w
'Illr
PROEPSTATION
VaOR
DE
RUNDVEEHOUDERIJ
i < ' l i '
.
. 1 . iBedrijfssynthe~e-onderzoek
. , *in,
de
rundveehouderij
Coördinatiecommk~ib
ondkmoek
.
'bedriJfsspthe8e nrndvsehou&rj
Inp;8teld
dom
de
,Nationale
Raad
uoor
PROEFSTATION VOOR D E RUNDVEEHOUDERIJ
B E D R I J F S S Y N T H E S E - O N D E R Z O E K IN D E RUNDVEEHOUDERIJ
C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e O n d e r z o e k B e d r i j f s s y n t h e s e Rundveehouderij, i n g e s t e l d d o o r d e Nationale Raad voor Landbouwkundig O n d e r z o e k
-
TNOINHOUD
I Woord vooraf
11 W e r k t e r r e i n onderzoek b e d r i j f s s y n t h e s e
111 I n v e n t a r i s a t i e van h e t huidige b e d r i j f s s y n t h e s e - o n d e r z o e k IV T e v e r w a c h t e n ontwikkelingen i n d e rundveehouderij
V Suggesties voor onderzoek
V1 I n v e n t a r i s a t i e van de huidige s a m e n w e r k i n g s v e r b a n d e n V11 Suggesties voor toekomstige s a m e n w e r k i n g
VIII S a m e n v a t t i n g / ~ u m m a r y
Pag.
5
6
BIJLAGEN
I Toelichting b i j bijlage I1 ( o v e r z i c h t projekten) e n bijlage I11 ( o v e r z i c h t c o m m i s s i e s e. d . ) I1 P r o j e k t e n b e d r i j f s s ynthese - o n d e r z o e k
rundveehouderij e n s chapen
I11 Begeleidinga c o m m i s s i e s , contactgroepen e n
w e r k g r o e p e n die z i c h geheel of t e n d e l e bezig houden m e t b e d r i j f s s p t h e s e - v r a a g s t u k k e n op h e t gebied van d e r u n d v e e - en s c h a p e n h o u d e r i j 33 IV S a m e n s t e l l i n g Goordinatiecommis s i e O n d e r z o e k B e d r i j f s s y n t b e s e Rundveehouderij 3 5 V Enkele b e s l u i t e n van d e C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e n a a r aanleiding van d e d i s c u s s i e n o t a 3
6
I.
WOORD VOORAFIn m e i 1974 w e r d door de C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e Onderzoek B e d r i j f s - s y n t h e s e Rundveehouderij l ) e e n s e c r e t a r i a a t s c o m m i s s i e i n g e s t e l d m e t h e t v e r z o e k e e n d i s c u s s i e n o t a s a m e n t e s t e l l e n betreffende d e volgende punten:
1. E e n i n v e n t a r i s a t i e van h e t lopende bedrijf s s y n t h e s e - o n d e r z o e k
2. Suggesties b e t r e f f e n d e nieuw a a n t e v a t t e n o n d e r z o e k
3. Een i n v e n t a r i s a t i e van d e bestaande samenwerkingsverbanden
4. Suggesties betreffende eventuele nieuwe s a m e n w e r k i n g s v e r b a n d e n e n d e wijze w a a r o p d e z e zouden m o e t e n w o r d e n g e o r g a n i s e e r d .
I n d e l o o p van d e z o m e r kwam d e d i s c u s s i e n o t a g e r e e d , w a a r n a z e in s e p t e m b e r door de C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e w e r d besproken. O m d a t d e C o ö r - d i n a t i e c o m m i s s i e van o o r d e e l i s d a t i n h e t r a p p o r t e e n goed o v e r z i c h t
w o r d t gegeven van de a c t u e l e bedrijfssyntheseproblernatiek en van d e s t a n d van h e t onderzoek, heeft z i j b e s l o t e n h i e r a a n w i j d e r e bekendheid t e geven. In e e n bijlage w o r d e n d e b e l a n g r i j k s t e b e s l u i t e n toegevoegd die door d e C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e op grond van dit r a p p o r t z i j n genomen.
De S e c r e t a r i a a t s c o m m i s s i e w a s a l s volgt s a m e n g e s t e l d :
D r , i r . D . C. M. Boonman : P r o e f s t a t i o n voor de Rundveehouderij,
v o o r z i t t e r . I r . G. J. W i s s e l i n k : Landbouw-Economisch Instituut, s e c r e t a r i s - r a p p o r t e u r . I r . P. R . de B o e r : Landbouw - E c o n o m i s c h Instituut. I r .
S e
B r a n d s m a : Instituut voor V e e t e e l t h i n d i g O n d e r z o e k "Schoonoord" D r s , R. K o m m e r i j : P r o e f s t a t i o n voor d e Rundveehouderij,I r . P. J. J. P h i l i p s en : Instituut voor Veevoedingsonderzoek "Hoorn" Ing. G. P o s t m a : Instituut voor M e c h a n i s a t i e , A r b e i d en
Gebouwen.
D r . i r . Y.§. Rijpkema : Instituut voor Veevoedingsonderzoek "Hoorn" I r . Hae
J e
M. S n i j d e r s : P r o e f s t a t i o n voor de RundveehouderijDe C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e dankt g a a r n e d e bovengenoemde p e r s onen voor h e t u i t b r e n g e n van d e d i s c u s s i e n o t a .
De v o o r z i t t e r van d e C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e O n d e r z o e k B e d r i j f s s ynthese Rundveehouder i j ,
I r . L . H . Huisman.
1) De s a m e n s t e l l i n g van de Coördinatiecornrnissie wordt v e r m e l d i n bijlage IV.
91. WERKTERREIN ONDERZOEK BEDRIJFSSYNTHESE
De s e c r e t a r i a a t s c o m m i s s i e heeft h e t werkgebied a l s volgt o m s c h r e - ven: "I-Jet ond
Deze a l g e m e n e o m s c h r i j v i n g kan a l s volgt nader worden toegelicht. In wezen l e i d t i e d e r e technische i n g r e e p i n d e b e d r i j f s v o e r i n g tot e e n wij- ziging i n de quantitatieve verhoudingen van d e p r o d u k t i e f a c t o r e n e n d a a r -
m e e tot e e n wijziging i n h e t b e d r i j f s r e s u l t a a t . Toch i s h e t niet zinvol om a l h e t o n d e r z o e k d a t t r a c h t na t e gaan wat de invloed i s van t e c h n i s c h e v e r - a n d e r i n g e n op h e t b e d r i j f s r e s u l t a a t b e d r i j f s s ynthese-onderzoek t e noemen. Veel t e c h n i s c h e wijzigingen kunnen nl. w o r d e n a a n g e b r a c h t zonder d a t d i t g r o t e consequenties heeft voor de t o t a l e bedrijfsvoering. Het t e v e r w a c h t e n r e s u l t a a t i s dan m e t een eenvoudige deelberekening t e benaderen. We kun- nen a l s (willekeurige) voorbeelden noemen: wijzigingen i n d e k r a c h t v o e r
-
gift bij constante ruwvoergift, o n k r u i d b e s t r i j d i n g i n g r a s l a n d , s t i e r e n k e u z e ,A n d e r z i j d s z i j n e r e c h t e r veel i n g r e p e n in h e t bedrijf denkbaar d i e leiden tot e e n k e t e n van r e a c t i e s bij d e a n d e r e f a k t o r e n , waardoor e e n ge- h e e l a n d e r e b e d r i j f s o r g a n i s a t i e e n b e d r i j f s v o e r i n g ontstaat. IK d e r g e l i j k e
gevallen i s d e j u i s t e combinatie m o e i l i j k t e b e o o r d e l e n e n i s h e t u i t e i n d e - l i j k e r e s u l t a a t m o e i l i j k e r t e voosspellen. Men nioet d a n h e t gehele b e d r i j f i n h e t o n d e r z o e k b e t r e k k e n , Voorbeelden h i e r v a n zijn: h n s t m a t i g e b e r e g e - ning, s tikstofniveau g r a s l a n d , ontwatering, s taltype, afkalfpatr oon, t o r e n - - s i l o enz.
EIoewel d e g r e n s m e t d e d e e l b e r e k e n i n g niet nauwkeurig i s a a n t e g e - ven i s h e t i n verband h i e r m e e van belang e r op t e wijzen dat het b i j b e d r i j f s - s y n t h e s e - o n d e r z o e k a l t i j d om b e l a n g r i j k e complexen u i t het b e d ~ i j f s g e b e u - r e n of om t o t a l e b e d r i j f s s y s t e r n e n gaat.
Ook w i j z e n we e r op dat d e d o e l s t e l l i n g van d e o n d e r n e m e r niet altijd behoeft t e b e s t a a n uit h e t behalen van e e n m a x i m a l e winst. Andere c r i t e r i a z o a l s l e e f b a a r h e i d , r i s i c o v e r d e l i n g , f i n a n c i e l e onafhankelijkheid af behoud van b o d e m v r u c h t b a a r h e i d kunnen ook tot d e d o e l s t e l l i n g e n behoren.
Bij h e t b e d r i j f s s y n t h e s e - o n d e r z o e k w o r d e n i n hoofdzaak de volgende methoden toegepast:
a. Modellenonderzoek
Via bedrijfsrnadellen, g e b a s e e r d op technische en financiële n o r m e n wordt nagegaan wat d e invloed i s van e e n s a m e n s t e l van t e c h n i s c h e inga-e- pen op h e t b e d r i j f s r e s u l t a a t . H i e r b i j w o r d t in hoofdzaak de l i n e a i r e p r o - - g r a m m e r i n g t o e g e p a s t m a a r ook a n d e r e methoden van o p e r a t i o n s r e s e a r c h komen in a a n m e r k i n g .
b. B e d r i j f s o n d e r z o e k
- - - m - - -
b. 1.
