Motiveringsnota: Grachten van Algemeen Belang 1. Definitie “Gracht van algemeen belang”
De wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging, omschrijft in Hoofdstuk IIter de grachten van algemeen belang.
De gemeente (optioneel ook de rioolbeheerder) kan het beheer van grachten overnemen van de eigenaars en gebruikers wanneer dit nuttig is voor het watersysteem zoals bedoeld in artikel 3, § 2, 16°, van het decreet van 18 juli 2003 houdende het integraal waterbeleid. De overname van het beheer van de grachten omvat het onderhouden ervan alsook het vernieuwen ervan. Dergelijke gracht wordt aangeduid als een gracht van algemeen belang (ook bekend als gracht met een light- statuut).
Onder gracht van algemeen belang wordt begrepen een kunstmatige afvoerweg tot afscheiding, tot afwatering of tot ontwatering van hemelwater, drainagewater, bemalingswater en in voorkomend geval ook effluentwater uit een waterzuiveringsinstallatie, of water afkomstig uit een overstort, die niet bij de waterwegen, en ook niet bij de onbevaarbare waterlopen is ingedeeld en die door de gemeente beheerd wordt.
2. Erfdienstbaarheidzone
2.1. Wat houdt de erfdienstbaarheidzone in?
Voor alle grachten van algemeen belang, die worden aangeduid met oranje stippenlijn op het overzichtsplan in bijlage 1, wordt een erfdienstbaarheidzone bepaald van maximum 3 meter langs een of beide zijden van de gracht (specifiek afgestemd voor iedere gracht).
Al deze erfdienstbaarheidzones houden recht van doorgang in voor de beheerder van de gracht. Dit houdt in dat de beheerder met machines afgestemd op de breedte van de erfdienstbaarheidzones moet kunnen passeren om de gracht te beheren (slib ruimen, rijten, kruid ruimen, herstellingen uitvoeren, de oever verstevigen, of in geval van inbuizing de buis controleren of vervangen)
Hiervoor moet de erfdienstbaarheidzone vrij zijn van om het eender welke nieuwe constructie en beplantingen die deze doorgang onmogelijk maakt.
In verband met het vrijhouden van de erfdienstbaarheidzone en beplantingen is de essentie dat de gemeente met haar machines door moet kunnen in functie van het beheer van de gracht. In veel gevallen zal de gemeente beheerstaken kunnen uitvoeren op het moment dat er geen beplanting is.
De aangelande dient er echter rekening mee te houden dat in sommige gevallen mogelijk de doorgang toch vrij zal moeten worden gemaakt voor beheer.
Het decreet stelt dat deze gebruiksbeperkingen geen aanleiding kunnen geven tot financiële compensatie vanwege de overheid, gezien er geen eigendomsoverdracht is.
2.2. Waarom een erfdienstbaarheidzone van (maximum) 3 meter langs beide kanten?
Een gracht met het statuut van algemeen belang moet beheerd worden door de gemeente (optioneel de rioolbeheerder). De gemeente wenst zo kostenefficiënt en efficiënt mogelijk te
efficiënter dan het handmatig beheer door beekploegen. Voor het gebruik van deze lichte machines is minimaal een doorgang van 3m nodig. Deze doorgang van 3 meter wordt over het algemeen langs beide kanten van de gracht voorzien om geen ongelijkheid te creëren tussen de aangelanden.
Daar waar bestaande niet tijdelijke constructies/beplantingen de doorgangszone van 3 meter onmogelijk maken, wordt een minder brede erfdienstbaarheidszone ingesteld. Welke breedte er wordt ingesteld en langs welke kanten van de gracht is maatwerk die wordt afgestemd met de situatie op terrein. Zo zal er in het algemeen voor ingebuisde grachten slechts een erfdienstbaarheidstrook van 1,5 m langs weerszijden worden ingesteld.
In een strook met een breedte kleiner dan 3 meter zal het beheer en het afvoeren (tenzij de aangelande deponie toelaat) van maaisel en slib handmatig moeten gebeuren en zal de kost voor de gemeenschap derhalve veel hoger zijn.
3. Waarom is overname van beheer door de gemeente nuttig?
De grachten aangeduid met oranje stippenlijn op de overzichtskaart in bijlage 1 krijgen het statuut van grachten van algemeen belang omdat de overname van het beheer van deze grachten door de gemeente nuttig is voor het watersysteem.
3.1 LEO_01
Naam & Locatie: Zijloop Asdonkbeek t.h.v. Tunnelstraat van Koningin Louisa Marialaan af (Slachtersbeek)
Detailkaart bijlage 04a+04b.
Motivering: Dit tracé is belangrijk voor de afvoer van het gemengd stelsel van de omliggende straten.
