• • •
fl et en ocra te •
NUlVIMIER 866 VRIJDAG 8 APRiL 1966
PERSPECTIEF VOOR VVD IS GOED
DE vernieuwing van ons bJad en de uitslag van de Statenverkiezing geven mij aanleiding iets te schrijven over onze taak ·in de nabije toekomst.
Over de verkiezingen is al veel gezegd en geschreven. De VVD hand- haafde zich. Dat is mooi, maar niet genoeg. Wie, zoals ik, in de verkiezings- uitslag een duidelijke afkeuring van het regeringsbeleid ziet, zal ·het met mij eens zijn dat juist nu de VVD had moeten winnen.
Uit het feit dat de VVD niet won af te leiden dat er van afkeuring van het beleid geen sprake is, is onjuist. Daarvoor is het verlies van de PvdA en de KYP te groot. Daarvoor ook is de winst van de Boerenpartij te groot.
DEZE opvatting wordt bevestigd door talloze mededelingen omtrent de mo- tieven van de keuze. Velen hebben "ge- protesteerd". Velen hebben tegenover mij, schriftelijk en telefonisch, van hun onvrede en .oorg voor de toekomst blijk
gegeven.
Het is gemakkelijk om de schuld alleen te geven aan de kiezers. Die zijn dan
"dom" of "boos". Boos op de doemocra- tie en het parlementaire stelseL
Die houding lijkt mij onjuist en een- zijdig.
DE politieke partijen zijn het die, mag ik het erg populair zegglen, . hun standpunten moeten "verkopen". Een koopman die zijn omzet ziet teruglopen
is er ook niet mee klaar door te zeg- gen: "het publiek is zo dom, te dom om te zien hoe goed mijn prodokten zijln". Hij zal wel gedwongen worden iets te doen. Dat is één kant van de zaak.
De vergelijking met de koopman gaat natuurlijk flink mank. De koopman dient in de eerste plaats zijn eigen belang,
loopt de politicus de kans zo in zijn werk op te gaan, dat hij onvoldoende weet wat er onder de mensen leeft.
Er moet een betere wisselwerking ko- men; de informatie moet wederkerig zijn. Van politici naar kiezers en van kiel'lers naar politici. Dat lijkt mij ook een les die uit deze verkiezingen moet worden getrokken.
VERKIEZINGEN zijn er om er mee rekening te houden, niet om net te doen alsof ze niet bestaan, zoals bij de kabinetsformatie van 1965 met de ver- kiezingen van 1963 is, gedaan.
Mijn indruk is dat zeer velen in wezen onze bezwaren tegen het regeringsbeleid delen, ook al hebben zij niet op de VVD gestemd. Dat mag dan in onze ogen niet verstandig zijn geweest, de afkeuring van het beleid geeft ons te meer kracht om verder te werken.
Het perspectief is goed. Ons aller kraohtsinspanning i.s nodig om dat per- spe_ctief werkelijkheid· te maken.
Wie niet weet wat in de mensen om- gaat, kan daarop niet reageren. Ik be- doel Illiet.: kan niet doen wat "meri'' wil, vaak is het immers "zoveel hoofden, zo- veel zinnen", maar kan niet met de verlangiens rekening houden en kan niet verduidelijken waar dat nodig is. , ·
Omdat hij niet weelf: dat het nodig' is.
En hij kan Zlicih erbarmelijk vergissen in zijn oordeel over wat de meerderheid van ons volk als juist ziet. Dat is geble- ken uit de afkeuring van het kabinets- beleid.
Daarom zei ik: de informatie over en weer moet beter zijn.
Den Haag verwacht:
NOG RUSTIG
Het parlement is op paasreces.
Hoewel volgens het Algemeen Dagblad op regeringsniveau enige 1 wolkvorming is opgetreden met betrekking tot lle ·numerus ciau- sus van minister Diepenhorst (die daar .een halszaak van zou willen maken), mag althans voor de· 'k0- menoo week dan· ook weinig be·
weging in het politieke front \e Den Haag worden Yerwacht.
PRIKKELS · o DAT betekent vergroting van de acti- viteit van de partijorganisatie. Een zwaardere last dus voor ons allen.
Die wij voor liet goede doel met vreugde aanvaarden.
Of het lieftallige meiske dat dit rustige klimaat aanduidt lang van de zon· zal kunnen genieten is in- middels wel een vraag. De grote regeringspartners, PYdA en KVP,- immers hebben op 23 maart een gevoelige verkiezingsnederlaag ge- leden. Deze storing in de verhou·
dingen zou in Den Haag wel eens van invloed kunnen zijn en de r~'>
gering onder verhoogde druk kun- nen plaatsen.
• De heer Van Eerden op de partijraadvergadering van de KVP: "De wijze waarop in het rapport ,Grondslag en karakter van de KVP' het bestaan van een katholieke partij wordt gerecht- vaardigd lijkt op die waarop men een specifiek katholieke voetbal- club ·zou rechtvaardigen door· aan te voeren dat ze zoveel goede voet- ballers telt en vele malen kam-·
Ilioen is geworden."
