University of Groningen Movement, cognition and underlying brain functioning in children van der Fels, Irene

(1)

University of Groningen

Movement, cognition and underlying brain functioning in children

van der Fels, Irene

DOI:

10.33612/diss.109737306

IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.

Document Version

Publisher's PDF, also known as Version of record

Publication date: 2020

Link to publication in University of Groningen/UMCG research database

Citation for published version (APA):

van der Fels, I. (2020). Movement, cognition and underlying brain functioning in children. Rijksuniversiteit Groningen. https://doi.org/10.33612/diss.109737306

Copyright

Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Take-down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.

Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.

(2)

537804-L-bw-vd Fels 537804-L-bw-vd Fels 537804-L-bw-vd Fels 537804-L-bw-vd Fels Processed on: 3-12-2019 Processed on: 3-12-2019 Processed on: 3-12-2019

Processed on: 3-12-2019 PDF page: 207PDF page: 207PDF page: 207PDF page: 207

207

Appendices

Nederlandse samenvatting

Dankwoord

Curriculum Vitae

Research Institute SHARE

(3)

(4)

209

Nederlandse samenvatting Doelen van dit proefschrift

De doelen van dit proefschrift waren 1) het onderzoeken van de relaties tussen motorische vaardigheden, executieve functies en onderliggende hersenmechanismen; 2) het onderzoeken van de acute eff ecten van aerobe fysieke activiteit en cognitief uitdagende fysieke activiteit op inhibitie en aandacht; en 3) het onderzoeken van de eff ecten van een aerobe en een cognitief uitdagende longitudinale interventie op cardiovasculaire fi theid, grove motorische vaardigheden, visuospatieel werkgeheugen en hersenfunctie.

Dit proefschrift is onderdeel van een groter project, “Slim door Gym”. “Slim door Gym” is een cluster gerandomiseerd onderzoek waarin de eff ecten van aerobe en cognitief uitdagende fysieke activiteit op cardiovasculaire fi theid, grove motorische vaardigheden, cognitieve functies, academische vaardigheden, hersenstructuur en hersenfunctie zijn onderzocht. Kinderen tussen 8 en 10 jaar oud (n = 891) van 22 basisscholen uit groep 5 en 6 in Nederland namen deel aan het project. Twee interventies voor in het bewegingsonderwijs werden ontwikkeld. De aerobe interventie bestond uit activiteiten op matig-tot-intensieve intensiteit. De oefeningen bestonden voornamelijk uit herhaalde en geautomatiseerde oefeningen, zoals circuittraining, estafettes, tikspellen, en individuele oefeningen, zoals rennen, squatten, of boksoefeningen. De cognitief uitdagende interventie bestond uit oefeningen of teamspellen waarbij kinderen naast fysiek ook motorisch en cognitief uitgedaagd werden. De oefeningen of spellen richtten zich op coördinatie, strategisch spel, anticipatie op gedrag van teamgenoten of tegenstanders, complexe en veranderende spelregels en complexe motorische vaardigheden. De interventiegroepen volgden vier keer per week, voor een periode van 14 weken de aerobe interventie of de cognitief uitdagende interventie. De interventies vervingen de reguliere gymlessen (twee keer per week) en er werden twee extra momenten per week ingepland. De controlegroep volgde de reguliere gymlessen (twee keer per week). Een deel van de deelnemers aan het project (n = 92) deed mee aan een MRI-studie, waarin hersenstructuur en hersenfunctie werden onderzocht.

Allereerst werd er een systematisch literatuuronderzoek verricht waarin een beschrijving is gegeven van studies die relaties tussen motorische vaardigheden en cognitieve functies hebben onderzocht. Daarna werd onderzocht of er relaties bestaan tussen grove motorische vaardigheden en executieve functies in de deelnemende kinderen. Daarnaast werd onderzocht of grove motorische vaardigheden en cardiovasculaire fi theid zijn gerelateerd aan hersenactiviteit tijdens een visuospatieel werkgeheugen taak. Vervolgens werden de acute eff ecten van aerobe en cognitief uitdagende fysieke activiteit op aandacht en inhibitie onderzocht. Ten slotte zijn de eff ecten van de aerobe en cognitief uitdagende 14-weekse interventies op grove motorische vaardigheden, cardiovasculaire fi theid, visuospatieel werkgeheugen en hersenfunctie onderzocht.

