De zuivelindustrie en de rundveehouderij in de Nederlandse economie : een toepassing van de input-outputanalyse

J . Breedveld

DE ZUIVELINDUSJTEIE EN BE RULDVEEHL

I N D E J ΠD E E L A N D S E E C O N O M :

(Een toepassing! van de input-outpuj

HtCJD]

EEIJ

n a l y s e )

( '

ta

S t u d i e No. 29

rf»"-EC«*, ^ 0*r

f 9

OCT, 965

, •••• .."EEK r/T\Jv> / •/ • . . - . ^

Landbouw-Eeonomisch I n s t i t u u t - Conràdkade 175 - 's-Gra"

P u b l i k a t i e t o e g e s t a a n , milts met d u i d e l i j k e

_\

snhage - T e l . 61.41.61

: xmvermelding

WOOED VOORAF HOOFDSTUK I HOOFDSTUK II HOOFDSTUK III HOOFDSTUK IV HOOFDSTUK V SAMENVATTING BIJLAGE I " I I I I I IV

MACRO-ECONOMISCH ONDERZOEK VAN DE IJANDBOUW MET BEHULP VAN DE ipUT-OUTPUTANALYSE

DE MACRO-ECONOMJrSCHE BATEN- EN LAStt WREKEN INGEN VAN DE RUNDVEEHOUDERIJ, DE RUNDVEEË^ACHTERIJEN EN DE ZUIVELINDUSTRIE

DE OPBOUW VAN DÈ INPUT-OUTPUTTABEL

DE DIRECTE SAMENHANGEN TUSSEN DE SECTOREN

§ 1 . De s t r u c t u u r van d e a f z e t ( o u t p u t s ) § 2 . De s t r u c t u u r van de k o s t e n ( i n p u t s ) § 3 . De o n t w i k k e l i n g v a n de a f z e t m k o s t e n

-s t r u c t u r e n ! i n de l o o p van de t i j d

DE INDIRECTE SAMENHANGEN TUSSEN DE 3ECTOREN § 1 . Gecumuleerde p r o d u k t i e c o ë f f i c i j n t e n § 2 . T o e p a s s i n g e n van g e c u m u l e e r d e i r o d u k t i e

-c o ë f f i -c i ë n ' f -c e n , m o g e l i j k h e d e n $:i g e v a r e n § 3 . De " b e t e k e n i s van de f i n a l e vrat ig v o o r de

inkom ensvo ^ming

§ 4» De " b e t e k e n i s van de f i n a l e vra.»g v o o r d e i n v o e r b e h o d f t e § 5 . De i n v l o e d [van de f i n a l e a f z e i ; v a n de z u i v e l i n d u s t r i e op de i n p u t - o u ; p u t s t r o m e n i n 1958 I n p u t - o u t p u t t a b e i l 1958 ( m i n . g l d . ) T o t a l e p r o d u k t i v , d i e d i r e c t of i n d b i j een f i n a l e -tfraag v a n . d u i z e n d P r o d u k t e n v a n e l k van d e b e d r i j f s V e r d i e n d e inkomejns i n de v e r s c h i l l e e d b e d r i j f s k i a s s e n b e h o r e n d b i j een f i d u i z e n d g u l d e n d o o r e l k van de b De i n d e l i n g i n b e d r i j f s k i a s s e n t e n i n p u t - o u t p u t t a b e ! l l e n van h e t C . B . S . r e e t b e h o o r t g u l d e n n a a r :en e g r o e p e n e a f z e t van j f s k i a s s e n tjehoeve v a n de en h e t L . E . I , stsflfc üi.al« ek r i ; B l z .

(5)

7

10 20 24 24 25 26 32 32

35

35

39

'41

44

46

48

49

50

405

TABELLEN

1. Produktie, verbruik en toegevoegde waarde van de rundveehouderij, de rundveeslachterijen en de zuivelindustrie in 1958 (min. gld„) 2. Baten en lasten van de rundveehouderij in 1958 (min. gld,)

3. Baten en lasten van de rundveeslachterijen in 1958 (min. gld.) 4. Baten en lasten van de zuivelindustrie in 1958 (min. gld.)

5. Produktie, verbruik en toegevoegde waarde van de zuivelindustrie in totaal en per produktierichting in 1958 (min, gld.)

6. Baten en lasten van de boterfabricage in 1958 (min. gld.) 7. Baten en lasten van de kaasfabricage in 1958 (min. gld.) 8. Baten en lasten van de fabricage van gecondenseerde melk

in 1958 (min. gld.)

9» Baten en lasten van de fabricage van melkpoeder in 1958 (min. gld.) 10. Baten en lasten van de fabricage van consumptiemelk en

melk-produkten in 1958 (min. gld.)