• Dezelfde heer Van Eerden:
,.Waarom houdt, nu men de grond- slag van de KVP ter discussie stelt, de zee op bij het protes- tantse strand? Waarom stuurt men niet ook aan op een gesprek met de PvdA over de vorming van. een progressieve volks- partij?"
• Partijvoorzitter mr. Aalberse op KVP-studiedag: Uit. de vele brieven die wij krijgen wordt ons zo. langzamerhand duidelijk waar- om een aantal mensen dat vroe·
ger op de KVP stemde dat nu niet heeft gedaall. Deze mensen zijn niet boos op ons, maar zijn te- leurgesteld en verdrietig.
• Van der Ploeg tot Koekoek:
U moet eens wat meer in de TWeede Kamer komen.
Koekoek tot Van der Ploeg: Als u ·er zelf niet bent, kunt u me niet zien ook.
Van der Ploeg: vierenveertig keer heeft de Kamer vorig jaar vergaderd. Tweeënveertig keer was ik present. En de heer Koe- koek slechts 23.
dat van zijn bedrijf. De politieke partijen dienen het algemeen belang. Hun "klan- ten", de kiezers, zijn de staatsburgers.
Die hebben rechten, maar ook plichten.- Zij moeten zich zo goed mogelijk ver- diepen in de politieke zaken en welbe- wust kiezen. Anders gaat het mis met de democratie.
We hebben geen reden tot paniek, want we hebben een goede startpositie omdat de VVD zich handhaafde. We hebben aan de andere kant geen enkele reden tot zelfgenoegzaamheid. Het stre- ven moet altijd zijn gericht op vooruit·
gang. Nu reker, nu meer dlan ooit.
TE vaak nog blijkt dat men ons, dat geldt natuurlijk niet alleen de VVD, gewoon niet goed heeft begrepen, heeft misverstaan. We zullen moeten pogen de lijnen duidelijker te trekken zonder ons te laten verleiden tot oververeen- voudiging die zo gemakkelijk misleiding wordt.
Wie elke dag met de politiek bezig is, loopt licht de kans aan te nemen dat iedereen net zo op de hoogte is van wat er in de politiek gebeurt. Hij kan praten over mensen en zaken die hij goed kent, zonder te beseffen dat zijn gehoor daarvan niet weet. Dan praat hij langs zijn hoorders heen. Omgekeerd
De adressen van redactie en administratie van ons weekblad ziin gewijzigd. Zie voor de
gegevens pag 2 links onderaan
Dat betekent ook schrijven in dit blad.
Niet alleen door de redactie zelf of door leden van de Kamerfracties, maar ook door leden van de VVD in het land.
Moge de vernieuwing van Vrijheid en Democratie, toevallig op dit ogenblik, stimulerend werken juist op dat zo hoog nodige contact binnen onze ledenkring en met belangstellenden daarbuiten.
Mr. E. H. TOXOPEUS
Een eerste aanWIJzmg in die richting vormt het feit dat Wim Kan dit jaar weer een oudejaars- conference voor de radio zal ver·
zorgen. Volgens de statistieken van onze politieke weerkundige wettigt dit de veronderstelling dat het kabinet vóór 31 december zal vallen.
VOORNEMENS
§§ALS een jongeling van 32 jaar het ~oofdredacteurschap op zich neemt van een politiek partij-orgaan, dan zullen er wel wat mensen zijn, die hun hart vast- houden. Onervarenheid en het niet zo nauw nemen met lange tenen worden geacht nog bij die leeftijd te passen.
Uw schrijver in dit hoofdredactionele hoekje zal wel geen uitzondering vormen, ook al is hij zich daarvan niet bewust, evenmin als van het tegendeel. En er is altijd wel een gemeenplaats bij de hand. Die van de spaanders en het hakken bijvoor- beeld.
Mocht de onervarenheid hem parten spelen, weest ervan overtuigd dat men al doende leert! Doen uw tenen pijn, bedenkt dan dat een deel van ieders leven over doornen ~aat en voorts dat men altijd kan vergeten en vergeven. Zijn de gemeen- plaatsen u te rijkelijk in onze tekst· gestrooid: dat zij bij hèrlezing de verborgen krenten in een heerlijke pudding mogen blijken.
VAN een hoofdredacteur wordt verwacht dat hij leiding geeft bij de totstand- koming van het blad en dat hij de verantwoordelijkheid op zich neemt voor de gehele redactionele inhoud. Wat het eerste betreft mag de jongeling zich gelukkig gesteund weten door hen die het klappen van de zweep al kennen. Aan het laatste valt niet te ontkomen, maar de last wordt met vreugde aanvaard.
Gewild grappig zijn is heel vervelend. Daar zijn de vorige alinea's het bewijs van.
Echte humor daarentegen is het onontbeerlijke zout des levens. Ook in de politiek;
ook in een weekblad dat zich overigens slechts op bezadigde wijze - ai, wellicht de eerste teen - met ernstige zaken behoort bezig te houden. Hij zal een royale plaats krijgen toebedeeld. Naar wij hopen steeds binnen de perken van het be- tamelijke, want zo hoort het te zijn. Helaas, 't is niet altijd zo.