- - -
BedriSfsonderzoek - - - m e t i n g r ~ e ~Aansluitend op h e t modellenonderzoek kan m e n besluiten bepaalde i n g r e p e n die m e n van t e v o r e n heeft b e g r o o t i n d e p r a k t i j k t e toetsen. D i t onderzoek w a a r b i j h e t duidelijk gaat om d o e l g e r i c h t e i n g r e p e n i n de b e - d r i j f s v o e r i n g ,en confrontatie m e t de b e g r o t i n g w o r d t overwegend op p r o e f - b e d r i j v e n uitgevoerd.
b. 2. -B e d r i z s o n d e r z o e k zonder i n g r e e p -w w
H i e r b i j w o r d t gebruik gemaakt van b e s t a a n d e v e r s c h i l l e n i n de p r a k - tijk. G r o t e r e a a n t a l l e n b e d r i j v e n w o r d e n v e r g e l e k e n teneinde d e invloed van bepaalde f a k t o r e n op h e t b e d r i j f s r e s u l t a a t v a s t t e stellen. De m u l t i - f a k t o r a n a l y s e i s e e n voorbeeld van d e d a a r b i j t o e g e p a s t e onderzoekmetho- den.
111. INVENTARISATIE VAN H E T HUIDIGE BEDRIJFSSYNTHESE- ONDERZOEK
Met behulp van d e c e n t r a l e p r o j e k t e n a d m i n i s t r a t i e van de Nationale Raad voor Landbouwkundig O n d e r z o e k TNO e n op b a s i s van de r e c e n t e w e r k p r o g r a m m a ' s van d i v e r s e o n d e r z o e k s i n s t i t u t e n i s e e n o v e r z i c h t s a - m e n g e s t e l d van d e thans lopende projekten. I n bijlage I1 zijn de projekten in t a b e l v o r m s a m e n g e b r a c h t . In bijlage I w o r d t de betekenis van d e kolom- m e n n a d e r toegelicht.
In t o t a a l w e r d e n 54 projekten opgenomen. Dit aantal i s n a a r onder
-
w e r p i n g r o t e l i j n e n a l s volgt onder t e v e r d e l e n :Melkvee J o n g - V l e e s - V l e e s - S c h a - t o - t bijbe- v e e vee ka1
-
pen t a a l h o r end v e r en jongvee Uitgangspunt bodem- p l a n t - d i e r 13 1 l 1 16 Uitgangspunt a r b e i d - mechanisatie-gebouwen 18 l 1 1 2 1 Wis s elende uitgangspunten 4 2 3 l 1 11 B e d r i j f s b e h e e r s s y s t e m e n 2-
-
2 Lands chap e n m i l i e u 4-
-
-
4Totaal 4 l 4 4 2 3 54
De p r o j e k t e n m e t het hoofdaccent i n de biologische s f e e r hebben b e - trekking op ontwatering van g r a s l a n d , v e r schillende gebruikswijzen van g r a sland ( s t i k s tofniveau, verhouding beweiding
-
voederwinning, z o m e r s t a l - voedering) en enkele bijzonder e v o r m e n v a n ruwvoedercons e r v e r i n g z o a l sliet kunstmatig drogen. Ook komt e e n p r o j e k t voor o m t r e n t d e g e b r u i t s - duur van melkvee.
De p r o j e k t e n m e t het hoofdaccent in de b e w e r k i n g s s f e e r bewegen zich op het gebied van v e r s c h i l l e n d e methoden van voederwinning en c o n s e r v e - r i n g van g r a s , t e r w i j l ook p r o j e k t e n z i j n o n t s t a a n m e t betrekking tot d e produktie, d e opslag e n d e voedering van s n i j m a i s . D a a r n a a s t vinden w e e e n a a n t a l p r o j e k t e n d i e s p e c i a a l g e r i c h t z i j n op de v e r s c h i l l e n d e m o d e r n e s t a l t y p e n m e t hun consequenties voor d e a r b e i d s o r g a n i s a t i e en de r e a c t i e s van de d i e r e n . Vooral d e methoden van m e l k e n en voedering hebben d a a r - bij de aandacht.
De h i e r g e h a n t e e r d e indeling i n biologische s f e e r e n b e w e r k i n g s s f e e r geeft s l e c h t s a a n d a t h e t v e r t r e k p u n t voor h e t o n d e r z o e k u i t v e r s c h i l l e n d e r i c h t i n g e n kan komen. B e onderlinge beinvloeding van de beide s f e r e n i s e c h t e r s t e e d s m e d e o n d e r w e r p van studie. Dit geldt t e m e e r voor de p r o - jekten w a a r b i j m e t m o d e l s t u d i e s niet s t e e d s vanuit dezelfde s f e e r d e Xn- g r e e p wordt gekozen. E e n voorbeeld h i e r v a n i s het onderzoek 32 bijlage X1
van LEI e n P R , w a a r b i j wordt g e s t r e e f d n a a r de ontwikkeling van b e d r i j f s - modellen w a a r m e e d i v e r s e v r a a g s t u k k e n u i t de m e l k v e e h o u d e r i j e n d e w c i -
debouw kunnen worden doorgerekend. Ook enkele algemene modellenstudies van het LEI en het ICW behoren tot d e projekten m e t wisselende uitgangs- punten.
De l a a t s t e j a r e n i s e r e e n toenemende aandacht voor h e t ontwikkelen van bedrijfsbeheerssystemen. Voorbeelden h i e r v a n zijn een projekt van het L E I (49) d a t zich vooral r i c h t op d e totale bedrijfsvoering e n een P R - projekt (50), w a a r b i j het accent vooral ligt op melkcontrole en veevoeding.
Betreffende de invloed van beperkingen t e n behoeve van natuur, m i - lieu en landschap op de landbouwkundige exploitatiemogelijkheden zijn e n - kele projekten bij het ICW en de CD i n uitvoering, t e r w i j l ook enkele w e r k - groepen zich m e t deze vraagstukken bezighouden.
Uit h e t overzicht blijkt dat het g r o o t s t e deel van het b e d r i j f s s y n t h e s e - onderzoek i n de rundveehouderij wordt uitgevoerd door L E I , P R e n IMAG.
IV. TE VERWACHTEN ONTWIKKELINGEN IN D E RUNDVEEHOUDERIJ I n h e t volgende worden ( m e t enige vrijmoedigheid) enkele ontwikke- l i n g s l i j n e n g e s c h e t s t die b i j h e t bepalen van d e r i c h t i n g van het bedrijf8
-
s y n t h e s e - o n d e r z o e k voor d e komende j a r e n van belang zullen zijn.l. I n de m e l k v e e h o u d e r i j z a l d e produktie-omvang p e r a r b e i d s k r a c h t v e r
-
d e r toenemen, Dit z a l g e p a a r d gaan m e t e e n v e r g r o t i n g van d e m e l k - v e e s t a p e l s p e r bedrijf.2. O m d a t d e afvloeiing van a r b e i d s k r a c h t e n r e l a t i e f van m i n d e r betekenis z a l z i j n dan de g r o e i van d e v e e s t a p e l en o m d a t g r o t e uitbreidingen van d e voederoppervlakte niet m e e r t e v e r w a c h t e n z i j n i s e e n v e r d e r e v e r - hoging van de veebezetting p e r ha v o e d e r o p p e r v l a k t e t e verwachten.
3. O m d a t h e t niet r e n d a b e l z a l z i j n h e t i n Nederland t e t e l e n r u w v o e r i n
h e t r a n t s o e n op g r o t e s c h a a l door k r a c h t v o e r t e vervangen zullen hoge produkties p e r ha a a n ruwvoer van g r o t e betekenis blijven.
4. Dit betekent t e v e n s dat e r i n ons land een samenhang t u s s e n b e s c h i k - b a r e voederoppervlakte en v e e s t a p e l z a l blijven, zodat geen o n g e b r e i - delde uitbreiding van d e r u n d v e e s t a p e l op b a s i s van k r a c h t v o e r i s t e verwachten. E e n wanverhouding t u s s e n r u n d v e e m e s t en v o e d e r o p p e r - vlakte z a l d a a r d o o r o v e r g r o t e r e gebieden g e z i e n niet ontstaan. Wel kan d i t op individuele b e d r i j v e n of lokaal. h e t geval zijn,
5. O p d e zandgronden i s e e n v e r d e r g a a n d e r e l a t i e v e toename van s n i j - r n a i s t. o. v. g r a s l a n d t e verwachten. B e d r i j f s t y p e n w a a r b i j , binnen beweidingstechnische e n v o e d e r t e c h n i s c h e g r e n z e n , g r a s l a n d o v e r w e - gend voor beweiding w o r d t gebruikt e n s n i j m a i s h e t hoofdbestanddeel van h e t r u w v o e r r a n t s o e n i n d e w i n t e r v o r m t , zullen s t e e d s m e e r ont- s t a a n . O p z w a r e kleigronden en veengronden z a l d e s u w v o e r v o o r z i e - ning overwegend op g r a s l a n d g e b a s e e r d zijn.
6.
