cb
Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A 1 B 89ïOEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE NAALDWIJK
Aantekeningen over de contactdag voorlichting champignonteelt, 21 December 195^»I«T.T.Wageningen.
door:
Mej.W.M.Th.J. de Brouwer
Naaldwijk,1959-2 1 DECEMBER 1 9 ^ 4 . I.-T.T, WAGMINGENV — — — — — _____ — — _________
Algemene i n l e i d i n g door P r van den Muyzenberg.
Dr van den Muizenberg s t e l t z i c h voor 4 a p e r j a a r de a s s i s t e n t e n , d i e v o o r l i c h t i n g geven o v e r d e c h a m p i g n o n t e e l t , b i j e e n t e r o e p e n . H i j d r i n g t
e r e c h t e r wel op a a n , wanneer e r m o e i l i j k h e d e n z i j n z i c h t o t h e t I n s t i t u u t voor Tuinbouwtechniek t e wenden.
Met £ f e b r u a r i 1955 z a l de h e e r van B o e t s e l a a r b i j h e t I n s t i t u u t voor Tuinbouwtechniek a a n g e s t e l d worden voor de v o o r l i c h t i n g b e t r e f f e n d e de c h a m p i g n o n t e e l t . H i j moet z i c h e c h t e r nog g e h e e l i n w e r k e n .
De champignonteelt wordt i n hoofdzaak u i t g e o e f e n d i n de U . S . A . , Engeland en F r a n k r i j k . Over Canada i s weinig bekend.
B o t t i n g e r ( D u i t s l a n d ) g e e f t v e r s c h i l l e n d e c i j f e r s .
T o t a a l 1 0 0 . 0 0 0 . 0 0 0 kg champignons + p a d d e n s t o e l e n p e r j a a r »
Wereldbevolking 2500.000.000 mensen. Dus 4o g . p e r persoon p e r j a a r g e consumeerd. van de 100 m i l l i o e n kg worden g e t e e l d en \ wordt i n h e t w i l d g e z o c h t . D i t l i j k t Dr van den Muyzenberg l a a g .
Land Ln tonnen paddenstoelen champignons i n tonnen inwoners x m i l l . gram champignons p e r persoon Europa 1 4 . 6 9 0 41.100 6OO 70 Azie 1 0 . 0 0 0 [ s c h a t t i n g ) kweekt n i e t g e I . 3 5 0 A f r i k a l i e t gezocht 550 ( g e s c h a t ) é . A f r i k a ) 200 3 N.Amerika n i e t g e z o c h t 33.3OO 1 7 2 200 Z.Amerika 310 n i e t g e kweekt 6 5 A u s t r a l i e — 50 1 4 3 T o t a a l 25.000 75.000 2.500 1 0 g / p . p e r s o o n p e r j a a r
Aangezien de champignons + f J . - p e r k g k o s t e n i s h e t h e l e bedrag d a t e r i n de w e r e l d mee gemoeid i s 225 m i l l i o e n g u l d e n .
2
C i j f e r s van B o t l i n g e rinwoners
, x m i l l . gram p e r uersoon a a n t a l kwekers kg p®r kwekej pekweekt
Nederland 500.000 1 0 50 150 3.OOO B e l g i ë 700.000 9 8o 70 1 0 . 0 0 0 Denemarken 1 . 2 0 0 . 0 0 0 4 300 ? W.Suitsland 1 . 0 0 0 . 0 0 0 48 20 Engeland 1 5 . 0 0 0 . 0 0 0 50 300 600(500 l e d e n v.d.champignon v e r e n i g i n g ) 25.000 F r a n k r i j k 20.000.000 42 480 700(600 l e d e n ) 30.000 Z w i t s e r l a n d 600.000 4 . 5 130 4^ 60 1 0 . 0 0 0 U.S.A. 30.000.000 150 200
B i j een. l a g e l e v e n s s t a n d a a r d worden p a d d e n s t o e l e n g e s o c h t , b i j een hoge l e v e n s s t a n d a a r d champignons g e g e t e n . De opga.ve van 50 gram p e r persoc i n Nederland i s i n verband met de e x p o r t ( B e l g i ë ) hoog. I n verband j u i s t met d e z e exportkansën z i e t Dr van den Muyzenberg wel wat i n de t e e l t h i e r i n Nederland»
I n B e l g i ë wordt 70% van de o p b r e n g s t g e l e v e r d door 1 5 kwekers. I e d e r
** V
l e v e r t dus + 30.000 -kg. Nederland h e e f t i n v e r g e l i j k i n g met F r a n k r i j k z e e r k l e i n e k w e k e r i j t j e s . B i j de * 600 F r a n s e kwekers werken _+ 3000 mensen.