(5)

210

Samenvatting van de bevindingen

Hoofdstuk 2 geeft een systematisch literatuuroverzicht van studies die de relatie tussen motorische vaardigheden en cognitie hebben onderzocht. Er bleek dat er weinig tot onvoldoende bewijs is voor relaties tussen aspecten van motorische vaardigheden en cognitieve functies bij kinderen van 4 tot 16 jaar oud. Wel is gebleken dat er zwakke tot sterke relaties bestaan tussen bepaalde aspecten van motorische vaardigheden (fijne motoriek, bilaterale lichaamscoördinatie en bewegingen die op een ritme uitgevoerd moeten worden) en cognitieve functies (vloeibare intelligentie en visuele verwerking). Daarnaast is gevonden dat de relaties tussen motorische vaardigheden en cognitieve functies sterker zijn bij kinderen in de leeftijd voor de puberteit dan bij kinderen in de puberteit (> 13 jaar). De resultaten van dit literatuuroverzicht suggereren dat motorische vaardigheden met name gerelateerd zijn aan hogere-orde cognitieve functies. Er is echter meer onderzoek nodig om specifieke relaties tussen motorische vaardigheden en cognitieve functies bij kinderen verder te onderzoeken.

In hoofdstuk 3 werd de relatie tussen grove motorische vaardigheden en vier executieve functies (verbaal werkgeheugen, visuospatieel werkgeheugen, responsinhibitie en interferentiecontrole) in de deelnemende kinderen aan het “Slim door Gym’ project onderzocht. Daarnaast werd de rol van informatieverwerking (snelheid en variabiliteit) en verstoringen van aandachtsprocessen onderzocht. De resultaten lieten zien dat grove motorische vaardigheden zijn gerelateerd aan specifieke aspecten van executieve functies. Grove motorische vaardigheden waren gerelateerd aan verbaal werkgeheugen, visuospatieel werkgeheugen en aan responsinhibitie, maar niet aan interferentiecontrole. Nadat er gecorrigeerd was voor informatieverwerking en verstoringen van aandachtsprocessen bleek dat grove motorische vaardigheden specifiek gerelateerd waren aan het visuospatieel werkgeheugen en aan responsinhibitie. De resultaten lieten ook zien dat verstoringen van aandachtsprocessen gerelateerd zijn aan executieve functies, maar informatieverwerkingssnelheid en –variabiliteit niet. De resultaten impliceren dat grove motorische vaardigheden met name gerelateerd zijn aan aspecten van executieve functies die direct betrokken zijn bij en onderliggende processen delen met grove motorische vaardigheden. Daarnaast suggereren de resultaten van deze studie dat het belangrijk is om verstoringen van aandachtsprocessen mee te nemen bij het onderzoeken van de relatie tussen grove motorische vaardigheden en executieve functies.

In hoofdstuk 4 werd onderzocht of de relatie tussen grove motorische vaardigheden, cardiovasculaire fitheid en visuospatieel werkgeheugen verklaard kan worden door onderliggende activatie van hersengebieden betrokken bij het visuospatieel werkgeheugen. Dit werd onderzocht door middel van een functionele MRI (fMRI) techniek. Van de 92 kinderen die deelnamen aan deze fMRI studie, waren data van 80 kinderen bruikbaar. Er werd gevonden dat delen van de pariëtale en temporale kwabben, de angulaire gyrus en de thalamus betrokken zijn bij het visuospatieel werkgeheugen. Zowel grove motorische vaardigheden als cardiovasculaire fitheid waren gerelateerd aan het visuospatieel werkgeheugen, maar er was geen relatie tussen hersenactivatie en grove motorische vaardigheden en/of cardiovasculaire fitheid. Daarom kon in

(6)

211

dit hoofdstuk niet bevestigd worden dat onderliggende hersenmechanismen de relatie tussen grove motorische vaardigheden en cardiovasculaire fi theid met executieve functies verklaren. Het acute eff ect van één aerobe interventieles en één cognitief uitdagende interventieles op responsinhibitie en verstoringen van aandachtsprocessen werd onderzocht in hoofdstuk 5. Negenentachtig kinderen van het “Slim door Gym” project namen deel aan deze studie. Kinderen in de interventiegroepen volgden een acute aerobe interventie, waarbij de focus lag op activiteiten die werden uitgevoerd op een matig-tot-intensieve intensiteit, of een acute cognitief uitdagende interventie, waarbij spellen werden gedaan die zich richtten op coördinatie, strategisch spel, anticipatie op gedrag van teamgenoten of tegenstanders, complexe en veranderende spelregels en complexe motorische vaardigheden. Hartslag werd gemonitord tijdens de interventies met Polar hartslagmeters. Kinderen in de controlegroep volgden een reguliere academische les (zittend) met hun eigen leraar. Op groepsniveau waren er geen eff ecten van beide interventies op responsinhibitie en aandacht. Echter werden er grote verschillen tussen kinderen gevonden met betrekking tot de mate van matig-tot-intensieve activiteit tijdens de interventie gymles (dit varieerde van 8 minuten tot 43 minuten). Daarom werd een dosis-response analyse uitgevoerd. Hieruit bleek dat hoe meer tijd kinderen matig-tot-intensief bewogen tijdens de interventie, hoe beter zij scoorden op responsinhibitie en hoe lager de invloed van verstoringen van aandachtsprocessen was. Er waren geen indicaties voor verschillen tussen de aerobe interventie en de cognitief uitdagende interventie. Deze bevindingen suggereren dat acute fysieke activiteit positieve eff ecten kan hebben op responsinhibitie en aandacht, maar dat de eff ecten afhankelijk zijn van de hoeveelheid matig-tot-intensieve activiteit tijdens de gymles.