Er zijn wat plannen, zoals altijd als je ergens mee begint. Gedeeltelijk zijn zij, zo onopvalle_nd mogelijk, reeds in dit vernieuwde nummer van Vrijneid en Democratie verwezenÎijkt. Of het allemaal uit de verf komt is een tweede.
Over de plannen zij maar liever gezwegen. Als ze er komen ziet u het wel. Komen ze er niet, dan mist u ze en dat is dan heel jammer, want het zijn beslist goede plannen. Want de weg is, bij aanvaarding van dit hoofdredacteurschap, beslist met goede voornemens geplaveid.
Eén ervan is om deze stukjes niet te ondertekenen. Zij zijn, tenzij anders vermeld, altijd van
PH. C. la CHAPELLE Jr.
2 - vrijdag 8 april
EE
MET het oog op de gemeenteraadsverkiezingen van dit jaar heeft de Ver·
eniging van Staten- en Raads,leden van de VVD na uitvoerige bespreking een nieuw gemeenteprogram vastgesteld. Dit program, dat het gemeentepro-
~ram van 1962 vervangt, was eerst in concept opgesteld door een commissitl onder voorzitterschap van prof. mr. D. Simons te Den Haag, hoogleraar aan de Nederlandse Hogeschool te Rotterdam.
Het program beoogt een leidraad te zijn voor hen die de verkiezingscam·
.. pagne voor de gemeenteraadsverkiezingen voeren, alsmede voor de verkozen raadsleden. Men kan erin lezen hoe de grondgedachten. van de VVD werken
voor de praktische gemeentepolitiek. .
Op 31 maart is het program tijdens een persconferentie aan de openbaarheid prijsgegeven. Bij die gelegenheid zei prof. Simons onder meer, dat de ver- schillen met het gemeenteprogram-1962 wel talrijk zijn, maar niet van prin- cipië.Je betekenis. Het is nuttig, aldus prof. Simons, dat zulk een program regelmatig wordt bijgewerkt en getoetst aan gewijzigde situaties; gewijzigd
··door nieuwe wetgeving (de Algemene Bijstandswet bijvoorbeeld), door ver- . andering in economisch-sociale verhoudingen, in maatschappelijke opvattingen.
Van die modernisering geven bijvoorbeeld blijk een uitvoerig artikel omtrent de sportbeoefening en meer uitgewerkte bepalingen omtrent de gezondheids- zorg.
De hoofdtrekken van het program zijn die van openheid in het bestuur, van het ontzien en bevorderen van vrijheid en zelfwerkzaamheid, respect voor eens anders overtuiging en het vervuilen van een opbouwende taak in alle geledingen van het gemeentebestuur, binnen het raam van onze Nederlandse
·!i!amenlevmg en staatsinstellingen.
Gezien het grote belang van dit gemeenteprogram voor onze partij, heeft i1e redactie van Vrijheid en Democratie besloten het integraal, zij het in ge- deelten. in ons blad af te drukken. Op deze pagina vindt men het eerste gedeelte; de rest .volgt in volgende nummers van het blad.
HOOFDSTUK 1:
De plam!S vtm de gemeente in on~ ·staatsbestel
HETGEEN onder dit hoofd is vermeld, beeft voornamelijk betrekking op de
~v~gdheden en de taak van ·de be~
sturen van rijk en provincie ten aanzien der gemeenten. In het gemeenteprogram is tlit op~enomen, omdat ook de leden van de gemeentebesturen hiermede teke- ning hebben te houden.
A. V ~rlwuding tot rijk
~n protnnc~e
1 In ons staatsbestel is de gemeente
• een zelfstandig lichaam, dat op velerlei wijze de belangen van haar in- gezetenen heeft te behartigen. Op het gebied, waarop zij autonoom is - be- heuden:s .bet wettelijk toezicht van hoger bestm1r -- bepaalt de gemeente zelf haar taak.
2 De zelfstandige arbeid van de ge-
5 Het vernietigingsrecht van de kroon
• dient slechts in duidelijke gevallen van strijd met de wet of strijd met het algemeen belang te worden uitgeoefend.
6 Hiertegenover dienen de gemeente-
• besturen loyaal mede te werken aan de uitvoering van de wetten en verorde- ningen van de hogere lichamen en in hun beleid te tonen, dat zij de zelfstan- digheid welke grondwet en wet aan hen toekennen, waard zijn.
7 Het rijk dient de gemeenten vol-
• doende mogelijkheden te laten tot het· zich versehaffen van benodigd leningskapitaal.
B. Fimmciëk v~rhoud~ng tot het Rijk
8. Zonder een v{)o}doende financiële grofldslag is de zelfstandigheid der
gemeenten niet te verwezenlijken. Ter aanvulling van de uit de algemene be- lastingmiddelen op objectieve, bij de wet vastgestelde wijze te verschaffen gelden dient zoveel mogelijk een eigen reëel belastinggebied ter beschikking van de gemeenten te worden gesteld. Mede daardoor zullen zij de noodzakelijke financiële verantwoordelijkheid kunnen dragen en hun taak in vrijheid en met enige armslag kunnen vervullen.
