lede ogen zien. Bovendien zal in het A.R. ·kiezersvolk stellig een verschui- ving plaatsvinden ten voordele van de Staatkundig Ger-eformeerden en het Gereformeerd Politiek Verbond.

Intussen, dit alles is op het ogenblik voor de AR. zeer sombere toe- komstmuziek.

* * *

Zoals bekend heeft mr. Cals de formatie in verschillende fa- sen ingedeeld. Deze week moesten voor de drie fracties, die het eens waren omtrent de aether-problemen, de punten van het basis-programma aan de orde komen. Daarbij zullen zij stellig harde noten te kraken hebben gekregen. Men denke slechts aan hachelijke zaken als het huurbeleid, een eventuele prijsbeheersing van onroerend goed en eigenlijk de gehele sociaal-economische politiek.

Wanneer deze klippen gepasseerd zijn en het -regeringsprogram althans in grote lijnen is opgesteld, ko.mt de moeilijke kwestie van de zetelverde- ling. Daarop zijn in ons vaderland vele formaties gestrand. Mr. Cals is blijkbaar vóór alles van zins de vaart in deze formatie te houden.

Of het ook een behouden vaart zal zijn, zal men waarschijnlijk - vóór Pasen - w'"ten.

Discussie-avond afdeling Utrecht

L.M.

Maandag 5 april a.s. zal de afdeling Utrecht in· het Domhotel aldaar, een discussie-avond houden, waartoe is uitge- nodig<I drs. J. Boersma, Soc.-Econ. mede- werker bij het C.N.V.

Onderwerp: "Vermogensaanwasdeling", terwijl uit onze afdeling mevr. mr. A.

Blaauw, ir. G. Boschloo en de heer M. M.

Broers aan het debat zullen deelnemen.

•••ooeo.eoeeeeeeeeoeee .... ••••••••••• ... .

. ^. .

I :

I

~ ~~~kud!:'w~,~?.:~n~e~v~~~~~avolg~

^i!!l::.

I

aanbevelen! Van een mevrouw uit Hardinxveld, die op 2 juni a.s. : 54 jaar wordt, ontving ik een bijdrage van f 54,-. Vanzelfsprekend wensen wij allen deze met onze Partij medelevende geestverwante een bijzonder geslaagde verjaardag toe. Ik hoop dat haar mooiste geschenk op de avond van de tweede juni een klinkende overwin- ning van onze Partij bij de Rijnmondverkiezing zal zijn.

Verder wil ik met grote dank wederom een aantal giften van onze Partijafdelingen vermelden. In de eerste plaats de afdeling Hummel/Keppel: f 50,-. Bravo! De afdeling Boskoop: f 50,-. Har- telijk dank! En onder het motto: Amsterdam helpt Rotterdam, ontving ik van onze Amsterdamse Partijafdeling een gift van f 2.000,-.

Hieruit blijkt, dat ondanks sommige uitlatingen tussen de burge- meesters van deze beide steden de verhouding tussen onze Partij- afdelingen bijzonder goed te noemen is.

Ook een aantal leden en geestverwanten deed mij deze week weer een gift toekomen. Ik ben allen, die mij financieel steunen om van de Rijnmond-verkiezing een succes te maken, buitengewoon dankbaar.

Ik doe een dringend beroep op al onze Partijleden waar mogelijk te helpen de tweede juni tot een onvergetelijke dag voor onze Partij te maken.

U weet het: op giro 67880 ten name van de Secretaris van de V.V.D. te 's-Gravenhage kunt u uw gift voor dit goede doel kwijt.

i

SIDNEY J. VAN DEN BERGH i I

I

Penningmeester

Mr. M. V. te A. f 5,-; Mej. A. A.G. teE. f 25,-; Mej. M. J. A. R.-U. te

I

A. f 10,-; L. A. te A. f 100,-; Mevr. Mr. L. J. B.-W. te A. f 25,-; G.

J. L. R. te 's-G. f 5,-; W. A.P. F. L. D. te A. f 10,-; Drs. A. M. B. te N. f 10,-; G. R. te 's-G. f 25,-; Mevr. E. P.:-R. te 's-G. f 25,-; Mevr. ~~ .. , C. E.V.-V. te H. f 10,-; A. de V. te A. f 25,-; ^Th.C. B. te A. f 5,-;

Drs. A.-H.v. R. te B. f 10,-; Mevr. Ir. M. P.-B. teW. f 25,-; Mr. M, C. B. teW. f 25,-; D. W. K. te H. f 10,-; .Ir. C. P. G. te G. f 10,-; Dr. 1

S. K. te A. f 25,-; H. J. T. C. v.H. te H. f 1,-; J. A.W. U, te A; f 5,-;

I

Mr. Dr. H. M. te R. f 25,-.