De eff ecten van de longitudinale aerobe en cognitief uitdagende interventies op cardiovasculaire fi theid en motorische vaardigheden zijn onderzocht in hoofdstuk 6. Alle kinderen van het “Slim door Gym” project (n = 891) namen deel aan deze cluster gerandomiseerde studie. Kinderen in de inventiegroepen volgden de aerobe interventie of de cognitief uitdagende interventie. De interventies werden vier keer per week gegeven voor een periode van 14 weken. Kinderen in de controlegroep volgden twee keer per week de reguliere gymlessen. Het aantal minuten matig-tot-intensieve activiteit werd gemeten tijdens twee gymlessen met accelerometers in zowel de interventiegroepen als de controlegroep. Kinderen in de interventiegroepen volgden gemiddeld 3.2 van de 4 lessen per week. Daarnaast bewogen kinderen in de aerobe interventie gemiddeld 35% van de tijd op matig-tot-intensieve intensiteit. Kinderen in de cognitief uitdagende interventie bewogen gemiddeld 24% van de tijd op matig-tot-intensieve intensiteit en kinderen in de controlegroep gemiddeld 28% van de tijd. De resultaten lieten zien dat de interventies niet succesvol waren in het verbeteren van cardiovasculaire fi theid en motorische vaardigheden op groepsniveau. Er werd echter gevonden dat meer tijd in matig-tot-intensieve intensiteit was gerelateerd aan betere cardiovasculaire fi theid in beide interventies en aan betere motorische vaardigheden in de cognitief uitdagende interventie. Daarnaast werd aangetoond dat kinderen met een lagere cardiovasculaire fi theid aan het begin van de interventies meer vooruitgingen in de cognitief uitdagende interventie dan in de aerobe interventie, terwijl kinderen met een Nederlandse samenvatting

(7)

212

hogere cardiovasculaire fitheid meer vooruitgingen in de aerobe interventie dan in de cognitief uitdagende interventie of in de controlegroep. Deze resultaten suggereren dat het belangrijk is om zoveel mogelijk matig-tot-intensief te bewegen en dat het belangrijk is om rekening te houden met het beginniveau van kinderen bij het ontwikkelen en implementeren van interventies. In hoofdstuk 7 werden de effecten van de longitudinale interventies op visuospatieel werkgeheugen gerelateerde hersenfunctie onderzocht. Van de 92 kinderen die deelnamen aan deze fMRI studie, waren data van 62 kinderen bruikbaar. Er waren geen effecten van de interventies op hersenfunctie wanneer de effecten onderzocht werden met een massa-univariate analyse. Echter werd er een aanvullende exploratieve patroonanalyse uitgevoerd die liet zien dat de verschillen in hersenfunctie tussen de voor- en nameting verschilden tussen de drie studiegroepen (aerobe interventie groep, cognitief uitdagende interventiegroep en de controlegroep) en deze verschillen werden met name gevonden in frontale, pariëtale en occipitale hersengebieden. Echter waren deze bevindingen niet stabiel door grote variatie tussen de kinderen. Daarnaast waren er geen effecten op prestaties op de visuospatieel werkgeheugen taak, waardoor het moeilijk is om de verschillen in hersenactivatiepatronen te relateren aan gedragsmaten. Daarom kunnen er geen definitieve uitspraken worden gedaan over de functionele hersenmechanismen die ten grondslag liggen aan de effecten van fysieke activiteit op cognitieve functies. Echter geven deze resultaten belangrijke richtingen aan voor vervolgstudies, omdat ze laten zien welke hersengebieden gevoelig zouden kunnen zijn voor verandering als gevolg van fysieke activiteit. Concluderend bevestigen de resultaten in dit proefschrift de verbanden tussen motorische vaardigheden en specifieke aspecten van executieve functies. Daarbij is ook bevestigd dat verstoringen van aandachtsprocessen een grote invloed hebben op prestaties op executieve functie taken. We konden niet aantonen dat hersenactivatie een onderliggend mechanisme is in de relatie tussen motorische vaardigheden en executieve functies. Daarnaast kan er geconcludeerd worden dat acute interventies effectief kunnen zijn om responsinhibitie en verstoringen van aandachtsprocessen te verbeteren, maar dat de effecten afhankelijk zijn van de hoeveelheid matig-tot-intensieve intensiteit. Tot slot hangen de effecten van de longitudinale interventies op cardiovasculaire fitheid en grove motoriek af van de hoeveelheid matig-tot-intensieve activiteit en van het beginniveau van kinderen. De interventies hebben niet geleid tot een beter visuospatieel werkgeheugen, maar er lijken hersengebieden te zijn die gevoelig zijn voor verandering als gevolg van de interventies. Dit moet echter verder onderzocht worden in vervolgstudies.