. 9 Indien doeluitkeringen aan de ge-
• meenten worden gedaan (zoals bijv.
voor onderwijs), moet hierbij de zelf- standigheid van de gemeenten bij het doen van uitgaven voor het bepaalde doel worden ontzien.
10 Door de niet te vermijden onvol-
• maaktheid van het stelsel zal voor verscheidene gemeenten ·een aanvullende uitkering nodig zijn. Ook in dat geval behoort de gemeente zo min mogelijk in haar zelfstandigheid te wor:den beknot.
11 Telkens dient de regeling van de . • financiële verhouding met het oog op de snel veranderende omstandigheden hieraan op korte termijn te wor<ren aan- gepast.
12 Voor zove,r bij de wet aan de ge-
• meente de bevoegdheid is gegeven bepaalde· belastingen van haar ingezete- nen· te heffen, dient de vrijheid van de gemeente tot het al dan niet heffen daar- van en tot het bepalen van hoogte en wijze der heffing zoveel mogelijk te W()r- den geëerbiedigd.
C. Grent§wijziging en samenwerking
13 Tot samenvoeging van gemeenten
• of wijziging. van gemeentegrenzen mag worden overgegaan indien het al- gemeen belang dit vordert.
14 De gemeente moet rekening hou-
• den met streekbelangen en belan- gen van naburige gemeenten en bereid zijn tot samenwerking met deze.
15 Ook met waterschappen en andere
• lichamen dient de gemeente ter be- hartiging van. publieke belange11 samen
~ werke11.
• meenten in ons staatsbestel behoort
~veel mogelijk te worden gehandhaafd.
Een centrale regeling of centrale dienst moet slechts dan worden ingevoerd, wanneer dit inderdaad nodig is te ach-
ten. In een zodanig geval moeten de
SPREEKBEURTEN
verdere regeling en de verdere uitvoe- . ·
ring zoveel mogelijk worden overgelaten · .
aan de gemeentebesturen, die immers het dichtst bij de bevolking staan. Het is zaak, voor de handhaving yan dit stelsel
van territoriale decentralisatie op te Periode 11 april tot en met 13 mei 1966 komen.
3 Bij het toezicht, dat door· organen
• van het rijk en door Gedeputeerde Stàten wordt uitgeoefend, dient zo min mogelijk in· de zelfstandigheid van de ge- meenten te worden ingegrepen; dit geldt (lok indien door algemene, economische omstandigheden beperkingen van de be- stedingen noodzakelijk zijn;
4 .!:'let toezicht .van Gedeputeerde Sta-
•. ten moet, voor zover het de begro- tint( en andere besluiten van geldelijk belang betreft. zich beperken tot de wet- tigheid en de financiële zijde der be- sluiten. B~i dit laatste zal het provin- ciaal bestuur zich moeten beperken tot tie grote lijnen en niet afdalen in details.
V(lorts dient het provinciaal bestuur zich te onthouden van een uitbreiding van z:ij'n werkzaamheden ten k(}ste van die der gemeentebesturen.
W eekh I ad van de V alkspartij voor Vrijheid en Democratie.
Hoofdredacteur:
Ph. C. la Chapelle jr.
AdreE van de redactie: Nieuwe Herengracht 89 B te Amster- dam-C. Telefoon 020-22 09 07.
Acirc~ nm de administratie (zowel voor abonnementen als voor advertenties); Witte de W ithPtraat 73 te Hotterdam i po;,;tbn'i 824 tt~ Rotterdam).
Tel. 010·11 JO \10. toeEtel 219.
Postgiro: 110, t.n . .-.. Nieuwe Rot- terdamse Conrmlt N. V.
14 april 15 ·april 15 april 18 april 18 april 18 april 19 april 21 april 22 april.
22 april 22 àpril 25 april 28 april 29 april 29 april 2 mei 2 mei 6 mei 6 mei 7 mei 7 mei 9 mei·
9 mei 9 mei 9 mei 11 mei 11 mei 12 mei 13 mei
13 mei 13 mei 13 mei
Gorredijk (St. C. Heerenveen) Puttershoek
Schoonhoven ( Oprichtingsverg.) Haarlem
Zeist Leiden
Noordwijk ( Oprièhtingsverg.) Winschoten (forum)
Baarn
Sleen (V.V.D. + J.O.V.D) Spijkenisse (J.O.V.D. + V.V:D.)