A l s e r aangenomen' wordt d a t e r p e r t o n mest 50 kg champignons wordt geoogst i s e r voor 500.000 kg dus 1 0 . 0 0 0 t o n mest n o d i g . Een p a a r d l e v e r t p e r j a a r
5 - 7 i
t o n m e s t . Voor de champignonteelt z i j n dus 2000 - 1350 paarden n o d i g . I n Nederland z i j n 225*000 p a a r d e n . Dus de mest van minder dan1%
van de p a a r d e n i s n o d i g . De k l a c h t e n d a t e r t e weinig mest i s , i s m i s s c h i e n meer een p r i j z e n I n v e s t i e . Er s c l i j n t v r i j v e e l paardenmest n a a r B e l g i ë t e worden u i t g e v o e r d . I n B e l g i ë en F r a n k r i j k z i j n r e s p e c t i e v e l i j k 240.000 e n 2.3000.000 p a a r d e n . B i j de champignonteelt kan de opbrengst van 30-200 k g p e r t o n mest v a r i ë r e n . Omdat d i t z o1n g r o o t v e r s c h i l i s ,v i n d t Dr Van den Muyzenberg d a t deze t e e l t mogelijkheden b i e d t . I n een g r o wordt l x p e r j a a r g e t e e l d ; i n een h u i s kan h e t 5 â 6 maal p e r j a a r .
De volgende c i j f e r s z i j n o n t l e e n d a a n een e n q u ê t e , d i e onder de Hijls-tuinbouwconsulenten i s gehouden en e r i s ook r e k e n i n g gehouden met de g e gevens van een b e l a n g d j k e m e s t h a n d e l a a r , n . l . Ter B e r g .
Oppervlakte bedden i n Groningen F r i e s l a n d D r e n t e O v e r i j s e l G e i d e r l a n d U t r e c h t N.Holland Z. H o l l a n d Zeeland 150 " 25.OOO geven 300.000- ]çg ( h u i z e n ) , dus 1 2 kg/m^ p e r j a a r . D i t kan i n de Groningen F r i e s l a n d D r e n t e O v e r i j s e l G e i d e r l a n d U t r e c h t N.Holland Z. H o l l a n d Zeeland 5.5OO 200 3 . 0 0 0 3 . I 5 0 4.000 h u i z e n met v e r s c h i l l e n d e t e e l t e n p e r j a a r w e l . I n d e r t i j d zou h e t departement e e n y
s c h a t t i n g hebben gemaakt en dan zou e r p e r c u l t u u r 6 - 8 k g / m^ geoogst worden. D i t i s t e hoog.
Brabant 800
Limburg 3.200 j
G r o t t e n ( P i e t e r s b e r g ) 50.000
De g r o t t e n i n de b u u r t van Valkenburg zouden samen met de M a a s t r i c h t s 66 à 100.000 s t r e k k e n d e meter bed hebben. U i t de g r o t t e n komt 200.000 k g . I n de g r o t t e n wordt i n 1 j a a r 1-f- c u l t u u r u i t g e o e f e n d . I n de h u i z e n 2-J c u l t u u r .
1 ton mest geeft 16 m^ bed. 1 6 kg. Dus per ton 6 x 16 = 96 kg
champignons. Dit zal wel lager zijn. De grotten leveren 4-3 kg per strek
kende meter. Er z i j n e r 66. 0 0 0 . Met 1 ton mest wordt 15 meter ( s t r e k k e n d e )
heuvelbed gelegd. 66.000 h : 15 n = 4.400 m. Er is dus 4400 ton mest nodig.
Z. Limburg levert 200.000 kg champignons. Dit is 40 kg per ton mest of
3 kg per strekkende meter.
Op -een k a a r t s t o n d aangegeven xïaar i n Nederland champignons worden g e t e e l d . I n Z.Holland i n Wassenaar e n Zoetermeer ( B u i s , S t a t i o n s w e g , i n no vember 1954 begonnen met _+ 200 m). I n de Haarlemmermeer wordt ook g e t e e l d . Vooral ook l a n g s de Maas i n Limburg, d i t d©or de dekgrond d i e d a a r wegge h a a l d w o r d t . Verder i n de d u i n s t r e e k . ( P i n k e r t o n i s een z e e r g r o t e kweker d i e i n d e g r o b t e n i n S c h o t l a n d t e e l t ; z i e "The Grower" 9 - 1 0 -15 4 ) .