(8)

(9)

(10)

215

Dankwoord

Tijdens mijn promotietraject zijn er veel mensen die mij advies, hulp en ondersteuning hebben gegeven. Zonder deze mensen was dit proefschrift nooit tot stand gekomen. Een aantal personen daarvan wil ik graag persoonlijk benoemen.

Beste Esther, van de praktische organisatie, de schoolbezoekjes en presentaties tot het begeleiden van de artikelen, op alle vlakken kon ik bij je terecht en was er altijd een moment te vinden om te overleggen. Ik wil je bedanken voor al je adviezen en de kansen die je me hebt gegeven om naast alle verplichtingen rondom het project ook mijzelf verder te ontwikkelen door middel van congresbezoeken, presentaties en cursussen. Daarnaast was het fi jn om in de auto op weg naar (één van de vele) schoolbezoeken of tijdens congressen van alles te kunnen bespreken wat niet met het onderzoek te maken had en meer te horen over elkaars persoonlijke interesses.

Beste Joanne, bedankt voor je opbeurende woorden, je kritische houding en je inbreng voor de opbouw en inhoud van mijn artikelen. In een groot consortium met veel verschillende mensen is het soms lastig om je eigen doel voor ogen te houden. Jij hebt me altijd aangemoedigd om zelf te blijven nadenken en tijd te nemen om met de wetenschappelijke kanten van het onderzoek bezig te zijn, met name tijdens de periode van de dataverzameling. Daarnaast stond je deur altijd open voor een kopje thee en om even bij te kletsen of kon ik om advies vragen en ik heb daar op veel momenten dankbaar gebruik van gemaakt.

Beste Chris, vanaf het moment dat ik mijn review schreef onder jouw begeleiding was mijn enthousiasme voor het onderwerp bewegen en cognitie gewekt. Bedankt dat je mij de kans hebt gegeven om mij verder te ontwikkelen door middel van dit promotietraject. Jouw enthousiasme voor het onderzoek en met name voor de praktische relevantie heeft mij op vele manieren aan het denken gezet en heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan dit proefschrift.

Beste Roel, het is heel fi jn om iemand in je begeleidingsteam te hebben die zoveel kennis heeft over statistiek. Je adviezen waren helder en duidelijk en er was ook altijd een mogelijkheid om daarvan af te wijken als ik met goed onderbouwde redenen kwam. Daarnaast heb je op cruciale momenten knopen doorgehakt waarbij je altijd meedacht in het belang van mijn promotietraject. Je duidelijke mening met heldere onderbouwing heb ik zeer gewaardeerd, evenals je muzikale inbreng tijdens vele overleggen.

Mijn dank gaat ook uit naar Anne en Anna, mijn PhD-collega’s in het ’Slim door Gym’ onderzoek. Anna, het was fi jn om bij elkaar te kunnen checken hoe het ervoor stond en te bespreken tegen welke dingen we aanliepen. Daarnaast vond ik het leuk om samen verschillende presentaties gegeven over ons onderzoek. Anne, het was fi jn om heel veel ouderavond-, metingen MRI-leed en -succes met je te kunnen delen. Als je zo intensief samenwerkt, heb je aan één zebra-beeld-op-je-netvlies-woord genoeg om elkaar te begrijpen. Bedankt voor alle momenten waarop we gedachten en ideeën over het onderzoek konden uitwisselen en alle frustraties die hiermee samen gingen konden delen. Marck, jij was aangesteld op dit project als ervaren onderzoeker. Bedankt Dankwoord

(11)

216

voor je inbreng en hulp omtrent het opzetten en uitvoeren van de metingen, het opstellen van agenda’s en het voorzitten van de vergaderingen. Daarnaast was je mijn kamergenoot en wil ik je bedanken voor alle momenten dat ik om advies kon vragen en dat we konden brainstormen over alle aspecten rondom het project.

Beste Jaap, bedankt voor je advies en feedback op mijn artikelen. Artikelen die ik naar je opstuurde waarvan ik zelf vaak dacht dat ze bijna klaar waren om in te dienen, werden altijd weer wat beter met jouw inbreng. Beste Marsh, jouw enthousiasme voor het onderzoek en jouw theoretische kennis waren een fijne bijdrage aan het project en aan mijn proefschrift. Bedankt voor alle hulp rondom de executieve functie testen, de analyses en je kritische blik op mijn artikelen. Beste Danny, bedankt voor je bijdrage aan de consortium vergaderingen en de MRI-artikelen.

