RAPPORT VAN BEVINDINGEN
VERIFICATIEONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS
SBO Noorderlicht
Plaats : Tilburg
BRIN nummer : 11XT|C1
Onderzoeksnummer : 273591 Datum onderzoek : 3 april 2014 Datum vaststelling : 28 mei 2014
1 INLEIDING . . . 5 2 BEVINDINGEN . . . 7 3 TOEZICHTARRANGEMENT . . . 13
INHOUDSOPGAVE
De Inspectie van het Onderwijs heeft op 3 april 2014 een onderzoek uitgevoerd op SBO Noorderlicht naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende.
De inspectie heeft voor SBO Noorderlicht een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat er geen risico’s zijn met betrekking tot het niveau van uitstroom van de leerlingen naar het voortgezet onderwijs. Omdat er voor het speciaal basisonderwijs nog geen sprake is van een vastgestelde
beoordelingswijze van de opbrengsten, voert de inspectie een beperkt
verificatieonderzoek uit bij de school. Op 7 februari 2014 heeft de inspectie dit verificatieonderzoek schriftelijk bij de school en het bestuur aangekondigd.
Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven is tevens standaard gecontroleerd of de school voldoet aan bepaalde wettelijke voorschriften, waaronder de onderwijstijd.
De bevindingen uit het verificatieonderzoek worden gebruikt om te bezien of het eerder toegekende basisarrangement kan worden gehandhaafd. Eventueel geconstateerde tekortkomingen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse.
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids en het schoolplan.
• Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids en het schoolplan.
• Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland.
• Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.
• Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten voorbeelden van groepsplannen, individuele ontwikkelingsperspectieven, een individueel handelingsplan, diverse documenten rondom zelfevaluatie-activiteiten van de school en het ondernemingsplan. Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken.
• Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren.
INLEIDING 1
Onderzoeksopzet
• Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek.
Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: begeleiding en kwaliteitszorg. Tevens deed de inspectie een uitspraak over de eindopbrengsten (indicator 1.1).
De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012. Dit document is te vinden op
www.onderwijsinspectie.nl.
In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
Toezichtkader
Opbouw rapport
In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit
onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid.
De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn
gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 opwww.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is.
Legenda:
1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende
4. goed
5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'.
BEVINDINGEN 2
Kwaliteits- en nalevingsprofiel 2.1
Opbrengsten 1 2 3 4 5
• 1.1* (SBO) De resultaten van de leerlingen aan het eind van de
speciale basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
Begeleiding 1 2 3 4
•
•
• 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van
genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.
7.3* (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast.
7.4* (SBO) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzen.
Algemeen beeld
Het verificatieonderzoek bevestigt dat het eerder aan de school gegeven basisarrangement gehandhaafd kan blijven.
SBO Noorderlicht heeft te maken met (forse) krimp van het leerlingaantal. Dit zorgt, samen met de invoering van passend onderwijs, voor de nodige onrust en onzekerheid bij het team. Toch is de directie trots op de inzet en betrokkenheid van het team bij de schoolontwikkeling. De school realiseert zich dat de
samenwerking met ouders en ketenpartners een belangrijk onderdeel is binnen haar onderwijs. Hier investeert de school dan ook fors in.
Kwaliteitszorg 1 2 3 4
•
•
•
•
•
• 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar
leerlingenpopulatie.
9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen.
9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces.
9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten.
9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces.
9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit.
Wet- en regelgeving Ja Nee
•
•
•
•
•
• NT1A De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art.
16, lid 2 en 3, WPO).
NT1B In de schoolgids is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 13 WPO).
NT2A De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO).
NT2B In het schoolplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 12 WPO).
NT4A Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO).
NT4B Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek
geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO).
Beschouwing 2.2
De indruk over de eindopbrengsten op basis van de voorlopige normen is gunstig. De school heeft voor de leerlingen ontwikkelingsperspectieven
opgesteld, waarmee ze het onderwijsleerproces kan afstemmen op te bereiken doelen en de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Een verbeterpunt is de koppeling tussen de streefdoelen uit het ontwikkelingsperspectief naar het daadwerkelijke aanbod in de groepen. Ook binnen het aspect kwaliteitszorg is er nog sprake van de nodige verbeterpunten.
Hieronder licht de inspectie het algemene beeld verder toe en geeft aanknopingspunten voor verbetering.
