Interne-& Externe Analyse
1. Algemene conclusie
Deze interne- en externe analyse is uitgevoerd op basis van deskresearch en een uitgebreid interviewgesprek met Mike de Ruiter, managing director Procura SIM. De belangrijkste uitkomsten zijn als volgt:
• De fusie tussen Procura en Sim zorgt voor onduidelijkheid binnen de structuur en communicatie van de organisatie en het niet intern doorvoelen en doorleven van de kernwaarden van het bedrijf.
• Er is veel kennis en kunde binnen de organisatie op verschillende takken van sport,
waaronder; open source systemen, IT-werkzaamheden, de directe klantbehoefte, community building, en trends en ontwikkelingen binnen de markt.
• VrijBRP biedt oplossing voor problemen binnen de markt, onvrede bij de doelgroep en de huidige marktpositie van de organisatie.
1.1 Verandering van de markt
De commerciële markt waarin de organisatie zich bevindt is in beweging. De functie van de Nederlandse gemeenten verandert van papierwerk verwerken naar IT-huis. Hierdoor heeft de doelgroep de behoefte om de systemen te digitaliseren en verder te ontwikkelen. Ook veranderen steeds meer klanten in indirecte concurrenten, doordat gemeenten steeds vaker kennis en kunde op het gebied van IT in huis halen in plaats van uit te besteden.
1.2 Gegijzeld door de softwareboer
De huidige markt zit muurvast, doordat de macht bij de leveranciers van de systemen ligt. Dit zorgt voor frustratie bij de gemeente. Zij willen door ontwikkelen en niet langer afhankelijk zijn van de spelregels van de leveranciers. De twee grootste partijen hebben een monopoly geclaimd door systemen zo te bouwen dat ze niet configureren met alternatieve systemen van andere aanbieders.
Procura SIM wil terrein winnen binnen deze markt en het verschil maken ten opzichte van de huidige marktleiders. Door het open source systeem VrijBRP te lanceren krijgt de doelgroep meer
zeggenschap en wordt er een vrije markt gecreëerd waarin verschillende aanbieders, ontwikkelaars en klanten de kans krijgen om samen te bouwen aan een beter BRP-systeem.
1.3 Het Common Ground Principe
Vanuit gemeenten en de VNG (een soort vakbond/ initiatiefnemer voor gemeenten en partners) worden steeds meer toepassingen ontwikkeld volgens de principes van Common Ground. Dit betekent onder andere dat er gewerkt wordt vanuit de volgende 5 principes:
- Open: We werken transparant en controleerbaar met duurzaam toegankelijke gegevens.
- Vertrouwd: We zorgen dat informatiebeveiliging en privacy op orde zijn.
- Eenmalige vastlegging: We leggen gegevens eenmalig vast en vragen op bij de bron.
- Regie op gegevens: We faciliteren regie op gegevens.
- Standaarden: We standaardiseren maximaal.
De plannen zijn vastgesteld in een 5 jaren plan, wat in 2025 volledig moet kunnen opereren. Hierin wordt er onder andere gekeken naar hoe de nieuwe systemen de oude systemen binnen de
gemeente volledig kunnen vervangen en worden er meer kansen geboden aan moderne technologie en het stimuleren van open source software. Met als doel om gemeenten sneller te kunnen laten digitaliseren en innoveren voor een veilige, betrouwbare, transparante en snelle uitwisseling van gegevens.
In plaats van een probleem of bedreiging is het Common Ground principe juist een hele mooie kans binnen de markt voor het VrijBRP project. Het open source systeem van Procura SIM zal dan ook volledig afgestemd zijn om aan alle eisen van het Common Ground principe te kunnen voldoen.
2. Interne Analyse
Bij de interne analyse is de organisatie in kaart gebracht. Door te kijken naar wat er binnen de organisatie speelt en hoe het bedrijf opereert. Om meer inzicht te krijgen en de juiste informatie te vergaren zijn de volgende theoretische modellen als hulpmiddel gebruikt: het Businessmodelcanvas, de Stakeholdersmatrix en het Value Proposition Canvas.
2.1 Bedrijfsinformatie
Procura is opgericht in 1972 en bestaat dus inmiddels alweer 50 jaar. Het bedrijf staat onder andere bekend als leverancier van stemhokjes, rode potloden en verkiezingssoftware voor gemeentes. Ook wel burgerzaken- en verkiezingsspecialist voor gemeenten genoemd. Hiermee zijn zij als organisatie op verschillend takken van sport marktleider of marktleider geweest. Met een bedrijfsgrote van tussen de 10 tot 19 werknemers en totale activa van 9 miljoen euro in 2019 (meest recente openbare gegevens) en 1 vestiging in Alkmaar is dit een midden-kleinbedrijf.