O m d a t e r r e m m e n d e f a k t o r e n z i j n bij de v e r s c h u i v i n g van het grondge- b r u i k van b e d r i j v e n m e t i n k r i m p e n d e v e e s t a p e l n a a r b e d r i j v e n m e t g r o e i e n d e v e e s t a p e l s z a l d e onderlinge l e v e r a n t i e van ruwvoa- nog t o e - nemen, Omdat ruwvoer e e n volumineus produkt i s z a l d e r u w v o e r t e e l t voor d e r d e n i n hoofdzaak e e n l o k a a l k a r a k t e r hebben. ruw voert rans por^ t e n van akkerbouwgebieden n a a r melkveehouderijgebieden over. g r o t e a f s t a n d zijn niet op g r o t e s c h a a l t e verwachten. Niet u i t g e s l o t e n i s e c h - t e r d a t d o o r h e t v e r M e i n e n e n p e r s e n van ruwvoer l e v e r a n t i e van r u w - v o e r u i t akkerbouwgebieden tot de mogelijlkkieden behoort.7. Door ruilverkavelingen wordt d e verkavelingstoec tand voortdu rend v e r
-
b e t e r d . Toch zullen veel b e d r i j v e n zich r e e d s m o e t e n a a n p a s s e n t e r - wijl d e verkaveling nog m a t i g of s l e c h t i s . D a a r o m z a l e e n toenemend a a n t a l b e d r i j v e n g e b r u i k gaan m a k e n van g r a s l a n d t e c h n i s c h e a a n p a s - singsmogelijkheden. Intensieve beweiding m e t ' s nachts o p s t a l l e n op d e h u i s k a v e l s e n voederwinning -t- jongvee weiden op afstand wordt s t e e d s m e e r toegepast. Ook d i v e r s e v o r m e n van z o m e r s t a l v o e d e r i n g z u l l e n z i c h om d e z e r e d e n nog uitbreiden. B e d i v e r s i t e i t in g r a s l a a d g e b r u i k s - s y s t e m e n n e e m t d a a r d o o r toe.8. De wijze v a n voederwinning (kuilvoer, hooi, gedroogd g r a s , s n i j m a i s ) m o e t s t e e d s m e e r i n s a m e n h a n g w o r d e n g e z i e n m e t d e w i j z e v a n con-
s e v e r i n g en m e t d e v o e d e r m e t h o d e g e d u r e n d e d e w i n t e r . D e s t e e d s v e r
-
d e r d o o r g e v o e r d e m e c h a n i s a t i e e n d e c o n s e q u e n t i e s v o o r d e gebouwen- i n r i c h t i n g d r i n g e n i n d e r i c h t i n g v a n s p e c i a l i s a t i e , h e t z i j i n d e r i c h t i n g van kuilvoer ( g r a s e n m a i s ) , h e t z i j in d e r i c h t i n g van hooi.9.
B i j d e s t e e d s t o e n e m e n d e c a p a c i t e i t v a n d e w e r k t u i g e n z a l ook voor b e - d r i j v e n m e t 100 of m e e r m e l k k o e i e n d e v r a a g a a n d e o r d e k o m e n of i n - dividuele m e c h a n i s a t i e voor d e voederwinning v e r a n t w o o r d i s .10. M e l k s y s t e m e n m e t e e n hoge c a p a c i t e i t z u l l e n s t e e d s m e e r w o r d e n t o e - gepast. De m e t h o d e van m e l k e n k a n n i e t l o s w o r d e n g e z i e n v a n d e w i j - z e van k r a c h t v o e r t o e d i e n i n g , d e g e z o n d h e i d s z o r g e n d e gebouweninrich- ting. H e t s t a a t v a s t dat goede o p l o s s i n g e n voor h e t c o m p l e x v a n m e l k e n e n v e e v e r z o r g i n g i n d e gebouwen i n de komende j a r e n van g r o o t belang z u l l e n z i j n voor d e t o e k o m s t i g e ontwikkeling. 11. De ontwikkeling op f o k k e r i j t e c h n i s c h gebied z a l l e i d e n t o t d i e r e n m e t e e n hoog p r o d u k t i e v e r m o g e n d i e a n d e r e e i s e n s t e l l e n a a n voeding, v e r - z o r g i n g en h u i s v e s t i n g . 12. De s c h a a l v e r g r o t i n g i n d e m e l k v e e h o u d e r i j z a l z i c h i n hoofdzaak r i c h - t e n op b e d r i j v e n m e t 60 t o t 200 melkkoeien. H e t g e z i n s b e d r i j f m e t d e o n d e r n e m e r a l s e n i g e p e r m a n e n t e a r b e i d s k r a c h t z a l d a a r b i j noodge- dwongen nog s t e r k overwegen. E e n s t e r k e t o e n a m e v a n h e t a a n t a l m a m - m o e t b e d r i j v e n (400 of m e e r m e l k k o e i e n ) v a l t op k o r t e t e r m i j n niet t e verwachten.
13. Door v e r g r o t i n g v a n d e omvang van d e b e d r i j v e n z a l d e behoefte a a n b e d r i j f s b e h e e r s s y s t e m e n , w a a r b i j e e n c o n t r o l e op d e l i q u i d i t e i t en d e d o e l m a t i g h e i d v a n h e t p r o d u k t i e p r o c e s m o g e l i j k w o r d t , s t e r k
toenemen.
14. De m e l k v e e h o u d e r i j z a l i n t o e n e m e n d e m a t e w o r d e n g e c o n f r o n t e e r d m e t e i s e n t. a. v. l a n d s c h a p s i n r i c h t i n g , n a t u u r b e h e e r e n r e c r e a t i e d i e h e t b e d r i j f s s y s t e e m s t e r k kunnen beinvloeden., Ook d e zgn. a l t e r n a t i e -
v e landbouwmethoden z u l l e n nog v e r d e r i n de b e l a n g s t e l l i n g komen. 15. De g e s p e c i a l i s e e r d e opfok van jongvee z a l i n d e komende j a r e n , z i j h e t
i n b e s c h e i d e n m a t e , nog toenemen.
16. B i j d e p r o d u k t i e van k w a l i t e i t s r u n d v l e e s z a l m e n z i c h s t e e d s m e e r g a a n toeleggen op s t i e r e n v l e e s p r o d u k t i e . Hoewel e r weinig g e s p e c i a l i s e e r d e r u n d v l e e s b e d r i j v e n zullen komen, z u l l e n d e p r oduktie- e e n h e d e n wel w o r d e n v e r g r o o t . D e ontwikkeling van c e n t r a l e o p f o k b e d r i j v e n voor v l e e s p r o d u k t i e i s n i e t denkbeeldig.
R u n d v l e e s p r o d u k t i e s y s t e r n e n w a a r b i j m e n m e t b e t r e k k i n g t o t h e t u i t - g a n g s m a t e r i a a l (de k a l v e r e n ) onafhankelijk i s v a n d e omvang van d e m e l k v e e s t a p e l z u l l e n i n d e a a n d a c h t b l i j v e n ( g e s l o t e n v a a r z e n b e d r i j v e n ,
z o o g k o e i e n b e d r i j v e n m e t v l e e s r a s s en). D e z e s y s t e m e n geven i n p r i n - c i p e d e m o g e l i j k h e i d brn via h e t p r i j s b e l e i d wijzigingen a a n t e b r e n g e n i n d e kwantitatieve verhouding v a n m e l k e n v l e e s .
17. De s c h a p e n h o u d e r i j z a l voorlopig nog overwegend a l s o n d e r d e e l v a n h e t m e l k v e e h o u d e r i j b e d r i j f w o r d e n uitgeoefend. Afhankelijk v a n d e v o r d e - r i n g e n van h e t o n 9 e r z o e k b e t r e f f e n d e b r o n s t i n d u c t i e e n z i e k t e b e s t r i j - ding z a l ook h i e r d e d r a n g n a a r h e t v o r m e n van g r o t e r e eenheden t o e - n e m e n .
V, SUGGESTIES VOOR ONDERZOEK
In b e t volgende w o r d e n e e n a a n t a l punten genoemd d i e bij h e t b e d r i j f s
-
s y n t h e s e - o n d e r z o e k d e a a n d a c h t v e r d i e n e n . H i e r b i j w o r d t v o l s t a a n m e t h e t a a n g e v e n v a n p r o b l e e m c o m p l e x e n . E e n n a d e r e d e t a i l l e r i n g e n p r o b l e e m - s t e l l i n g z a l b i j d e u i t v o e r i n g v a n h e t o n d e r z o e k m o e t e n plaatsvinden. D e volgorde i s g e e n aanwijzing voor d e u r g e n t i e . D e punten hebben niet u i t s l u i - tend b e t r e k k i n g op nieuw o n d e r z o e k m a a r houden ook v a a k e e n aanbeveling i n v o o r d e v o o r t z e t t i n g v a n r e e d s begonnen o n d e r z o e k . I. Qgtimaliserinig van g r a s l a n d g e b r u i k s s y s t e m e n i n b e d r i j f s v e r b a n d . De s t e r k t o e g e n o m e n d i f f e r e n t i a t i e i n g r a s l a n d g e b r u i k s w i j z e n doet d e behoefte t o e n e m e n a a n e e n n a d e r i n z i c h t i n d e o p t i m a l e c o m b i n a t i e s af-- h a n k e l i j k v a n d e bedrijfsomstandigheclen. H i e r b i j w o r d t gedacht a a n e n e r z i j d s h e t overwegend beweiden v a n b e p a a l d e p e r c e l e n g e c o m b i n e e r d m e t ' s n a c h t s o p s t a l l e n e n b i j v o e d e r i n g v a n r u w v o e r e n k r a c h t v o e r e n a n d e r z i j d s h e t overwegend m a a i e n v a n a n d e r e p e r celen. D e beweidings-
d u u r p e r e t m a a l e n h e t niveau van b i j v o e d e r i n g z i j n h i e r b i j ook v a r i a - belen. d?. H e t v e r d e r ontwikkel.en v a n e e n s i m u l a t i e m o d e l o v e r d e t e c h n i s c h e o r - g a n i s a t i e i n d e ruwvoederwinning w a a r b i j h e t w e e r , d e g r a s g r o e i e n h e t d r o o g v e r l o o p v a n h e t t e velde l i g g e n d e g r a s c r i t e r i a z i j n voor d e werkorga-Plisatie. 3, O p t i m a l i s e r i n g van de verhouding g r a s l a n d - s n i j m a i s i n b e d r i j f s v e r b a n d , m e d e a f h a n k e l i j k v a n d e v e r k a v e l i n g , d e g r o n d s o o r t e n d e wijze v a n op- s l a g en v o e d e r i n g ,4, O n d e r z o e k o m t r e n t de o r g a n i s a t i e van de k e t e n oogst, o p s l a g e n voede- r i n g van r u w v o e r i n b e d r i j f s v e r b a n d . Zowel de s o o r t e n r u w v o e r ( g r a s -
k u i l , hooi, s n i j m a i s , k u n s t m a t i g gedroogde produkten) a l s de m e t h o d e n z i j n h i e r b i j van belang. I n d e p r a k t i j k z i e n we e e n g r o t e v e r s e h e i d e n - h e i d i n d e w i j z e w a a r o p d e m o g e l i j k h e d e n w o r d e n g e c o m b i n e e r d .