De volgende c i j f e r s verzamelde Dr van den Muyzenberg voor h e t congres i n w J-XJ. WljF* f f • ~ * W 1/ -i- -Li,1"-, »UV L £—W 1U
Jacksol
U V U V X C U L
a J Edwards 1
1/
grot schuur 1 huis kist
versch Jscliur en schuur
1
huis kist
aantal teelten per jaar
2Î
2* 2x 21 3 4Kapitaal investering
15%
15% 15?'9%
17%
21%
2095materiaal
36%
35?-39%
m
34/Q33%
32%
arbeid 4o %
kCP/o
26%
33%
39%
36%
38%
verkoop
9%
10%
10%
10%
10%
10%
10%totaal 54.500 38.250 55.750 10.000 30.75 ) 37.150 43.950
Opbrengst in kg p.jaar 18.000 51.200 21.250 3.500 15.00 ) 18.000 2I.5OO
Het i s n i e t raadzaam een d u r e s c h u u r t e bouwen. De k o s t p r i j s b i j de g r o t t e n t e e l t i s z e e r hoog. Het a r b e i d s l o o n i s hoog g e r e k e n d . Het i s i n c l u s i e f ondernemerswinst. Het i s m o g e l i j k op v e r s c l i l l e n d e manieren u i t t e drukken o f een b e d r i j f g u n s t i g w e r k t : A. gewicht p e r m b e d . B. p e r m^ grond C. p e r m^ bed D.per t o n v e r s e mest E . p e r t o n gecomposteerde mest F . i n k g p e r m3 kweekruimte
D i t l a a t s t e v i n d t Dr van (fen Muyzenberg ' t b e s t e . Voorbeeld:
G r o t l x p e r j a a r een t e e l t . 2-| kg/m^ o p b r e n g s t . l 8 m bed p e r t o n mest i s 2i>- x l 8 = ^ 5 k g champignons p e r t o n m e s t . Met looppaden i s 1 s t r e k k e n d e meter g e l i j k aan 1 m^. Een g r o t i s 5 m hoog 1 m^ : 1 w? = 1 : 5
Opbrengst 0 . 5 kg/m^ p e r j a a r .
K i s t e n t e e l t 5x p e r j a a r . 1 5 m^ vam 1 t o n m e s t . 1 : 1 raP = 1 : / 3 1 t o n mest g e e f t 200 kg p e r k e e r . 200 : 1 5 = 13*3 kg p e r m2 p e r k e e r .
I 3 . 3 : I . 3 = 1 0 k g . 5 T e e l t e n p e r j a a r dus 50 kg/rn^ p e r j a a r .
B i j een k i s t e n t e e l t h e e f t men dus een 100 voudige o p b r e n g s t i n v e r g e l i j k i r j met d e g r o t t e n t e e l t , vandaar d a t Dr van den Muyzenberg mogelijkhedem i n deze t e e l t z i e t . . Bovendien kan 1 g e z i n van 200 ïïfi l e v e n . Dus z e e r i n t e n s i e v e t e e l t .
Huis ( e e n Nederlands g e v a l ) . Huis 4 x 1 ? x 3 11 = 204 m3. Oogst p e r k e e r I6OO k g . 3 T e e l t e n p e r j a a r , dus *f800 k g . P e r ai3 Zk k g .
D i t i s de manier waarop men a a n g e e f t of een r u i m t e economisch benut w o r d t . Men moet v e e l aandacht a a n h e t gewas b e s t e d e n , a n d e r s i s de t e e l t n i e t b e d r i j f s z e k e r . De h e e r Weiman ( v r o e g e r r e i z i g e r van een z a a d f i r m a ) k r e e g van 1 t o n mest 120 kg champignons. H i j t e e l t i n een oude b i e r b r o u w e r i j i n Bergen op Zoom.
Er werd gevraagd hoe Dr van den Muyzenberg d a c h t o v e r h e t beginnen van een champignonteelt op p r i m i t i e v e w i j z e om h e t t e 2e r e n , e n l a t e r een goed h u i s t e bouwen. Dr van den Muyzenberg s t o n d e r n i e t a b s o l u u t a f w i j zend t e g e n o v e r , doch z e i d a t h e t door onnauwkeurigheid en v l i e g e n op b o e r d e r i j e n m e e s t a l m i s l u k t » De h e e r Veerman s t o n d e r wel volkomen a f w i j z e n d tegenover en v i n d t beginnen g e l d weggooien. A l l e e n mensen, d i e z e e r p r e c i e s z i j n ' m o e t e n e r mee b è g i n n e n . Bovendien moet n a a r ' t a f z e t g e b i e d g e keken worden. Limburg h e e f t een champignonmarkt, maar Groningen h e e f t moeite met d e a f z e t . , 1
Dr Van den Muyzenberg. I e t s o v e r de champignonteelt i n Z w i t s e r l a n d en F r a n k r i j k .