Fusie Procura SIM
Sinds 1 januari 2022 zijn Procura en SIM gefuseerd tot 1 organisatie. SIM levert al 20 jaar online producten en diensten voor lokale overheden. Samen vormen zij een sterkere speler binnen de huidige markt als specialist voor publiekszaken en digitale dienstverlening. De missie is om de overheid te helpen met het waarmaken van hun ambities op publieke dienstverlening. Voorheen waren Procura en SIM samenwerkingspartners en hadden zij elkaar hard nodig om te kunnen concurreren binnen de drukbezette en snel veranderende markt. Echter verliep de samenwerking niet altijd als gewenst door de verschillende belangen en werkzaamheden bij beide bedrijven. Nu de twee bedrijven zijn gefuseerd tot 1 organisatie moeten de belangen en prioriteiten gelijk zijn. De markt is in beweging, veranderingen gaan snel. Procura SIM moet dan ook versnellen om dé speler in de toekomst te kunnen zijn. Door krachten te bundelen zijn ze in staat te versnellen en mee te gaan in de nieuwe bewegingen, nieuwe businessmodellen te implementeren en opnieuw de winnaar te zijn op het domein van publieke dienstverlening.
VrijBRP
In februari 2021 heeft Procura een open source oplossing gelanceerd, genaamd vrijBRP. Dit is voor veel gemeenten nog een onbekende/ nieuwe belichaming van Procura. VrijBRP is een open platform waarmee Nederlandse gemeenten de persoonsgegevens van alle Nederlanders betrouwbaar kunnen bijhouden. BRP staat hierin voor Basisregistratie Personen en bevat persoonsgegevens van inwoners van Nederland (ingezetenen) en van personen die Nederland hebben verlaten (niet ingezetenen). In de Basisregistratie Personen (BRP) vinden gemeenten, burgers en organisaties als de Belastingdienst informatie over wonen, werken en toeslagen. Met vrijBRP geeft Procura als eerste haar broncode van haar BRP-applicatie vrij. De ambitie is een community te vormen van gemeenten en
marktpartijen die samen een vrijBRP beheren. Door een vrije informatiestroom krijgen gemeenten zelf meer grip op hun IT en wordt het voor hen makkelijker om te innoveren.
Onderdeel van Conxillium
Procura SIM is onderdeel van Conxillium, een groep van acht bedrijven die zich hebben
gespecialiseerd in hoogwaardige software voor de lokale overheid. Zij tekende eerder al het Common Ground-groeipact. Common Ground staat voor een hervorming van de gemeentelijke
informatievoorziening, waar met name transparantie en een andere manier van omgaan met (persoons)gegevens belangrijke pijlers zijn. In het groeipact gaan gemeenten, leveranciers en netwerkorganisaties de samenwerking aan om actief de uitgangspunten van Common Ground waar te maken. Hierover later meer.
2.2 Waardepropositie
De kernwaarden van Procura zijn: Trust, Excitement, Dedication & Together.
Binnen de organisatie loopt het op dit moment spaak doordat deze kernwaarden niet goed worden door vertaald binnen de organisatie. Het managementteam is hard aan het werk om hier ook doormiddel van de fusie meer progressie in te krijgen. De kernwaarden van Procura en SIM kwamen qua visie en missie goed overeen, dit heeft ook mede gezorgd voor de fusie van de twee partners.
Echter zijn op dit moment de kernwaarden wel duidelijke op papier maar wordt dit nog niet gevoeld en beleefd binnen het bedrijf. Dit kan zorgen voor een onduidelijke structuur binnen de organisatie, waardoor niet alle neuzen dezelfde kant op staan.
De bedrijfscultuur is vrij open en betrokken. Maar ook hierin is de organisatie zoekende. Dit herleidt ook naar de aanleiding van de fusie. De klantvraag binnen de markt is zo veranderd in de afgelopen jaren, dat de twee bedrijven los van elkaar steeds meer moeite kregen met het binnen halen van opdrachten. Hierdoor werden zij afhankelijk van elkaar. Daarnaast streeft het managementteam naar een platte bedrijfsstructuur, doordat iedere afdeling binnen de organisatie als even waardevol wordt gezien.
Business Model Canvas
Het Business Model Canvas is gebruikt om de organisatie en haar waardenpropositie beter in kaart te krijgen. Het geeft een inzichtelijk beeld van de verschillende belangen, waarden, structuur en
eventuele valkuilen binnen de organisatie.
2.3 Organisatiestructuur
Binnen Procura SIM zijn er 4 teams en 1 directieteam. In het directieteam zitten 4 personen die ook weer ieder manager zijn voor 1 van de 4 teams. Op dit moment zitten er op het team VrijBRP 24 man en zijn er binnen Procura SIM in totaal 75 mensen werkzaam. Het team kent voornamelijk mannen binnen de organisatie. Het aantal vrouwen binnen de organisatie is relatief lager. Dit komt mede doordat het een technische organisatie betreft, een vakgebied waarin vrouwen over het algemeen al in de minderheid zijn.
Binnen de organisatie is er veel kennis op het gebied van open source systemen, IT-werkzaamheden, de directe klantbehoefte, community building en trends en ontwikkelingen binnen de markt. Door nauw contact met zowel de gemeenten zelf als met organisaties als VNG staat het bedrijf dicht bij de markt en alle ontwikkelingen.