11. Nationale rekeningen voor 1958 (samenvatting binnenlandse sectoren). Goederen- en dienstentransacties in min. gld.

12. Gecomprimeerde input-outtabel 1958 (min. gld.). 13« Afzetstructuur van de Nederlandse bedrijven in 1958

14. Afzetstructuur van de rundveehouderij, de rundveeslachterijen en de zuivelindustrie in 1958

15« Input structuur van een aantal bedrijfstakken in 1958

16. Kostenopbouw in de landbouw en de voedingsmiddelenindustrie in 1958 17" Ontwikkeling van de inputverhoudingen in de landbouw

18. Ontwikkeling van het procentuele aandeel van enkele belangrijke inputs van de landbouw

19» Onwikkeling van de inputverhoudingen in de voedingsmiddelen-industrie (veehouderijprodukten)

20. Ontwikkeling van het procentuele aandeel van enkele belangrijke inputs van de voedingsmiddelenindustrie (veehouderijprodukten) 21. Ontwikkeling van de totale produktie in de landbouw (excl. bosbouw

en visserij) tot 1963

22. Ontwikkeling van de prijzen van landbouwprodukten en kostenfactoren in de landbouw tot 1963/64

23. Prijsindexcijfers van kostenfactoren in de landbouw tot I963/64 24. Vereiste produkties voor een finale afzet van de rundvee- en

zuivel-sectoren ter waarde van f.

100,-25. Finale vraag naar landbouwprodukten en voedingsmiddelen in 1958 met de daarvoor noodzakelijke produktie (min. gld.)

26. Finale vraag en gecumuleerde primaire kosten in 1958 (min. gld.) 27. Gecumuleerde netto-toegevoegde waarden tegen factorkosten

(min. gld.) geïnduceerd door de finale afzet van de rundveehouderij, de rundveeslachterijen en de zuivelindustrie in 1958

28. Bijdragen van de verschillende bedrijfstakken tot de inkomens-vorming in de rundveehouderij, de rundveeslachterijen en de

zuivelindustrie in 1958 (min. gld.)

29. Directe en indirecte invoerbehoefte per 100 gulden afgezette Produkten

30. Directe en indirecte invoerbehoeften behorend bij de finale"vraag naar produkten van de rundvee- en zuivelsector in 1958

31. Input-output stromen, geïnduceerd door de finale afzet van de zuivelindustrie in 1958

W O O R D V O O R A F

Pluim' ree

Het onderzoek n a a r de "betekenis v a n de zuive r u n d v e e h o u d e r i j v o o r de N e d e r l a n d s e economie i s t het k a d e r v a n de s a m e n w e r k i n g t u s s e n h e t H o o f d p r o A k k e r b o u w p r o d u k t e n , de P r o d u k j s c h a p p e n v o o r Vee en V l e e s e n v o o r Zuivel e m e r z i j d s e n het L a n d I n s t i t u u t a n d e r z i j d s , o . a . ter|i a a n z i e n v a n de e t u s s e n de agrarische e n n i e t - à g r a r i s c h e b e d r i j f s t a k k e n . D e z e a n a l y s e - w a a r b i j gebruik w e r d gemaakt i n p u t - o u t p u t m o d e l - i s v o o r N e d e r l a n d m o g e l i j k v e e l h e i d statistisch m a t e r i a a l , welke h e t C e n t r a l i n d u s t r i e en de t stand gekomen in .uktschap v o o r e n E i e r e n , v o o r >ouw-Economisch c o p o m i s c h e b e t r e k k i n g e n dit ik Statistiek heeft b i j e e n g e b r a c h t t e n b e h o e v e v a n studie v a n 1960: "De p r o d u k t i ^ s t r u c t u u r v a n de h u i s h o u d i n g " . Het Landbouw-Ec<j>nomisch Instituut de g e s p e c i a l i s e e r d e k e n n i s d i $ h e t u i t e i g e n

het a g r a r i s c h e g e b e u r e n , tot èen d e t a i l l e r i n g gi w e l k e h e t Centraal B u r e a u v o o r de Statistiek v o o ï tak l a n d b o u w , b o s b o u w e n v i s s e r i j heeft o p g e s t e l i met de d a a r v o o r i n de p r a k t i j k g e b l e k e n b e l a n g s t ^ i n d u s t r i e o n d e r s c h e i d e n n a a r $en aantal p r o d u k t i v Het L . E . I . p u b l i c e e r d e r e e d s soortgelijke s n o m i s c h e b e t e k e n i s v a n de v a r k e n s h o u d e r i j (Rappoï v e e h o u d e r i j (Studie N o . 4 ) enjde a k k e r b o u w (Studi

studie o v e r de z u i v e l s e c t o r iè de serie " 1 9 5 8 " o v 0 t o o i d . D e n o o d z a a k a a n t e s l u i t e n aan de d o o r h e t c i j f e r s maakt e e n a c h t e r s t a n d ; v a n enkele j a r e n C . B . S . - g e g e v e n s o v e r 1958 k w a A e n p a s i n 1961 tot D a a r n a a s t speelde de w e n s e l i j k h e i d o m v o o r é é n j i n p u t - o u t p u t r e l a t i e s v a n alle D e serie s t u d i e s die n u i s v o l t o o i d , v e r d e r e o n d e r z o e k i n g e n , w a a r b k u n n e n w o r d e n . Ne l e r l c waaX ïemingen •ek' »men D i t o n d e r z o e k i s v e r r i c h t Algemeen Economisch Onderzoek