In de toekomst wil Infrax deze straten ook afkoppelen en deze gracht blijven gebruiken voor de afvoer van RWA. Het is belangrijk dat dit tracé dan ook ten alle tijden een goede doorstroom heeft en niet wordt onderbroken, om wateroverlast te vermijden.
Erfdienstbaarheid: 1,5 meter langs weerszijden van de as van de buis.
Herlegging: Een deel van het traject wordt herlegd zoals aangeduid op bijlage 04b en dit ter realisatie van het project “den Heuvel”.
3.2 LEO_02
Naam & Locatie: Scheutenbeek stroomopwaarts PVO t.h.v. Craenenhoefweg naar spoorlijn toe Motivering: Deze gracht speelt een cruciale rol in de ontwatering van een watergevoelig gebied en een goede doorstroom hiervan moet gegarandeerd blijven.
Erfdienstbaarheid: 3m langs de linkerzijde gezien in stroomafwaartse richting
Te schrappen: Deze gracht wordt na het overleg van 5 april 2019 (zie bijlage 03b) geschrapt. Deze aanduiding van de te herleggen gracht is niet vereist om de afwatering van het projectgebied te realiseren.
3.3 LEO_04 + LEO_06
Naam & Locatie: Bonnekensvenloop stroomopwaarts de Driesstraat en Heidesvenloop t.h.v. de Kanaalstraat
Detailkaart bijlage 05.
Motivering: Deze 2 grachten worden al onderhouden door de gemeente omdat het een belangrijke gracht is met een relatief groot debiet. Bij toekomstige afkoppeling van de Kanaalstraat zullen deze grachten nog verder verzwaard worden. Het onderhoud van deze grachten moet dus gegarandeerd blijven.
Erfdienstbaarheid: De erfdienstbaarheidsecties zijn afhankelijk van de bereikbaarheid van de gracht en de inbuizingen: Inbuizingen hebben 1,5 meter erfdienstbaarheid, open grachten 3 meter langs de kant die bereikbaar is.
3.4 LEO_09
Detailkaart bijlage 06.
Motivering: Deze gracht zorgt voor de ontwatering van een watergevoelig gebied en het onderhoud van deze gracht moet gegarandeerd blijven.
Erfdienstbaarheid: De erfdienstbaarheidsecties zijn afhankelijk van de bereikbaarheid van de gracht en de inbuizingen: Inbuizingen hebben 1,5 meter erfdienstbaarheid, open grachten 3 meter langs de kant die bereikbaar is.
3.5 LEO_11
Naam & Locatie: Ingeneloop stroomopwaarts PVO voorbij grens Balen t.h.v. Lommelsesteenweg Detailkaart bijlage 07.
Motivering: Dit is een belangrijke afwateringsgracht met een groot debiet waarvan het onderhoud moet verzekerd zijn om de waterveiligheid van het gebied te garanderen. Bovendien is deze gracht ook verzwaard met vuilgracht.
Erfdienstbaarheid: De erfdienstbaarheidsecties zijn afhankelijk van de bereikbaarheid van de gracht en de inbuizingen: Inbuizingen hebben 1,5 meter erfdienstbaarheid, open grachten 3 meter langs de kant die bereikbaar is.
4. Openbaar onderzoek en definitieve vaststelling
Het uitvoeringsbesluit (Besluit van de Vlaamse Regering tot uitvoering van hoofdstuk IIter van de wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging) vermeld in detail de stappen van het openbaar onderzoek.
Op de gemeenteraadzitting wordt een beslissing genomen over iedere gracht met in acht neming van de bezwaarschriften. Op dezelfde aanplakplaatsen als tijdens het openbaar onderzoek en op de website wordt de beslissing gedurende 30 dagen terug opgehangen. Een kopie van het uittreksel van de notulen van de gemeenteraadsbeslissing wordt opgestuurd naar de Provincie, zodat de toevoegingen/wijzigingen in de VHA kunnen opgenomen worden.
5. Bezwaren tegen overname
Er is een beroepsprocedure tegen de overname van de grachten van algemeen belang.
Enerzijds is er de beroepsprocedure uit art. 32quaterdecies §3 lid 2 van de wet van 26.03.1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging. Deze bepaalt dat tegen de beslissingen beroep kan worden ingesteld bij de gouverneur binnen dertig dagen na kennisname ervan door elke belanghebbende. De gouverneur doet een uitspraak binnen zestig dagen na ontvangst van beroepschrift.
Anderzijds is er de mogelijkheid voor de inwoner/gemeente om op ieder moment een wijziging van het statuut van de gracht en van de erfdienstbaarheden te vragen. De procedure hiervoor staat beschreven in artikel 4 van het Besluit van de Vlaamse regering tot uitvoering van hoofdstuk IIter van de wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging.
6. Verschillende statuten: wettelijke basis en erfdienstbaarheden