Organisatiestructuur
Afdelingsstructuur
Stakeholders
Voor het Open Source Project VrijBRP zijn er verschillende stakeholders van belang. Zo zijn er stakeholders binnen de organisatie die invloed uitoefenen, maar zijn er ook stakeholders van buitenaf die van grote invloed (kunnen) zijn op de organisatie en het open source project.
Stakeholderanalyse
De uitgebreide stakeholdersanalyse geeft een inzichtelijk beeld van de verschillende belangen binnen de organisatie. Daarnaast biedt het een mogelijkheid om de stakeholders op waarde te schatten, zodat deze op de juiste manier kunnen worden meegenomen binnen de rest van het onderzoek.
Stakholderoverzicht
Stakeholders Functie Invloed Waarde
Procura SIM De organisatie heeft belangen bij het succes van VrijBRP in de vorm van een winstoogmerk.
Procura SIM is
eindverantwoordelijke voor de slagingskans en de sturing van het project.
Hoog
Aandeelhouders Procura SIM heeft drie aandeelhouders: Frank de Goede, Gerton Lusink en O2 Venture Capital. Net als de organisatie hebben deze aandeelhouders belangen bij het succes van VrijBRP in de vorm van een winstoogmerk.
De aandeelhouders kunnen invloed uitoefenen op
belangrijke keuzes die gemaakt moeten worden om het project uit te voeren.
Maar hebben geen zeggenschap over iedere stap en uitbesteding.
Gemiddeld
Team VrijBRP Het team van VrijBRP heeft belangen bij het slagen van het project doordat zij het project leiden en uitvoeren.
Het team van VrijBRP moet ervoor zorgen dat de juiste kennis wordt verzameld en vervolgens in praktijk wordt gebracht.
Hoog
Partners Op dit moment heeft Procura SIM al (contractuele)
samenwerkingen lopen met derde partijen/
partners. Zij kunnen verdienen aan het Open Source Project, door hun verdiensten aan te bieden en in te haken op de ontwikkelingen en aanvragen binnen het platform.
De partners hebben inspraak op de vormgeving en uitvoering van het eindproduct van het open social platform.
Hun mening is van belang om tot succesvolle
samenwerkingen te kunnen komen en het VrijBRP te laten groeien.
Hoog
Gemeenten Gemeenten hebben als doelgroep een zeer belangrijk aandeel als stakeholder. Naast afnemer krijgen zij ook inspraak in het Open Source Project.
Ook gemeenten hebben inspraak op de vormgeving en
uitvoering van het eindproduct van het open social platform.
Daarnaast zijn zij ook direct de afnemer en zal er zonder hun
Hoog
deelname geen succesvol eindproduct ontstaan.
Burgers Burgers hebben indirect ook belangen bij het VrijBRP. Het gaat om hun gegevens die worden uitgewisseld en gebruikt.
Daarnaast wordt het project uiteindelijk met hun belastinggeld gefinancierd.
Burgers hebben geen invloed of inspraak op de uitwerking van het VrijBRP project. Echter hebben zij wel
belangen bij de zorgvuldigheid van de uitvoering van het project en de gevolgen daarvan.
Laag
De overheid De overheid heeft een sturende functie vanuit het volk over de
gemeenten. Hiermee zijn zij indirect betrokken bij het Open Source Project.
De overheid heeft met de wetten en
juridische zaken indirect veel invloed op de slagingskans van het Open Source Project.
Gemiddeld
Stakeholdermap
Stakeholdermatrix
Stakeholders krachtenveldanalyse
2.4 Producten en diensten
Procura SIM levert software en diensten voor digitale dienstverlening aan lokale overheden en software en diensten voor burgerzaken en verkiezingen aan gemeenten. De producten die worden geleverd worden altijd met een dienst erbij geleverd, denk hierbij aan advies, verbeteringen, toevoegen van nieuwe waarde.
Per team binnen Procura SIM worden er verschillende producten en diensten aangeboden.
Hieronder is een schema te zien van de verschillende afdelingen met daarbij de verschillende producten, diensten en prijzen.
Afdeling Product Dienst Prijs
Content Websites Nederlandse
overheid
Onderhoud en service Gemiddeld €20.000 per jaar exclusief extra diensten
Verkiezingen Materialen en drukwerk met het thema verkiezingen
Software Gemiddeld €5.000 per jaar + Variabele kosten producten
VrijBRP Technische IT-
producten op het gebied van burgerzaken
Onderhoud en service Gemiddeld €35.000 per jaar exclusief extra diensten
VrijBRP
Met de open broncode van haar BRP-systeem biedt Procura de mogelijkheid haar software zeer uiteenlopend in te zetten. Zo krijgen softwareontwikkelaars of andere IT-specialisten de mogelijkheid om slim, snel en eenvoudig oplossingen te ontwikkelen voor de gemeentelijke informatievoorziening.
Voor burgers betekent de oplossing dat er meer interactie met gemeenten mogelijk wordt.