•••••-•• ... _._._._,_e_ee_M_II_O_II_O_IOie_e_e_e_l_l_leoee_eH_ee•.••-•••••••••••••.•••••••••••••••;••••

(4)

VRIJHEID EN DEMOCRATfll: ...

I(RITISCHE SCHIJNWERPERS OP ONS PARLEMENT

En een belangwekkende studie van Georg Geismann

Pas toen de Sta,ten-Generaal weer ze- teid:en op het B>innenihof, he.t Mi:1itai[' Ge- za.g was ontbonden (met alle waardering overigens VO'O·r hetgeen dH gedurende de overgangslt[jd heeft verricht), wetgeven- de maaJtrege•le:n weer aan he·t kri'tisohe forum en de medew·e•l'kiing van de vol!ks-

vertegenwoürd~ging werden onderworpen en de rechterlij•ke maoht van on-Neder- landse smetten uit de bezettingstijd was gezuiverd, voelden wij ons eindelijk volle- dig hersteld in onze waarde als vrije bur-

g'ers in een naar democratische normen bestuurd·e reohtsst!liait".

Aldus mag ik bij uitzondering mijzelf wel eens ciJtei'en uit de a.rtikelen, die ik medio vorig joor in di•t blad heb mogen wijden, onder de samenva~t.tende titel: "C'l'is[s van het parlementarisme?"

Het vraag<teken aCihter die titel ha.ci ik niet :z;onder opzelt geplaatst Kl'i·tiek is nuttig en noodzakelijk. Sterker: zij is een levensvoorwaarde voor een democratische staaitsgemeensc<hap. Er is echter gezonde en ongezonde kritiek, naar gelang van de menta.Uteit waaruit zij voortvloeit en van

b~ doel, dat men ermee beoogt.

Ongezond, om nie•t te scbtijven: on- zindelijk, was de a!;'itat{)rische kr·i!biek, door de NSB, de nationaal-socia.listische beweg[ng in Nederland, in de jaren, on- midideilijk voorafgaande aan de tweede oorlog en de bezetting, geleverd. Zij greep iedere fout en iedere misslag in de samenleving (en welke menselijke samenleving heeft niet haar fouten en missla- gen?) aan om de democratie in haar grondvesten aan te tasten. En om de door vrije verkiezingen gekozen volksver- tegenwoordiging als een alleen ma.ar be- lachelijke "praa,tcollege" te diskwalifi- ceren.

Hoe gevaarlijk zulk een agttat1e kan l'iijn, vooral wanneer 2Jij in handen komt van met een zekere mate van intelligen- tie en een bepaaLd soort welsprekend- heid begift.igde, maar hoogst gevaarlijke demagogen, is. in die jaren wel gebleken.

Zo ont-stond oo'k hier die stupide ver- heerlijking van de ,.leider", die aan het

"bederf" van de "verenigde polit;ieke partijen" een einde zou maken en de "de- mo-Hberale" staa1t zou wegvagen.

Waar dit alles in werkehjkhei:d op is uitgelopen, hebben wij ervaren en bet is een bloedige les der histm·ie, d[e wij ons altijd wel heel Echerp indachtig zul-

len moeten blijven.

l(ritische schijnwerper

Het is opvanend, hoevelen zich de laa;tste ti~ d geroepen voelen, het parlement in het lioht van hun kl'i1tsche schijnwerper te plaa.tsen. Voor zover deze behoefte voortvloeit uit een mentah- teit, die in w:ezen niets versebilt van de bierboven aangedmde llit de jaren 1930- 1940, zal zij sche'l'p aan. de kaak moeten worden gesteld. Men mene namelijk niet, da;t 2lij met cfë vemietiging van bet Hit- Ierdom geheel ve1'<dwenen is. Waakzamn- heid blijfit dan ook te !lillen tijde geboden.