Exaerzijds i s e r e e n ontwikkeling n a a r h o o g g e m e c h a n i s e e r d e sya;texne:~ (bijv. t o r e n s i l o s s m e t m e c h a n i s c h e voedesing) a n d e r z i j d s w o r d t hek g e - zocht i n s y s t e m e n m e t l a g e i n v e s t e r i n g e n (bijv, s n i j m a i s i n sPeufsilo's m e t z e l f v o e d e r i n g e n eenvoudige gebouwen).
W e l i s w a a r m a g m e n , a f h a n k e l i j k v a n d e omstandigheden, v e r s c h i l l e n i n d e p r a k t i j k v e r w a c h t e n , doch d e i n d r u k b e s t a a t d a t onvoldoende ken- n i s op d i t t e r r e i n nog t e v a a k t o t ondoelmatige i n v e s t e r i n g e n l e i d t , 5, O n d e r z o e k o m t r e n t h e t c o m p l e x m e l k e n - v o e d e r i n g - g e z o n d h e i d s z o r g i n s a m e n h a n g m e t d e i n r i c h t i n g v a n d e gebouwen. V r a g e n o m t r e n t h e t toe t e p a s s e n m e l k s y s t e e m , d e a a n - e n a f v o e r v a n de koeien, d e w i j z e van a f z o n d e r i n g v a n z i e k e koeien, d e w i j z e v a n r u w v o e r v e r s t r e k k i n g en krachtvoertoedienintr, het al of n i e t v o r r n e n v a n p r o d u k t i e g r o e p e n kcs- m e n h i e r b i j o. m . a a n d e o r d e , Het g r o t e a a n t a l combinatiexnogelijklie-a d e n v r a a g t d r i n g e n d o m e e n n a d e r i n z i c h t i n d e m e e s t w e n s e l i j k e s y n - t h e s e . H i e r b i j i s t e v e n s m e e r kennis o m t r e n t d e r e a c t i e van d e d i e r e n qua gezondheid e n p r o d u k t i e v e r m o g e n op d e m o d e r n e s y s t e m e n v a n b i j -
z o n d e r e b e t e k e n i s . Dit geldt voor o n z e huidige v e e s l a g e n m a a r o c ~ k v c ~ ~ r
d e r z o e k d e aandacht hebben. De s p e c i a l e e i s e n d i e d e z e d i e r e n s t e l l e n a a n d e kwaliteit e n d e s a m e n s t e l l i n g van het v o e d e r r a n t s o e n e n a a n d e de voedermethoden dienen i n samenhang m e t d e r e p e r c u s s i e s in be- d r i j f s v e r b a n d t e worden onderzocht.
6.
In verband m e t d e f o k k e r i j t e c h n i s c h e ontwikkeling blijven ook v r a g e n o m t r e n t de b e d r i j f s e c o n o m i s c h e betekenis van d e beinvloeding van d e l e v e n s d u u r , d e t u s s e n k a l f t i j d en de leeftijd van l s t e k e e r afkalven d e aandacht vragen. Ook n a d e r o n d e r z o e k n a a r d e p e r s p e c t i e v e n van m e l k r e s p . m e l k - v l e e s r a s s e n i s van belang.7. O n d e r z o e k n a a r d e p e r s p e c t i e v e n van e e n s p r e i d i n g i n h e t afkalfpatroon. 8. Blijkens d e nota van de Contactcommissie Gebouwen en Inrichting voor
Rundvee i s e r bij h e t t e c h n i s c h e o n d e r z o e k een v o o r t d u r e n d s t r e v e n de w e r k z a a m h e d e n v e r d e r g a a n d t e m e c h a n i s e r e n r e s p . t e a u t o m a t i s e - r e n (koeherkenning, krachtvoertoediening, m a s t i t i s d e t e c t i e , afzonder r i n g van koeien enz.
)
E e n voortdurend a a n g e p a s t e kennis o m t r e n t d e a r b e i d s b e h o e f t e , de o r g a n i s a t i e van d e a r b e i d e n de physieke en p s y - c h i s c h e belasting van de u i t v o e r e n d e p e r s o n e n i s voor h e t s y n t h e s e - o n d e r z o e k van groot belang. Ook e e n n a d e r inzicht h i e r o m t r e n t i n d e w e r k e l i j k e s i t u a t i e op m o d e r n e p r a k t i j k b e d r i j v e n i s h i e r b i j noodzake- lijk.9. O n d e r z o e k n a a r d e t e c h n i s c h - o r g a n i s a t o r i s c h e en e c o n o m i s c h - s o c i a l e p e r s p e c t i e v e n van m e l k v e e b e d r i j v e n m e t uiteenlopende produktie -om
-
vang. H i e r b i j wordt gedacht a a n e e n m a n s-,
t w e e m a n s-
en d r i e m a n s-
b e d r i j v e n e n a a n m a m m o e t b e d r i j v e n .10. O n d e r z o e k n a a r eigen m e c h a n i s a t i e , s a m e n w e r k i n g of loonwerk bij de ruwvoederwinning i n verband m e t d e omvang van de bedrijven.
l 1, Ontwikkeling van b e d r i j f s b e h e e r s s y s t e m e n . E r i s g r o t e behoefte a a n de ontwikkeling van e e n s y s t e e m w a a r b i j t e c h n i s c h e en economische i n f o r m a t i e zodanig g e i n t e g r e e r d worden dat e e n voor de p r a k t i j k han- t e e r b a a r geheel ontstaat. Het g e v a a r b e s t a a t d a t d e o n d e r n e m e r van v e r s c h i l l e n d e zijden o v e r s t r o o m d wordt m e t gegevens w a a r d o o r hij door de bomen h e t bos niet m e e r kan zien. Het s y s t e e m m o e t kunnen l e i d e n tot adequate c o n c l u s i e s o m t r e n t d e b e d r i j f s v o e r i n g . O m t r e n t d i t t e r r e i n van o n d e r z o e k wordt v e r w e z e n n a a r de nota van de W e r k - I n v e n t a r i s a t i e B e d r i j f s i d o r m a t i e s ystemc.n. 12. O n d e r z o e k n a a r d e b e d r i j f s e c o n o m i s c h e consequenties van b e p a ~ k e n d e m a a t r e g e l e n i n verband m e t m i l i e u , l a n d s c h a p s i n r i c h t i n g , natuurbe- h e e r e n r e c r e a t i e . 13. O n d e r z o e k n a a r de b e d r i j f s e c o n o m i s c h e p e r spektieven v a n a l t e r n a t i e v e landbouwxnethoden. 14. O n d e r z o e k n a a r de t e c h n i s c h - e c o n o m i s c h e mogelijkheden van g e s p e - c i a l i s e e r d e jongvee-opfokbedrijven. D e z e b e d r i j v e n r o e p e n specifieke v r a g e n op t e n a a n z i e n van beweiding, voederwinning en voedering. Ook d e i n r i c h t i n g van d e gebouwen en de r e g i s t r a t i e van d e d i e r e n v r a - gen d e aandacht.
2 5 . B i j d e r u n d v l e e s p r o d u k t i e z a l h e t o n d e r z o e k g e c o n c e n t r e e r d m o e t e n
b l i j v e n op e e n j u i s t e s y n t h e s e v a n opfok, v o e d e r m e t h o d e n e n h u i s v e s - ting. Ook i s e r behoefte a a n n a d e r i n z i c h t i n h e t effect v a n s c h a a l v e r - g r o t i n g b i j d e r u n d v l e e s p r o d u k t i e e n d e m o g e l i j k h e d e n v a n r u n d v l e e s - pradlaktie op b a s i s v a n s n i j m a i s . De t e v e r w a c h t e n p e r s p e c t i e v e n v a n e e n g e s l o t e n bedrijf m e t v a a r z e n d i e t w e e k e e r a f k a l v e n d i e n e n n a d e r t e w o r d e n o n d e r z o c h t . 16, De b e d r i j f s t e c h n i s c h e ontwikkeling b i j d e k a l f s v l e e s p r o d u k t i e geeft n i e t d i r e k t a a n l e i d i n g tot o n d e r z o e k op h e t g e b i e d v a n d e b e d r i j f s s y n t h e s e . 1 7 , O n d e r z o e k n a a r d e b e d r i j f s e c o n o m i s c h e m o g e l i j k h e d e n van g e s p e c i a l i - s e e r d e s chapenbedrijven. 18. O n d e r z o e k n a a r d e r e l a t i e v e i n k o m e n s m o g e l i j k h e d e n v a n m e l k v e e h o u d e - - i j , jongvee-opfok, r u n d v l e e s p r o d u k t i e e n s c h a p e n h o u d e r i j onder N e - d e r l a n d s e omstandigheden. 19. T e n d i e n s t e v a n d e voorlichting z a l h e t ontwikkelen v a n e e n c o m p u t e r - s y s t e e m voor h e t o p s t e l l e n van a l t e r n a t i e v e b e d r i j f s b e g r o t i n g e n v o o r d e p r a k t i j k v a n belang kunnen zijn. In d i t z e l f d e v e r b a n d kan ook gedacht w o r d e n a a n h e t ontwikkelen van e e n c o m p u t e r p r o g r a m m a voor a r b e i d s
-
b e g r o t i n g e n w a a r m e e m e n op eenvoudige w i j z e d e invloed van v e r a n d e - r i n g e n i n d e b e d r i j f s o r g a n i s a t i e op d e a r b e i d e r s b e h o e f t e kan nagaan.20. O n d e r z o e k n a a r d e m o g e l i j k h e i d t e Weine b e d r i j v e n v o o r t t e z e t t e n a l s n e v e n b e d r i j v e n t e n d i e n s t e v a n d e w e l g r o e i k r a c h t i g e b e d r i j v e n d o o r r u w v o e r p r a d u k t i e e n e v e n t u e e l i n s c h a r i n g v a n ouder jongvee e n d r o a g - s t a a n d e koeien.