Beste Remco, dat het bewerken en analyseren van MRI-data zoveel tijd en energie zou kosten, had ik nooit kunnen bedenken. Bedankt voor alle tijd die je in ons project hebt gestoken en het eeuwige geduld dat je had om ons te helpen met het schrijven van scripts, het bewerken en analyseren van de data en alle keren dat je ons hebt uitgelegd wat we precies met de data aan het doen waren. Jan-Bernard, ook jou wil ik graag bedanken voor je hulp rondom de MRI-data van ons onderzoek (van het instellen van onze werkplek tot het maken van back-ups en die ook weer terughalen).

Beste Sanne, samen met Chris heb je me begeleid bij het schrijven van het review artikel tijdens mijn master. Bedankt voor je hulp met het publiceren van het review, ik had geen idee waar ik aan begon en jij hebt mij daarbij goed geholpen. Beste Marije bedankt voor je inbreng in het review artikel.

Alle studenten, testleiders en interventieleerkrachten die hebben geholpen met het uitvoeren van de metingen, het geven van de interventies en het invoeren van de data wil ik bedanken. In het bijzonder wil ik Riccardo, Esmee en Kim noemen. Bedankt voor jullie intensieve medewerking aan en het coördineren van de vele metingen. Jullie enthousiasme en verantwoordelijkheidsgevoel heeft enorm bijgedragen aan het slagen van alle metingen. Luuk, Silke, Iris en Willeke, bedankt voor het ontwikkelen van de interventies en voor het schrijven van de uitgebreide handleidingen. Ook de mensen van de technische dienst en het secretariaat van Bewegingswetenschappen wil ik bedanken voor onder andere de ondersteuning bij de materialen, hartslagmeters en de grote stapels met enveloppen die ik nodig had. Martine, bedankt voor het regelen van alle financiële zaken.

Zonder alle scholen, directeuren, leerkrachten, kinderen en ouders hadden wij dit onderzoek nooit kunnen uitvoeren. Bedankt dat jullie hebben meegewerkt aan een project dat veel (school)tijd van jullie vroeg. In het bijzonder wil ik de ouders en kinderen bedanken die naast het onderzoek op de scholen ook naar de MRI-centra in Amsterdam en Groningen zijn gekomen voor de hersenscans.

(12)

217

PhD studenten van Bewegingswetenschappen, jullie hebben eraan bijgedragen dat ik met plezier naar BW ging. Ik heb daarnaast enorm genoten van onze borrels, PhD uitjes, salsa dansen, congresbezoeken, noorderzonavonden etc. Het was fi jn om succes, maar met name ook de frustraties van een PhD project met jullie te delen. Bregje en Pim, fysieke activiteit is ook belangrijk voor mensen die hele dagen achter de computer doorbrengen. Ik hoop dat onze eigen ‘physical activity challenge’ wordt voortgezet. Barbara, bedankt dat ik altijd met je kon sparren over mijn onderzoek en over dat van jou en ik kijk met name mooi terug op een leuk congres in het warme Verona.

En dan zijn er een heel aantal vrienden en (schoon)familieleden die veel interesse in mijn project hebben getoond. Bedankt voor alle keren dat ik bij jullie mijn frustraties kon delen, successen kon vieren en vooral bedankt voor alle afl eiding en leuke, gezellige en ontspannen momenten. In het bijzonder wil ik mijn middelbare schoolvriendinnen – Corinna, Danique, Elsa, Janneke, Lian, Lisa, Susan –, mijn cirkeltijger vriendinnen – Britt, Josine, Kristen, Maria, Merthe, Myrthe en Suzan –, en mijn BW-vriendinnen – Anouk, Malou, Marit en Floortje – noemen. Danique, mijn paranimf, Groningen maatje en buurvrouw, jou wil ik in het bijzonder bedanken. Je hebt in de afgelopen jaren heel veel voor mij betekend. Niet alleen hebben we samen uren kunnen praten over onze PhD projecten, ook voor alles buiten mijn PhD project kon ik bij jou terecht en op veel momenten heb jij me er doorheen gesleept en me moed ingepraat. Bedankt dat je op mijn promotie dag naast me wilt staan!