Met n!lidruk zij echiter erkend, da.t ook veel recente kritiek van volstrekt op-

bouwende aard was en is. Gefundeerde, opbauwende kr1irtJiek, niet (ook niet bedekt) gericht tegen het parlementaire systeem en onze pa·rlementadre demom·arbie, maar in tegendee'l bedoeld om gedachten aan te dragen teneinde te komen tot een betere, modernere, efficiëntere parlementaire werkwijze en tot een uitbanning van mogelijk ongezonde insluipsels.

Daaraan mede een bescheiden bijdrage te leveren was ook de bedoeling van de reeks artikelen, die ik destijds aan deze materie heb mogen wijden. En waarbij successievelijk onderwe•l'J)en aan de orde kwamen als de politieke belangstel- ling vroeger en nu: de invloed van de maatschappelijke versohuivingen op de politie,ke opva;iltdngen en verhoudingen; de nieuwe mogelijkheden van rllid:io en tele- . visie; ten dele reedol doorgevoerde, ten

dele nog veroer in te voeren nieuwe werkwijze van de Tweede Kamer· de invl.Qed van pressie•groepen en ' bet

speciaUsme in de Tweede Kamer; de kweSJtie van de onverenigbare functies;

het kiess<telse'l en tenslo<bte de nog onvoldoende doordachte consequenrties van de gedee'lteli.jke overheve11ng van na.tio- naile (parlementa.ire) bevoegdheden naar interna,ti'Onale organen, met name in EEG-verband.

Het 21ijn onge,twijfe}d ook een aantal van deze prablemen, die he1t bestuur van de afdeling Amstffi"dam voor ogen heeft gestaan toen het besloot tot het beleggen van een "journaHstieke" forumavond (op maandag 5 a.pl'i[ a.s.) onder de suggestie- ve tdtel: "Parlemelllt in opspraak". Te- recht nodigrde he!t vo·or ditt forum. ook enige wllega's van de pa.rlemelllbaire pers

u~t. omdrut hun ervaring op dH gebied voor de gedachtenwisseling zeker van nut za,] kunnen zijn.

Ook zij zullen wel onderschrijven, dat het bij a.Ue aamaaJTd!bare krH:dek (en die mag er bij de huidi,ge strijd voor openheid en nieuwe kansen in radio en tele- sisie zeker 2lijn) tooh wei goed is, bij het

a'l te vee,lvuldig spre'ken over "crisis van het parlementarisme" een v·6or21iCJhtig en waarschuwend vraa.gteken te plaatsen.

Crisis is nu eenmaal een g.roo·t woord, maar zoals ik destijds ge.tracht heb aan te tonen, worden er mendg:maal bezwaren ingebracht of situaties aan de kaak gesite•ld, die men aneen van deze tijd .acht, maar die in werkelijkheid zijn voorgekomen en te be•rde gebraCJht zo- lang ons parlementaire syste.em bestaat.

Ik denk met name aan de onvoldoende poli>t1e'ke belangstemng (bij he·t diSJtl'ic- tenste'lsel kwam sOIJlls niet meer dan 40%

der kiezers op); aan de nogal eens ver- kondig"de mening, dat er vroeger zoveel meer bekwame poUt.ici waren; aan de klacht omtrent het specialisme (waarbij ik Frans Netscher uit de ja.ren 1889/90 nog !leb geciteerd over bet - toen reeds - "weelderig t.ieren der speciaiitei.ten") en aan nog verscheidene andere van dergelijke klaohten.

In Z'iOIVene is er inde11daad "niets nieuws onder d:e zon". En wanneer men op deze en derge<lijke gronden een "crisis van het parlementarisme" zou consta- teren, dan zou die cr.isis dus eigenlijk permanen,t (en dus geen crisis) zijn en zou welLicht moeten worden aanvaard, da;t sommige bezwaren nu eernnaal aan het parlementa.ire sys:teem inherent blijken te zijn, Men geve ook bij alle nood- zaak en onverzwakte plicht onzerzijds om voor onze denkbeelden propaganda te blijven voeren, de illusie opdat men er ooit in zou slagen, ook de luien van geest en de meest verstokte egoïsten tot belangstening voor de publieke zaak te brengen. Daar zal ook geen enkele wijzi- g·ing in kiesstelse•l, verbetering van de werkwijze de'l' Kamer of W!lit dan ook verandering in kunnen brengen.