VI. INVENTARISATIE VAN D E HUIDIGE SAMENWERKINGSVERBANDEN I n b i j l a g e 11, w a a r i n e e n o v e r z i c h t w o r d t gegeven v a n de lopende p r o - jekten, i s t e v e n s a a n g e g e v e n i n h o e v e r r e d e b e t r e f f e n d e o n d e r z o e k e r s con- t a c t e n onderhouden m e t a n d e r e n . H i e r u i t blijkt dat i n hoofdzaak d e volgen- d e v o r m e n v a n contact v o o r k o m e n : 1. Individueel o n d e r z o e k e n i n c i d e n t e l e c o n t a c t e n m e t a n d e r e o n d e r z o e k e r s of m i n of m e e r g e r e g e l d i n e e n c o n t a c t g r o e p . De v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d ligt b i j é é n o n d e r z o e k e r en d e c o n t a c t e n z i j n v r i j b l i j v e n d . Dit i s h e t g e - val bij 21 v a n d e 54 p r o j e c t e n . 2. G e z a m e n l i j k o n d e r z o e k i n h e t k a d e r v a n e e n g e m e e n s c h a p p e l i j k p r o j e k t of i n h e t k a d e r van e e n w e r k g r o e p . E r i s e e n g e z a m e n l i j k e v e r a n t w o o r - dlijkheid voor d e u i t v o e r i n g v a n h e t o n d e r z o e k e n d e r a p p o r t e r i n g . Dit i s h e t geval b i j 25 p r o j e k t e n .
3. Individueel of g e z a m e n l i j k o n d e r z o e k d a t plaatsvindt i n h e t k a d e r van e e n
b e g e l e i d i n g s c o m m i s s i e . H i e r t o e b e h o r e n 8 projekten.
We z i e n h i e r u i t d a t e r r e e d s i n v r i j v e e l g e v a l l e n s p r a k e i s van e e n g e o r g a n i s e e r d e s a m e n w e r k i n g . Ook i n de g e v a l l e n w a a r i n d e o n d e r z o e k e r individueel a a n e e n p r o j e k t w e r k t z i j n e r m e e s t a l w e l c o n t a c t e n m e t o n d e r - z o e k e r s u i t a n d e r e vakgebieden.
In b i j l a g e I11 w o r d t e e n o v e r z i c h t gegeven van de c o m m i s s i e s , con- t a c t g r o e p e n e n w e r k g r o e p e n d i e z i c h m e t b e d r i j f s s ynthes e v r a a g s t u k k e n bezighouden. H i e r u i t blijkt t e v e n s w e l k e i n s t a n t i e s i n de g r o e p e n d e e l n e - m e n , hoe d e g r o e p g e k a r a k t e r i s e e r d m o e t w o r d e n e n welke p r o j e k t e n i n h e t k a d e r van d e b e t r e f f e n d e g r o e p w o r d e n u i t g e v o e r d . In t o t a a l z i j n 22 g r o e p e n g e r e g i s t r e e r d . H i e r v a n kunnen e r 7 a l s B e - g e l e i d i n g s c o m m i s s i e a a n g e m e r k t w o r d e n , 1 l a l s w e r k g r o e p e n 3 a l s con- t a c t g r o e p .
én
g r o e p , nl. d e W e r k g r o e p B e d r i j f s o n d e r z o e k Waiboerhoeve, h e e f t zowel h e t k a r a k t e r van e e n c o n t a c t g r o e p a l s e e n w e r k g r o e p . De b e g e l e i d i n g s c o m m i s s i e s houden z i c h m e e s t a l s l e c h t s voor e e n d e e l m e t b e d r i j f s s y n t h e s e v r a a g s t u k k e n bezig.VII SUGGESTIES VOOR TOEKOMSTIGE SAMENWERKING
In d e r i c h t l i j n e n d i e door de Nationale Raad voor Landbouwkundig O n d e r z o e k TNO z i j n v e r s t r e k t betreffende door h a a r i n t e s t e l l e n coördina- t i e - o r g a n e n wordt uitgegaan van de volgende g r o e p e r i n g e n :
C o O r d i n a t i e c o m m i s s i e s , b e s t a a n d e uit v a k g r o e p v e r t e g e n w o o r d i g e r s , d i r e c
-
- - - m - - -
Leuren en enige b r u g f u n c t i o n a r i s s e n t u s s e n o n d e r - zoek en belanghebbenden m e t a l s t a a k de b e l e i d s - voering.
C o n t a c t c o m r n i s s i e s van o n d e r z o e k e r s voor gedachtenwisseling over lopen-
- - -
d e o n d e r z o e k s p r o j e k t e n , in o n d e r z o e k t e n e m e n p r o b l e m e n e n t e e n t a m e r e n s a m e n w e r k i n g (leidend tot voor s t e l l e n a a n de c o ~ r d i n a t i e c o m m i s s i e s voor onderzoek: en eventueel t e f o r m e r e n w e r k g r o e p e n ) . Werkgroepen van o n d e r z o e k e r s voor h e t gemeenschappelijk u i t v o e r e n vanoriderzoek. D e z e w e r k g r o e p e n w o r d e n ingesteld en opgeheven door d e c o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e . -
P r o g r a m m a - a d v i e s c o m m i s s i e s , b e s t a a n d e u i t niet tot h e t onderzoekappa-
- - - m - - -
r a a t behorende belanghebbenden en vertegenwoor
-
d i g e r s u i t h e t o n d e r z o e k voor bundeling vLn wen- s e n , k r i t i s c h e begeleiding, eventueel financieel. s t i m u l e r e n en h e t geven van aanwijzingen voor door s t r o m i n g n a a r de m a a t s c h a p p i j .H i e r b i j aansluitend Iniannen voor h e t b e d r i j f s s y n t h e s e - o n d e r z o e k i n de rundveelrouderij d e volgende o p m e r k i n g e n w o r d e n gemaakt.
Het i s w e n s e l i j k d a t e e n c o n t a c t c o m m i s s i e w o r d t i n g e s t e l d vos-. h e t b e d r i j f s c y r i t h e s e - o n d e r z o e k i n d e rundveehouderij, Doordat dit o n d e r z o e k p e r definitie h e t gehele bedrijf omvat z i j n e r veel d i s c i p l i n e s b i j betrokken, D i t zoin kunnen l e i d e n tot e e n o m v a n g r i j k e c o m m i s s i e , Toch m e e n t d e sec-rc- t c ~ r i a ~ t t s e 6 ~ m m i c s i e d a t h e t v o r m e n van m e e r . d e r e contactgroepen, ingedeeld naar p r o b l e e m c o m p l e x e n , niet w e n s e l i j k i s , omdat d i t in s t r i j d i s m e t h e t k a r a k t e r van h e t s y n t h e s e - o r i d e r z ~ e k ~ ~ 6 n c o m m i s s i e d i e h e t gehele t e r
-
r e i n van s y n t h e s e - o n d e r z o e k o v e r z i e t v e r d i e n t d e v o o r k e u r . D e s a m e n s t e l
-
ling zou kunnen b e s t a a n uit e e n a a n t a l b e d r i j i s s y n t h e s e - o n d e r z o e k e r s ( b @ -drijf s e c o n o m e n C t e c h n i s c h - e c o n o m i s c h e " g e n e r a l i s t e n " ) , aangevuld m e t enkele t e c h n i s c h e o n d e r z o e k e r s . De l a a t s t e n zouden d e z o b e l a n g r i j k e b r u g - functie t u s s e n b e d r i j f s s y n t h e s e - o n d e r z o e k en g e s p e c i a l i s e e r d t e c h n i s c h on- d e r z o e k m o e t e n vervullen. De omvang van de c o m m i s s i e kan b e p e r k t blij-- ven a l s d e i n s b l l i n g e n w a a r h e t b e d r i j f s s y n t h e s e - o n d e r z o e k in hoofdzaak plaatsvindt e l k
6th
b e d r i j f s s ynthese -onderzo@ker a f v a a r d i g e n e n a l s d e tech- n i s c h e o n d e r z o e k e r s c o n g l o m e r a t e n uit h e t t e c h n i s c h e o n d e r z o e k v e r t e g e n - woordigen ( z o a l s bijv. g r a s l a n d - v e e v o e d i n g , v e e t e e l t - d i e r g e z o n d h e i d , a r - b e i d - m e k h a n i s a t i e -gkbouweia).Het v e r d i e n t aanbeveling de v r a a g s t u k k e n m e t b e t r ekking tot het ont- w i k h l e n van b e d r i j f s b e h e e r s s y s t e m e n buiten de bovengenoemde contact- g r o e p te houden. VOOP d e z e v r a a g s t u k k e n , d i e ook de i n b r e n g van adrnial- s t r a t i e v e deskundigen en deskundigen op h e t gebied van coxi~puterprogsiam-S m e r i n g v e r l a n g e n , zou e e n a p a r t e c o n t a c t c o m m i s s i e onder aiaspici@n vaan
d e C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e Bedrijf s s y n t h e s e Rundveehouderi j op z i j n p l a a t s zijn, D e z e c o n t a c t c o m m i s s i e zou ook d e v r a g e n b e t r e f f e n d e de i n s c h a k e l i n g
van de c o m p u t e r t e n d i e n s t e van de voorlichting (punt 19 s u g g e s t i e s v o o r onderzoek) i n beschouwing kunnen nemen.