I n s e p t e m b e r / o k t o b e r 195^ h e e f t Dr van den Muyzenberg de volgende a d r e s s e ! b e z o c h t2
1 . Ba Dr E . Hauser ( b i o l o g e ) i n Gossatt ( Z w i t s e r l a n d ) « De Amerikaan
Dr J»W. Sinden i s d a a r i n d i e n s t , maar h i j i s t e v e n s champignon-advi s e u r i n Amerika, Z . A f r i k a en Nederland. H i j i s de man, d i e ' t b e s t e van de champignonteelt op de hoogte i s , nu d e Amerikaan Dr Lambert z i c h n i e t meer met deze t e e l t b e z i g h o u d t . ïïauser l e v e r t i? van de cham pignons i n Z w i t s e r l a n d . Het i s een prima i n g e r i c h t modern b e d r i j f . 2 . Dr A. S a r a s i n J r . Deze Fransman, die i n de omgeving van P a r i j s t e e l t
h e e f t een z e e r bekend champignonbedrijf e n l e v e r t broed voor 1 0 m i l l i o e n kg. champignons.
3* P . Guiochon i s de v o o r z i t t e r van de F r a n s e champignonsereniging+ h i j h e e f t een k l e i n e champignonfabriek.
Beide l a a t s t e n hebben w e t e n s c h a p p e l i j k e werkers i n d i e n s t . F e r m e n t a t i e .
Op één van de b e d r i j v e n v/erd e e n p r o e f genomen met s n e l composteren i n een t o n ( Z i e "The Grower" 9 - 1 0 - ' 5 ^ ) . ' t Zou dan 1 week d u r e n . Stoom wordt e r i n g e b l a z e n ^ l u c h t wordt ook töègevoegd. De t o n d r a a i t l x i n 3 minuten r o n d . Voor p r o e f werd ammoniumsulfaat toegevoegd en de b e s t e verhouding N : K werd ook nagegaan.
Kweekruimte.
De kweekruimten l i g g e n a a n Weerszijden väua een gang ( z i e t e k e n i n g ) en hebben een p l a t d a k , met g l a s w o l i s o l a t i e . Dedeuren van de r u i m t e n z i j l zo b r e e d d a t de motorhefwagen binnen kam. r i j d e n (geen d r e m p e l s ) .
Er v/as een algemene c e l v e r l i c h t i n g , maar b i j 11 o o g s t e n werd ook wel een
lamp op h e t voorhoofd g e b r u i k t . Men h e e f t dan een a c c u b i j z i c h , z o a l s v a n een g e h o o r a p p a r a a t . Door een e t e r n i e t koker met s p l e t e n werd l u c h t i n g e b l a z e n . Een g e d e e l t e van de l u c h t q a s vooraf c e n t r a a l voorgekoeld of verwarmd.. S t o o m l e i d i n g e n . De wanden z i j n e v e n a l s b i j de h u i z e n i n Neder l a n d p o t d i c h t gemaakt.
Broed.
B i j Dr S a r a s i n z i j n e r 24 mensen b e z i g met broed maken. Als e r op een gegeven moment t e v e e l i s , wordt h e t g e k o e l d .
6
T e e l t w i j z e .
S r S a r a s i n h e e l t ook volgens h e t I d s t e n s y s t e e m . Het ene b e d r i j f g e b r u i k t k i s t e n inet p o o t j e s , een a n d e r b e d r i j f weer k i s t e n , waarvan de k o r t s zijwand hoger i s dan de l a n g e z i j w a n d . Op een b e d r i j f waren de k i s t e n t o t 1.^-0 m hoogte g e s t a p e l d i n de kweekruimte, maar men h i e l d een g r o t e r u i m
t e erboven l e e g . Dus v e e l s c h a d e l i j k e r u i m t e . Om h e t d r u p p e l e n van c o n -denswater op d e b o v e n s t e k i s t e n t e vermijden had men e r doeK boven gespan n e n . Voor h e t g e b r u i k werden de l e i s t e n met een f o r m a l i n e o p l o s s i n g b e h a n d e l d . Mej» de Kleermaeker i s n i e t bang voor een b e e t j e f o r m a l i n e - l u c h t , d i e i n de k i s t e n a c h t e r b l i j f t , want ammoniaklucht v e r d r i j f t de f o r m a l i n e l u c h t .
O o g s t .
B i j h e t o o g s t e n worden wel alluminium a f v a l b a k j e s g e b r u i k t .
Bi.j de v e r b e t e r i n g van de champignonteelt z i j n de volgende punten van b e l a n g :
1 . Het g e b r u i k van k o r r e l b r o e d . I n Europa wordt h e t w e i n i g g e b r u i k t , maar i n Amerika i s 90% van h e t broed k o r r e l b r o e d . Op heuvelbed i s h e t
l a s t i g t e g e b r u i k e n en b i j s l e c h t g e s t e r i l i s e e r d e mest v o l d o e t h e t minder g o e d .
