Een nieuw
heupgewricht
2
3 Inleiding
Binnenkort wordt u geopereerd aan uw heup in het Ommelander Ziekenhuis Groningen. Tijdens deze operatie wordt uw heupgewricht vervangen door een kunstgewricht.
Wij hopen u met deze folder vooraf goed te informeren. Eventuele vragen of opmerkingen kunt u achterin noteren, zodat u die persoonlijk met uw behandelend arts kunt bespreken.
4
1. Algemene informatie
Het heupgewricht
Het heupgewricht bestaat uit een kop en een kom.
Omdat het heupgewricht een kogelgewricht is, kan het naar alle kanten worden gedraaid.
Gewrichtsslijtage (artrose)
In het heupgewricht zijn de gewrichtsvlakken met een laag kraakbeen bekleed. Kraakbeen is glad en veerkrachtig en zorgt ervoor dat gewrichts- delen soepel langs elkaar glijden.
Bij gewrichtsslijtage (artrose) is de kraakbeenlaag dunner geworden of zelfs helemaal verdwenen. Soepel langs elkaar glijden van de gewrichtsvlakken is dan niet of nauwelijks meer mogelijk. Bewegingen worden steeds moeilijker en pijnlijker. Tenslotte ontstaan ook in rust en tijdens het slapen
pijnklachten. Op de röntgenfoto is de gewrichtsslijtage vaak goed te zien.
Behandeling met pijnstilling en fysiotherapie voor een eventuele operatie
Allereerst kunnen pijnstillers de pijn verlichten. Ook kan fysiotherapie tijdelijke pijnverlichting geven. Hiermee blijft het heupgewricht zo lang mogelijk beweeglijk en blijven de spieren in conditie.
Als deze en andere maatregelen onvoldoende helpen en de klachten verder toenemen, kan een operatie noodzakelijk zijn.
Operatieve behandeling
Tijdens de operatie wordt het versleten heupgewricht vervangen door een kunstgewricht, ook wel een prothese genoemd. De prothese wordt meestal met botcement vastgezet. Met de prothese zijn op den duur vrijwel dezelfde bewegingen te maken als met het oorspronkelijke gewricht maar meestal is de beweeglijkheid wel minder goed als voorheen. Als u hersteld bent van de operatie zult u de pijnklachten voor het grootste deel kwijt zijn. Wel moet u op 3 maanden rekenen voordat u volledig hersteld bent van de operatie.
5
Aan iedere operatie zijn risico’s verbonden, ook aan deze operatie. Daarbij gaat het om het risico van:
trombose;
infectie;
nabloeding;
luxatie (= uit de kom schieten);
zenuwbeschadiging;
loslaten van de prothese.
Bedenkt u wel dat dit uitzonderingen zijn en dat alles gedaan wordt dit te voorkomen.
Naast deze risico’s zijn er een aantal mogelijke gevolgen van de operatie waarmee u rekening moet houden:
beenlengteverschil van ½ - 1 cm;
tijdelijk verminderde beweeglijkheid van het gewricht en spierzwakte;
tijdelijke beperkingen in de activiteiten van het dagelijks leven.
6
2. De operatie
Vóór de opname
De opname duurt gemiddeld 2-4 dagen. Wat er in het ziekenhuis gaat gebeuren kunt u hierna lezen. Daarnaast zult u tijdens de opname dagelijks informatie krijgen over de activiteiten die zijn gepland.
Preoperatief spreekuur
Voordat u geopereerd kan worden, moet u voor een onderzoek naar het preoperatieve spreekuur. Tijdens dit spreekuur inventariseert een
verpleegkundige uw gezondheidstoestand. Indien u 55 jaar of ouder bent wordt er bloed bij u geprikt en een hartfilmpje gemaakt. Ook spreekt u met de anesthesioloog (= narcotiseur), die uiteindelijk beoordeelt of u
geopereerd kan worden. Deze bespreekt onder andere met u hoe u tijdens de operatie verdoofd wordt, bijvoorbeeld met een ruggenprik of narcose.
De volgende medicijnen moet u voor de operatie niet gebruiken:
Plavix: 3 dagen voor de operatie stoppen
Sintrom (Acenocoumarol): 2 dagen voor de operatie stoppen.
Marcoumar: 4 dagen voor de operatie stoppen
Dit wordt met u besproken op de polikliniek Orthopedie en/of tijdens het spreekuur van de anesthesist.