De s y n t h e s e v r a a g s t u k k e n b e t r e f f e n d e Milieu, Landschap, Natuur e n A l t e r n a t i e v e Landbouwmethoden b e p e r k e n z i c h m e e s t a l niet tot h e t t e r r e i n van de rundveehouderij. In verband h i e r m e d e l i g t h e t m e e r voor d e hand d a t d e C o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e s d i e zich i n t e c h n i s c h opzicht h i e r m e d e b e z i g houden o v e r g a a n tot h e t i n s t e l l e n van e e n c o n t a c t c o m m i s s i e voor b e d r i j f s -
s y n t h e s e v r a a g s tukken op d i t t e r r e i n .
Betreffende d e thans bestaande c o m m i s s i e s , contactgroepen e n w e r k - groepen m e r k e n we h e t volgende op.
De m e e s t e van de thans b e s t a a n d e b e g e l e i d i n g s c o m m i s s i e s hebben niet a l s hoofddoel onderzoek op het gebied van bedrijf s s y n t h e s e en v a l l e n d a a r d o o r buiten d i t o r g a n i s a t i e k a d e r .
De b e s t a a n d e contactgroepen z i j n v a n e e n a n d e r e o r d e d a n d e c o n t a c t - c o m m i s s i e s die door de c o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e worden ingesteld. Het z i j n m e e s t g e s p r e k s g r o e p e n d i e betrekking hebben op bepaalde o n d e r d e l e n v a n het b e d r i j f s s y n t h e s e - o n d e r z o e k en z i j hebben geen'taak b i j d e a d v i s e r i n g
o v e r a a n t e vatten onderzoek.
Van de b e s t a a n d e w e r k g r o e p e n kan w o r d e n b e z i e n welke in r e l a t i e tot d e c o ö r d i n a t i e c o m m i s s i e
-
r e s p . c o n t a c t c o m m i s s i e s m o e t e n w o r d e n g e - b r a c h t . Werkgroepen dienen na afsluiting van h e t o n d e r z o e k t e worden op- geheven e n t e w o r d e n vervangen door a n d e r e . Lang niet altijd zal h e t o n d e r - z o e k in w e r k g r o e p s v e i b a n d behoeven plaats t e vinden. Individueel onderzoek m e t incidentele contacten of h e t w e r k e n van enkele o n d e r z o e k e r s a a n e e ngemeenschappelijk p r o j e k t i s voor s o m m i g e v r a a g s t u k k e n h e t m e e s t d o e l - m a t i g a l s bijv. m e e r d a n 3 onderzoekers e e n c o n c r e e t aandeel i n het o n d e r -
z o e k m o e t e n l e v e r e n . E e n t e v e e l a a n g e o r g a n i s e e r d contact kan s n e l tot onevenredig veel v e r g a d e r e n leiden.
VISI. SAMENVATTING
In e e n rundveebedrijf kunnen veel t e c h n i s c h e v e ~ a n d e r i n g e n w o r d e n a a n g e b r a c h t , zonder d a t dit g r o t e konsekwenties heeft voor de b e d r i j f s v o e - ring. A n d e r z i j d s z i j n e r i n g r e p e n d i e l e i d e n tot een keten van r e a k t i e s bij a n d e r e f a k t o r e n , w a a r d o o r e e n geheel a n d e r e b e d r i j f s o r g a n i s a t i e en b e d r i j f s - voering o n t s t a a t . Bij d e r g e l i j k e i n g r e p e n zijn de juiste kombinatie e n de te v e r w a c h t e n r e s u l t a t e n m o e i l i j k e r t e o v e r z i e n . Vele f a k t o r e n m o e t e n d a a r - bij i n hun onderlinge samenhang en v a a k voor h e t bedrijf a l s geheel, i n een b e d r i j f s s y n t h e s e t w o r d e n b e s t u d e e r d . Ook v r a a g s t u k k e n van a l g e m e e n m a a t s c h a p p e l i j k e a a r d , zoals p r i j s b e l e i d , landinrichting, m i l i e u en l a n d -
s c h a p b n n e n , m e t h e t oog op de konsekwenties voor d e o n d e r n e m e r s , l e f - den tot b e d r i j f s s y n t h e s e - o n d e r z o e k k In h e t a l g e m e e n v e r g t d i t s o o r t o n d e r - zoek veel b e r e i d h e i d tot s a m e n w e r k i n g e n o v e r l e g t u s s e n o n d e r z o e k e r s en en onderz oekinartellingen.
Uit de p r o j e k t e n a d m i n i s t s a t i e van d e
NRLO-TNO
e n r e c e n t e w e r k p r o - g r a m m a ' s van d i v e r s e onderzoekinsti t u t e n blijkt dat thans onder h e t be-d r i j f s s y n t h e s e - o n d e r z o e k 54 projekten gerangschikt kunneal worden. ( E e n p r o j e k t kan u i t m e e r d e r e o@ h e t z e l f d e doel g e r i c h t e onderzoekingen b e s t a a n ) . Van d e 54 projekten hebben e r d l betrekking op melkvee m e t bij- behorend Jongvee, 4 a l l e e n op jangvee, 4 op v l e e s v e e , 2 op vleeskakveren
e n 3 o p schapen. Het g r o o t s t e d e e l van d e z e projekten wordt uitgevcsesd door h e t Landbouw Economisch Insti$uut (LEI), het P r o e f s t a t i o n aroor de
W~,sndveehouderij' ( P R ) e n het I n s t i k u t voor Mechanisatie, A r b e i d en Geboaa- wen (]MAG).
Wat de s a m e n w e r k i n g b e t r e f t , Bigt b i j 2 l p r o j e k t e n de v e r a n t w o o r d e -
lijlcheid p e r p r o j e k t b i j é é n o n d e r z o e k e r , d i e i n het algerneen we1 v r i j & ~ l i j - -
veidcl~se kontakte11 heeft m e t a n d e r @ araaderzoekers, maar d a a r niet ralee aa.ltrt i
w e r k t , Bij 2 5 projekter1 ligt de verantwoordelijkheid bij m e e r d e r e onder.i:i~--
k e r s gezamenlijk, De uitvoering en de r a p p o r t e r i n g g e b e t l r t d a a r b i j in dit
v o r m van e e n g e z a m e n l i j k projekt of i n h e t k a d e r van een w e r k g ~ o e p , Voor 8 individuele of gezamenlijke projekten b e s t a a t e e n b e g c l e i d i n g s k s m ~ m i s s i e .
Voor h e t bepalen van de richting van h e t bedrijfssyiithese-oraderzoc?k
VOO- d e komende j a r e n worden e e n a a n t a l t e v e r w a c h t e n ontwikkelingslijncfi
g e s c h e t s t d i e z e e r beknopt a l s volgt kunnen w o r d e n samengevat.
-
E e n nog toenemende v e e s t a p e l g r o o t t e p e r bedrijf en p e r rrian,-
Geen s t e r k toenemende vervanging van r u w v o e r voor k r a c h t v o e r ,-
M e e r v e e p e r ha door e e n h o g e r e p l a n t a a r d i g e produktie p e r ha,--
Vooral op de zandgronden nog m e e r s n i j m a i s ,-
M e e r handel i n r u w v o e r , v o o r a l o v e r Weine afstanden,-
Toename v a n i n t e n s i e v e beweiding m e t m e l k v e e op kavels bij huis m e teventueel ' s n a c h t s opstallen.
-
Verdergaande s p e c i a l i s a t i e bij de voederwinning v a n heQgranXand i n d --
Toenemende betekenis van m e l k s y s t e m e n m e t e e n hoge kapaciteit.-
Stijgend produktievermogen van h e t vee.-
E e n s t r e v e n n a a r v e e s t a p e l s van 6 0 - 2 0 0 koeien. Het gezinsbedrijf blijft d e o v e r h e e r s e n d e b e d r i j f s v o r m .-
Toenemende behoefte a a n a d m i n i s t r a t i e v e s y s t e m e n voor e e n doelmatig b e d r i j f s b e h e e r .-
Toenemende konfrontatie m e t e i s e n op h e t gebied van l a n d s c h a p s i n r i c h - ting, n a t u u r b e h e e r , r e k r e a t i e e n a l t e r n a t i e v e landbouwmethoden.-.
