De NMa maakte in maart 2003 bekend het onderzoek naar de steunsystemen die oliemaatschappijen voor hun pomphouders hanteren te beëindigen. Daarbij werd aangegeven dat de NMa gedurende drie jaar jaarlijks zou rapporteren over de stand van zaken op de benzinemarkt. Hierin zou aandacht worden gegeven aan toetreders op de markt, ontwikkelingen in aantallen en soorten stations en prijsontwikkelingen. De NMa beschouwt deze parameters als belangrijke indicatoren voor concurrentie in de markt.
Diverse partijen is gevraagd naar hun bevindingen en meningen over ontwikkelingen op de Nederlandse benzinemarkt in 2003. Daarnaast is via verschillende bronnen cijfermateriaal verzameld over prijzen, stations en volumes. Tenslotte hebben, naast informatie uit openbare literatuur, tips en klachten binnengekomen bij de NMa bijgedragen aan het onderzoek.
Toetreding brengt dynamiek
Groei van onbemande pompstations zet door
Een belangrijke motor achter de toegenomen dynamiek op de markt is de groei van het aantal onbemande tankstations. Tango en Tinq zijn inmiddels beide richting de 60 pompen gegroeid, maar ook nieuwe onafhankelijke partijen, bijvoorbeeld Argos, vestigen zich en kunnen groeien op deze markt. In augustus 2003 was zo’n 14% van alle pompstations in Nederland onbemand.
Herpositionering biedt kansen voor nieuwe initiatieven
Diverse kleinere en onafhankelijke partijen hebben stations weten te veroveren, met name buiten het
hoofdwegennet. Voorbeelden hiervan zijn Samba Oil, Argos en de ANWB. Hiervoor is mede ruimte ontstaan doordat de grote oliemaatschappijen kleinere stations afstoten vanwege herpositionering op de markt. Het totale marktaandeel van Shell in aantallen stations is gedaald van 17 naar 15% en BP zakte van 16 naar 12%. Naast de kleinere spelers is Q8 een groeiende partij buiten de snelweg. Q8 heeft in 2003 bijna 40 stations van BP overgenomen, en heeft daarnaast recent de onbemande Tango stations van Petroplus gekocht. Ontwikkelingen op hoofdwegennet gaan langzamer
De ontwikkelingen op het hoofdwegennet gaan langzamer dan daarbuiten. De twee veilingen van hoofdwegstations hebben tot nu toe één nieuwkomer opgeleverd (Samba Oil). De snelst groeiende partij langs het hoofdwegennet is Gulf, die 4 van de 19 geveilde stations wist te bemachtigen. Q8 wist 2 nieuwe stations te bemachtigen. Marktleider Shell heeft per saldo via de veiling 5 stations ingeleverd. Twee andere grote partijen, Esso en Texaco, hebben ieder 2 stations ingeleverd. Vooralsnog blijft de concentratie van grote benzinemaatschappijen langs het hoofdwegennet hoog.
Prijsontwikkelingen
Landelijke adviesprijs zegt steeds minder
als tussen individuele consumenten en kan onder omstandigheden oplopen tot zo’n 14 eurocent onder de adviesprijs. De variatie in prijsstelling vindt zijn oorsprong met name in kortingen door tankpassen en andere systemen of door een consequent lagere prijsstelling aan de pomp vooral bij onbemande stations.
Gebruik kortingssystemen neemt toe
Het gebruik van kortingssystemen neemt toe. Zo kunnen consumenten met de ANWB lidmaatschapskaart inmiddels bij ruim 300 stations onder de gemiddelde landelijke adviesprijs tanken, waarvan zo’n 25 langs de snelweg. Dit aantal is groeiende, waarbij gestreefd wordt naar landelijke dekking. Naast het kortingssysteem van de ANWB is sprake van duidelijke groei van kortingssystemen in het algemeen.
Prijsdynamiek vooral lokaal
Met name de komst van een onbemand tankstation beïnvloedt de lokale prijsdynamiek en heeft een prijsdrukkend effect in de directe omgeving. Door de groei in onbemande stations kan dit effect buiten het hoofdwegennet een landelijk karakter krijgen. In het verlengde hiervan lijkt een actieve oriëntatie op herpositionering te ontstaan bij marktleider Shell en bij BP. Shell heeft er nadrukkelijk voor gekozen om lokaal actief in te spelen op de prijsstelling van concurrenten, terwijl BP heeft aangegeven zich te transformeren richting een servicegerichte retailer.
Verloop landelijke adviesprijzen