Voorlichtingsbijeenkomst
Eén keer per maand wordt er een voorlichtingsbijeenkomst gehouden voor patiënten die op de wachtlijst staan. U ontvangt hiervoor een schriftelijke uitnodiging. Wij raden u sterk aan deze bijeenkomst te volgen en uw partner of een ander familielid mee te nemen. Tijdens deze bijeenkomst die ongeveer 1,5 uur duurt, krijgt u informatie over de operatie en alles wat daarmee samenhangt. Wij adviseren u om vooraf de informatie in dit boekje door te lezen zodat u goed bent voorbereid. Eventuele vragen kunt u tijdens deze bijeenkomst stellen.
De oproep voor de operatie
Ongeveer een week voor de definitieve datum krijgt u thuis een brief van het ziekenhuis. Hierin staat behalve deze definitieve datum ook het tijdstip van de opname vermeld.
Infectierisico
Wanneer u kort voor de operatie een infectie(ziekte) heeft gehad, vragen wij u dit vóór uw opname door te geven via het secretariaat Orthopedie van de locatie waar u geopereerd wordt. Een infectie(ziekte) kan extra risico’s inhouden voor uzelf, uw medepatiënten en het ziekenhuispersoneel.
7
Ook als u een wondje heeft, verzoeken wij u dit te vermelden tijdens het opnamegesprek.
Wanneer u in de drie maanden voorafgaande aan de opname in het Ommelander Ziekenhuis Groningen nog voor een consult of opname in een ziekenhuis in het buitenland bent geweest, vragen wij u ons dit zo spoedig mogelijk te laten weten.
Opnameduur
We streven naar een opnameduur van 2-4 dagen, afhankelijk van uw individuele situatie.
De opnamedag
U zult tijdens de opname met veel mensen kennismaken, die u in het begin misschien moeilijk uit elkaar kunt houden. Aarzelt u niet om hen naar hun naam en functie te vragen.
Als dingen onduidelijk zijn of als u zich ergens zorgen over maakt, kunt u altijd terecht bij een van de verpleegkundigen.
Op de dag waarop u wordt opgenomen, meldt u zich samen met uw begeleider zoals staat aangegeven in de brief die u heeft ontvangen.
Vergeet u niet het loophulpmiddel dat u gebruikt/gaat gebruiken, mee te nemen.
Ook de medicijnen die u thuis gebruikt graag in de originele verpakking meenemen.
In tegenstelling tot wat vroeger de gewoonte was, moet u het operatiegebied niet scheren.
U wordt verzocht op de dag van de operatie nuchter te komen. D.w.z.
niet meer eten en drinken na 12 uur 's nachts
De operatiedag
Afhankelijk van wat de anesthesioloog (narcotiseur) met u heeft
afgesproken krijgt u medicijnen waar u wat slaperig van kunt worden en tabletten tegen de pijn. U krijgt van de anesthesist de verdoving die met u is afgesproken toegediend. Vlak voor de operatie krijgt u op de
operatiekamer antibiotica via het infuus toegediend om de kans op een infectie te verkleinen. Dit wordt op de verpleegafdeling nog twee keer herhaald.
Na de operatie
Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer. In de loop van de dag brengt de verpleegkundige u terug naar uw kamer. Na de operatie heeft u:
8
een infuus, een wonddrain (soms) en een urinekatheter. Deze worden zo snel mogelijk na de operatie verwijderd;
een spreidkussen tussen de knieën om te voorkomen dat u op uw zij draait met het mogelijke gevolg dat heupprothese uit de kom schiet;
tevens wordt direct na de operatie een speciaal heupverband (zg. spica
= drukverband) aangebracht om de kans op wondlekkage te verkleinen.
Mocht u het idee hebben dat het drukverband te strak zit, geeft u dit dan door aan de verpleegkundige die u eventueel een ruimer
drukverband aanmeet.
Voor uw ontslag uit het ziekenhuis wordt altijd nog een röntgenfoto van uw heup gemaakt.
Medicijnen
Vanaf de dag van de operatie krijgt u dagelijks bloedverdunnende
medicijnen. Dit is om trombose te voorkomen. Dit zijn spuitjes, die u uzelf leert toe te dienen. Deze spuitjes moet u in principe tot 5 weken na uw operatie gebruiken, tenzij u voordien al bepaalde bloedverdunners gebruikte (sintrom of marcoumar). In dat geval krijgt u van uw specialist te horen óf en hoe lang u de spuitjes nog moet doorgebruiken.