Amersf~rt (Prov.dag Vrouwen in de V.V.D.) Apeldoorn (Vrouwen in de
V.V.D./Prov:dag) Zwolle
Maassluis Papendrecht
Weesp Berkenwoutie Maastricht K.C. Gelderland Utrecht <J.O.V.D.) Warmond
Deventer Veendam
Doesburg en Doetinchem Woerden
Amersfoort Terschelling
Altlasserwaard (forum)
Stadskanaal Wildervank Rotterdam
Mr. H. van RieJ .Mr. W. J. Geert:sema
Mr. F. Portheïne Mr. E. H. ToxoPeus Mr. Dr. C. Berkhouwer
Mevr. G. V. v Someren-Downer Mr. W. J. Geertsema
Dr. K. v. Dijk Mr. E. H. Toxopeus Dr. K. v. Dijk Mr. H. van Riel
Ir. ti. S. Tuynman
Mevr. M. Sicman-Hardeman Mevr. Mr. E. Veder-Smit Mej. Mr. J. J. Th. ten Broecke
Hoekstra Mr. E. H. Toxt>peus
M. Vis:ser
Mr . .E. H. Texopeus Drs. Th. H. Jcekes Mr. E. H. Toxopeus Mr . .F. Portheïne Mr. E. H. 'l'oxopeus . Dr. K. .v. Dijk Mr. F. Portheïne M. Visser Dr. K. v. Dijlr Mr. E: H. Toxopeus Dr. K. v. Dijk
Mevr. G. V. v. Someren-Downer·
R. Zegering Hadders Drs. Th. H. Joekes R. Zegering Hadders Dr. E. Norrllohne H. Wiegel Dr. K. v. Dijk Mr. W. J. Geertsema Mr. E. H. Toxopeus
.N .B. In deze opgavt> zijn nlet verwe1·kt die spreelrbeurt.en, welke door onze t'.amerlellen en an<!ere sprel,ers buiten het verband van onze partij gehouden worden.
'f~i
VRIJHEID. EN DEMOCRATh 1
1966
Commissie Gemeenteprogram
De commissie die het VVD~ge
meenteprogram 1966 ontwierp was als volgt samengesteld:
Voorzitter:
Prof. mr. D. Simons te 's-Gravenhage, hoogleraar aan d1'1 Nederlandse Economische Hoge- school te Rotterdam.
Leden:
Mevrouw M. van Rappard- Kobus, lid van de gemeenteraad van Haarlem. en lid van de com- missie van het Liberaal Democra- tisch Centrum, welke commissie een voorstel tot wijziging van· het gemeenteprogra;m 1962 heeft ge·
daan.
Mr. G. C. van der Willigen, bur- gemeester van Leiden en vice- voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Ir. J. C. Buijze te Haarlem, iid van de Sportcommissie onzer par- tij.
F. L. van èer Leeuw te 's-Gravenhage, secretaris van de Landelijke Middenstandscommis·
sie van de VVD.
Mr. E. H. Toxopeus te 's-Gra- venihage, oud-minister van binnen·
landse zaken, lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
K. H. Brandt te 's-Gravenhage.
directeur van het Bureau voor Ge·
meentepolitiek en redacteur van
"Provincie en gemeente''.
D. W. Dettmeijer, voorzitter van de vereniging v!tn Staten- ffi
Raadsleden en lid van de gemeen- teraad van Den Haag.
A. Nawijn, burgemeester _ Vafl
Olst, hoofdbestuurslid van V(}ll!s- onderwijs,
Secretaris:
H. G. van Zwijndregt, medewer- ker aan het bur~au voor gemeen- tepolitiek en aan de redactie van
"Provincie en ge·meente" te Den Haag.
KandidaatsteUing voor .gemeenteraadsverkiezingen
Het hoofdbestuur van de VVD her- innert met. bet ·oog op de op we en~
d a g 1 jun i a. s. te houden gemeen- teràadsverkiezing,en de afdelingsbesturen aan de volgende punten:
le. de dag der kandidaatstelfing is
<linsdag 1 9 a p r i I a. s. ;
2e. tijdig voordien moeten de defini- tieve kandidatenlijsten door de ledenver·
gaderingen der afdelingen zijn vastge- steld en moeten de bereidverklaringen der kandidaten· zijn verkregen.
Men raadplege nogmaa.ls de da~;tróm·
trent op 20 januari j.l. verzonden rieht·
lijnen voor de kandidaatstelling.
In enkele afdelingen zijn moeilijkhe·
den ontstaan in verband met de b]jwry- ning van bestuurs- en ledenvergaderin- gen door voorlopige kandidaten die zich hadden bereid verklaard een kanrlida- tuur voor een verkiesbare plaats te aan- vaarden. De afdelingsbesturen wordt verzocht erop toe te zien dat zowel be- stuursvergaderingen als ledenvergaderin·
gen niet worden bijgewoond do.or "Joor- lopige kandidaten die niet verklaard neb- ben bereid te zijn een kandidatuur
·te aanvaarden of die niet verklaard heb- ben alleen bereid te zijn een plaats "P de kandidatenlijst te aanvaarden welke meer dan twee plaatsen lager is dan die van het zittende aantal VVD-ieden, zolang de kandidaatstelling wordt be- handeld. (Zie artikel 7 van het regle·
ment). ·Het verbod geldt niet alleen voor de stemming over de kandidaat- stelling, maar ook voor de bespreking van de kandidaatstelling.
THE FUINID
OF FII.JIINIDS, D.ONUTED
Actieve , beroepsmatig bcheerde portefeuille van toonaangevende Amerikaanse Funds.