Belangwekkende studie ·

Kr:Lbiek, opbouwende kri1tiek, is nuttig en gee;ond, ook wl Zlijn wiij het in bepaalde gevaUen met de inhoud van die krrme.k niet eens. Lering valt daar in ieder geval bijna altijd wel uit te trekken.

Da¹t ge•ldJt wel in be1t bij-zonder wanneer zij komt van een buitenlander, die de moei,te heef;t genomen en de belangs:tel- ling heeft gevoeld om zich in ons politiek en staa1tsrecihtelijk systeem te v.erd!iepen.

Van de hand van een jonge Dui,tser, die studeerde in de poli'tieke wetensohap- pen, Georg Geismann, is ais deel 4 in de

"Kölner Sohl1iften zur Poli1tischen Wis- senschaft", uitgegeven door prof. dr. Fer- dinand A. Hermens, verschenen het proef- schrift ,.Politische Struktur und Regie- rungssysteem in den Niederlanden"

(Athenäum Verlag, Frankfurt am Main- Bonn).

]k stel er prijs op voorop te stenen mijn respekit en bewondering voor de wijze, waarop deze buitenlander (die zich ook one;e taal wel terdege eigen.

moet hebben weten te maken) Zlioh heeft verddept tn OlWe zeker niet eenvouclige

parfJi,jstru~tuur en in ons politieke kraoh·

tenspru en voor de wije.e ook waM"op hij

de parlementaü·e democratie in Neder- land heeft weten te analyseren.

In een naar ik meen. te weten maan- denlang ve·r)Jlijf hier te lande, wa;a,rbij hem van vele zijden uHeraard de nodige documenta:tie is ver•schaf.t (hij noemt in zijn voorwoord in het bijzonder de me- dewerking van mej. S. Blaauw, bibHotbe- caresse van de Tweede Kamer en haar staf), heeft de heer Geismann o.a. een volkomen correct O'Verzicht weten samen te stellen van de gesohiedenis onzer po>Hmeke partijen, van' hun programma's en van de beginselen der thans in he't Nederlandse parlement vertegenwoordig- de pa,rtijen.

Men vindt er ook een analyse en criti- sche be&chouwingen van twee recente Ne- derlandse regeringscrises (die van 1958

en van 1960) en de daarop gevolgde for-

ma~mes On 1960 gold he•t een terugkeer van het Kabinet-De Quay na de woning- houwcrisis).

Uitvoerig heeft de heer Geismann on- derzocht, welke betekenis het kiesstelsel en het partijenstelsel voor het politieke gebeuren in Nederland en voor de politieke wils- en machtsvorming in onze parlementaire democratie heef't.

Ztjn kennel•ijke verbazing OIVer ons tot in aHe maatsohappel1jke geledingen door- gelVoerde "21uilensysteem" (waarbij hlj nielt ver,zuimt) de studies van dr. J. P.

Kruy<t ove•r de verzuiling uitvoerig te ci!teren) is begQ·jjpelijk.

Hee~ het k11Hds0he deel van Geismanns studie is doortrokken van zijn principiële bezwaren tegen ons in beginsel dualisti- sche staatssysteem in de verhouding tussen Regering en Staten-Generaal en tegen ons stelsel van evenredige vertegenwoor- diging met zijn relatieve veelheid van partijen.

Het kiesstelsel

Het is hier, dat onze weg.en uiteengaan, ai geef ik vo•1komen toe, dat in de praktijk tegen dat dualisme nogal eens wordt

1 APRIL 1965- PAGINA 4

gezol1!dli.gd. Men zou voor wast d!e staat.

kundige praktijk betref\t vwr ons lanq dan ook werr<lioht beiter van een "ge'tem.

perd dua<ldsme" kunnen spreken.