Als u ascal heeft als bloedverdunner mag u deze gewoon naast de spuitjes gebruiken
Revalidatie
Na de operatie krijgt u één of twee keer per dag fysiotherapie. De fysiotherapeut leert u oefeningen om de kracht van de spieren en de beweeglijkheid van het gewricht te vergroten. Zorgt u daarom dat u makkelijke, ruim zittende kleding en goed schoeisel meeneemt naar het ziekenhuis.
Samen met de fysiotherapeut bekijkt u welk loophulpmiddel voor u het meest geschikt is om mee te lopen: een rekje, een rollator of twee krukken.
Ook leert u in het ziekenhuis wat de juiste manier van lopen is na de operatie. Als u thuis moet traplopen, drempels of op- en afstapjes heeft, dan oefent u dit ook.
Het is belangrijk dat u regelmatig loopt en zelf oefeningen doet, ook op de momenten dat de fysiotherapeut er niet is. Het is aan te bevelen om korte stukjes zelf te lopen, bijvoorbeeld in combinatie met een toiletbezoek. Dit natuurlijk altijd eerst in overleg met uw fysiotherapeut of de
verpleegkundige.
Een actieve bijdrage van uzelf zorgt voor een sneller herstel.
Hoewel de prothese vanaf het begin vrijwel altijd volledige belasting verdraagt, zult u in ieder geval de eerste 6 weken na de operatie met
9
krukken of met een rollator moeten lopen om de spieren rondom het gewricht nog enigszins te ontzien.
Ontslag uit het ziekenhuis en de periode daarna
Gedurende de opname bespreekt de verpleegkundige van de afdeling met u of u thuis voldoende hulp heeft en of er nog eventueel hulpmiddelen moeten worden geregeld. Tijdens het revalidatieprogramma proberen wij u zo goed mogelijk voor te bereiden op de situatie thuis. De situatie zal in het begin niet altijd even gemakkelijk zijn, omdat u nog niet alles zelf kunt doen. Het kan zijn dat u voor huishoudelijke klusjes zoals stofzuigen of ramen wassen de eerste drie maanden na de operatie hulp nodig heeft. Het is aan te raden hier alvast over na te denken.
Controleafspraak
Bij ontslag uit het ziekenhuis krijgt u een controleafspraak mee.
Ondanks een goede voorbereiding op het ontslag kunt u op onvoorziene problemen stuiten, waar u thuis geen raad mee weet .U kunt in dat geval op werkdagen contact opnemen met het Klant Contact Centrum van het
ziekenhuis, telefoonnummer 088 – 066 1000.
10
3. Weer thuis: enkele richtlijnen
U kunt na de operatie tegen een aantal praktische problemen aanlopen. Er zijn verschillende hulpmiddelen en voorzieningen, die de verzorging en de zelfstandigheid de eerste 6 weken na de operatie kunnen vergemakkelijken.
Wij raden u aan om vóór de opname in het ziekenhuis al te bekijken welke hulpmiddelen voor u van belang zijn en om dit ook te regelen vóór de opname. U mag met uw nieuwe heup de eerste 6 weken niet verder dan 90 graden buigen. Ook met het naar binnen en naar buiten draaien van het been (roteren) moet u voorzichtig zijn. Met deze bewegingen kan de heup uit de kom schieten, met name de eerste 6 weken na de operatie.
Opstaan
Opstaan met een heupprothese is lastig, omdat u maar één been heeft om goed mee af te zetten. Wanneer de stoel, het bed of het toilet te laag is, kan dit moeilijkheden opleveren. Eventueel kunnen een toiletverhoger of bedklossen uitkomst bieden. Tijdelijke hulpmiddelen zijn verkrijgbaar bij het thuiszorgdepot.
Langdurig staan (wassen en douchen/huishoudelijke taken) Langdurig staan kan de eerste tijd nog vermoeiend zijn. U zult daarom wat vaker willen zitten, ook tijdens activiteiten die u normaal staande uitvoert.
Om u te kunnen wassen of douchen kunt u een losse stabiele douchestoel (met verstelbare poten) gebruiken. Een douchestoel is te huur bij het thuiszorgdepot.
Tijdens activiteiten zoals eten koken of afwassen is het handig om een stoel in de buurt te hebben of dit helemaal zittend te doen. Activiteiten waarbij u veel moet lopen, zoals stofzuigen, kunnen in het begin zeer vermoeiend zijn.
Zitten
Het is belangrijk dat u na de operatie thuis beschikt over een goede hoge stoel met armleuningen. Het is noodzakelijk dat u goed kunt zitten en zit in een stoel waaruit u veilig kunt opstaan.