Fiscale faciliteiten.
Intrinsieke waarde per ultimo 1962 ... $ 10,13 196.3 ... $ 112,44 '1964 ... $ 14,20 1965 ... $ 18,05 1966, maart 31 .. ... .. . . $ 19,06 Voor volledige informatie schrijven aan: I nvestors Overseas Services.
Singel 160, Amsterdam-C. Gaarne met vermelding 2433 VD.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 8 april - 3
PERSPECTIEVENVAN DE TOENEMENDE KATHOLIEKE AANHANG IN DE VVD
Analyse der verkiezin:gscijfers _(IJ) NA mijn inleidende opmerkingen in het vorige nummer zullen wij thans
de cijfers laten spreken.
Wanneer eenmaal de altijd interessante Statistiek der Verkiezingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek is verschenen, die volledig is en zelfs de uitslagen van de allerkleinste gemeenten geeft, zal er wel aan- leiding zijn nog enige aanvulling op deze reeks te geven.
Voor het ogenblik zal ik dus cijfers moeten hanteren voor zover die in de dagbladen zijn gepubliceerd.
Om te beginnen dan een op het eerste gezicht merkwaardig feü, dat ik nochtans nergens als zodanig gesignaleerd heb gevonden. De VVD is de derde [Jartij gebleven. Dat klopt inderdaad. Wij behaalden 10.02 % van het landelijke stemmentotaal, de CHU 9,33 % en de ARP 8,27 %. Daarmee verdreef de CHU, d;ie bij de Kamerverkiezingen van 1963 een percentage van 8,22 had behaald tegenover 8,37 % voor de ARP, echter wel de laatstgenoemde partij v·an haar vierde plaats. Het merkwaardige feit doet :zàch echter voor, dat de VVD 65 Statenzetels verkreeg, de CHU 72 Statenzetels en de ARP 66 Statenzetels ..
Met lagere percentages dan de VVD behaalden de CHU en de ARP beide dus meer zetels dan wij, ondanks het in ons •land bestaande, mathematisch zo eerlijk werkende stelsel der evenredige vertegenwoordig·ing.
De verklaring moet hierin worden ge.
zocht, dat bij de· Statenverkiezingen de zetelverdeling (uiteraard) in elk der pr.:>- vincies afzonderlijk wordt vastgesteld.
Zelfs de evenredige vertegenwoordiging levert uiteindelijk enige onzuiverheid op, omdat op het laatst altijd.een aantal rest- zetels moet worden verdeeld.. Daardoor betaalt de ene partij haar zetels altijd wat "duurder" dan de andere partij.
Doet men dit nu elf maar afzonderlijk, dan treedt dus ook evenzoveel maal die
"onzuiverheid" op en is de kans op een zekere onevenredigheid tussen het totale landelijke percentage en het totale zetel- tal dus aanmerkelijk vergroot.
Het voordeel daarvan is nu toegeval- len aan de CHU en de ARP,.het .1adeel aan de VVD.
Het volgende vergelijkingsstaatje maakt dit heel duidelijk:
Partijen VVD ... . CHU
ARP ... .
Erelijst
Stemmen 676.163 629.276 558.229
% 10,02
9,33 8,27
Zetels 65 72 66
Na deze eers.te, thans een tweede en voor ons gunstiger bijzonderheid.
Onder het boven reeds genoemde voor- behoud dat wij o.p dit ogenblik alleen kunnen afgaan op de gemeenten,. die de dagbladen in hun publikaties opnamen, mogen wij het wel uitermate verblijde- de feit constateren dat er geen gem~en
te in Noord-Brabant en Limburg - in het katholieke zuiden dus - is, waar onze VVD, vergeleken bij de Staten·
verkiezingen van 1962, geen vooruit- gang heeft geboekt.
Hier volgt dè "erelijst", waarbij ik naast elkaar heb geplaatst de percen- tages, door ons behaald bij de Staten- verkiezingen van 1962, bij de Kamerver- kiezing van 1963 en ·bij de · Statenver- kiezingen van dit jaar. ·
Gemeenten % '62 %'63 % '66 Bergen op Zoom 5,4 6,8 8,2 Breda ... ·~ .. 6,9 8,5 9,8
Brunssum ... 1,1 1,2 2,1
Eindhoven ... 6,3 7,2 8,1
Geldrop ... 6,5 7,5 9,9
Geleen- •••...•...• 2,8 3,5 4,2 Heerlen ··· 2,1 3,1 ·3,8
Helmond ... 3,2 3,4 5,~
's-Hertogenbosch ... 3,7 4,9 6,4
Hoensbroek 1,1 1,7 2,8
Kerkrade. Maastricht ··· 3,3 1,2 4,4. 2,~ 2,4 5,9 Nijmegen- ... 6,1 6,4 7,6
Oosterhout ··· 1,9 2,8 4,2
Oss ... 4,i 5,2 6,1 Roermond ··· 3,9 4,3 6,6
Roosendaal 2,8 4,2 5,1
Sittard ... 3,1 3,8 4,4
Tilburg • • • 0 0 • • • • • • • • • • 2,8 4,- 5,6 Valkenswaard 3,7 3,6 4,5 Venio ... 2,8 3,3 6,4
Venray ... 0,9 1,8
Vught ... 5,7 6,5. 9,3 Waa;lwijk ··· 3,3 4,2 5,8
Woord ... ···• 2,2 3,4
lierberekeningen
Een zonder enige uitzondering gesta.
dig opgaande lijn dus, die hierin resul- teerde, dat de VVD in de Limburgse Staten voor het eerst haar intrede doet en wel direct met 2 zetels en dat wij in Noord-Brabant ons zeteltal van 2 tot 3 zagen verhoogd.