2 . S y n t h e t i s c h e mest* I n Amerika h e e f t 60% van de t e e l t op s y n t h e t i s c h e mest p l a a t s .
3« Snelcomposteren ( z i e h i e r o n d e r ) . 4 . De keermachine ( z i e h i e r o n d e r ) .
5« G i p s . Dr S i n d e n v i n d t g i p s n i e t e s s e n t i e e l maar een r i s i c o v e r z e k e r i n g door d § 6 u f f e r w e r k i n g .
S n e l c o m p o s t e r e n . ( Z i e liuahroom S c i e n c e I I . f 6 . - en "De Champignon" s e p t . ' i
V
volgens Di- S i n d e n .
Phase I . Mest onder eén a f d a k o p z e t t e n . B i j h e t o p z e t t e n woràt v e e l wate3 gegeven, want de mest moet 250-3009$ w a t e r hebben t . o . v . de drog< s t o f s t r o . Hoogte en b r e e d t e zomers 1 . 5 0 m, ' s w i n t e r s 2 m. Deze a f m e t i n g e n worden n i e t zo g r o o t genomen om geen anaerobe l a a g t e k r i j g e n . pH hoger dan 8.5« 0£ meer dan
2%,
I n 2 dagen moet de temperatuur 75°C s i j n en dan meteen o m z e t t e n . 3 Dagen l a t e r wordt e r weer omgezet, dus 5 dagen na h e t o p z e t t e n . B i j d s a e 2e o m z e t t i n g wordt d e keermachine g e b r u i k t . De mest wordt op een l&ans^ar^ë ban*£ g e g o o i d . Deze band neemt de mest mee n a a r boven, waar z e i n een trommel met messen wordt s t u k g e s l a g e n e n van d a a r op de f e r m e n t a t i e h o o p wordt g e b l a z e n . Aan weerswijden van de hoop s t a a n 2 r e c h t e s c h o t t e n (worden l a t e r weggehaald).A l l e e n l a n g s de r a n d van de s c h a t t e n wordt de mest i n g e t r a p t . Onder de Eiesthoop kan g a a s z i j n . Ha 2 dagen worden de k i s t e n g e v u l d , dus i n t o t a a l • n a 7 dagen. Wanneer e r mest i s waarvan de temperatuur e x t r a s n e l s t i j f t , i s h e t n i e t 2 - 5 - 7 da-gen, maar 1 - 4 - 7 dagen. Als de k i s t e n gevuld worden moet de mest
chocola.de-b r u i n z i j n en ' t s t r o i e t s ? glimmend. K i s t e n : l . = 1 . 2 0 m; chocola.de-b r . = 60 (70) cm; hoogte k o r t e z i j k a n t 1 7 cm; hoogte l a n g e z i j k a n t
15
cm. Phase I I 1 . P a s t e u r i s e e r r u i m t e .De k i s t e n worden d a a r op e l k a a r g e s t a p e l d . Deze ruimtemoet i n verband met t e m p e r a t u u r d a l i n g n i e t p o t d i c h t gehouden worden, wan dan komt e r g e e n z u u r s t o f b i j en wordt de temperatuur daardoor n i e t
zo
hoog en kan de o m z e t t i n g bovendien anaëroob worden. Gewenste temperatuur 52~60oC.- Als ' t hoger wordät v e n t i l e r e n .C>2 15-20%, L u c h t v o c h t i g h e i d 100%. Stoomtoevoeren t o t A-5°C. ' T i j d s duur 48-72 u u r . Na a f l o o p moet ' t s t r o dof z i j n en d e . ammoniak-l u c h t moet weg z i j n .
2 . P a s t e u r i s e e r r u i m t e .
De mest wordt a f g e k o e l d t o t 25°C e n dan geent(Vermoedelijk b i j h e t overbrengen naar de 2e p a s t e r i s e e r r u i m t e ©f e n t r u i i u t e ) . H i e r b l i j v e n de k i s t e n 7 9 dagen s t a a n ( D . i . dus i n t o t a a l na. ' t o p -z e t t e n 7 +3"' + 9 = 1 9 d a g e n ) . Daarna komen -z e i n de Dekruimte en b l i j v e n d a a r J à 4 dagen ( T o t a a l 23 d a g e n ) . Phase III.Ktj-eekrn£mte. De o p s t a p e l i n g van de l e i s t e n h e e f t h i e r dambords g e w i j s ' p l a a t s ; a f w i s s e l e n d s t a a n de k i s t e n
k en 5
hoog (Dus i n t o t a a l 7 g i s t e n h o o g ) . De l u c h t v e r v e r s i n g i n de kweekruimte h e e f t 5 à 7x p e r uur p l a a t s . L u c h t v o c h t i g h e i d 85 95 % ( 9 8 %) • Men r e k e n t op 7 à 8 H ^Luchten. E r t u s s e n wordt g e s p r o e i d . 8 Weken b l i j v e n de k i s t e n i ndeze r u i t t e , 2 V/eken vóór de o o g s t en 6 weken o o g s t e n , k ïleken n h e t e n t e n komen de l e champignons. d o o r g e e f l u i k j e s k i s t e n 7 hoog opgesto.pel - f ^ g ^ de k i f t t e n ^ V. De mest Y/ o r d t met een m e s t g r i j p e r „ ax g g l a de aardenme&t ICweeL-r u i m t e n omgezette hopen
De deuren s&jn zo b r e e d Geffasteurlsee, dg.t_jie1jaotorhef wagen ê r de dekaarde(v.