l a n d b o u w s e c t o r e n t e v e r s c h a f t e# j e e n g r o t e r e a c t u 4 d o o r J . B r e e d v e l d ran de a f d e l i n g ran L e o n t i e f s open z i j de g r o t e h o e -B u r e a u v o o r de j n b e l a n g r i j k e a n d s e V o l k s -, met b e h u l p v a n h e e f t van van de r e l a t i e s de g e h e l e b e d r i j f s -I n o v e r e e n s t e m m i n g l i n g i s de z u i v e l -i c h t -i n g e n . i e s o v e r de e c o No. 3 9 0 ) , de p l u i m -No. 1 1 ) . Met d e z e r de landbouw v o l -. B -. S -. v e r s t r e k t e i j d e l i j k . De >nze b e s c h i k k i n g . g e g e v e n s o v e r de b e z i t t e n een r o l . g r o n d s l a g v o o r i t e i t b e r e i k t z a l t i d i e o a r e r m i : 3, i r Ï;Ï DIRECTEUR, s - G r a v e n h a g e , a u g u s t u s 19°5 ( P r o f K r a a l )

- 7

$OOFDSTUK I

HET MACEO-ECOÏÏOMISfHE ONDERZOEK VAN DS MET BEHULP VAÏjT DE INPUT-OUTPUTANi. jYSE

<iic

nrß

w<>r Tussen de verschillende bedrijfstakken in de

bestaan vele economische betrekkingen., die ertoe 1 nationale economie kan worden "beschouwd als een irt van goederen- en geldstromen, finnen dit geheel ne^ zijn plaats in,daarbij invloed uitoefenend op anda terwijl omgekeerd de activiteiten in die andere boiri bouw niet onberoerd laten. Hoepel een eerste conclu analyses is, dat elke bedrijfstak invloeden uitoefi lijk ondergaat van alle andere !bedrijfstakken,wil er geen belangrijke kwantitatieve verschillen zou4' geconstateerde samenhangen. Z o b l i j k e n de onderli landbouw en de voedingsmiddelenindustrie van relaij zijn. Dit is de reden waarom gepaard aan de detaiX bouw in deze studie ook de voedingsmiddelenindusts bedrijfstakken die in relatie âtaan tot bepaalde landbouw. In vroegere publikaties is aandacht ges kenshouderij, de pluimveehouderij en de akkerbouw rende verwerkende industrieën. In deze studie zal der de economische betekenis van de rundveehouderi, verbonden rundveeslachterijen 0n zuivelindustrie

Het stroomdiagram aan het jslot van dit hoo linge relaties van deze bedrijfstakken u i t .

Het onderzoek naar de economische betekenis kan op verschillende wijzen woifden uitgevoerd, waa voor- en nadelen heeft. In deze studie vindt de za

analyse toepassing. Een voordeel van deze methode invloeden van de ene bedrij f sta|k op de andere duid bracht kunnen worden. Hier staajn nadelen tegenover met de noodzakelijke vooronderstellingen.

Als belangrijk criterium vjoor de economische drijfstak is het begrip "netto-+toegevoegde waarde • gehanteerd. Deze grootheid omvajt alle inkomens diel ven samenwerkende produktiefact|oren toevloeien, zaâ! lasten, nettopachten, kap it aal rient e, ondernemer

etc,

De toegevoegde waarde is op te vatten als de tie verminderd met het verbruik; van goederen en binnen- en buitenland, afschrij|vingen op kapitaalgc lastingen, kostprijsverhogende p.effingen (eventueel verlagende subsidies).

Een overzicht van produktie, verbruik en toe de rundvee- en zuivelsector in 11958 geeft tabel 1.

?swiar st

LANDBOUW

Jederlandse economie iden dat de gehele erdependent systeem mt ook de landbouw e bedrijfstakken,

jfstakken de land-sie van dit soort nt op, respectieve-<Lat niet zeggen dat

n bestaan t.a.v. de banden tussen de ef groot belang' te ering van de land-e is gland-esplitst in aAderdelen van de' dronken een de

var-t de daarbij beho-i^eer in het

bijzon-met de daaraan nauw den belicht.

beeldt de onder-f da- uk

V4n deze bedrijfstakken •bij elke methode zijn genaamde

input-output-s dat ook de indirecte lijk naar voren

ge-die verband houden etekenis van een b e -egen factorkosten" aan de in de bedrij-I s lonen, sociale

en (of -verliezen)

di« nst«

gaarde van de produk-en van derdproduk-en uit ederen, indirecte b e

-verminderd met prijs-gs voegde waarde voor

PRODUKTIE, VERBRUIK EU TOEGEVOEGDE WAARDE VAN DE RUNDVEEHOUDERIJ, DE RUNDVEESLACHTERIJEN EN DE ZUIVELINDUSTRIE IN 1958 (MLN„ GLD.) Rundvee-h o u d e r i j Rundvee-s l a c h t e r i j Z u i v e l -i n d u s t r -i e T o t a l e p r o d u k t i e w a a , r d e Af: t o t a a l v e r b r u i k u i t b i n n e n l a n d s e b e d r i j v e n Af: i n v o e r B r u t o t o e g e v o e g d e waarde t e g e n m a r k t -p r i j z e n Af: a f s c h r i j v i n g e n N e t t o t o e g e v o e g d e v/aarde t e g e n m a r k t -p r i j z e n Af: i n d i r e c t e b e l a s t i n g e n B i j : p r i j s v e r l a g e n d e s u b s i d i e s minus k o s t p r i j s v e r h o g e n d e h e f f i n g e n N e t t o t o e g e v o e g d e waarde t e g e n f a c t o r -k o s t e n 2413 707 1702