B e s c h e i d e n t o e n a m e van b e d r i j v e n m e t g e s p e c i a l i s e e r d e jongvee-opfok.-
Vergroting van d e eenheden i n de s t i e r e n v l e e s p x o d u k t i e , doch weinig ge- s p e c i a l i s e e r d e vleesveebedrijven.-
Toenemend a a n t a l s c h a p e n p e r bedrijf.Behalve dat t e n a a n z i e n van v e r s c h i l l e n d e punten r e e d s begonnen on- d e r z o e k dient t e worden v o o r t g e z e t , w o r d e n d e volgende o n d e r w e r p e n a l s u r g e n t aangewezen voor e e n v e r d e r e aanpak.
a ) O p t i m a l i s e r i n g van g r a s l a n d g e b r u i k s s y s t e m e n in bedrijfaverband. b) O p t i m a l e inpas sing van g r a s l a n d en s n i j m a i s i n v e r s c h i l l e n d e bedrijf s
-
s i t u a t i e s .
c) Gezondheidsaspekten van d e v e e s t a p e l i n r e l a t i e tot m o d e r n e s y s t e m e n van huisvesting, voedering en melken.
d) P e r s p e k t i e v e n van e e n s p r e i d i n g i n h e t afkalfpatroon, zowel vanuit b e - drijdsoogpunt a l s vanuit h e t oogpunt van d e totale produktie, v e r w e r k i n g e n a f z e t van m e l k ,
O n d e r w e r p e n , d i e v e r d e r voor nieuw of voortgezet onderzoek van b e - l a n g geacht worden, z i j n o. a , v e e r a s s e n e n fokrichtingen voor de produk- t i e van m e l k en v l e e s , v e r b e t e r d e s y s t e m e n e n b e d r i j f s b e h e e r m e t behulp van d e c o m p u t e r , a r b e i d s o r g a n i s a t i e e n d e f y s i e k e en p s y c h i s c h e belasting van de u i t v o e r e n d e p e r s o n e n , b e d r i j f s e c o n o m i s c h e p e r s p e k t i e v e n van a l t e r
-
natieve landbouwmethoden, g e s p e c i a l i s e e r d e : jongvee-opfokbedrijven, r u n d - v l e e s p r o d u k t i e m e t s t i e r e n , b e d r i j f s e k o n o m i s c h e p e r s p e k t i e v e n van r u n d - v l e e s p r o d u k t i e m e t v a a r z e n d i e twee k e e r afkalven i n e e n g e s l o t e n b e d r i j f s - s y s t e e m (dus zonder aankoop van k a l v e r e n ) , g e s p e c i a l i s e e r d e schapenbe- d r i j v e n , voortzetting van t e kleixae b e d r i j v e n m e t bijvoorbeeld r u w v o e r l e - v e r a n t i e ( a l s nevenberoep) a a n g r o t e r e bedrijven, c o m p u t e r s y s t e m e n voor a l t e r n a t i e v e bedrijfsbegrotingen.Met betrekking tot de s a m e n w e r k i n g b i j de planning e n uitvoering van h e t o n d e r z o e k heeft d e NRLO r i c h t l i j n e n gegeven w a a r i n w o r d t uitgegaan van koördinatiekomxx~issies voor de b e l e i d s v o e r i n g , kontaktkomrnissies van o n d e r z o e k e r s voos h e t f o r m u l e r e n van o n d e r n o e k s v o o r s t e l l e n , w e r k g r o e p e n voor d e uitvoering van gezanrienlijke p r o j e k t e n e n t e n s l o t t e p r o g r a m m a - advieskommissies;, w a a r i n ook belangengroepen buiten h e t onderzoekappa- r a a t z i j n vertegenwoordig& voor e e n k r i t i s c h e begeleiding en bundeling v a n wensen. De k o m m i s s i e s e n w e r k g r o e p e n voor h e t b e d r i j f s s y n t b e s e - o n d e r - z o e k zullen i n h e t a l g e m e e n
-
gezien d e a a r d van d e p r o j e k t e n , " b r e e d " v a n s a m e n s t e l l i n g m o e t e n zijn. O m t e g r o t e komrnis s i e s t e voor komen zullen v a a k e e n a a n t a l deelgebieden d o o r é é n p e r s o o n vertegenwoordigd kunnen worden. D a a r b i j m o e t niet w o r d e n v e r g e t e n d a t een t e v e e l a a n g e o r g a n i s e e r ds y n t h e s e - o n d e r z o e k r u n d v e e h o u d e r i j z a l e e n kontaktkommis s i e w o r d e n ingesteld.
SUMMARY.
On c a t t l e f a r m s , m a n y technica1 changes can be introduced without g r e a t consequences f o r f a r m management. T h e r e a r e , h o w e v e r , a l s 0 d r a s t i c a c t i o n s which, with m a n y o t h e r f a c t o r s , m a y l e a d to a chain of r e a c t i o n s and a n e n t i r ely different f a r m o r g a n i z a t i o n and f a r m m a n a g e m e n t .
When such actions a r e involved, i t i s f a r m o r e difficult t o e s t i m a t e t h e r i g h t combination o r the r e s u l t s to be expected. Many f a c t o r s m u s t t h e n be studied in t h e i r r e l a t i v e combination, and, w h e r e the f a r m a s a whole i s c o n c e r n e d , i n a f a r m s y n t h e s i s . P r o b l e m s of a genera1 s o c i a l s t r u c t u r e , s u c h a s p r i c e policy, land development, e n v i r o n m e n t and l a n d s c a p e , m a y , in view of the consequences f o r the f a r m e r s , a l s o l e a d to f a r m - s y n t h e s i s r e s e a r c h . F o r t h i s kind of r e s e a r c h , t h e r e s e a r c h w o r k e r s and r e s e a r c h i n s t i t u t e s should h e willing t o c o o p e r a t e and d i s c u s s t o a f f a i r s together.
F r o m the p r o j e c t a d m i n i s t s a t i o n of the National Council f o r A g r i c u l t u r a l R e s e a r c h
-
TNO ( O r g a n i z a t i o n f o r Applied Scientific R e s e a r c h ) and r e c e n t working p r o g r a m m e s of v a r i o u s r e s e a r c h i n s t i t u t e s , i t a p p e a r ed that 54 p r o j e c t s can be c l a s s i f i e d u n d e r f a r m - s y n t h e s i s r e s e a r c h . (One p r o j e c t m a y c o n s i s t of s e v e r a l r e s e a r c h e s with the s a m e p u r p o s e ) ,41 of the 54 p r o j e c t s d e a l with d a i r y cattle and additional young stock,
4 a r e dealing with young s t o c k only, 4 with beef c a t t l e , 2 with veal c a l v e s and 3 with sheep. The g r e a t e r p a r t of t h e s e p r o i e c t s i s c a r r i e d out by the A g r i c u l t u r a l Economics R e s e a r c h I n s t i t u t e (LEI), the R e s e a r c h and
A d v i s o r y Institiate f o r C a t t l e Husbandry ( P R ) , and the Institute for Mechanization, L a b o u r and BuiBdings (PMAG)
.
As r e g a r d s tbe cooperation, t h e r e a r e 21 p r o j e c t s , of which t h e r e s p o n s i b i l i t y p e r p r o j e c t l i e s with one r e s e a r c h werker, who, without engagement, b a s g e n e r a l l y contacts with o t h e r r e s e a r c h w o r k e r s brat d o e s not c o o p e r a t e with them. The r e s p o n s i b i l i t y f o r 2 5 p r o j e c t s l i e s with
s e v e r a l r e s e a r c h w o r k e r s together. T h e s e p r o j e c t s a r e c a r r i e d out and the r e s u l t s r e p o r t e d jointly o r i n a working groilp, F o r 8 individual o r joint p r o j e c t s , t h e r e i s a n advis o r y committee.
To d e t e r m i n e the t r e n d of f a r m - s y a t h e s i s r e s e a r c h i n t h e y e a r s t o came, a silrnrnary i s given below of the l i n e s of development t o be expected.
-
a s t i l l i n c r e a s i n g l i v e s t o c k b e r d p e r f a r m and p e r m a n ;-
t h e r e p l a c e m e n t of roughage by c o n c e n t r a t e s wil1 n a t g r e a t i y i n c r e a s e ;-
m o r e l i v e s t o c k p e r ha b e c a u s e of higher vegetable production p e r ha;-
e v e n m o r e fodder m a i z e , e s p e c i a l l y on sandy s o i l s ;-
a l a r g e r t r a d e in roughage, e s p e c i a l l y o v e r s m a l l d i s t a n c e s ;-
I n c r e a s e i n i n t e n s i v e g r a z i n g with d a i r y c a t t l e on plots n e a r the f a r m with possibly g r a z i n g d u r i n g t h e night;-
f u r t h e r s p e c i a l i z a t i o n with t h e h a r v e s t i n g of fodder on g r a s s l a n d t o w a r d s h a y o r s i l a g e making;-
i n c r e a s i n g i m p o r t a n c e of milking s y s t e m s with a high capacity;-
i n c r easing p r oduction capacity of l i v e s t o c k ;-
a tendency towasds l i v e s t o c k h e r d s of 60-
200 cows. The f a m i l y f a r m r e m a i n s the p r e d o m i n a n t type of f a r m i n g ;-
i n c r e a s i n g need of a d m i n i s t r a t i v e s y s t e m s f o r a n effective f a r m m a n a g e m e n t ;-
i n c r e a s e confrontation with demands i n the field of l a n d s c a p e a r c h i t e c t u r e , r e c r e a t i o n and a l t e r n a t i v e f a r m i n g m e t h o d s ;-
m o d e s t i n c r e a s e i n the number of f a r m s with s p e c i a l i z e d breeding of young s t o c k ;-
e n l a r g e m e n t of t h e units f o r beef production, though few s p e c i a l i z e d beef c a t t l e f a r m s ;-
i n c r e a s i n g n u m b e r of s h e e p p e r f a r m . F a r mDifferent points w e r e f u r t h e r investigated and t h e following s u b j e c t s designated a s u r g e n t :
a ) Optimalization of the s y s t e m s of g r a s s l a n d utilization;
b) Optimal a d a p t a t i o n of g r a s s l a n d and fodder m a i z e t o different situations on the f a r m ;
c) The a s p e c t s of h e a l t h of the l i v e s t o c k h e r d i n r e l a t i o n t o m o d e r n s y s t e m s of housing, feeding and milking;
d) P r o s p e c t s of a s p r e a d in the calving p a t t e r n , both frorn the point of view af f a r m i n g and total. production, p r o c e s s i n g aais the s a l e of m i l k .