Toelichting
Opbrengsten
De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om op basis van de uitstroomgegevens of eindresultaten te beoordelen of de leeropbrengsten op schoolniveau overeenstemmen met de mogelijkheden van de
leerlingenpopulatie. Zij geeft dan ook nu nog geen oordeel over de resultaten van de school. Wel heeft zij op basis van de eindresultaten van de
schoolverlaters zich een beeld gevormd van deze opbrengsten. De onderstaande uitspraken moeten echter met de nodige voorzichtigheid bekeken worden omdat een onderzoek naar de normen voor opbrengsten nog niet afgerond is.
De eindopbrengsten op SBO Noorderlicht lijken in de afgelopen vier schooljaren van voldoende niveau. Voor technisch lezen, begrijpend lezen en rekenen en wiskunde komen de resultaten overeen met wat gemiddeld genomen verwacht mag worden van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie qua (cognitieve) capaciteiten. Een uitzondering hierop zijn de eindresultaten voor rekenen en wiskunde in 2014. Deze liggen net onder het niveau dat gemiddeld verwacht mag worden.
Begeleiding
Op SBO Noorderlicht hebben alle leerlingen een ontwikkelingsperspectief. Zowel het IQ, de beschikbare didactische resultaten als de stimulerende en
belemmerende factoren worden bij het opstellen van dit
ontwikkelingsperspectief betrokken. In het 'basisdocument' (voorheen
'startdocument') bundelt de school alle beschikbare informatie en beschrijft ze wat een leerling nodig heeft om het gestelde eindperspectief te halen. In de praktijk blijkt het basisdocument zijn meerwaarde tevens te bewijzen in de gesprekken met ouders en zorgverleners.
Een belangrijk verbeterpunt voor de school ligt in de vertaalslag van het ontwikkelingsperspectief en de informatie uit het basisdocument naar het aanbod in de groep. De huidige groepsplannen geven nu te weinig input voor het inspelen op bijvoorbeeld specifieke onderwijsbehoeften. In het groepsplan en/of individueel handelingsplan is nu niet duidelijk beschreven wat een leerling nodig heeft om de beoogde doelen te behalen. Wat moet er bijvoorbeeld extra gebeuren om ervoor te zorgen dat de leerling ook daadwerkelijk het gestelde einddoel voor die periode gaat halen? Er wordt nu wel aangegeven dat er intensievere hulp nodig is voor bepaalde leerlingen of groepjes leerlingen, maar de concrete invulling ontbreekt vervolgens in teveel gevallen. Het vaststellen van de diverse zorgniveaus en criteria van zorg blijft dan ook een aandachtspunt voor SBO Noorderlicht. Dit is de basis om een perspectief zo nodig beredeneerd bij te kunnen stellen. Positief is wel het feit dat de frequentie van groep- en leerlingbesprekingen is opgevoerd van twee naar minimaal vier keer per jaar. De directie en de intern begeleiders herkennen de genoemde verbeterpunten en geven aan dat zij externe expertise hebben aangetrokken om hier in de komende periode mee aan de slag te gaan.
Kwaliteitszorg
Een aantal indicatoren van de kwaliteitszorg op SBO Noorderlicht zijn op orde. In de eerste plaats geldt dit voor indicator 9.1 De populatie van SBO Noorderlicht is veranderd ten opzichte van een aantal jaren geleden. Het aantal kinderen met een problematische thuissituatie is toegenomen. Dat geldt ook voor het aantal kinderen dat naast een cognitieve achterstand ook een (fors) gedragsprobleem heeft. De school houdt hier in haar onderwijsaanbod voldoende rekening mee.
Zo is de veiligheid van zowel de leerling als de leerkracht een belangrijk speerpunt. Daarnaast realiseert de school zich dat het contact met
zorginstanties en ouders een essentiële schakel is. Hier investeert de school dan ook fors in. Vanwege de krimp van het leerlingenaantal stonden er enkele lokalen leeg. Deze zijn nu bezet door diverse hulpinstanties/hulpverleners, waardoor de externe hulp voor bepaalde leerlingen letterlijk een plek in de school heeft gekregen.
In de tweede plaats kijkt de school kritisch naar haar eigen onderwijsleerproces en heeft hierdoor zicht op de sterke en zwakke punten. De directie hanteert een overzicht om ervoor te waken dat er geen aspecten vergeten worden. Vorig schooljaar zijn er twee (externe) audits geweest, waarbij de aspecten veiligheid en leiderschap onder de loep zijn genomen. Voorafgaand aan de audits heeft de school eerst een interne evaluatie uitgevoerd.