1173

49 1191 67 1124 29

410

1505 648 37 22 1,5 20,5 -2 0s5

1471

30 201 43 1r)8 34 + 74

198

De toegevoegde waarden, zoals zij in tabel 1 vermeld staan., zijn vooral van belang voor de betrokken bedrijfstakken zelf. Nationaal ge-zien is het echter interessanter de vraag te beantwoorden wat de bete-kenis van de activiteiten van de agrarische bedrijfstakken is voor de inkomensvorming in de gehele economie»

Bij de verdere analyses zal blijken, dat de geconstateerde inter-dependentie tussen de produkties van de verschillende bedrijfstakken aanleiding geeft tot een onderlinge beïnvloeding van de inkomensvorming. Meer nog dan de verdiende inkomens blijken dan de "geïnduceerde inkomens"

een maatstaf voor de economische betekenis van een bedrijfstak in het kader van de nationale economie o

Het in tabel 1 op de regel "prijsverlagende subsidies etc." vermelde bedrag van 410 min. gulden heeft betrekking op de toeslagen die het

Landbouw Egalisatiefonds (L.E.F.) aan de melkveehouders betaalt ter rea-lisering van de in het vooruitzicht gestelde garantieprijs voor de melk. De 74 min. gld. subsidies vermeld onder het hoofd zuivelindustrie betref-fen 97 min. gulden subsidie op consumptiemelk en 10 min. gulden restitu-tie van monopolieheffingen bij uitvoer van zuivelprodukten, verminderd met 33 min. .gulden saldo van het Zuivelfonds (herleid op kalender jaar-bas i s ).

: 9

-GOEDEREN- EN DIÉNSTENTRANSACTIESVAN DE RUNftEEHOUDERIJ, DE ZUIVELINDUSTRIE EN DE RÏÏHDVEESLACHTEJqJEN IN 1958

(IN MILJOENEN GULDENS)

ÖRUTO TOEGEVOEGD^ WAARDE TEGEN MARKTPRIJZEN (1191) DIVERSE VEE-VER- VOE-BRUIKEH DER (363) (256) AKUItt-BOl» (213) BRUTO TOEGEV. PAARDE TEGEN DIVERSE HARKT- VER-PRIJZEN BRUIKEN (201) (323) INTERNE LEVERINGEN (385) DIVERSE VERBRUIKEN (86) BINNENLANDSE CONSUMPTIE EN VOORRAAD-VORMING (878)

HOOFDSTUK II

DE MACRO-ECONOMISCHE BATEN- EN LASTENREKENINGEN VAN DE RUNDVEEHOUDERIJ, DE RUNDVEESLACHTERIJEN SN DE ZUIVELINDUSTRIE

In de tabellen 2 t/m 9 wordt een overzicht gegeven van de afzet van

rundveehouderijprodukten, rundvlees en zuivelprodukten. Tevens wordt een inzicht verschaft in de voor deze produkten gemaakte kosten»

De tabellen sluiten aan bij de in hoofdstuk III te bespreken input-outputtabel van de Nederlandse volkshuishouding, maar gaan in hun speci-ficaties verder.

Leveranties van of aan binnenlandse bedrijven worden met de term

"intermediaire transacties" aangegeven. Onder finale afzet wordt verstaan de afzet aan het buitenland; de binnenlandse gezinnen en de overheid. De mutaties in de voorraden worden eveneens tot de finale afzet gerekend. Als primaire kosten v/orden alle kosten beschouwd die niet bestaan uit leve-ranties van binnenlandse bedrijven. Tot deze categorie behoren: de inge-voerde goederen, de afschrijvingen op de in het produktieproces gebruikte kapitaalgoederen en de indirecte belastingen. Verder zijn de kostprijs-verhogende heffingen (verminderd met ontvangen prijsverlagende subsidies) tot de primaire kosten gerekend. Tenslotte zijn ook de aan de

produktie-factoren toevloeiende inkomens (lonen, sociale lasten, rente, pacht, winsten en overige inkomens) samengevat onder de naam "netto-toegevoegde waarde tegen factorkosten" als primaire kosten aangemerkt.