B t h e r s u b j e c t s which m a y be c o n s i d e r e d of irnportance f o r new o r continued r e s e a r c h a r e e. g. l i v e s t o c k b r e e d s and t r e n d s of breeding f o r m i l k and beef production, i m p r o v e d farrwi-management s y s t e m s with the a i d of the c o m p u t e r , labour organization and the physical and and p s y c h i c a l b u r d e n of the executing p e r s o n s , f a r m and economic p r o s p e c t s of a l t e r n a t i v e f a r m i n g m e t h o d s , s p e c i a l i z e d b r eeding f a r m s f o r young stock, beef p r o - duction with b u l l s , f a r m economic p r o s p e c t s of beef production with h e i f e r s calving twice i n a closed f a r m i n g s y s t e m ( s o without p u r c h a s i n g c a l v e s ) , s p e c i a l i z e d s h e e p f a r m s , continuation of too smal1 f a r m s with, f o r i n s t a n c e , roughage supply ( a s s u b s i d i a r y occupation) t o l a r g e r f a r m s , computer
s y s t e m s for a l t e r n a t i v e f a r m budgets.
With r e g a r d t o the cooperation i n the planning and execution of the r e s e a r c h , the National Council f o r A g r i c u l t u r a l R e s e a r c h b a s given
d i r e c t i v e s , suggesting the e x i s t e n c e of coordination C o m m i t t e e s f o r f a r m m a n a g e m e n t , contact c o m m i t t e e s of r e s e a r c h w o r k e r s to f o r m u l a t e
suggestions f o r r e s e a r c h , working groups to c a r r y out p r o j e c t s t o g e t h e r and finely, p r o g r a m m e - a d v i s o r y c o m m i t t e e s with r e p r e s e n t a t i v e s of i n - t e r e s t e d groups o u t s i d e the r e s e a r c h a p p a r a t u s f o r a c r i t i c a 1 guidance and combination of w i s h e s .
Considering the n a t u r e of the p r o j e c t s , the c o m m i t t e e s and working groups f o r f a r m - s y n t b e s i s r e s e a r c h will have to be of a "broad" composition.
To p r e v e n t t h e e x i s t e n c e of too l a r g e c o m m i t t e e s , a number of fields c a n often be r e p r e s e n t e d by one p e r s o n . In this connection i t should not be f o r g o t t e n that a n o v e r - o r g a n i z e d consultation m a y e a s i l y lead t o r e l a t i v e l y toa m a n y m e e t i n g s , A l i a i s o n c o m m i t t e e of r e s e a r c h w o r k e r s will be s e t u p f o r f a r m - s y n t h e s i s r e s e a r c h i n c a t t l e f a r m i n g .
BIJLAGE I
Toelichting bij Bijlage I1 (Overzicht p r o j e k t e n ) e n Bijlage I11 ( O v e r z i c h t c o m m i s s i e s e. d.
)
1. De p r o j e k t e n z i j n ingedeeld volgens het volgende s c h e m a : A. MELKVEEHOUDERIJ a. Uitgangspunt uit de s e k t o r b o d e m - p l a n t - d i e r b. Uitgangspunt u i t d e s e k t o r a r b e i d - m e c h a n i s a t i e - g e b o u w e n c. Wisselende uitgangspunten B. JONGVEE C. VLEESVEE D. VLEESMALVEREN E , SCHAPEN P. BEDRIJFSBEHEERSSYSTEMEN G. LANDSCHAP E N MILIEU
2. In d e kolom "onderzoeksmethode" i s d e b e t e k e n i s van de l e t t e r s a l s volgt:
A = I n t e g r a l e e n p a r t i ë l e b e d r i j f s m o d e l l e n B = E x p e r i m e n t e n i n b e d r i j f s v e r b a n d C = B e d r i j f s v e r g e l i j k i n g
3. In d e kolom "samenwerkingsverband o n d e r z o e k e r s " i s de betekenis van
de c i j f e r s a l s volgt:
1 = ~ 6 n o n d e r z o e k e r d i e incidentele contacten heeft m e t o n d e r z o e k e r s u i t a n d e r e vakgebieden
2 = Twee of m e e r o n d e r z o e k e r s u i t v e r s c h i l l e n d e vakgebieden d i e a a n e e n p r o j e k t werken. Het kunnen o n d e r z o e k e r s z i j n binnen e e n i n s t i - tuut of van m e e r d e r e i n s t i t u t e n
3 = M e e r d e r e o n d e r z o e k e r s u i t v e r s c h i l l e n d e vakgebieden d i e s a m e n - w e r k e n i n w e r k g r o e p s v e r b a n d
4. In de l a a t s t e kolom i s aangegeven m e t welke c o m m i s s i e , c o n t a c t g r o e p of w e r k g r o e p h e t betreffende p r o j e c t i n verbinding s t a a t . Het c i j f e r geeft het volgno. a a n u i t bijlage 111, w a a r i n e e n o v e r z i c h t i s gegeven van d e c o m m i s s i e s , contactgroepen e n w e r k g r o e p e n .
5. In bijlage 111 i s d e z e l f d e hoofdindeling aangehouden a l s i n bijlage 11.
6.
De s a m e n w e r k i n g s v e r b a n d e n i n bijlage 111 zijn i n g r o t e l i j n e n a l s volgt t e k a r a k t e r i s e r e n :B e g e l e i d i n g s c o m m i s s i e s : g r o e p e n van vertegenwoordiger s u i t onderzoeks
-
b e l e i d , onderzoek, voorlichting e n b e d r i j f s l e - ven d i e e e n bepaald p r o j e k t begeleiden.Contactgr oepen : g r o e p e n van o n d e r z o e k e r s ( s o m s m e t v o o r l i c h - t e r s ) d i e e l k a a r vrijblijvend op de hoogte hou- d e n en van gedachten w i s s e l e n .
Werkgroepen : g r o e p e n van o n d e r z o e k e r s d i e g e m e e n s c h a p p e - l i j k a a n e e n v r a a g s t u k w e r k e n en g e m e e n -
7. Gebruikte a f k o r t i n g e n voor instellingen, o r g a n i s a t i e s e. d. CAD Consulents c h a p i n A l g e m e n e D i e n s t
CAD-BI I d e m voor B o e r d e r i j b o u w e n - I n r i c h t i n g CAD-L A I d e m voor Landbouwwerktuigen e n A r b e i d CAD-MC I d e m voor M e l k p r o d u k t i e c o n t r o l e
CAD
-
VV I d e m voor Veevoeding CD C u l t u u r t e c h n i s c h e D i e n s tCR C o n s u l e n t s c h a p v o o r d e R u n d v e e h o u d e r i j
CAR C o n s u l e n t s c h a p voor d e Akkerbouw e n d e Rundveehouderij GRA Consulents c h a p voor d e R u n d v e e h o u d e r i j e n d e Akkerbouw CSV C e n t r a a l Stikstof Verkoopkantoor (Landbouwkundig B u r e a u
d e r N e d e r l a n d s e S t i k s t o f m e s t s t o f f e n I n d u s t r i e ) DVZ D i r e c t i e V e e h o u d e r i j e n Z u i v e l
C2.R Stichting G e m e e n s chappelij k e I n f o r m a t i e v e r w e r k i n g voor d e R u n d v e e h o u d e r i j
IBS I n s t i t u u t voor Biologisch e n Scheikundig O n d e r z o e k v a n Landbouwgewassen
ICW I n s t i t u u t voor C u l t u u r t e c h n i e k e n Waterhraishouding I L B I n s t i t i ~ u t voor Landbouwbedrijfs gebouwen
ILR I n s t i t u u t voor Landbouwtechniek e n R a t i o n a l i s a t i e IMAG I n s t i t u u t voor M e c h a n i s a t i e , A r b e i d e n Gebouw en IVO I n s t i t u u t voor Veeteeltkundig O n d e r z o e k "Schoonoord" IVVO I n s t i t u u t voor Veevoedings onder z o e k "Hoorn"
LEP Landbouw
-
E c o n o m i s ch I n s t i t u u t IJ H Landbouwhogeschool L H - A B I d e m Afdeling l a g r a r i s che B e d r i j f s e c o n o m i e L H - F D I d e m Afdeling F y s i o l o g i e d e r B i e r en L H - L G I d e m Afdeling Landbouwplantenteelt e n G r a s l a n d c u l t u u r LW-VV I d e m Afdeling Veevoeding MO G Melkhygiënisch O n d e r z o e k c e n t r u m P A P r o e f s t a t i o n voor d e Akkerbouw P R P r o e f s t a t i o n voor d e Rundveehouderij8. Hoewel h e t I L B e n h e t ILR t h a n s t o t h e t IMAG b e h o r e n z i j n de p r o j e k t e n nog a f z o n d e r l i j k w e e r g e g e v e n ,
B I J L A G E I1 PRO J E K T E N BEDRIJFSSYNTHESE -ONDERZOEK RUNDVEEHOUDERIJ E N SCHAPEN
A. M E L K V E E - - - - m - - -
Volg- I n s t e l - O n d e r z o e k e r ( s ) T i t e l
+
toelichting O n d e r - S a m e n - Band m e t no. l i n g ( e n ) z o e k s-
w e r k i n g s-
c o m m i s s i e ,t p r o - m e - v e r b a n d c o n t a c t g r o e p jektno. thode o n d e r - of w e r k g r o e p
z o e k e r s Volgno. B i j - l a g e I11 a. LJitlg%gs-~~?t-;it
b
g _s-%kt~?..bod
ZE-A~??~ :bie-r-1 P R 55 B o x e m O n t w a t e r i n g s o n d e r z o e k B 1 o n d e r b e d r i j f s o m s t a n d i g - heden. O p s p l i t s i n g v a n d e p r o e f - b o e r d e r i j Z e g v e l d i n e e n "droog" e n e e n "nat" g e - d e e l t e m e t d a a r a a n a a n - g e p a s t e b e d r i j f s v o e r i n g . 2