Het open source project vrijBRP zorgt voor een versnelling van de digitalisering in de systemen van Nederlandse gemeenten. Daarnaast zorgt het ook voor een lagering in kosten. Op dit moment kost een BRP-systeem voor gemeenten €3 per burger per jaar. Daarnaast worden er nog jaarlijks aanbestedingen gedaan rond de €40.000 voor kleine aanpassingen die vaak niet eens veel tijd in beslag nemen om uitgevoerd te worden. De reden voor deze kosten is het vrij spel van de aanbieders in de markt. Die prijzen kunnen afdwingen bij de gemeenten. Met vrijBRP kost het systeem niet langer €3, maar slechts €0,69 per burger per jaar. Dit is ook in het belang van het volk, omdat hiermee gemeenten begrotingen niet langer onzorgvuldig en onnodig worden besteed. Daarnaast zullen kleine aanpassingen niet langer uitlopen in hoge aanbestedingen, want één van de voordelen van open source is dat het systeem constant wordt bijgehouden en geüpdate naar wens van de gebruikers en belanghebbende. Dit zit dus bij de jaarlijkse prijs inbegrepen.
- Gewenste versnelling digitalisering gemeenten - Goedkoper voor de doelgroep
- Meer vrijheid en zeggenschap bij de doelgroep
- Mee kunnen denken/ werken aan de ontwikkelingen van het BRP-systeem
De nadelen van vrijBRP
- Sluit nog niet altijd naadloos aan op de communicatiesystemen van de concurrentie - Is nieuw en onbekend voor de doelgroep
- Succesfactor vergt een actieve bijdrage van de doelgroep
2.5 Doelgroepomschrijving
Het Open Source Project vrijBRP is allereerst bedoeld voor de gemeenten in Nederland. Zij moeten gebruik gaan maken van het platform en de producten en systemen die daaruit voortkomen gaan afnemen. Binnen de gemeenten zijn verschillende afdelingen en functies. Voor vrijBRP zijn de afdelingen burgerzaken, dienstverlening en communicatie voornamelijk van belang. Het verschilt per gemeente en de grote daarvan welke afdeling het meest in contact staat met de organisatie.
Marketing
De marketing van de organisatie is voor dit onderzoek gespecificeerd op het vrijBRP-project. Deze producten en diensten worden voornamelijk onder de aandacht gebracht door gebruik van social media, waarbij voornamelijk LinkedIn een grote rol speelt.
Daarnaast is er een sales team werkzaam, binnen dit team zijn er verschillende personen in contact met verschillende gemeenten. Zij onderhouden het contact en de relatie, bespreken de uitdagingen en kansen met de klant. Daarnaast benaderen zij ook zelf nieuwe gemeenten met de vraag naar en/of het aanbod om nieuwe producten af te nemen of te helpen bij een dienst of uitdaging.
Value Proposition Canvas
De behoeften, pijnpunten en taken van de gemeenten zijn tegenover de waarden,
probleemoplossingen en producten/ diensten van vrijBRP gezet in de Value Proposition Canvas. Op deze manier wordt er duidelijk op welke manier de organisatie inspeelt op de behoeften van de klant en welk probleem zij voor de klant oplossen.
3. Externe Analyse
Procura is burgerzaken- en verkiezingsspecialist voor gemeenten en leveren naast digitale diensten ook andere producten. Voor dit project is echter alleen de digitale dienstverlening van belang. Dit is dan ook de branche waar in deze externemarktanalyse de focus op zal liggen. Om het onderzoek te versterken is er gebruik gemaakt van de volgende theoretische modellen als hulpmiddel: DESTEP- analyse en het Vijfkrachtenmodel van Porter.
3.1 De markt
Digitalisering Nederlandse gemeenten
GemeentenNL (een kennisplatform voor gemeenten) heeft in een artikel op hun website een toekomstbeeld voor de ICT-infrastructuur voor 2025 geschetst. Met de huidige trends en ontwikkelingen in kaart zal de digitalisering binnen de gemeenten in rap tempo versnellen en uitgroeien tot een volledig geautomatiseerd en synchroon systeem. In het toekomstperspectief zullen via de cloud de systemen met elkaar communiceren en naadloos op elkaar inspelen.
Gemeenten hebben alleen nog storage-, security en identity-management services nodig.
Ook wordt er benoemd dat de voorspelling is dat Common Ground zich tussen 2020-2024 heeft gericht op het structureren en koppelen van de basisregistratie en het leveren van data-services. De reden dat hier behoefte aan is binnen gemeenten, is omdat er hierdoor een krachtige data-laag ontstaat waardoor artificial intelligence optimaal kan worden ingezet voor het opsporen van fraude, het tegengaan van schuldhulpverlening, het optimaliseren van case-management in het sociaal domein en bij de ontwikkeling en beheer van de openbare ruimte.
Hiermee wordt er gesteven naar volledig data-gedreven gemeenten in de toekomst. Met oog op het pensioen van de generatie babyboomers willen de gemeenten veel functies opvangen door
technische innovaties. Waarbij standaard processen en dienstverlening zoveel mogelijk is
geoptimaliseerd en gedigitaliseerd. Waarmee ook de werkplek van de gemeentelijk ambtenaar een metamorfose zal ondergaan. Met een laptop met 4G/ 5G verbinding, zonder wifi en met een TPM- chip, waardoor er een absoluut veilige werkplek ontstaat en de medewerker zich richt op ICT- structuren en digitale werkzaamheden.