11 Traplopen
De fysiotherapeut oefent met u het traplopen, wanneer dit nodig is of wanneer u aangeeft dit prettig te vinden, bijvoorbeeld omdat uw slaap- kamer boven is.
Wanneer u alleen beneden een toilet heeft, kan het zijn dat u ’s nachts moet traplopen. Het kan dan wenselijk zijn om tijdelijk een postoel te gebruiken.
Deze is verkrijgbaar bij het thuiszorgdepot.
Bukken
Bukken kan na de operatie erg lastig zijn. Probeert u dit te beperken en een 90 graden buiging in de heup niet te overschrijden. U wordt geadviseerd om uw benen niet te kruisen. Een zogenaamde ‘helping hand’ kan handig zijn. U kunt hiermee ook dingen die ver voor u op tafel liggen zoals een boek, de krant of uw bril naar u toe halen. Als u nog niet in het bezit bent van een helping hand (“grijpertje”), kunt u deze het beste aanschaffen vóór de opname en meenemen naar het ziekenhuis.
Wassen, kleden en schoenen aantrekken met een nieuwe heup
Doordat u uw nieuwe heup niet verder dan 90 graden mag buigen en u de heup niet naar binnen of naar buiten mag draaien, kunt u de eerste 6 weken niet verder dan uw knie reiken.
Om uw tenen te wassen en te drogen kunt u gebruik maken van een lange schoenlepel waaraan u met behulp van een elastiek een washandje kunt vastmaken. Voor het aantrekken van sokken, panty’s en kousen bestaat een zogenaamde sokaantrekker.
Extra tips
Zorgt u dat u spullen die u veel moet gebruiken, wat hoger neerzet (denk bijvoorbeeld aan pannen in het keukenkastje). Dit voorkomt dat u moet bukken.
In en uit de auto stappen
Zet u de auto niet te dicht naast de stoeprand. U moet niet vanaf de stoeprand in de auto stappen vanwege het hoogteverschil, de zitting is dan namelijk te laag en dan moet u te diep buigen. Zet de stoel en de
rugleuning helemaal naar achteren. Ga dan voorzichtig zitten, leun
12
achterover en draai beide benen tegelijk in de auto. Om makkelijker te kunnen draaien kunt u een plastic zak op de autostoel neerleggen.
Gevaarlijke houdingen en bewegingen
Goed Goed Fout
Goed Fout
13
Goed Fout
Goed Fout
14
4. Veel gestelde vragen
Hoe moet ik lopen?
Probeert u te lopen op de manier die u door de fysiotherapeut is geleerd.
Loop tot het eerste controlebezoek wel steeds met de geadviseerde loophulpmiddelen.
Hoewel de prothese vanaf het begin vrijwel altijd volledige belasting verdraagt, kan het individueel verschillen hoe lang patiënten met krukken moet lopen. Dit hangt vaak af van de spierkracht, motoriek en gevoel van veiligheid. Het is verstandig het afbouwen van de krukken in overleg met de fysiotherapeut te doen
Mag ik traplopen?
Het is belangrijk dat de verpleegkundigen en de fysiotherapeut weten dat u trappen moet lopen wanneer u weer thuis bent. Tijdens de opname in het ziekenhuis zal het traplopen met u worden geoefend, zodat dit thuis geen problemen oplevert.
Hoe lang zal mijn nieuwe gewricht pijnlijk blijven?
De eerste weken na de operatie zult u nog wel pijn hebben rond het geopereerde gebied. Deze wondpijn is normaal. Het betekent dus niet dat de prothese loszit of niet goed werkt. De wondpijn wordt vanzelf minder en na een maand of drie zult u er weinig last meer van hebben. Thuis kunt u in het begin paracetamol gebruiken om de ergste pijn te verlichten.
Hoelang blijft mijn been dik?
U zult merken dat uw been de eerste weken dat u weer thuis bent geleidelijk minder dik wordt. Om de zwelling te verminderen, is het verstandig om overdag regelmatig uw benen hoog te leggen.
Als u een elastische kous in het ziekenhuis heeft gekregen is het verstandig deze overdag aan te houden tot het eerste bezoek aan de polikliniek.
Hoe vaak moet ik oefenen?
De fysiotherapeut die bij u thuis komt, geeft aan hoe vaak en hoe lang u moet oefenen. Soms is fysiotherapie niet nodig. Dit wordt beoordeeld door uw specialist en de behandelend fysiotherapeut van het ziekenhuis.