s t e u n -ruifince.
e - B a s t e u r i e e r r u i m t e -MÂâ-.d# _J>le§rivaker i s dekgrond erop
Bovenaanzicht s t a n g e n
de k i s t e n r u s t e n op de s t a n g e n
een. wagentje waarop k i s t e n v e r v o e r d kunnen worden 8 k i s t e n op 1 laag,. 7 l a g e n hoog. Dus t o t a a l 5 7 s t u k s .
Mej» E.-de Kleermaeker» E r v a r i n g e n b i j h e t kweken van champignons i n g r o t t e en h u i z e n .
De g r o t t e n .
T i e n t a l l e n j a r e n was e r n i e t s a a n de g r o t t e n t e e l t v e r a n d e r d . De E . N . C . I . v e r p a c h t z e voor e e n g e r i n g b e d r a g . De rommel d i e e r was begon de E . N . C . I . zó t e v e r v e l e n , d a t z e de kwekers voor de keus h e e f t g e s t e l d a l l e s r a d i c a a l op t e ruimen en n e t j e s t e houden o f t e v e r d w i j n e n . Vroeger g i n g de v e r s e mest en de a f g e w e r k t e mest l a n g s d e z e l f d e weg waarlangs n e t een p a a r d met een k a r r e t j e -kauv/elijks kon g a a n . De v e r s « mest werd b i j het binnenbrengen a l met a a l t j e s van de g e b r u i k t e mest besmet. Er was een f e r m e n t a t i e p l a a t s b u i t e » Nu z i j n de gangen b r e d e r gemaakt en kan de t r a c t o r
(gemeenschappelijk g e b r u i k ) e r d o o r . De a f g e w e r k t e bedden moeten d i r e c t opgeruimd worden en de mest e r v a n wordt b u i t e n e r g e n s v e r weg g e b r a c h t . Toen v r o e g e r de mest b u i t e n s t o n d , was a l t i j d de mest d i e ' t l a a t s t e a a n de b u i t e n k a n t was geweest besmet. Nu kopen de 20 kwekers, d i e i n de S t . P i e t e r t e l e n de mest wel g e z a m e n l i j k i n , maar z e f e r m e n t e r e n zéLf i n hun e i g e n g e d e e l t e van de g r o t . Het d u u r t nog .wel 4 weken» Temperatuur Ned. g r o t t e n 10°C, B e l g i s c h e grottfen 12°C. Dr S i n d e n w i l n i e t t e l e n boven. 17°C. De bedden, i n de g r o t t e n z i j n 30-50 hoog en 50 cm b r e e d . Vroeger Blaakte mer. de' bedden i . v . m . de warmte wel h o g e r , maar nu mét de hoge m e s t p r i j z e n n i e t meer, De mest wordt b e t a a l d met de van de champignons»• Twee j a a r g e l e d e n was de o p b r e n g s t i . v . m . a a l t j e s i n de g r o t s l e c h t .
I n 1953-1954- was ' t v e e l b e t e r (Besmette m e r g e / afgesclrap-t ) • Nu + 50-5 50-5 kg champignons p e r t o n m e s t ; v r o e g e r + 24 k g . I n - f e b r u a r i 1950-53 i s de E . N . C . I . - m e t deze v e r a n d e r i n g e n begonnen. Verder w i l de E . N . C . I . o n d e r gronds v e r k a v e l e n , want soms moet een a r b e i d e r van de ene k w e k e r i j n a a r de a n d e r e een u u r l o p e n . De E . N . C . I . w i l d e k w e k e r i j e n dus d i c h t b i j e l k a a r hebben, wat de kweker n i e t e r g op p r i j s z u l l e n s t e l l e n . Er. k a n dan e c h t e r voor gemennsfihappelijke v e n t i l a t i e k o k e r s worden g e z o r g d , want de v e n t i l a t i e i s nu nog b e p e r k t of s l e c h t . I n B e l g i e z i t e r wel eens een ven t i l a t o r i n de l u c h t k o k e r ; i n Nederland, n i e t .
