CULTUURTECHNIEK EN WATERHUISHOUDING
NN31545.0071
no. 71 dd. 9 f e b r u a r i 1961 Urgentiebepaling v a n cultuurtechnische w e r k e n d r . R. H. A . van DuinBIBLIOTHEEK Dl IIÂAFF
Droeveada;:Bosweg 3a Postbus 241 6700 AE Wageningen Om bij de uitvoering van cultuurtechnische werken te komen tot eenoptimale aanwending van de b e s c h i k b a r e gelden, m a n k r a c h t en m a t e r i a a l m o e t een gefundeerd s c h e m a inzake de p l a a t s , het tijdstip en de k o s t e n van u i t v o e -r i n g van de objecten van g-root belang wo-rden g e a c h t .
Voor zover h i e r b i j de overheid regelend en s t i m u l e r e n d o p t r e e d t , gaat h e t bij de opstelling van een dergelijk u r g e n t i e s c h e m a u i t e r a a r d niet alleen om d e m a x i m a l i s e r i n g van de winst van een aantal a g r a r i s c h e o n d e r n e m e r s , m a a r om een complex van f a c t o r e n , die voor het " a l g e m e e n welzijn" bepalend w o r d e n geacht. Door de zich v o o r t d u r e n d wijzigende omstandigheden en inzichten zullen deze factoren geen constante grootheden zijn en kan dientengevolge ook niet worden v e r w a c h t , dat een e e n m a a l opgesteld g e d e t a i l l e e r d u r g e n t i e s c h e m a zonder v e r d e r e wijzigingen r u s t i g kan worden afgewerkt.
Zo zullen b . v . ontginningen en g r o n d v e r b e t e r i n g s w e r k e n gedurende p e r i o d e n van w e r k l o o s h e i d , v o e d s e l s c h a a r s t e en een o v e r s c h o t aan r e c r e a t i e r u i m t e een v e e l h o g e r e p l a a t s op een u r g e n t i e s c h e m a voor o v e r h e i d s s u b s i d i e s k r i j g e n dan in p e r i o d e n van a r b e i d s s c h a a r s t e , v o e d s e l o v e r s c h o t t e n en een m a s s a l e behoef-te aan r e c r e a t i e t e r r e i n e n . V o o r t s kan een lage p l a a t s op een dergelijk s c h e m a zowel een gevolg zijn van een grote a l s van een geringe r e n t a b i l i t e i t , z o a l s b . v . d r a i n a g e van tuinbouwgronden, r e s p e c t i e v e l i j k omvangrijke p r o f i e l v e r b e t e r i n g e n bij extensieve t e e l t e n . Ook het feit of het p a r t i c u l i e r e of publieke o b -j e c t e n betreft, ofwel dat aan i n t e g r a l e v e r b e t e r i n g s p r o -j e c t e n danwei a a n het wegnemen van knelpunten in g r o t e r e gebieden de v o o r k e u r wordt gegeven, z a l op zo'n s c h e m a van invloed zijn.
Het i s dan ook duidelijk, dat het in verband m e t de vele en ten dele aan snelle wijziging onderhevig zijnde b e o o r d e l i n g s c r i t e r i a weinig zinvol i s t e
LANDBOUWCATALOGUS 42/0161/40 1
0000 0672 2165
2
t r a c h t e n om voor grote gebieden en voor een lange r e e k s van j a r e n g e d e t a i l -l e e r d e en -langdurige v o o r b e r e i d i n g eisende u r g e n t i e s c h e m a ' s op te s t e -l -l e n , terwijl a n d e r z i j d s aan kennis van geringe v e r s c h i l l e n in urgentie nauwelijks behoefte zal zijn.