Volgens ·de aanvankelijke berekenin- gen zouden het zelfs 4 zetels in Brabant zijn geworden, maar herberekeningen wezen uit, dat alsnog door een klein ver- schil aan de KVP een zetel meer en aan de VVD een zetel minder ~noest
Worden toegekend.
Tegenover de kleine teleurstelling cve1 deze later gecorrigeerde uitslag in Nrd.~
Brabant kwam op dinsdag 29 maart, dus zes dagen na de gehouden verkiezing het voor ons vevblijden:de bericrrll~, dat
na de voorlopvge retelvasts.tening voor Overijssel bij de or~iciële va;ststelling was gebleken, dat het zeteltal. van de VVD niet van 5 tot 4 moest worden verminderd, maar dat onze 5 zetels wa- ren behouden en dat de ARP alsnog een zetel had verloren. ·
Zo is dan nu het uiteindelijke r _,sul- taat geworden, dat tegenover onze 4 zetels winst er drie verloren werden (en wel 2 in Drenthe en 1 in Groningen), zo- dat uiteindeliJk toch nog een 7J~~el we.rd gewonnen en ons totalle l'Jeteltall in de gezamenlijke provincies is gekomen van 64 op 65.
Hier volgt dan het overzicht van onze zeteltallen in de onderscheidene Provin- ciale ~!tafen, in 1962 en 1966:
Provincies Zetels '62 Zetels '66
Groningen 7 6
Friesland ... 4 c 4
Drenlthe ... 9 7
Overijssel 5 5
Gelderland 6 6
Utrecht ... 6 7
Noord-Holland 10 10
Zuid-Holland ... 11 11 Zeeiland ... 4 4
Noord-Brabant ... z 3
Limburg ··· " 2
64 65
Structurele ontwikkeling
Ik meen, dat wij aan deze ontwikke- ling<niet genoeg waarde kunnen toeken- nen. Hoezeer het geloof in een geleida- lijke verdere algemene krachtverster- king voor de VVD wel bleef bestaan, was dat inderdaad toch meer een on- verwoestbaar . g e 1 o o f dan een op waarneembare ' toekomstperspectieven steunende zekerheid - voor zover dan in de politiek ooit van zekerheden kan worden gesproken.
Zuiver verstandelijk bezien leek net, dat wij toch voor vele jaren nog zouden blijven opgesloten tussen het confe3sio- nele blok enerzijds en de socialistische partij anderzijds. De geleidelijk toene- mende aanhang voor de VVD in het katholieke volksdeel draagt geen inciden- teel karakter meer, maar ,hier is - om dat modewoord. maar eens te ge·
bruiken - duidelijk van een structu- rele ontwikkeling sprake. Een ontwikke- ling, die 'dat gevoel van opsluiting door- breekt.
De verkiezingscijfers . zijn een beves- tiging van hetgeen ied~ in eigen ken- nissenkring heeft kunnen COI!Btateren.
Iedere katholiek kan bevestigen, dat er in zijn familiekring wel een of meer le- den zijn, dde voor het eerst of reeds sedert enige jaren VVD hebben gestemd.
En die ziCh tot de liber-ale doelstellin- gen en de wijze, waarop deze in de ver- . , tegenwoordigende lichamen worden toe-
gepast, aangetrokken voelen.
Het meest verblijdende is daarbij wel dat <Ut vooral ook lee_ft in vrij . brede kring van jongeren uit het katholieke milieu; Hetgeen een bevestiging vormt
van de resultaten der "proefverkiezin- gen," die men kort vóór de KaJmerver- kiezing van 1963 op scholen voor het middélbaar en voortgezet hoger onder- wijs heeft gehouden. Deze wezen üit, dat het percentage jongeren op katho- lieke scholen van dit type dat, wanneer zij toen het kiesrecht reeds hadden be- zeten, VVD zou hebben ·gestemd, ons landelijk pe•rcenta;ge ve1r overtrof.
Hetzelfde was trouwens het geval bij het protestants-christelijk onderwijs.
Een relatief sterke aanhang mogen wij ook constateren onder katholieke in- tellectuelen en middenstanders; óók in de grote steden.