Digitalisering van belang voor de burger
Voordat ik startte met mijn onderzoek voor vrijBRP wist ik niets van de ontwikkelingen op het gebied van digitalisering bij de overheid en wat dit betekent voor mij als burger. Nu ik mij er beter in heb verdiept schrik ik van de complexiteit en de problemen die hierbij komen kijken. Ook voor iedere burger is dit van grote invloed. De gemeenten en andere overheidsinstanties beschikken namelijk over meer data dan je misschien denkt. Wanneer er niet zorgvuldig wordt omgegaan met jouw data kunnen er catastrofale fouten uit voort komen. Denk bijvoorbeeld aan de toeslagenaffaire.
Ook kan het in plaats van gemakkelijker in worstcasescenario’s vermoeilijken. Wanneer gemeenten blind gaan vertrouwen op digitale systemen, waarin 1 fout zich bij meerdere instanties kan herhalen.
Nu is je adres bijvoorbeeld niet alleen verkeerd geregistreerd bij de gemeente, maar ook bij de belastingdienst en je verzekering. Een kanttekening hiervan is dat deze fouten nu al worden gemaakt en de kans op fouten nu groter is, doordat meerdere mensen langs data gaan die daarin weer een menselijke fout kunnen maken. Ook kan vooral de oudere generatie op dit moment niet altijd even goed overweg met digitale systemen.
DESTEP-analyse
Deze DESTEP-analyse heeft geholpen om een overzichtelijk beeld te krijgen van de huidige markt en het klimaat waarin de organisatie zich bevindt. Dit vormt een goed basisoverzicht voor de externe analyse.
Demografische factoren
Eind januari 2022 telt Nederland 17.591.394 inwoners. Naar verwachting blijft de Nederlandse bevolking de komende vijftig jaar groeien, met naar schatting 18 miljoen inwoners in 2025 tot 20,6 miljoen inwoners in 2070. De groei van de bevolking komt vooral door een stijgende levensduur en door migratie.
Op dit moment (februari 2022) zijn er 345 gemeenten in Nederland. Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zijn de grootste gemeenten. Waarbij de gemeente Amsterdam de meeste inwoners heeft (873.338 inwoners). Schiermonnikoog, Vlieland, Rozendaal, Ameland en Terschelling zijn de kleinste gemeenten. Waarvan Schiermonnikoog het minst aantal inwoners heeft (931 inwoners).
Economische factoren
De Nederlandse economie krabbelt in 2022 terug na een crisisperiode. Door de coronacrisis in 2020 en de daarbij behorende lockdowns die het kabinet heeft toegediend op de samenleving, kwam een groot deel van de Nederlandse economie stil te liggen. Sinds februari dit jaar gaat de samenleving weer langzaam open en herstelt ook de Nederlandse economie zich sneller dan verwacht.
Naar schatting groeit het bruto binnenlands product (bbp) in 2021 met 3,9% en dit jaar in 2022 met 3,5%. Dit is nog altijd meer dan de jaren daarvoor. In 2019 groeide het bbp met 1,7% en in 2018 met 2,6%. Mede door een huidige oorlog tussen Rusland en Oekraïne worden onder andere de
energieprijzen hoger wat ongelijk doorwerkt in de koopkracht. We zien daarnaast de inflatie nog altijd stijgen. Onzekere tijden dus voor de economie. Desondanks groeit de Nederlandse economie nog steeds en blijft de krapte op de arbeidsmarkt een feit.
Sociaal-culturele factoren
Het vertrouwen in de Nederlandse overheid is historisch laag door de coronacrisis. Vooral in 2021 is het vertrouwen ingezakt. Met een schrale 38% van de bevolking die nog vertrouwen heeft in de bevolking ten opzichte van 70% van de bevolking voor de coronacrisis uitbrak. Dit heeft als gevolgen dat de bevolking zich niet gehoord voelt en daardoor minder betrokken raakt. Dit was ook terug te zien in de laatste gemeenteverkiezingen, waarbij een kleine 50% van de kiesgerechtigden ook daadwerkelijk een stem heeft uitgebracht.
Het vertrouwen in feiten in het algemeen neemt aanzienlijk af. Dit komt mede door het vele nepnieuws dat in omloop is en technologische ontwikkelingen. Dit zorgt voor een opkomst van het populisme, waarbij de politiek, rechtspraak en wetenschap in twijfel worden getrokken. En men zich af zet tegen ‘de elite’. De bevolking wil minder overheidsbemoeienis, waardoor er meer ruimte ontstaat voor maatschappelijke initiatieven en sociale innovaties. De burger verlangt hierbij wel dat deze beweging door de overheid wordt gefaciliteerd.
Technologische factoren
Door de coronacrisis is thuiswerken het nieuwe normaal geworden. Hierdoor heeft
plaatsonafhankelijk werken een definitieve plek ingenomen in de samenleving. Dit heeft digitale ontwikkelingen in een versnelling gebracht. Veel bedrijven, waaronder gemeenten hebben Microsoft Teams geïmplementeerd binnen hun organisatie en er is ingezet op extra beveiliging en
ondersteuning voor plaatsonafhankelijk werken.