In e e r s t e b e n a d e r i n g moet dan ook worden gestreefd n a a r een globale i n d e -ling van p r o j e c t e n n a a r bijvoorbeeld urgent, m a t i g urgent en niet urgent op b a s i s van een z e e r b e p e r k t aantal, weinig aan v e r a n d e r i n g onderhevig zijnde, zo mogelijk e s s e n t i ë l e c r i t e r i a , Aan deze v o o r w a a r d e n voldoet een i n v e n t a r i s a -t i e van de b e s -t a a n d e c u l -t u u r -t e c h n i s c h e gebreken he-t m e e s -t , zoda-t he-t voor de hand ligt om de e e r s t e schifting te b a s e r e n op de huidige (en) of binnen afzienb a r e tijd te v e r w a c h t e n g e afzienb r e k e n . Hierafzienbij kan de aandacht p r i m a i r worden g e r i c h t op een schifting van de p r o j e c t e n n a a r " p l a a t s " , dat wil zeggen een v a s t -stelling van die gebieden, welke r e ë e l binnen afzienbare tijd voor m e d e w e r k i n g van de overheid in a a n m e r k i n g k o m e n . Voor zover dit de Cultuurtechnische Dienst betreft, die v e r s c h i l l e n d e werkmethoden h a n t e e r t , i , c . A l ( r u i l v e r k a v e -ling) en A2 ( g e m e e n t e - en w a t e r s c h a p s w e r k e n ) lijkt het bovendien nuttig deze gebiedsindeling mede op een dergelijk o n d e r s c h e i d te b a s e r e n , Hierbij vloeit de behoefte aan r u i l v e r k a v e l i n g v o o r a l voort uit een ongunstige kavelindeling en ontsluiting (i. c. v e r s n i p p e r i n g , o n r e g e l m a t i g e p e r c e e l s v o r m , o v e r m a a t of t e -k o r t aan wegen, e x c e n t r i s c h e ligging d e r bedrijfsgebouwen). W a t e r o v e r l a s t z a l in het a l g e m e e n v o o r a l van belang zijn voor een urgentie schema van A 2 - w e r k e n (evenals b . v . w e g v e r h a r d i n g bij een o v e r i g e n s gunstige ontsluiting en v e r k a v e ling), d a a r bij de regeling van de waterhuishouding v e e l a l geen ingrijpende h e r -indeling van eigendom en gebruik noodzakelijk i s en de w a t e r s t a a t s w e t h i e r b i j bovendien v e r g a a n d e bevoegdheden v e r l e e n t aan de w a t e r s c h a p p e n . (Indien o m a n d e r e reden tot r u i l v e r k a v e l i n g wordt besloten, ligt het u i t e r a a r d voor de hand zonodig tevens w a t e r b e h e e r s i n g s w e r k e n uit te v o e r e n , in het bijzonder w a n n e e r de w a t e r s c h a p p e n weinig activiteit (kunnen) ontplooien,
In deze e e r s t e fase van een indeling van de gebieden n a a r u r g e n t , m a t i g urgent en niet u r g e n t i s v o o r a l behoefte aan gegevens betreffende de v e r k a v e l i n g (Centraal Bureau voor de Statistiek), de ontsluiting (Werkgroep Ruilverkaveling annex t e r r e i n v e r k e n n i n g ) , de waterhuishouding (C, O. L» N. ), r i j k s en p r o v i n -ciale wegenplannen en d e r g e l i j k e . In de volgende fase van een u r g e n t i e b e p a l i n g voor r u i l v e r k a v e l i n g e n kan dan, te beginnen in de voorlopig als u r g e n t g e k l a s s i
ficeerde gebieden, een globaal v o o r - o n d e r z o e k worden v e r r i c h t op b a s i s v a n r e e d s b e s c h i k b a r e of gemakkelijk te v e r z a m e l e n gegevens inzake de v e r b e t e ringsmogelijkheden, het kostenniveau en n a a r a n d e r e van belang zijnde f a c t o r e n , zoals de animo in het gebied, de aanwezigheid van n a t u u r w e t e n s c h a p p e -lijke belangen, r e c r e a t i e v e a s p e c t e n en d e r g e l i j k e . (Een t o e p a s s i n g van een dergelijke opzet van een u r g e n t i e s c h e m a i s b e s c h r e v e n in de "Mededelingen van de Cultuurtechnische D i e n s t " , n r . 20 en 2 1 . ) Nadat op b a s i s van een d e r -gelijk v o o r - o n d e r z o e k een b e s l i s s i n g i s genomen o m t r e n t de u r g e n t i e van h e t betreffende p r o j e c t kan dan eventueel de derde fase worden ingegaan, n a m e lijk de g e d e t a i l l e e r d e v o o r b e r e i d i n g van het p r o j e c t . Hierbij dient het v o o r
--onderzoek dan tevens de benodigde informatie te v e r s t r e k k e n om het s c h e m a van v o o r b e r e i d i n g te kunnen opstellen, zodat deze v o o r b e r e i d i n g op de m e e s t
efficiënte wijze kan p l a a t s v i n d e n .