Deze ontwikkeling hangt uiteraard mede samen met de verblijdende "open- heid", die in het katholicisme is ont- staan. Een serieus en goed katholiek blad als "De Tijd" schreef enkele dagen na de Statenverkiezingen eveneens, dat de 'Oorzaak van de "sterk tanende bin- ding aan de KV:f"' in het zu~den, "zon- der enige twijfel samenhangt met de kente•ving in he~ denken en leven van de katholieken. Een kentering tot groter openheid en zelfstandigheid". Het tlad acht het waarschijnlijk, dat "een toene- mende bewuste keuze in het zuiden, tij- delijk of voorgoed een spreiding van po- litieke voorkeur te zien geeft."
Voor de KVP - aldus "De Tijd" - is dat alles vervelend, maar "uit een oogpunt van d.emocratische hygiëne hoeft men niet te jammeren."
Niet minder tekenend was de reactie van het "Limburgs Dagblad" op de jongste verkiezingsuitslag, waar dit blad schreef het toe te juichen, "dat ons pro- vinciaal bestuur vooral door de aanwe- zigheid van de VVD op een verbrede basis moet gaan werken. Dit zal de openheid en bereidheid tot gesprek van de meerderheidspartij, die de KVP is, moeten bevorderen. In de nieuwe Staten zal de. provinciale politiek niet meer als een KVP-onderonsje behandeld kunnen worden."
Ik geloof dat dit alles wel een aan- wijzing vormt dat wij çnze houding ten aanzien van wat men de "doorbraak"
noemt niet moeten veranderen. Geen felle en voortdurende aanvallen op het bestruansre,cht van de KVP en andere confessionele partijen.- Wie zich in ge- weten geroepen voelt, · confessioneel.· te stemmen, 'is daarin volstrekt vrij. ·Maar wie deze bindingen niet meer voelt en met ons van oordeel is, dat verschil in religieus inzicht geen enkele belemme- ring vormt voor samenwerking in één- zelfde politieke partij en voor éénzelf- de politiek-liberaal beginsel, is als lid of aanhanger· van de VVD van harte welkom.
Aan een aantal andere aspecten der verkiezingscijfers zal in een volgend nummer aandacht worden besteed.
A. W. ABI'\POEL
Vernieuwing
Toen de algemene vergadering van de partij enige jaren geleden besloot om het abonnement op het blad "Vrijheid en Democratie" te verbinden aan het partijlidroaat- schap, betekende dit dat het blad hiermee tot het belangrijkste com- municatiemiddel binnen de partij werd. Dit stelt uiteraard zijn eisen. Mededelingen van het hoofdbestUur, de partijraad en "n- dere organen behoren erin te worden opgenomen.
. Het blad behoort nieuws uit cen- traies en afdelingen . te bevatten, verslagen van partijbijeenkomsten comroissiewerkzaaroheden, parle- mentair optreden, discussies enz.
Kortom, het behoort wekelijks een goed beeld te geven van alles wat zich in partijverband. aan activi- teiten afspeelt. Bovendien· behoort het ook nog aan buitenstaanders een duidelijke indruk te geven van denken en doen van de hedendaag- Se liberalen.
Het zij nog eens ,herhaald: een partijorgaan b e h o o r t , aan al deze rubrieken aandacht te schen- ken.
Het is echter voortdurend de klacht van de voorzitter en leden van de redactiecommissie ge- weest, dat voor deze uitgebreide taak volstrekt onvoldoende ruim- te en middelen beschikbaar waren.
Met het verschijnen van dit eer~
ste nummer onder nieuwe hoofd- redactie en in . nieuwe vorm is aan deze bezwaren voor een groot
deel tegemoet gekomen.
Reeds eerder mocht ik bij u aankondigen dat met ingang van 1 april de heer P.h. C. la Chapel- le Jr. als hoofdredacteur en voor- zitter van de redactiecommissie zou optreden.
Het Stichtingsbestuur vertrouwt dat hij roet de ervaring en de steun van alle leden van de redac- tie-commissie achter zich ons blad een nièuw elan zal kunnen geven.
Vernieuwing in vorm is bij qet overgaan naar de persen van de Nederlandse Dagblad Unie ge- paard gegaan met ruimtewinst en verandering in presentatie.
Meer en andere bijdragen dan tot dusverre zullen voortaan een plaats in het blad kunnen vinden.
Het uiterlijk heeft door het ge- bruik van een steunkleur aan fleur gewonnen.
Dank zij de zeer gewaardeerde medewerking van de afdelingsbe·
sturen van Amsterdam, Rotter- dam en Den Haag is het mogelijk geworden om de speciale zgn. wis- selpagina's ten behoeve van deze afdelingen te laten vervallen en de inhoud ervan in de vaste kolom- men van het blad te incorporeren.
Ten slotte : verandering van re- dactie en drukker kan leiden tot kinderziekten.
Bij voorbaat zij gaarne uw cle- mentie hiervoor ingeroepen!
ROELEN Voorzitter StichtingsbestUur
IODEGOM
SPIJKENISSE
Gebouwen van gewapend betonnen:
prefabs voor versChillende doeleinden.
Vloerplaten in normale afmetingen of pasplaten volgens: opgegeven maten.
Broeibakken en alle onderdelen voor de tuinbouw.