15
Wanneer mag ik weer in bad of douchen?
De dag na de operatie kunt u weer douchen. Wij raden wel het gebruik van een douchestoel en/of een anti-slipmat aan. Tot het eerste controlebezoek op de polikliniek mag u niet in bad in verband met het risico te diep te bukken, valgevaar en verweking van de wond-randen.
Hoe moet ik mijn wond verzorgen?
De operatiewond moet schoon en droog blijven. U kunt de wond het beste van boven naar beneden wassen, zijwaarts wassen wordt afgeraden. Ook kunt u de wond het beste met uw handen wassen, in plaats van met een washandje, en vervolgens deppend drogen met een handdoek. Rond het wondgebied mag u geen crème gebruiken. De huid rondom de hechtingen zal de eerste twee weken er wat geïrriteerd en rood uit zien. Als de hechtingen zijn verwijderd, zal de roodheid minder worden. Als het wondgebied rood blijft, erg gezwollen is of er blijft vocht uitkomen, dan adviseren wij u contact op te nemen met de polikliniek Orthopedie op de locatie waar u bent geopereerd.
Wat is in bed de beste houding om te liggen?
Wij adviseren u om de eerste 6 weken op uw rug te slapen. U mag
desgewenst op uw geopereerde zijde slapen mits de wond dit toe laat. Wij raden af de eerste 6 weken op de gezonde zijde te slapen in verband met het gevaar van uit de kom schieten van de heup.
Wanneer mag ik weer autorijden?
Als u weer voldoende controle heeft over uw geopereerde been kunt u weer autorijden. Over het algemeen wordt dit tijdens de eerste controleafspraak met u besproken.
Wanneer u nog met krukken loopt is het zeer verstandig om niet zelf auto te rijden, dit om problemen met de verzekeringsmaatschappij te voorkomen.
Wanneer mag ik weer fietsen?
Zolang u nog loophulpmiddelen gebruikt, raden wij u af buiten te gaan fietsen. Als u weer buiten mag fietsen, kunt u het beste een damesfiets gebruiken vanwege de lage instap. Zorgt u ervoor dat het zadel hoog genoeg staat, dit voorkomt dat u uw gewricht te veel moet buigen.
16 Wanneer mag ik weer gaan sporten?
Als u weer een sport wilt gaan beoefenen, is het verstandig om dit eerst met de orthopedisch chirurg of met uw huisarts te bespreken.
Wanneer is seksueel contact weer toegestaan?
Seksueel contact is toegestaan mits u oppast voor risicovolle bewegingen.
Met name de rotaties (naar binnen en naar buiten draaien van het gestrekte been) moet u proberen te voorkomen.
17
5. Tot besluit
Heupprothesen zijn gevoelig voor infecties!
Wanneer u in het lichaam een ontsteking heeft met pus (bijvoorbeeld een abces, steenpuist, ontstoken nagelriem etc.) maar ook bij een
blaasontsteking of bijvoorbeeld een ontstoken tandwortel, neemt u dan contact op met uw huisarts. De prothese moet dan worden beschermd met een antibioticum.
Ook bij allerlei ingrepen bij arts of tandarts is het goed om te informeren of het nodig is rondom de ingreep antibiotica te gebruiken. Dit om een infectie van de knieprothese te voorkomen.
Alle bacteriële infecties zijn bedreigend voor uw prothese, dit blijft levenslang gelden!
Belangrijke telefoonnummers
Klant Contact Centrum: 088 – 066 1000
Spoed Eisende Hulp te bereiken via: 088 – 066 1000 Verpleegafdeling Orthopedie: 088 – 066 1000 Adressen voor krukken en andere hulpmiddelen:
Oosterlengte winkel
Venne 114, 9671 EW Winschoten
website: www.welzorg.nl/vestigingen/oosterlengte tel. nr. 0597-788887
TSN-Thuiszorg
website: www.tsn-thuiszorg.nl tel. nr. 0900-8615
Vegro Klantenservice (7x24 uur bereikbaar) website: www.vegro.info
tel. 088-2887766
In Veendam: Museumplein tel 088-1248100 maandag 15.00 - 17.00 uur
woensdag 15.00 - 17.00 uur vrijdag 15.00 -17.00 uur
In Hoogezand: Molendijk 17 tel. 0598-319800
maandag t/m vrijdag 8.30 - 12.30 uur en van 13.00 uur - 17.00 uur
18 Ruimte voor vragen en opmerkingen:
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
19
20 OZG OZG (08-19) ORT 042
