DeSchutter presentatie

(1)

De filosofie van de taalpolitiek

Helder De Schutter Hoger Instituut voor Wijsbegeerte

Territoriale grootte weerspiegelt het aantal inheemse talen. (www.worldmapper.org)

Feit 1: 6909 talen Feit 2: 193 landen

Hoe moeten staten omgaan met talige diversiteit?

Wat is een rechtvaardige taalpolitiek?

Theoretisch vacuüm?

* Rechtvaardigheidstheorie: 2 stappen A) Belangen

=> Taalbelangen: waardigheid, communicatie, talige ingebedheid

B) Beginselen voor de verdeling van deze belangen

* Geschiedenis! 3 tradities: renaissance, verlichting, romantiek

De renaissancetraditie:

Van Dante tot Stevin

(i) de fundamentele taalbelangen zijn waardigheid, eer, trots en

welsprekendheid

(ii) mijn volkstaal is een waardig communicatiemiddel

(iii) een waardig mens spreekt zijn volkstaal (waardig), en krikt haar status op

Italië

►Dante, De Vulgari Eloquentia

Volgare illustre, gesproken door de nobelste Italianen. Criteria o.a.: grote faam hebben, kardinaal en hoofs zijn

►16de eeuw: Questione della lingua

(2)

Verspreiding

Joachim du Bellay, 1549

“Pourquoy donques sommes nous si grands admirateurs d’autruy? Pourquoy sommes nous tant iniques à nous mesmes? Pourquoy mandions nous les Langues etrangeres, comme si nous avions honte d’user de la nostre?”

Verspreiding

Het Nederlands is excellent vanwege

1) ouderdom 2) onafhankelijkheid 3) verstandelijke rijkheid

Spieghel, 1584 Stevin, 1586,Uytspraeck vande Weerdicheyt der Duytsche Tael‘ Nederlandse questione della linguaeinde 16de eeuw

DE VERLICHTINGSTRADITIE

(i) we denken in taal

(ii) vaag taalgebruik en vaagheid van de taal

zelf leiden tot vage kennis

(iii)talige diversiteit is onverenigbaar met

democratie en gelijkheid

(iv)we moeten doen wat we kunnen om

talige vaagheid en talige verscheidenheid uit te roeien

DE VERLICHTINGSTRADITIE

Bestaat God? God • schepper • almachtig God • schepper God • liefde Taalfilosofisch: Locke en Condillac: de ideeën vormen, presenteren en

verbinden zich door middel van tekens.

DE VERLICHTINGSTRADITIE

Taalpolitiek: Franse Revolutie.

Grégoire: 1794: Rapport sur la nécessité et les moyens d’anéantir les patois et d’universaliser l’usage de la langue Française

-Patois gekenmerkt door vaagheid en vooroordelen.

-Aangezien taal denken structureert, denken de patoissprekers anders.

-Talige verscheidenheid is

-onverenigbaar met politieke eenheid -onverenigbaar met democratie -onverenigbaar met gelijkheid

Verlichtingstraditie

►Gemeenplaats: Franse verlichting ziet taal

los van denken, niet als volksconstituerend, als puur instrument.

► het is precies omdat taal het denken

(3)

Romantische traditie

(i) we zijn ingebed in een talige

betekenishorizon, een keuzecontext

(ii) we hebben die horizon nodig om onszelf te

realiseren en te ontwikkelen

(iii)de staat moet dit belang in talige

ingebedheid ter harte nemen; de natuurlijke staat bestaat uit één volk en één taal

Romantische traditie: Herder

►Tegen mechanische, voor organische staat

►Ontwikkeling van persoonlijke identiteit kan

enkel tegen achtergrond van een talige leefwereld

►Natuurlijke staat = 1 volk met 1 nationale

taal

►Cultureel kosmopolitisme, anti-kolonialisme

De drie tradities vandaag

►In taalpolitiek streven naar realisering van

identiteitsbelangen en/of instrumentele belangen

Verlichtingstraditie: taal als instrument voor

niet-identiteitsgerelateerde belangen

Romantische traditie: taalidentiteit op zich waardevol

wegens ingebedheid

Renaisancetraditie: taalidentiteit op zich waardevol

wegens waardigheid

De drie taalbelangen vandaag

►Taalinstrumentalisten: communicatie,

efficiëntie, democratie, gelijkheid (Barry, Pogge)