Mijn lieve familie, jullie vormen de basis van waaruit ik mijzelf heb ontwikkeld. Ik kan altijd bij jullie terecht om mooie dingen te delen, om mijn hart te luchten of voor een klaagzang. Christa en Sophie, jullie zijn de beste zussen (en vriendinnen) die ik me kan wensen. Christa, leuk dat we samen zo’n lange tijd in Groningen hebben gezeten en dat ik ook nu nog altijd bij je terecht kan. Het is voor mij (en voor jouzelf, haha) niet meer dan logisch dat jij naast me staat als paranimf. Sophie, je had soms geen idee waar het allemaal over ging, maar ook jij had altijd tijd om even naar me te luisteren en me moed in te praten. Kevin, bedankt voor het regelen en maken van mijn auto, dat heeft de vele schoolbezoeken veel makkelijker gemaakt. Merijn, bedankt voor het zijn van zo’n schattig klein neefj e van wie ik stiekem zijn motorische ontwikkeling bestudeer. Lieve papa en mama, bedankt voor het onvoorwaardelijke vertrouwen dat jullie in mij hebben. Jullie hebben mij aangemoedigd om te doen wat ik leuk vind en om alles eruit te halen wat er in zit. De manier waarop jullie omgaan met alles wat er gebeurt en hoe jullie kunnen genieten van mooie momenten en belangrijke mensen om jullie heen, is voor mij een groot voorbeeld. Pap, bedankt dat je altijd bereid bent om te helpen met verhuizen, een tuin in te richten of wat we dan ook aan je vragen. Mam, ik waardeer het enorm dat je altijd een luisterend oor biedt en me van advies kunt en wilt voorzien. De woensdagavond telefoontjes waren voor mij erg belangrijk en tegenwoordig kom ik gewoon gezellig en veel vaker bij jullie langs! Ik ben blij dat wij ons weekend naar Rome met zijn allen hebben kunnen waarmaken.

(13)

218

Lieve Barry, bij jou kan ik kwijt wat er op mijn hart ligt en jij bent degene die altijd naar me luistert, die achter me staat, maar die me ook vertelt wanneer ik doordraaf en wanneer ik het allemaal even los moet laten. Je luisterend oor, eerlijkheid, en je nuchtere blik op mijn promotietraject, maar ook op alles daaromheen, heeft me erg geholpen de afgelopen jaren. Op de momenten waarop ik het niet meer zag zitten, heb jij mij erdoorheen gesleept en me het gevoel gegeven dat ik het kon. Ik geniet van alle dingen die we samendoen en met je liefde, vrolijkheid en gezelligheid zorg je ook altijd voor genoeg ontspanning en mooie momenten samen! En, niet te vergeten, bedankt voor de enorme stapels met balansplanken en voor je hulp bij het in elkaar zetten van deze planken.

Ik kijk ernaar uit om samen met jullie te proosten op mijn promotie. Irene

(14)

219

Curriculum Vitae

Irene van der Fels was born on March 1st 1991 in Deventer, the Netherlands. After graduating high school in Raalte (2009), she started her study Human Movement Sciences at the University of Groningen. Irene received her Bachelor’s degree in 2012 after which she went to Flagstaff (Arizona, USA) to participate in a conservation volunteer program for three months (American Conservation Experience). In 2013, she started the Master Sport Sciences at the University of Groningen. During her studies, Irene organized multiple activities with the student association. She conducted her Master’s Graduation Project at the Handball Academy at Papendal. During her internship, she monitored and analyzed the training load of female handball players. For her master thesis, she investigated the physical load of elite female handball players during games. Irene also conducted a systematic review on the relation between gross motor skills and cognitive functions in children. This systematic review have led to her fi rst publication and she won the PhD Top Publication Award from the Graduate School of Medical Sciences. This publication was the fi rst step towards her PhD project, which she started in 2015.

Irene‘s PhD-studies focused on the relations between motor skills, physical activity, cognitive functions and brain functioning in typically developing primary school children. Additionally, Irene gained educational experience by student supervision activities, and by giving lectures, presentations and workshops about movement, cognition and brain functioning in children. Irene is currently looking to continue her career in Human Movement Sciences.

(15)

220

List of Publications

I.M.J. van der Fels, J. Smith, R.J. Bosker, M. Königs, J. Oosterlaan, C. Visscher, E. Hartman. The acute effects of two physical activity types in physical education on response inhibition and lapses of attention in children aged 8-10 years: A cluster randomized controlled trial. International Journal

of Sport Psychology, accepted.

I.M.J. van der Fels, J. Smith, A.G.M. de Bruijn, R.J. Bosker, M. Königs, J. Oosterlaan, C. Visscher, E. Hartman. Relations between gross motor skills and executive functions, controlling for the role of information processing and lapses of attention in 8-10-year-old children. PLOS ONE. DOI: https:// doi.org/10.1371/journal.pone.0224219

A.G.M. de Bruijn, D.D.N.M. Kostons, I.M.J. van der Fels, C. Visscher, J. Oosterlaan, E. Hartman, R.J. Bosker (2019). Importance of aerobic fitness and gross motor skills for academic achievement.

Psychology of Sport and Exercise. DOI: 10.1016/j.psychsport.2019.02.011

J.W. de Greeff, A.G.M. de Bruijn, A. Meijer, I.M.J. van der Fels, M. Königs, J. Smith, D.D.N.M. Kostons, C. Visscher, R.J. Bosker, J. Oosterlaan, E. Hartman (2018). Slim door Gym: Effecten van fysieke activiteit op cognitie van kinderen in het primair onderwijs. https://www.nro.nl/wp-content/ uploads/2019/01/405-15-410-Rapport-november-2018.pdf.