• Vergelijking van de tabellen onderling toont de nauwe relaties tus-sen de beschouwde bedrijfstakken,, Van de totale afzet van de rundveehou-derij in 1958 "ter grootte van 2413 min. gulden was 1163 min. gulden (48$) bestemd voor de zuivelindustrie en 599 min. gulden (259^) voor de

rundvee-slachterijen. Omgekeerd vormden deze leveranties de belangrijkste kosten-componenten voor de rundveeslachterijen en de diverse produktierichtingen van de zuivelindustrie.

De rekening van de rundveeslachterijen omvat ook de baten en lasten van de slachterijen van overig vee,uitgezonderd varkens en pluimvee.

Bezien wij de rundveehouderij afzonderlijk (tabel 2), dan trekt als grootste post de toegevoegde waarde (1505 min. gulden) de aandacht. Deze post stelt het inkomen voor van de in de rundveehouderij werkzame produk-tiefactoren en is mede ontstaan door de ontvangst van 410 min. gulden aan

subsidies. Verder werden belangrijke bedragen uitgetrokken voor veevoeder, ontvangen van de veevoederindustrie of van akkerbouwbedrijven,

De finale .afzet van de rundveehouderij is betrekkelijk gering en omvat behalve voorraadmutaties en de export van levend vee, de directe

leverin-gen van melk en boerenkaas aan gezinnen en de consumptie op de boerderij van produkten uit het eigen bedrijf.

Bij de rundveeslachterijen (tabel 3) daarentegen domineert de finale afzet boven de intermediaire afzet. Van de finale afzet blijft ongeveer

8(jfo in het binnenland, de rest wordt geëxporteerd. Van de intermediaire afzet gaat meer dan de helft naar de vleeswarenindustrie voor verdere ver-werking.

h 11

-BATEN EN LASTEN VAN DE RUNDVEEHOUDERIJ IN 195E

Tabel 2 (MLN. GLD.) LASTEN BATEN 30

9

7

6

213

38^.

e

3

52

M

35

Akkerbouw granen 64 voedergewassen 89 aardappelen . 24 stro __4J_ Rundveehouderij kalvermelk 99 hooi 286 Zuivel ondermelk en wei Veevoederindustrie Aardappelmeel- en suikerfabrieken Voortbr. dranken en tabak

Textiel, leer en rubber Chemie

kunstmest 93 ov. ehem. Produkten .„.4.

Nijverheid

onderh. machines 36 onderh. vervoermidd. 7 ov. w.o. energie 9 Bouwnijverheid

Handel en verkeer: marges Diensten vrije beroepen (veearts enz.) as surant iepremi e s bankdiensten ov. diensten N.A.G.

S u b t o t a a l i n t e r m e d i a i r e

t r a n s a c t i e s 117

Invoer

kunstmest 34 onderdelen machines 9 overige invoer 6 4 Afschrijvingen 6 Ind. belastingen waterschapslasten 18 grondbelasting 6 heffingen produktschappen 3 motorrijtuigenbelast. 2 Prijsverlagende subsidies (melksubsidie Landb. Eg.fonds) Netto-toegevoegde waarde tegen factorkosten

Subtotaal primaire kosten 124C

5$

29

-4ic|

1505

Rundveehouderij

kalvermelk

hooi

Z u i v e l i n d u s t r i e ( t o t a a l )

melk

Rundveesl achtet^, j e n

rundvee

k a l v e r e n

Handel en verkejer:

hooi voor mariages

Diensten

ziekenhuizen an

h o r e c a b e d r i j v e n

99

286

506

.„53.

385

1163

599

1

S u b t o t a a l i n t e

t r a n s a c t i e s

Î

Uitvoer levend vee Consumptie dooif melk

boerenkaas

Voorraadmut at i^

toeneming veé

toeneming VOQ

S u b t o t a a l f i n a l s afzet

l e d i a i r e

gezinnen

t a p e l

?raad hooi

63

„21..

104

46

2150

29

84

...15.9..

263

Tabel 3 BATEN EN LASTEN VAN DE RUNDVEESLACHTERIJEN IN 1958

(MLN. GLD.) 1) LASTEN Rundveehouderij rundvee kalveren Overige veehouderij 2) Textiel, leer en rubber Chemie

Nijverheid Bouwnijverheid

Handel en verkeer (marges Diensten N.AoG. Subtotaal intermediaire transacties Invoer Afschrijvingen Netto-toegevoegde waarde tegen factorkosten

Subtotaal primaire kosten

Totaal lasten 506 93 ) 599 . 35: 0,5 0,5 1,5 0,5 10,0 0,5 0,5 648 37 1,5 20,5 59 707 BATEN Vleeswarenindustrie Vetsmelterijen en destructiebedrijven Groenten- en fruit-verwerkende industrie Textiel, leer en rubber

(huiden) Handel en verkeer N.A.G. Subtotaal intermediaire transacties Uitvoer Rundvlees Schapenvlees Huiden en vellen Afvallen

Consumptie door gezinnen Rund- en kalfsvlees

Paardevlees Schapevlees

Subtotaal finale afzet Totaal baten 54 11

3

5

1

23 72 12 25 18 457 45.7 19

7

97 127 483 610 707 1) I n d o slachtingen van overig vee, voor zover geen varkens of pluimvee.