Er zal waarsCJhijnHjk wel geleg,enheid zijn, daar in ander verband t.z.t. nog een\S op terug te komen. Voor het ogen ..

bl<i'k wH ik mi1j thans v~der bepalen tot he1t kiesstelseL

Van zijn kant stellig onbedoeld, voert de heer Ge~smann vo:or ons het bewijs aan, dat heit SJtelsel der E.V. naar Neder.

land5 standpunt to0h he't enig aamaard.

bare is.

Me·t bewonderenswa·al'd~g geduld heeft Geismann hypo•tih.e'bisoh berekend hoe dE Kamervel'kie2ling van 12 ma!lil't 1959 zou zijn uH•gev!liHen bij een verdeling van het la;nd in 150 ddstricten en wel betzi.j b!i•j een stelsel vo•lgens de relatieve meerderheid (als in Enge[and), he<t&:ij volgens het stel.

sel van de a<bsolute mee.rdel'lheid met her.

stemmingen (zoals in ons land vóór 1918

heeft bestsaan!) ·

Bij de weder:z;ijdse steun der part·ijen, die na de verkiezingen van 1959 tot sa.

menwerking kwamen (de dl'ie confessio·

nele partijen en de VVD dus), zou in 1959 VO'lgens 2lijn bereikeni!ngen en voor.

onderstellingen hijvom•beeld bij een a·b·

soluut meerde,rhe!idsste[sel me<t herstem- mingen de uibslag er aLdus hebben uitge·

zien: KVP 77 zetels (in plaa1ts van 49);

PvdA 29 zetels (48); VVD 19 ze1tels (19);

CHU 13 zetels (12) en ARP 12 ze<tels (14),

Zou geen der pal'Dijen voorM een stem·

busafspraak hebben gemaa!kt, d!lin was de ui,bslag g.eweest: KVP 53 ze<tehs; PvdA 90 zetels; VVD 3 zetels, CHU 3 2'1etels, ARP 1 z~teL

Bij een afspraak van "links" tegen .

"reoht,s" tensloute zou de UJÎitlslag hebben geluid: KVP 53 ze,tels, PvdA 80 zetels, VVD 3 zetels, CHU 10 zetels, ARP 4 ze·

tels.

De kieine pa·l'tijen als de SGP, de PSP en de CPN zouden in geen van deze ge·

vallen aan bod zijn gekomen.

Wie deze uitslagen beziet, zal m.i. toch . wel tot de C'Onclusie moeten k'Omen, dat dergelijke "gokspelen" bij verkiezingen

ons nie<t liggen.

De evenred1ge verkie:z;ing moge, a.ls ie·

der stelsel, ook wel haar bezwaren heb·

ben, met name voor de daa•rop te base·

ren KahinetJsformaties, 71i:j beantwoordt toch verreweg bet bes1t aan wa1t naar on·

ze Nederlandse opvatting het eerste doel moe.t zijn van verkiezingen: de in het V'Olk levende poHtiek.e stmmi:ngen zo goed mogelijk in he1t parlement weerspiegeld te zien.

Zij, die als panacee voor de naar hun gevoe'len bestaande kwalen in ons par·

lementai'l'e systeem zäen een herste'l van het oude districten-kiesstelsel, zullen goe.d do-en, deze hypot,hettsohe ui,tslagen eens terdege te bekijken.

He1t bij ons volk als gebee'l sterk le·

vende gevoel voor proporties, da't soms zelfs wel eens in een overdrev.en perfec·

biondsme d:reig't te vervanen, zou tegen een zo weinig werkelijk represen:tartieve volks·

vertegenwoo,l'diging in de ko~tste tcrjd in opstand komen.

A. W. ABSPOEL.

~ N.V. FABER'S

\IJ

Fabrieken voor Houtbewerking

HOOFDVAARTSWEG 74

ASSEN TEL.OS920-2132

Uw adres voor vaten/hout, kratten en kisten, containers en pallets.

N.V.AANNEMERSBEDRIJFv/hJ.STAM

KORTENAERSTRAAT 3 te ZWIJNDRECHT TELEFOON (01850) 2 86 63

•

IR. W. VAN DER HAM

ATI

liET PI~AN - CALS

IN GESPREI(

IR. W. VAN DER HAM

_______

HET PAASEI· VAN MR. CALS

I

~ ~~~kud!:'w~,~?.:~n~e~v~~~~~avolg~

I

i

I

I

\IJ

liET ^PI~AN - CALS