Gematigde versie van rapport van Grégoire

►Liberaal nationalisme (Kymlicka, Tamir) +

de meeste taalrechtenverdedigers

Lib. nationalisme als liberale versie van Herder

►Waardigheid (Van Parijs)

Gelijke waardigheid

Verdelingsbeginselen

1) Taalneutraliteit: ontkoppeling van het politieke niveau

van taal

2) Taalinstrumentalisme (taalidentiteitsneutraliteit)

3) Dus: gelijke erkenning van de taalidentiteitsbelangen

Rechtvaardigheidstheorie

A) Belangen: waardigheid, ingebedheid, instrumentele belangen

B) Beginsel voor de verdeling van deze belangen: gelijke erkenning

(4)

B) Gelijke erkenning:

verdelingsmechanismen

1ste_{: taalterritorialiteit} 2de_{: taalpluralisme} Taalterritorialiteit (1e_{verdelingsmechanisme)}

►= elke taalgroep wordt in staat gesteld

een eigen territorium te claimen: cuius regio eius lingua

►Inhoud: regels die de taal van het

territorium de enig toelaatbare maken wat betreft het publieke en politieke leven (onderwijs, rechtbanken, publieke media, publieke administratie,…)

►Doel: de groepstaal de topfunctie te laten

vervullen op het territorium

Linguïstisch-Territorialiteitsprincipe: België (1) Linguïstisch-Territorialiteitsprincipe: België (2) Linguïstisch-Territorialiteitsprincipe: België (3) ►Transparantia TA TB ►Hybrida XXXXXXXXXX XXXXXXXXXX YYYYYYYYY YYYYYYYYY

(5)

Taalpluralisme

(2e verdelingsmechanisme)

►Doel: elke autochtone taalgroep kan

aanspraak maken op taalrechten: ideaal van intra-territoriale gelijke erkenning

►Inhoud: regels die beide talen van het

territorium legitieme talen maken wat betreft wat betreft het publieke en politieke leven (onderwijs, rechtbanken, publieke media, publieke administratie,…)

►Doel: taalidentiteit van allen erkennen

CATALONIA

Població de 15 anys i més. Per identificació lingüística i llengües més freqüents.

Primera

llengua(1) Llengua pròpia(2) Llengua habitual(3)

Català 40,4 48,8 50,1 Castellà 53,5 44,3 44,1 Ambdues llengües 2,8 5,2 4,7 Aranès 0,1 - -Altres llengües 3,2 1,7 1,1 Total 100,0 100,0 100,0

(1) Llengua que la persona ha parlat primer a casa seva (initial language) (2) Llengua amb la qual la persona s'identifica (language with which one identifies) (3) Llengua que la persona utilitza més sovint (usual language)

Bron: 2004. “Estadística d'usos linguístics a Catalunya. 2003”. Generalitat de Catalunya, Institut d'Estadística de Catalunya, Departament de la Presidència. Secretaria de Política Lingüística.

Wales: aandeel van sprekers van het Welsh ouder dan drie (census 2001)

Bron: commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Moldova

Afghanistan: etnische compositie

(6)

Etnische samenstelling van Kosovo volgens de OVSE 2005.

Lisa

►Leeft op een territorium met twee

taalgemeenschappen: A & B

►Moeder met moedertaal A; vader met

moedertaal B

►Tweetalig opgevoed en heeft tweetalige

identiteiten

Laponce, maximin

►Wet van Laponce (Van Parijs): hoe

vriendelijker de mensen, hoe onvriendelijker de talen voor elkaar. Territorialiteit werkt deze wet tegen.

Geen laissez-faire

Evoluties legitiem

Maximin

Verdelingsbeginselen

►Neutraliteit

►Erkenning aan één groep