2) Paarden en schapen«

Tabel 4 geeft de baten en lasten van de zuivelindustrie in zijn geheel. Aan de lastenzijde vormen de melkleveranties van de rundveehouderij de groot-ste post. De uitkeringen van het Landbouw Egalisatiefonds in het kader van de garantieregeling voor de melkprijs zijn niet in dit bedrag begrepen, wel ech-ter de nabetalingen uit het Zuivelfonds.

De intermediaire afzet van de zuivelindustrie is gering. Van grote be-tekenis is behalve de binnenlandse consumptie de uitvoer. Voor kaas, geconden-seerde melk en melkpoeder overtreft de uitvoer de binnenlandse consumptie5 voor boter en consumptiemelk is de binnenlandse afzet van meer betekenis.

1 3

-BATEN EN LASTEN VAN DE ZUIVELINDUSTRIE IN 1958

Tabel 4 (MLN GLD) LASTEN BATEN Rundveehouderij melk Zuivel

kaas voor kaassmelterijen melkpoeder voor oplossen Graanverwerkende "bedrijven 1 )

gort, havermout en rijst voor pappen

Bloemverwerkende bedrijven 2) puddingpoeder voor vla

1163

9

6

Aardappelmeel en suikerfabrieken suiker voor condens en pappen Cacao, chocolade en suikerwerken

cacao voor vla Textiel, leer en rubber Chemie benzine en olie overige chemie Nijverheid metaal papier

electra, gas, water overige nijverheid Bouwnijverheid

Handel en verkeer: marges Diensten N.A.G. Subtotaal intermediaire transacties Invoer brandstoffen emballage overige Afschrijvingen Indirecte belastingen omzetbelasting publiekrechtelijke heffingen motorrijtuigenbelasting Prijsverlagende subsidies 17

5

78 18 12 30

1

13 12

5

19 13

2

Toegevoegde waarde tegen factor-kosten 15

3

2

34

3

1

22 138

6

48 19 17 471 k 30 43 34 -74 1198 Subtotaal primaire kosten

Totaal lasten 231 Rundveehouderij ondermelk en wei Varkenshouderij Zuivel

kaas voor k&kssmelterijen melkpoeder m o r oplossen Veevoederindust BloemverwerkeniJL Cacao, choc, ea 9 6 n e 3 bedrijven 2) suikerw.ind. Olieraffinaderijen, margarinefabr. Overige voeding ämiddelenindustrie Textiel, leer, rubber

caseïne Handel en verkefer

Diensten (horeo. ibedr., ziekenh.) Subtotaal intermediaire

trans-acties Uitvoer boter kaas gecondenseerde melk melkpoeder cons«meIk en melkprod. Consumptie door gezinnen

boter kaas gecondenseerd melk melkpoeder consumptiemglk en melkprod< Overheidsbestel: ngen Voorraad mutatie boter overige 39 3 15 12 5 7 6 9 1 2 43 142

Subtotaal final)« afzet

98 208 237 78

..il

176 139 58 7 522 /24 /• 1 682 902 1

JU.

156O 1702 Totaal baten 1702

1) Exclusief veevoederindustrie en meel fabrieken. 2) Exclusief broodbakkerijen.

Éen verdere detaillering van de "baten en lasten van de zuivelindus-trie stuit op moeilijkheden van theoretische aard.

De afzet van de zuivelindustrie omvat een uitgebreid assortiment van produkten» Tot de produkten die door de zuivelfabrieken worden afge-leverd behoren in de eerste plaats boter, kaas, melkpoeder, gecondenseerde melk en consumptiemelk. Daarnaast zijn er nog tal van andere produkten die worden vervaardigd zoals pappen en vlaas, yoghurt, slagroom, consump-tieijs, kwark, caseïne, weiprodukten en de z.g. speciaalprodukten. De be-langrijkste grondstof voor al deze produkten is de van veehouders ontvan-gen volle melk o Het produktieproces kenmerkt zich door "gemeenschappelijke produktie", d.ï.z. dat bij de produktie noodzakelijkerwijs meer dan één produkt ontstaat. Het gevolg hiervan is dat het bepalen van de gemaakte kosten per afzonderlijk produkt in beginsel onmogelijk is«. In de praktijk behelpt men zich met toerekening van de kosten op basis van arbitrair gekozen verdeelsleutels, hetgeen echter niet afdoet aan de principiële onjuistheid van deze pogingen 1 ) .

Van de totale inputs van de zuivelindustrie in 1958 groot 1.702 min. gld. had ruim 68/^ betrekking op de grondstof melk. De waarde van deze melk kan gezien worden als de som van de waarde van het melkvet en de waarde van de overige _ vetvrij e - bestanddelen. De uiteindelijk in de

diverse produkten terechtgekomen grondstoffen zullen verschillend gewaar-deerd worden in verband met de verschillende vetgehalten. Zo zullen de

toegerekende grondstofkosten van de boter toenemen naarmate de vetwaarde-ring hoger wordt gesteld:; onder dezelfde omstandigheden zullen aan de overige zuivelproducten minder kosten worden toegerekend. Bij de bereke-ningen in deze studie is uitgegaan van de vetwaardering zoals die bij de berekeningen voor het Zuivelfends wordt gehanteerd. Deze vetwaardering wordt afgeleid uit de marktwaarde van de boter door hierop de verwer-kingskosten, de aanvoerkosten en enkele heffingen in mindering te

bren-gen. Op kalenderjaarbasis komt dit voor 1958 neer op f. 303,90 per 100 kg vet.