I e d e r e kweker h e e f t + 1000 meter bed l i g g e n en. de r u i m t e voor minster. 2x z o v e e l bedden. H i e r d o o r i s nu w i s s e l t e e l t mogelijk, w a a r b i j l x i n 2 of 3
Er worät v e r o n d e r s t e l d , d a t men n i e t vaker t e r u g kan komen, omdat dan s c h a d e l i j k e g a s s e n , d i e door de mergel worden g e a b s o r b e e r d hun i n v l o e d z o u
-O
den doe n g e l d e n . S r wordt 1.5 c t p e r m huur b e t a a l d , maar ' t i s e i g e n l i j k zo d a t e r 5 c t wordt b e t a a l d voor ' t d e e l d a t n i e t i n g e b r u i k i s en 25 c t voor de o p p e r v l a k t e , d i e b e t e e l d wordt» Vroeger verzorgden de kwekers de a f z e t z e l f , s i n d s 1 9 5 1 h e e f t de a f z e t c e n t r a a l p l a a t s , d i t h e e f t v e e l s t a b i e l e r e p r i j z e n gegeven, f s>.~ â f 3 - 2 0 p e r k g . 2 / 3 van de o p b r e n g s t g a a t n a a r B e l g i ë .
Als dekgrond kon mergel wel g e b r u i k t worden, omdat e r w e i n i g w a t e r gegeven
niési
worden. Tegenwoordg wordt z a v e l a l l e e n of met mergel g e b r u i k t Met turfmolm sou 1t n i e t gaan, omdat d a a r t e veéLmycelium i n k o m t .w a t e r . Volgens Dr v.d.Muyzenberg kon k a l k z a n d s t e e n + 20% t u r f s t r o o i s e l i n de g r o t t e n wel g e b r u i k t
worden. .
n i e t op de bedden?sproeien Behalve a a l t j e s z i j n V e r t i c i l l i u m en Dacty~:' l i u m ( s p i n n e w e b z i e k t e ) e r van toelang. Tegen Dactylium k a n L i r o t a n g e b r u i k t worden.of f o r m a l i n e . Formaline werkt i n de g r o t t e n e c h t e r n i e t zo goed door de g r o t e v o c h t i g h e i d en de l a g e t e m p e r a t u u r . Als e r mijten- z i j n , m o e - , t e n de bedden d i r e c t opgeruimd worden.
De Huizen.
Omdat de k a s s e n i n Venlo t e droog b l e k e n t e z i j n , i s i n 19^-7 i n H o r s t een h u i s gebouwd» I n 1950 z i j n de 3 bekende h u i z e n i n Mook gebouwd. De o n d e r s t e bedden i n Mook l i g g e n op de g r o n d . D i t d o e t men tegenwoordig n o o i t
•êy
meer, omdat de mest ro'iA Hoe v o c h t i g e r de mest i s , hoe meer l a s t va.n a a l t j e s men h e e f t . Tegenwoordige g e b r u i k t men k i s t e n , maar i n Mook z i j n de
middelpad? u i t d r o g i ^ >later à 1 f i g . l dw . drs 0 "i n O ^ u i t bovenaanzicht middenpad u i t %n. f i g . 3 tilt n
s t e l l a g e s e r nog. De champignons, d i e u i t kmsten komen, z i j n n i e t s© mooi a l s d i e van de s t e l l a g e s . B i j de k i s t e n h e e f t v e e l meer u i t d r o g i n g p l a a t s * De luchtbeweging i s b i j k i s t e n ook h e e l a n d e r s dan b i j s t e l l a g e s . Soms h e e f t men b i j een g e r i n g e l u c h t s n e l h e i d v e e l champignons--, soms e c h t e r j u i s ' b i j een g r o t e l u c h t s n e l h e i d . Vochtige l u c h t d o e t e c h t e r weinig s c h a d e , droge l u c h t v e e l s c h a d e . B i j de betonnen s t e l l a g e - b e d d e n i n Kook i s e r een h o r i z o n t a l e d o o r s t r o m i n g . E e r s t werd midden boven l u c h t i n g e b l a z e n , l a t e r a a n weerskanten 'vc.n de l u c h t k o k e r ( f i g . l ) . B i j dhr C h r i s t i a a n s e wordt b e -nede l u c h t i n g e b l a z e n en boven afgezogen ( f i g . 2 ) .