Er wordt gestreefd naar data gedreven werken vanuit de overheid. Door van tevoren een doel te hebben en data te verzamelen, structureren en toe te passen, kan de overheid innoveren en inspelen op voorspelde toekomstige gebeurtenissen. Op dit moment ontbreekt het binnen de overheid nog vaak aan specifieke doelen en wordt er nog te veel data verzameld en zonder efficiënt te gebruiken.
Dit brengt ook met zich mee dat er zorgvuldiger moet worden omgegaan met informatiebeveiliging, wat een hoge prioriteit heeft binnen de overheid.
Ecologische factoren
Door de gevolgen van de coronacrisis, de huidige oorlog in Oekraïne en klimaatveranderingen is er een tekort aan grondstoffen ontstaan. De energie en gasprijzen zijn fors gestegen, waardoor men opzoek gaat naar alternatieven. De afgelopen jaren is er al veel geïnvesteerd in ‘duurzame’
alternatieven. Daarnaast is er een trend van circulaire economie in opkomst. Men is zich meer bewust van en wordt steeds meer gewezen op zijn/ haar impact op het milieu. Hierdoor ontstaat er vraag naar milieuvriendelijke oplossingen. Een zogenoemde circulaire deeleconomie waarbij men minder waarde hecht aan bezit en consumeren wint steeds meer terrein binnen de samenleving.
Politiek-juridische factoren
De verhouding binnen de politiek is aan het veranderen. De verschuiving tussen lokale, landelijke en Europese politiek en hun taken zijn aan het verschuiven. Zo hebben lokale overheden (gemeenten) steeds meer taken vanuit het Rijk gekregen, die voorheen voor de landelijke politiek waren. Ook de Europese Unie is zoekende naar een nieuwe toekomstbestendige samenwerking. Men bevindt zich in een periode waarbij solidariteit op de proef wordt gesteld door dreigingen van buitenaf,
economische crisis, migratie crisis en het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU. Zoals eerder
benoemd is het vertrouwen in de politiek bij de bevolking tot een dieptepunt gezakt. Hierdoor eist de burger meer macht. Echter liggen de standpunten en meningen binnen het volk steeds verder uiteen.
3.2 Trends en veranderingen
Volgens Mike de Ruiter, managing director Procura SIM, ligt de kern van de verandering binnen de markt aan het feit dat digitalisering een steeds belangrijkere rol gaat spelen binnen de gemeenten.
“De gemeenten heeft een primaire taak hebben om ondernemers en inwoners te dienen, maar veranderen steeds meer in een soort IT-huis waarmee ze faciliteiten bieden aan de inwoners om zaken te regelen waar de gemeente verantwoordelijk voor is. 10 jaar geleden moest je bijvoorbeeld voor een geboorteaangifte naar een gemeentehuis toekomen, tegenwoordig kan dit digitaal geregeld worden. Daar zit op de achtergrond een heel systeem achter om dat goed en veilig te kunnen
aanbieden. Hierin zijn gemeenten ook nog steeds groeiende en worden langzamerhand steeds meer zaken gedigitaliseerd. Hierdoor zijn de werkzaamheden binnen gemeenten totaal veranderd. Vooral bij grootte gemeenten zie je dat er steeds meer technische kennis en kunde in huis wordt gehaald.
Deze interne technici nemen taken over die voorheen werden uitbesteed aan bedrijven als Procura SIM. Dit heeft gezorgd voor een nieuwe vorm van concurrentie binnen de markt.” – Mike de Ruiter Deze infographic geeft een goed beeld bij het belang van digitalisering binnen gemeenten.
Bij de kleinere gemeenten is er geen budget om extra expertise intern aan te nemen. Deze gemeenten willen juist zoveel mogelijk uitbesteden, om wel mee te kunnen gaan met de
digitalisering. Dit kan ook zorgen voor samenwerkingen tussen gemeenten, zoals veel te zien is bij kleine deelgemeenten die samensmelten tot een grotere organisatie. Dit zorgt ervoor dat deze gemeenten wel het budget bij elkaar krijgen om toch ook interne diensten aan te kunnen nemen.
Maar ook een groot deel van de technische en digitale werkzaamheden uitbesteden bij bedrijven als Procura SIM.
Op dit moment bedient Procura SIM 340 gemeenten in deze vorm, van de 345 gemeenten totaal in Nederland (1 januari 2022), maar Mike de Ruiter verwacht dat dit in de komende jaren zal krimpen naar ongeveer 150 gemeenten. Hij zegt hierover: “Deze trend zal zich voortzetten en ervoor zorgen dat er alleen nog maar grote gemeenten overblijven. Het is echter niet zo dat Procura SIM niet voor grote gemeenten werkt. Op dit moment zijn er ook grote gemeenten die projecten uitbesteden die buiten de kennis, tijd en kunde liggen van hun eigen team.”
