Het archeologisch onderzoek in de kapel van den Heuven te Zonhoven

(1)

Archeo-rapport 193

Het archeologisch onderzoek in de kapel van den Heuven te

Zonhoven

Maarten Smeets

Kessel-Lo, 2013

(2)

(3)

Archeo-rapport 193

Het archeologisch onderzoek in de kapel van den Heuven te

Zonhoven

Maarten Smeets

Kessel-Lo, 2013

(4)

(5)

Colofon

Archeo-rapport 193

Het archeologisch onderzoek in de kapel van den Heuven te Zonhoven

Opdrachtgever: Renotec NV

Gemeente Zonhoven

Projectleiding: Maarten Smeets

Leidinggevend archeoloog: Maarten Smeets

Auteurs: Maarten Smeets

Foto’s en tekeningen: Studiebureau Archeologie bvba (tenzij anders vermeld)

Op alle teksten, foto’s en tekeningen geldt een auteursrecht. Zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van Studiebureau Archeologie bvba mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd, bewerkt en/of openbaar gemaakt, hetzij door middel van webpublicatie, druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook.

D/2013/12.825/57

Studiebureau Archeologie bvba Jozef Wautersstraat 6 3010 Kessel-Lo www.studiebureau-archeologie.be info@studiebureau-archeologie.be tel: 0474/58.77.85 fax: 016/77.05.41

(6)

(7)

Administratieve fiche

Administratieve gegevens

Opdrachtgever Renotec NV, Acaciastraat 14c, 2440 Geel

Gemeente Zonhoven, Kerkstraat 1, 3520 Zonhoven

Uitvoerder Studiebureau Archeologie bvba

Vergunningshouder Maarten Smeets

Beheer en plaats opgravingsgegevens Deze gegevens werden na het onderzoek overgemaakt aan de opdrachtgever.

Beheer en plaats vondsten en stalen De vondsten en stalen werden na het onderzoek overgemaakt aan de opdrachtgever.

Projectcode 2013/440

Vindplaatsnaam Kapel van den Heuven-Zonhoven

Locatie Provincie: Limburg, Gemeente: Zonhoven,

Straat: Heuvenstraat

Kadasternummers Afdeling: Sectie: perceelsnummers:

Kadasterplan Zie fig. 1.2

Topografisch plan Zie fig. 1.1

Begindatum 5 november 2013

Einddatum 5 november 2013

Onderzoeksopdracht

Verwijzing Bijzondere voorwaarden De bepalingen opgenomen in het restauratie-bestek.

Archeologische verwachtingen Eventuele oudere resten bij de werken in de huidige kapel van 1790.

Aard van de bedreiging Aanleg van een nieuwe tegelvloer

Randvoorwaarden De bepalingen opgenomen in het restauratie-bestek.

(8)

(9)

Het archeologisch onderzoek in de kapel van den Heuven te Zonhoven

1

Inhoudstafel

Inhoudstafel p. 1

Hoofdstuk 1 Algemene inleiding en situering van het project p. 3

1.1 Inleiding p. 3

1.2 Beschrijving van de vindplaats p. 3

1.3 Fysiografie p. 5

1.4 Archeologische voorkennis p. 5

Hoofdstuk 2 Werkwijze en resultaten p. 9

Hoofdstuk 3 Besluit p. 13

Bijlagen p. 15

(10)

(11)

3

Hoofdstuk 1

Algemene inleiding en situering van het project

1.1 Inleiding

Naar aanleiding van de restauratie van de kapel van den Heuven aan de Heuvenstraat te Zonhoven werd door Onroerend Erfgoed een vlakdekkende opgraving opgelegd (vergunningsnummer 2013-440).

Het onderzoek werd door hoofdaannemer Renotec NV, in opdracht van de gemeente Zonhoven, aan Studiebureau Archeologie bvba toevertrouwd en het terreinwerk werd uitgevoerd op 5 november 2013.

1.2 Beschrijving van de vindplaats

Het projectgebied beslaat ca. 10,46 m² en ligt op het pleintje aan de Heuvenstraat (fig. 1.1 en fig. 1.2).

Binnen de archeoregio’s (fig. 1.3) is het projectgebied gesitueerd in de Kempen.

Fig. 1.1: Topografische kaart met aanduiding van het projectgebied1.

1

(12)

4

Fig. 1.2: Kadasterkaart met aanduiding van het projectgebied2.

Fig. 1.3: Situering van het projectgebied binnen de verschillende Vlaamse archeoregio’s3.

2

www.minfin.fgov.be

3

(13)

5

1.3 Fysiografie

Het projectgebied ligt in een bebouwde zone die niet verder gekarteerd is (OB) (fig. 1.4). In de onmiddellijke omgeving liggen zandbodems met een plaggendek (..m).