De v o o r b e r e i d i n g dient uit te monden in een gefundeerde afweging van de v o o r - en nadelen van uitvoering van het p r o j e c t . Wat betreft de e c o n o m i s c h e a s p e c t e n kan h i e r v o o r worden v e r w e z e n n a a r Mededeling n r . 27 van de C u l -t u u r -t e c h n i s c h e Diens-t, w a a r n a d e r word-t ingegaan op de r e n -t a b i l i -t e i -t s b e p a l i n g door vergelijking van de situaties m e t en zonder uitvoering van het p r o j e c t voor een p e r i o d e van b . v . 50 j a a r en v o o r t s op k w e s t i e s van k o s t e n o m s l a g , t e r u g b e t a l i n g , r e n d e m e n t s c r i t e r i a en d e r g e l i j k e .
P a s na de volledige p r o j e c t v e r a n t w o o r d i n g kan een definitieve u i t s p r a a k komen over het al of niet uitvoeren en de wijze w a a r o p . Het tijdstip van u i t -voering zal dan mede afhangen van de andere p r o j e c t e n en de b e s c h i k b a r e gelden.
De opstelling van een u r g e n t i e s c h e m a i s h i e r dus in m e e r d e r e fasen o n d e r scheiden, w a a r b i j na elke volgende stap voor m i n d e r p r o j e c t e n m é é r g e d e -t a i l l e e r d onderzoek word-t v e r r i c h -t en de defini-tieve b e s l i s s i n g p a s p l a a -t s v i n d -t na een volledige p r o j e c t v e r a n t w o o r d i n g zowel wat betreft de keus van het o p -t i m a l e plan en de b e d r i j f s e c o n o m i s c h e gevolgen als wa-t be-tref-t de publieke en n i e t - a g r a r i s c h e facetten.
Inzake de keus van het optimale plan en de b e d r i j f s - e c o n o m i s c h e gevolgen worden bij onderzoek en uitvoering duidelijk v o r d e r i n g e n gemaakt, doch dit geldt veel m i n d e r voor vele a n d e r e " i m p o n d e r a b e l e " factoren, welke in de huidige samenleving snel in aantal en belangrijkheid t o e n e m e n en niet a l l e e n nog z e e r uiteenlopende i n t e r p r e t a t i e s toelaten, m a a r bovendien van d o o r s l a g -gevende betekenis kunnen zijn. (zie ook de bijlage)
Gekapitaliseerde jaarlijkse bedragen voor Oostelijk Flevoland(gld /na )
Lasten Baten Overschot
Exploitatiekosten bedrijven Opbrengst Landbouwbe- / 35.300 (incl. 4$ rente) / 35-800 drijven
id. toeleverende en verwerken- Opbrengst toeleveren-de bedrijven " 10.200 toeleveren-de en verwerkentoeleveren-de
be-bedrijven " 11.200 1 subtotaal Schade visserij Verlies Zoetwaterreservoir •e i It I I / 46.000 200 200 46.400
Bij prijzen 1 halfjaar 1950s / 46.400
Bij prijzen Ie halfjaar 1955= ƒ 67«800
/ 46.500 Deviezenbesparing " 500 Verbetering verkeers-situatie " 300 meer woongelegenheid " meor recreatieruimte " Kut voor wetenschap
en praktijk " Voedselvoorziening in
oorlogstijd Sanering oude land Internationale good will 200 400 1.300 / 500 + " 1000 + / 500 / 47.300 + / 900 11 II it / == / 1.400 1.000 500 52.100 ======= 67.600 + / 5 . 7 O Ô =========
- / 200
.el genoemde, maar niet gekwantificeerde baten: bevordering zuiver wetenschappelijk onderzoek-^ nationale trots en zelJbowustzijn, geestelijke volksgezondheid, zelfstan-dige bedrijfsuitoefening en harmonische bevolkingsopbouw.
Naar believen zijn hier nog andere baten en nadelen aan toe te voegen (bijvoorbeeld
stichting satellietsteden en andere ontwikkelingsmogelijkheden,verlies van de Zuider-zee, enz. )