In de derde plaats informeert de school haar ouders en het bevoegd gezag in voldoende mate over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Een mooi initiatief om ouders op de hoogte te houden van ontwikkelingen binnen de school zijn de zogenoemde ouderkamers. Elke maand nodigt de directie ouders uit om informatie te delen over een bepaald actueel onderwerp.
Op de overige indicatoren is nog verbetering nodig. Er is nog geen sprake van een vaste systematiek in het analyseren van de resultaten op schoolniveau. Op individueel en op groepsniveau gebeurt dit al wel. Een verbetering is dan ook mogelijk om twee keer per jaar óók op schoolniveau alle beschikbare
leerresultaten in kaart te brengen. Dit stelt de school in staat om eventuele trends te ontdekken, dwarsdoorsnedes te maken et cetera. Gezamenlijk kan er dan, bijvoorbeeld bij tegenvallende resultaten, naar verklaringen worden gezocht en kunnen zo nodig actiepunten op schoolniveau worden geformuleerd en uitgevoerd. Een voorzichtige eerste stap in de richting van analyses op schoolniveau is dit schooljaar wel gezet rondom de begrijpend leesresultaten.
Deze blijken namelijk hoger te liggen dan gemiddeld verwacht mag worden. Het heeft echter nog niet geleid tot het in kaart brengen van mogelijke
succesfactoren binnen het begrijpend leesonderwijs.
Twee andere belangrijke verbeterpunten zijn het planmatig werken aan verbetertrajecten en het borgen van afspraken en werkwijzen. Op dit moment geeft het ondernemingsplan echter te weinig sturing aan de diverse
verbetertrajecten. Doelen zijn te algemeen gesteld en ook tussen- en
eindevaluaties zijn te summier of ontbreken. Hierdoor is het onduidelijk wanneer een traject succesvol verloopt of eventueel bijgesteld moet worden. Ook het borgen van nieuwe afspraken en werkwijzen vindt niet vanzelfsprekend en systematisch plaats. De school loopt hierdoor het gevaar dat nieuwe afspraken of bepaalde nieuwe werkwijzen in de loop van de tijd weer verwateren. De directie herkent ook deze verbeterpunten en is hier al mee aan de slag gegaan.
De bouwcoördinatoren hebben nu een grotere rol gekregen binnen de managementstructuur en zij zullen bijvoorbeeld bij het opstellen van
verbeterplannen en bij het borgen van afspraken meer verantwoordelijkheid krijgen. Deze nieuwe managementstructuur is echter zo pril dat de indicatoren 9.4 en 9.5 nog als onvoldoende zijn beoordeeld.
Naleving
Er is tijdens het onderzoek een tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd.
In de schoolgids ontbrak namelijk informatie over het volgende onderdeel:
informatie waar het reglement van de externe klachtencommissie is te verkrijgen.
De inspectie heeft de tekortkoming met het bestuur en de directie besproken en zij waren het hier mee eens. Daarom heeft de school direct na het
inspectiebezoek actie ondernomen en alle ouders alsnog op de hoogte gebracht.
Tevens zal er een wijziging in de nieuwe schoolgids worden aangebracht.
Hiermee voldoet de school weer aan de wettelijke eisen op dit punt.
Kwaliteit
De inspectie handhaaft het basisarrangement voor SBO Noorderlicht.
De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op de onderzochte onderdelen grotendeels op orde is. Uit het onderzoek is gebleken dat de school op die gebieden geen ernstige tekortkomingen kent.
De bevindingen zullen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse, waarbij opnieuw de vraag aan de orde is of het toezichtarrangement eventueel moet worden aangepast.
Naleving
Er is tijdens het onderzoek een tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd.
In de schoolgids ontbrak namelijk informatie over het volgende onderdeel:
informatie waar het reglement van de externe klachtencommissie is te verkrijgen. De inspectie heeft de tekortkoming met het bestuur en de directie besproken en zij waren het hier mee eens. Daarom heeft de school direct na het inspectiebezoek actie ondernomen en alle ouders alsnog op de hoogte gebracht.
Tevens zal er een wijziging in de nieuwe schoolgids worden aangebracht.
Hiermee voldoet de school weer aan de wettelijke eisen op dit punt.