De waarde van de vetvrije bestanddelen vloeit hier direct uit voort omdat de totale melkprijs gegeven is. Langs deze weg vinden v/ij de vol-gende grondstofkosten (melk) voor de verschillende produktierichtingen in de zuivelindustrie.

a. Boter . 303 min. gulden b. Kaas 314 min. gulden c. Gecondenseerde melk 137 min. guld.en d. Melkpoeder 99 min. gulden e. Consumptiemelk en melkprodukten

(waaronder begrepen alle nog niet

eerder genoemde zuivelprodukten) 310 min. gulden Bij de prijsvorming van de zuivelprodukten zijn grote verschillen op te merken. Voor consumptiemelk en een aantal andere produkten (o.a. karnemelk, yoghurt, pappen en vla's) geldt een verrekenprijsstelsel,

dat bedoeld is om de binnenlandse consument zoveel te laten betalen voor de melk dat de garantieprijs uit de opbrengst kan worden gerealiseerd.

1) Zie ook de bijdrage van drs. W.F. Stutterheim: "Enkele beschouwingen met betrekking tot de kostprijsberekeningen in de zuivelindustrie", opgenomen in de bundel "Cost en Baet" (leiden., 1963).

! 15

-De markt voor de z u i v e l i n d ü s t r i e p r o d u k t e n heef b een t o t a a l ander

k a r a k t e r . Deze produkten ( b o t e r t k a a s , condens en p ) e d e r ) moeten op de

exportmarkten concurreren tegen| de aanvoeren u i t l&iden met een l a a g

p r i j s n i v e a u voor z u i v e l p r o d u k t e i . Ook de binnenland3e p r i j s ondergaat

h i e r v a n de i n v l o e d , zodat de g a r a n t i e p r i j s van de m sik voor deze p r o

-dukten n i e t u i t de opbrengst wordt g e h a a l d . De p r i j ïniveaus van

con-sumptiemelk e n z . e n e r z i j d s en i j i d u s t r i e p r o d u k t e n afclerzijds z i j n dus

n i e t op e l k a a r afgestemd. Onder I meer om de h i e r u i t r o o r t v l o e i e n d e s p a n

-ningen op t e l o s s e n heeft het b e d r i j f s l e v e n het i n i b i a t i e f genomen t o t

i n s t e l l i n g van het Zuivel fonds.iDe a c t i v i t e i t e n van d i t fonds omvatten

o . a . het v o l g e n d e . De opbrengstivan de consamptiem$ .k wordt b e l a s t met

een h e f f i n g g e l i j k aan h e t v e r s c h i l t u s s e n de v e r r * c e n p r i j s en de b a s i s

-p r i j s . De v e r r e k e n -p r i j s i s de gt"ondslag voor de -p r i j s die de consument

b e t a a l t 5 de b a s i s p r i j s i s de p r i j s d i e de melk min$ ;ens opbrengt wegens

de mogelijkheid b o t e r en magerejmelkpoeder i n t e 1$reren b i j de o v e r

h e i d . Deze i n l e v e r i n g s p r i j z e n l i g g e n in de buurt va.1 de lage w e r e l d

-m a r k t p r i j z e n van deze produktenl B l i j k e n de i n d u s t r .eprodukten -meer op

t e brengen dan de b a s i s p r i j s j d a m wordt over de con$ imentenmelk een z o

-genaamde z u i v e l w a a r d e t o e s l a g gegeven, zodanig dat dsze melk dezelfde

opbrengst k r i j g t a l s de andere i u i v e l p r o d u k t e n (geit . d d e l d ) , o n t v a n g e n .

Het saldo van het Zuivelfonds wordt u i t e i n d e l i )k aan a l l e

veehou-d e r s u i t g e k e e r veehou-d p e r kg melk en p e r 'fo v e t , ongeacht Ie bestemming van veehou-de

melk.