VNG
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is een koepelorganisatie van alle Nederlandse gemeenten. Zij hebben in 2019 het Common Ground Principe in gang gezet. Deze beweging
stimuleert een nieuwe gemeenschappelijke infrastructuur op basis van opensourcecomponenten. De vijf Common Ground principes scheppen voorwaarden om software van andere overheden te
hergebruiken en daarbij op de al bestaande bouwstenen door te bouwen. In het artikel van Computable ‘De stille revolutie binnen de overheid’ - Van Dijk (2019) wordt al gesproken over de mogelijkheden en innovatie die Common Ground met zich meebrengt.
Zo laten zij ook weten hoe de rol van de leveranciers zal gaan veranderen, door de toepassing van Common Ground: “Daarnaast zal de rol van leveranciers veranderen. Overheden zullen minder gebonden zijn aan gesloten systemen die door slechts één leverancier geleverd en onderhouden kunnen worden. Kleine en middelgrote leveranciers zullen meer kansen krijgen en de concurrentie tussen leveranciers zal toenemen. Verder zullen overheden een ander type kennis van leveranciers vragen, omdat de aandacht deels zal verschuiven van het onderhoud van bestaande systemen naar innovatie. In plaats van kennis van specifieke monolithische systemen, zullen overheden kennis van de nieuwste technologieën en ontwikkelingen verlangen.” - Van Dijk (2019)
Ook schrijven zij over de voordelen die Common Ground zal opleveren voor het grotere
maatschappelijk goed: “Op termijn kunnen deze ontwikkelingen tot een breder maatschappelijk nut leiden. Zo kan de gezamenlijke innovatiekracht van overheden, bedrijven, (kennis)instellingen en andere organisaties worden vergroot als gevolg van verbeterde mogelijkheden tot samenwerking.
Ook is het goed mogelijk dat bedrijven en organisaties baat zullen hebben bij software die door de overheid is ontwikkeld, bijvoorbeeld op het gebied van cybersecurity. Op deze manier komt de met gemeenschapsgeld gefinancierde software weer voor de maatschappij beschikbaar.” - Van Dijk (2019)
De Common Ground Principes
Common Ground bestaat uit verschillende principes onderverdeeld in 3 categorieën;
samenwerkings-, informatiearchitectuur- en realisatieprincipes. De principes zijn als volgt benoemd door Common Ground (2022):
“Samenwerkingsprincipes
• Gemeenten bepalen zelf op welke manier en in welk tempo zij aan de transitie naar Common Ground werken (kijken, denken, doen).
• Rollen en verantwoordelijkheden van gemeenten en VNG worden per opgave expliciet gemaakt zodat duidelijk is wat er van elkaar verwacht wordt. Het draait allemaal om
vertrouwen, teamdynamiek en communicatie.
• Agile werken is de norm: in korte cycli van ontwikkelen, reviewen en verbeteren (veel kleine fouten maken om grote te voorkomen). Gemeenten en de VNG ontwikkelen de werkwijze en de daarbij benodigde vaardigheden gezamenlijk met andere stakeholders.
• Via het College van Dienstverlening binnen VNG worden standaarden vastgesteld, inclusief de afspraak hoe deze standaarden toegepast worden door gemeenten.
Informatiearchitectuurprincipes
• Component gebaseerd We gebruiken ontkoppelde componenten met afgebakende functionaliteit en gestandaardiseerde interfaces.
• Open We werken transparant en controleerbaar met duurzaam toegankelijke gegevens.
• Vertrouwd We zorgen dat informatiebeveiliging en privacy op orde zijn.
• Eenmalige vastlegging We leggen gegevens eenmalig vast en vragen op bij de bron.
• Regie op gegevens We faciliteren regie op gegevens.
• Standaarden We standaardiseren maximaal.
Realisatieprincipes
• Community Gemeenten, ketenpartners, marktpartijen en de VNG werken als community samen in het realiseren van Common Ground.
• Agile We ontwikkelen incrementeel en iteratief.
• Nieuw naast oud De nieuwe architectuur vervangt geleidelijk de bestaande architectuur.
• Moderne IT Kansen voor nieuwe technologie moeten benut worden, mits dit meerwaarde heeft.
• Open source Stimuleren van open source software om samenwerking en hergebruik te bevorderen.
• Uitwisseling Zorgen voor veilige, betrouwbare, transparante en snelle uitwisseling van gegevens Met de NLX laten we zien hoe dit kan werken.” - (Common Ground, 2022)
3.3 Concurrentie overzicht
De gemeenten zijn steeds meer aan het investeren in digitalisering. Het gemak van een digitaal systeem wordt steeds belangrijker. Er zijn verschillende aanbieders op de markt die diensten verlenen ter ondersteuning van deze digitalisering. Daarvan zijn er twee grote spelers binnen de markt die iedereen kent; PinkRoccade en Centric. Zij hebben in de afgelopen jaren een
monopolystrategie bespeeld binnen de markt, door hun systemen niet configureren met systemen van andere partijen. Deze marktleiders leveren in tegenstelling tot Procura SIM een geheel pakket.
Om die reden kiezen gemeenten ervoor om hun gehele technische service bij hen af te nemen, ondanks kwaliteit of prijsconcurrentie, zodat zij zeker weten dat het hele systeem met elkaar configureert. Hierdoor hebben PinkRoccade en Centric zichzelf zo machtig gemaakt binnen de markt dat zij hun prijzen kunnen verhogen zonder te hoeven concurreren binnen de rest van de markt. Dit heeft er ook voor gezorgd dat de vraag naar een open source systeem binnen de markt is ontstaan.