Fig. 1.4: Overzicht van het bodemlandschap met aanduiding van het onderzoeksgebied4.

1.4 Archeologische voorkennis

Tijdens de bouwwerken aan de Sint-Quirinuskerk (CAI 50578) in het dorpscentrum, die eind 18de eeuw op de toren na volledig opnieuw werd gebouwd, vonden de misvieringen plaats in een schuur. De kapel werd, ter herinnering hiervan, in 1790 opgetrokken.

Op de Centrale Archeologische Inventaris (CAI) (fig. 1.5) zijn in de directe omgeving van het projectgebied 5 vindplaatsen gekend. Het betreft vier vondstenconcentraties die bij veldprospecties aan het licht kwamen. CAI 55438 is de vindplaats van Romeins aardewerk, terwijl CAI 55443, CAI 55444 en CAI 55445 vindplaatsen waren van middeleeuws aardewerk. Op deze laatste vindplaats werd ook silex aangetroffen.

4

(14)

6

Fig. 1.5: Uittreksel uit de CAI met situering van het projectgebied5.

De Ferrariskaart (1771-1778) (fig. 1.6) toont nog geen kapel, terwijl op de Atlas der Buurtwegen (fig. 1.7) de kapel wel staat afgebeeld.

Fig. 1.6: Uittreksel uit de Ferrariskaart met situering van het projectgebied6.

5

www.agiv.be

6

(15)

7

Fig. 1.7: Uittreksel uit de Atlas der Buurtwegen met situering van het projectgebied7.

7

(16)

(17)

9

Hoofdstuk 2

Werkwijze en resultaten

Nadat de hoofdaannemer reeds de bestaande vloer en het onderliggende zandbed verwijderd had, werd manueel verder verdiept tot het gewenste niveau (ca. 20 cm), waardoor het aanlegvlak zich nog in de verstoorde bovengrond bevond. Het vlak werd met de truweel opgeschaafd. De insteek van de muren werd gefotografeerd en beschreven. Enkele lokale verzakkingen met een iets puinigere vulling (restant van het vloerbed) werden niet apart geregistreerd. In de zone van het bakstenen altaar was geen onderzoek mogelijk.

Fig. 2.1: Aanleg van het vlak.

In totaal werd één archeologisch relevant spoor aangetroffen in het aangelegde vlak. Het ging om de ca. 15 cm brede insteek van de muren van de huidige kapel (fig. 2.2 en 2.3). In deze insteek bevonden zich losse baksteenfragmenten, maar geen verdere vondsten. Aangezien niet dieper uitgegraven diende te worden voor de geplande werken, was verder onderzoek niet mogelijk.

(18)

10

(19)

11

(20)

(21)

13

Hoofdstuk 3

Besluit

Conform art. 4 § 2 van het Decreet houdende Bescherming van het Archeologisch Patrimonium van 30 juni 1993 (B.S. 15.09.1993), gewijzigd bij decreet van 18 mei 1999 (B.S. 08.06.1999), 28 februari 2003 (B.S. 24.03.2003), 10 maart 2006 (B.S. 7.6.2006), 27 maart 2009 (B.S. 15.5.2009) en 18 november 2011 (B.S. 13.12.2011) zijn de eigenaar en de gebruiker ertoe gehouden de archeologische monumenten die zich op hun gronden bevinden te bewaren en te beschermen en ze voor beschadiging en vernieling te behoeden.

Daarom werd een archeologisch onderzoek gevraagd om de aanwezige archeologische resten te registreren. Tijdens het onderzoek werd vastgesteld dat het aanlegvlak zich nog in de verstoorde bovengrond bevindt, waardoor, behalve een restant van de insteek van de kapelmuren, geen andere sporen aangetroffen werden.

(22)

(23)

15

Bijlagen

(24)

(25)

17

Bijlage 1 Fotoinventaris

Foto nr. Aard

2013-440-01 Zicht voor opgraving 2013-440-02 Zicht voor opgraving 2013-440-03 Zicht voor opgraving 2013-440-04 Zicht voor opgraving

2013-440-05 Vloer 2013-440-06 Vloer 2013-440-07 Vloer 2013-440-08 Vloer 2013-440-09 Algemeen zicht 2013-440-10 Algemeen zicht 2013-440-11 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-12 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-13 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-14 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-15 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-16 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-17 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-18 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-19 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-20 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-21 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-22 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-23 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-24 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-25 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-26 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-27 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-28 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-29 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-30 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-31 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-32 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-33 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-34 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-35 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-36 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-37 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-38 Zicht op de opgegraven zone 2013-440-39 Zicht op de opgegraven zone

(26)