I.M.J. van der Fels, S.C.M. te Wierike, E. Hartman, M.T. Elferink-Gemser, J. Smith, C. Visscher (2015). The relationship between motor skills and cognitive skills in 4-16 year old typically developing children: A systematic review. Journal of Science and Medicine in Sport. DOI: 10.1016/j. jsams.2014.09.007

Submitted for publication

I.M.J. van der Fels, A.G.M. de Bruijn, R.J. Renken, M. Königs, A. Meijer, J. Oosterlaan, D.D.N.M. Kostons, C. Visscher, R.J. Bosker, J. Smith, E. Hartman. Relations between gross motor skills, cardiovascular fitness and visuospatial working memory-related brain activation in 8-10-year-old children. Under review.

I.M.J. van der Fels, E. Hartman, R.J. Bosker, J.W. de Greeff, A.G.M. de Bruijn, A. Meijer, J. Oosterlaan, J. Smith, C. Visscher. Effects of aerobic and cognitively engaging physical activity on cardiovascular fitness and gross motor skills in primary school children: A cluster randomized controlled trial. Under review.

I.M.J. van der Fels, A.G.M. de Bruijn, R.J. Renken, M. Königs, A. Meijer, J. Oosterlaan, D.D.N.M Kostons, C. Visscher, R.J. Bosker, J. Smith, E. Hartman. Differential effects of aerobic versus cognitively engaging physical activity on children’s visuospatial working memory-related brain activation: A cluster randomized controlled trial. Submitted.

(16)

221

Curriculum Vitae

List of Presentations

I.M.J. van der Fels, E. Hartman, R.J. Bosker, J.W. de Greeff, A.G.M. de Bruijn, A. Meijer, J. Oosterlaan, R.J. Renken, M. Königs, J. Smith, C. Visscher. Learning by Moving: Effects of aerobic and cognitively engaging physical activity on cardiovascular fitness, motor skills and brain functioning: A cluster randomized controlled trial. Oral presentation (symposium) at Healthy and Active Children: lifespan

motor development science and application 2019, Verona, Italy.

I.M.J. van der Fels, A. Meijer, A.G.M. de Bruijn, J.W. de Greeff, M. Königs, J. Oosterlaan, R.J. Bosker, D.D.N.M. Kostons, C. Visscher, J. Smith, E. Hartman. Slim door gym: Een studie naar de effecten van twee typen bewegingsonderwijs op fitheid, motoriek, cognitieve functies, schoolprestaties en hersenstructuur en –functie. Oral presentation at VvBN themabijeenkomst: Extra bewegen op

school: wat levert het op? 2018, Utrecht, the Netherlands.

I.M.J. van der Fels, A. Meijer, A.G.M. de Bruijn, J.W. de Greeff, M. Königs, J. Oosterlaan, R.J. Bosker, D.D.N.M. Kostons, C. Visscher, J. Smith, E. Hartman. Leidt bewegend leren tot beter presteren in het onderwijs? Oral presentation (mini-symposium) at Dag van het Sportonderzoek 2018, Den Haag, the Netherlands.

I.M.J. van der Fels, E. Hartman, R.J. Bosker, J. Smith, C. Visscher. Effects of aerobic exercise and cognitively engaging exercise on cardiovascular fitness, motor skills, and body-mass index in school-aged children. Oral presentation at: European College of Sport Science 2018, Dublin, Ireland. I.M.J. van der Fels, J. Smith, R.J. Bosker, M. Königs, J. Oosterlaan, C. Visscher, E. Hartman. Acute effects of aerobic exercise and cognitively engaging exercise on motor inhibition in school-aged children. Oral presentation at Science and Engineering Conference on Sports Innovation 2018, Groningen, the Netherlands.

I.M.J. van der Fels. Slim door Gym. Oral presentation at Symposium Tata Steel Chess Toernooi –

Brein in Beweging 2018, Groningen, the Netherlands.

I.M.J. van der Fels, J. Smith, R.J. Bosker, C. Visscher, E. Hartman. The effects of two types of acute exercise performed in physical education on inhibition in children 8-10 years old: a cluster randomized controlled trial. Poster presentation at VVBN PhD day 2017, Rotterdam, the Netherlands. I.M.J. van der Fels. Slim door Gym. Oral presentation at Conferentie “De beweegvriendelijke school”

(17)

222

I.M.J. van der Fels, J. Smith, C. Visscher, E. Hartman. The acute effects of two physical exercise interventions on inhibition and lapses of attention in 8-10 year old children. Oral presentation at

The International Consortium of Motor Development Research 3th assembly 2017, Melgaço, Portugal.