Er wordt naar een nieuwe manier van samenwerken en dienstverlening gekeken, mede hierdoor is vrijBRP opgericht.
Naast de primaire concurrentie is er zoals eerder benoemd ook spraken van secundaire concurrentie.
Nu gemeenten steeds meer technische kennis in huis halen in plaats van uitbesteden zorgt dit binnen de markt voor verschuiving. Ondanks dat er zoveel mogelijk in interne resources wordt geïnvesteerd zijn er nog altijd zaken die gemeenten zullen moeten uitbesteden. Zoals het kernsysteem waar de gemeenten op draait. Hierdoor zal de markt nooit kunnen vervagen ondanks de verschuiving.
Daarnaast zal de markt breder worden vrijBRP. Door vrijBRP krijgen IT-specialisten van buiten de markt de kans om deze markt te betreden door hun expertise in te zetten op het open source
systeem. Procura SIM ziet hier kansen in om het open source systeem nog dynamischer en toegankelijker te maken en het BRP-systeem verder te kunnen ontwikkelen om naar een hoger niveau te tillen.
Vijfkrachtenmodel van Porter
Het Vijfkrachtenmodel van Porter geeft een inzichtelijk beeld in de verschillende spelers binnen de markt en hun macht ten opzichte van de organisatie. Dit biedt een overzicht van de mogelijke bedreigingen voor de organisatie, waar rekening mee gehouden moet worden in de rest van het onderzoek. Zo blijkt ook uit deze analyse dat de concurrentiekracht binnen deze markt het hoogste ligt en zij de meeste macht hebben binnen het krachtenveld.
Potentiële toetreders (1)
Nieuwe leveranciers kunnen niet zo gemakkelijk toetreden op de markt. De klant, Nederlandse gemeenten, hebben behoeften aan betrouwbaarheid en zekerheid. Om deze reden kiest de doelgroep meestal voor de veiligste route, de huidige marktleiders/ grootste spelers binnen de markt. Omdat het gaat om gevoelige persoonsgevens van de Nederlandse bevolking is er een waterdicht systeem nodig, de gemeenten nemen daarom liever geen risico, gezien het risico op fouten voor catastrofale gevolgen kan leiden. Daarnaast zijn gemeenten verplicht om te waarborgen dat de leveranciers waarmee zij samenwerken voldoen en zijn goedgekeurd door ISO-certificeringen.
Het verkrijgen van een ISO-certificering kan voor een bedrijf tot een jaar duren, wat ook voor een belemmering kan zorgen voor nieuwe toetreders. Wel zouden softwarebedrijven die deze certificering al bezitten in theorie kunnen toetreden tot de markt. Echter is het hierbij lastig om marktaandeel te winnen binnen de huidige marktspelers.
Kracht van substituten (1)
Doordat er maar weinig spelers zijn binnen de markt is de kans dat het product en de diensten van de organisatie vervangen worden door substituten laag. Procura SIM heeft samen met maar twee andere spelers in de markt een specialisatie in het BRP-systeem. Op dit moment bestaan er nog geen vervangingen van het BRP-systeem en is de doelgroep genoodzaakt uit een van deze drie aanbieders te kiezen.
Leverancierskracht (2)
Procura SIM voorziet vrijwel alle producten zelf. Hierdoor hebben zij geen afhankelijkheid van leveranciers. Wel zijn zij voor bepaalde onderdelen, waar software altijd mee te maken zal hebben, als een domeinhosting etc. afhankelijk zijn. Echter zijn er binnen die markt vele aanbieders, waardoor Procura SIM hierin onafhankelijkheid kan afdwingen. Wel zijn ze afhankelijk in de zin dat zij niet de volledige controle hebben over de werkwijze van deze derde partijen.
Afnemerskracht (2)
De afnemerskracht binnen de huidige markt is erg zwak. De macht ligt voornamelijk bij de leveranciers, tot groot ongenoegen van de doelgroep. Dit is dan ook iets waar Procura SIM met vrijBRP verandering in wil brengen. Door de macht terug te geven aan de afnemer en de markt te openen voor nieuwe toetreders kan de markt in het belang van de Nederlandse staat verbeteren en innoveren. De afnemer heeft tot betrekking van Procura SIM wel een grote macht, door te kiezen voor de grote marktleiders in plaats van Procura SIM en de organisatie onder druk te zetten met de dreiging over te stappen. Echter heeft de doelgroep minder macht en zeggenschap bij deze
leveranciers in vergelijking met Procura SIM.
Concurrentiekracht van spelers op de markt onderling (5)
Er zijn twee dominante marktleiders, Pink Roccade en Centric. Zij hebben de macht binnen de markt en dwingen zo hun prijzen af bij de afnemer. Door hun monopoly maken andere marktspelers weinig kans. Deze situatie is door de loop van de jaren zo gegroeid en heeft de gemeenten afhankelijk gemaakt. Hierdoor is er behoefte binnen de markt aan verandering.