10
T i j d e n s ' t u i t z w e t e n wordt e c h t e r boven warme l u c h t i n g e b l a z e n . Wanneer beneden l u c h t wordt i n g e b l a z e n komt deze t e g e n de o n d e r k a n t e n van de s t e l * l a g e s , i v a t - s e e r g u n s t i g i a Of h e t systeem van f i g . 3 z a l voldoen i s een v r a a g . Dode hoeken?
I n 1952 was.: e r 1 kwekerij i n H o r s t ; i n 195^ z i j n e r
ik
k w e k e r i j e n i n Grubbenvorst en ^ 100 kwekers i n Limburg.Voor 1 t e e l t i n een h u i s i n Mook (200 m^) i s 1 2 - 1 3 t o n mest n o d i g . Tegen woordig zou men n i e t meer h e t z e l f d e a d v i s e r e n a l s t o e n de h u i z e n i n Mook gebouwd werden. Nu r a a d t men h e t - k i s t e n s y s t e e m a a n en 2 of 3 h u i z e n b i j e l k a a r met een u i t z w e e t r u i m t e e r b i j • ( 2 / 3 v a n de g r o o t t e van een kweekruim-t e ) . Nahekweekruim-t u i kweekruim-t z w e kweekruim-t e n houdkweekruim-t men d i e r u i m kweekruim-t e op 23°C gedurende 1 4 dagen voor de my c eliumgr o e i . . Hierdror kunnen de kwee kruimt en nog
Ik
dagen l a n g e r v o e r de c u l t u u r worden g e b r u i k t . Er moet om gedacht worden, d a t de u i t -zï/eetruimte zo g r o o t gemaakt. w o r d t , d a t de k i s t e n e r omgestapeld kunnen worden ( e n t e n ) . I n Ai/.erika kan l a n g n i e t . a l l e s omgestapeld worden, ht I s h e e l goed m o g e l i j k i n ' t k l e i n t e beginnen, maar d a a r b i j moet s t e e d s met •u i t b r e i d i n g r e k e n i n g g^iouden worden.
I n Mook h e e f t h e t u i t z w e t i n g s p r o c é s a l 2x ' g e h e e l met e i g e n warmte p l a a t s gevonden
(60°C). De mest s t a a t e r 7 ^ 3 dagen b u i t e n en wordt 2 à 3 x omgezet.
B e z i c h t i g i n g van de champignoneultuur.
W
Voor de kunstmatige m e s t b e r e i d i n g werd/op e l k a a r g e s t a p e l d e b a l e n s t r i b e v o c h t i g d ( f i r / ^ e n s l a n g met graatjes o v e r t e l e g g e n . Het water moest min s t e n s 3 dagen l o p e n en de b a l e n , a f en t o e g e k e e r d . Kunstmatige mest komt v e e l duurder' u i t v o l g e n s Mej. de Kleermaker, dan paardenmest. ' Z i j "vindt ureum n i e t zo goed a l s b l o e d en d i t i s nu j u i s t h e t d u u r s t e ; 150 kg b l o e d op 1 t o n s t r o . Van ureum kan minder g e b r u i k t worden, maar -11% i s ook
hoger». Kippenmest i s vrigi goe.d* Zeer s n e l v e e l . champignons,maar de t o t a l e p r o d u c t i e i s n i e t h o g e r . ïï n i e t hoger dan 1.5/S van ' t drooggewicht.
Z a a g s e l zou w a a r s c h i j n l i j k v r i j goed z i j n , maar n i e t van e i k e n h o u t . I n de kliiiiaatsschuren werd. geen k o r r e l b l o e d g e b r u i k t ! A l s dekgrond wordt uiter-^ w a a r d e n k l e i g e b r u i k t . Mej. de Kleermaker neemt nog proeven met k u n s t m a t i g e m e s t . De k i s t e n , d i e g e b r u i k t worden, z i j n nu voor de 7e .maal i n g e b r u i k t Ze z i j n onder druk gewolmaniseerd, d a t v o l d o e t h e e l goed. Mej. de Kieermaks v i n d t ' t . b e t e r dan k o p e r n a p h t a n a a t . —7— —7— —7— —7— * t i
Er werd nog; opgemerkt, d a t wanneer e r g e e n v e n t i l a t i e i s , e r t e v e e l ga.s i n de r u i m t e komt. Het gevolg i s , d a t e r wel mycelium i s , maar geen cham p i g n o n s .
ïïaaTiwijk, 27 december 1S£
Dr I r E.W.B, van den Kuysenberg. De champignonteelt i n F r a n k r i j k . De champignon. December 195^«
Me j . Ed. de Kleermaeker Het f e r m e n t e r e n van de m e s t . De champig n o n . December 195^«
Mej. Ed. de Illeermaeker P a d d e n s t o e l e n i n c i j f e r s . De champignon. • December 195i !'«
3 - 1 0 - • 5 8 J B .