I.M.J. Van der Fels, S.C.M. te Wierike, E. Hartman, M.T. Elferink-Gemser, J. Smith, C. Visscher. The relationship between motor skills and cognitive skills in 4-16 year old typically developing children: A systematic review. Oral presentation at Summer School of the Center for Cognition, Learning and

Memory (CCLM) 2016, Weggis, Switzerland.

I.M.J. van der Fels, A. Meijer, J.W. de Greeff, A.G.M de Bruijn, C. Visscher, E. Hartman. Slim door gym: resultaten van een pilotonderzoek naar de implementatie van twee beweegprogramma’s, fysieke en cognitieve testen in het basisonderwijs. Oral presentation at Dag van het Sportonderzoek 2016, Groningen, The Netherlands.

(18)

223

Research Institute SHARE

This thesis is published within the Research Institute SHARE (Science in Healthy Ageing and healthcaRE) of the University Medical Center Groningen / University of Groningen.

Further information regarding the institute and its research can be obtained from our internet site: http://www.share.umcg.nl/

More recent theses can be found in the list below. (supervisors are between brackets)

2019

Hagedoorn EI

Collaborative partnership between family caregivers and nurses in the care of older hospitalized persons

(prof CP van der Schans, prof T Jaarsma, dr W Paans, dr JC Keers)

Botes R

Aging and wellbeing: investigating elderly preferences and values

(prof E Buskens, prof AVR Ranchor, dr KM Vermeulen)

Ong KJ

Economic aspects of public health programmes for infectious disease control; studies on Human Immunodefi ciency Virus & Human Papillomavirus

(prof MJ Postma, prof M Jit, dr K Soldan, dr AJ van Hoek)

Oosterhaven J

Hand eczema; impact, treatment and outcome measures

(dr MLA Schuttelaar, prof PJ Coenraads)

Postma DBW

Aff ordance-based control in running to catch fl y balls

(prof KAPM Lemmink, dr FTJM Zaal)

Nuenen FM van

Screening of distress and referral need in Dutch oncology practice

(prof HBM van de Wiel, dr JEHM Hoekstra-Weebers, dr SM Donofrio)

Olthof SBH

Small-sided games in youth soccer; performance and behavior compared to the offi cial match

(prof KAPM Lemmink, dr WGP Frencken)

(19)

224

Yin H

Epidemiology and treatment of mental disorders in a rapidly developing urban region in China; a study of prevalence, risk factors and e-applications

(prof RA Schoevers, dr KJ Wardenaar)

Kuipers DA

Design for transfer; figural transfer through metaphorical recontextualization in games for health

(prof JPEN Pierie, dr JT Prins)

Belak A

The health of segregated Roma: first-line views and practices

(prof SA Reijneveld, prof A Geckova, dr JP van Dijk)

Kieffer TEC

Adaptation and modulation of memory and regulatory T cells in pregnancy

(prof SA Scherjon, dr MM Faas, dr JR Prins)

Kuiper D

Health of offspring of subfertile couples

(prof M Hadders-Algra, prof A Hoek, prof MJ Heineman)

Huang Y

Use of real-world evidence in pharmacoeconomic analysis

(prof FM Haaijer-Ruskamp, prof MJ Postma, dr P Vemer)

Cuijpers LS

Coordination dynamics in crew rowing

(prof KAPM Lemmink, dr FTJM Zaal, dr HJ de Poel)

Dittmar D

Multiple aspects of contact allergy; immunology, patch test methodology and epidemiology

(dr MLA Schuttelaar, prof PJ Coenraads)

Beemster T

Quality improvement of vocational rehabilitation in patients with chronic musculoskeletal pain and reduced work participation

(prof MF Reneman, prof MHW Frings-Dresen, prof CAM van Bennekom, dr JM van Velzen)

28.08.2019 EXPAND Geerse O

The impact of lung cancer; towards high-quality and patient-centered supportive care

(20)

225

Dierselhuis EF

Advances of treatment in atypical cartilaginous tumours

(prof SK Bulstra, prof AJH Suurmeijer, dr PC Jutte, dr M Stevens)

Gils A van

Developing e-health applications to promote a patient-centered approach to medically unexplained symptoms

(prof JGM Rosmalen, prof RA Schoevers)

Notenbomer A

Frequent sickness absence; a signal to take action

(prof U Bultmann, prof W van Rhenen, dr CAM Roelen)

Bishanga DR

Improving access to quality maternal and newborn care in low-resource settings: the case of Tanzania

(prof J Stekelenburg, dr YM Kim)

Tura AK

Safe motherhood: severe maternal morbidity and mortality in Eastern Ethiopia

(prof SA Scherjon, prof J Stekelenburg, dr TH van den Akker) For earlier theses visit our website

(21)

(22)

(23)