Na de afwikkeling van het Zuivelfonds hebben d> rundveehouders de

volgende bedragen voor hun m e l k i e v e r a n t i e s ontvangsiu

a. De zuivelwaarde van de melk.

b . De u i t k e r i n g u i t het saldo v^n h e t Zuivelfonds.

c . B l i j k t de som van de onder a en b genoemde bedraden minder t e z i j n

dan de g a r a n t i e p r i j s ? d a n worc.t het ontbrekende a.ingevuld door een

u i t k e r i n g u i t het Landbouw E g a l i s a t i e f o n d s , m e t d:.en v e r s t a n d e dat de

g a r a n t i e s i n d s het m e l k p r i j s j a a r 1957/58 beperkl

kwantum melk. De u i t k e r i n g h4t het L . E . F , g e s c h i e d t eveneens g e d e e l

-t e l i j k p e r °Jo v e -t , ongeach-t dg bes-temming van de i-telk,

In deze s t u d i e z i j n de heffingen, t o e s l a g e n en u i t k e r i n g e n van het

Zuivelfonds opgenomen onder de 'Iprijsverlagende s u b ü i d i e s en k o s t p r i j s

-verhogende heffingen',

1

. Onder ditj hoofd v a l l e n bovendien nog enkele andere

posten, waarvan de consumptiemelk|subsidie en de r e s t : . t u t i e s van de

monopo-l i e h e f f i n g e n op importgranen de ' b e monopo-l a n g r i j k s t e z i j n .

Een en ander heeft t o t gevcflg dat de netto-toqAevoegde waarde tegen

f a c t o r k o s t e n i n de verschillende} p r o d u k t i e r i c h t i n g e » . van de z u i v e l i n d u s

t r i e b e l a n g r i j k afwijkt van de rjettotoegevoegde wgj.rde tegen m a r k t p r i j

-zen. Tabel 5 l a a t d i t z i e n .

Tabel 5

PRODUKTIE, VERBRUIK EN TOEGEVOEGDE WAARDE VAN DE ZUIVELINDUSTRIE IN TOTAAL EN PER PRODUKTIERICHTING IN 1958

(MLN. GLD.) T o t a l e p r o d u k t i e w a a r d e Af: t o t a a l v e r b r u i k u i t b i n n e n l a n d s e b e d r i j v e n Af: i n v o e r S r u t o - t o e g e v o o g d e waarde t e g e n m a r k t p r i j z e n Af: a f s c h r i j v i n g e n N e t t o - t o e g e v o e g d e waarde t e g e n m a r k t p r i j z e n Af: i n d i r e c t e b e l a s t i n g e n Bi j : p r i j s v e r l a g e n d e s u b s i d i e s - k o s t p r i j s v e r h o g e n d e h e f f i n g e n ( s a l d o ) N e t t o - t o e g e v o e g d e waarde t e g e n f a c t o r k o s t e n Z u i v e l -i n d u s t . t o t a a l 1.702 1.471 30 201 43 158 34 74 198 B o t e r 276 324 4 - 52 5 - 57 7 82 18 Kaas 378 363 4 11 7 4 8 63 59 Gecond. melk 295 274 11 10 16 - 6 5 22 11 Melk-p o e d e r 129 118 2 9 3 6 3 18 21 Cons.melk' ' en melkprod 624 392 9 223 12 211 11 - 111 .89

De volgende tabellen (6 t/m 10) geven de geschatte baten- en . 1 astenrekeningen voor de afzonderlijke zuivelprodukten. Wij onder-strepen hierbij nogmaals het arbitraire karakter van de toerekening van de kosten en van de uitkeringen uit Zuivelfonds en Landbouw

Egalisatiefonds aan de verschillende produktierichtingen.

1 7

-BATEN EN LASTEN VAN DE ßQTERFABRICAGE IN 1| 58 (MLN GLD)

Tabel 6 LASTEN. BATEN Rundveehouderij: melk Chemie Nijverheid Bouwnijverheid Handel en verkeer Diensten N.A.G.

Subtotaal intermediaire trans-acties Invoer, Afschrijvingen Indirecte "belastingen. Prijsverlagende subsidies (inclusief heffingen en

restituties van het . Zuivelfonds)

Ne-tto toegevoegde waarde tegen factorkosten

Subtotaal primaire kosten -•Totaal lasten

30

RundveehoudertLjj Varkenshouder!j Bloemverw. bear Olieraff. en mp, Diensten . excl. broodbakk. rgarinefabr. :>" 6 2 3 6 9

Subtotaal intermediaire transacties 26

-82

-43

Uitvoer Consumptie dot>£ Voorraad mutat

27

Subtotaal finale afzet Totaal baten gezinnen es :98 176 -24 250 276 BATEN EN LASTEN VAN DE I^AASFABRICAGE IN 19$ (MLN GLD)

Tabel 7 LASTEN

3l4

1 5 9 1 1. 4 3 "363Î 7: 8 -63

....5.?

4

.„

15' BATEN

Rundveehouderij : melk

Kaas: grondstof smeltkaas Textiel, leer en rubber: kaasdoeken- -, Chemie# .••-,-• Nijverheid Bouwnijverheid Handel en verkeer Diensten N.A.G.

Subtot, intermediaire transact, Invoer

Afschrijvingen

Indirecte belastingen Prijsverlagende subsidies (inclusief heffingen en

restituties van het .. Zuivelfonds)

Netto toegevoegde waarde tegen factorkosten

Subtotaal primaire kosten Totaal lasten

290

Rundveehouderij 19 Varkenshouderij .1

Kaas 9 Textiel, leer <n rubber: caseïne 1

Handel en verk« er . 1

Diensten 7

Subtot, intermediaire transacties 38

378

Uitvoer Volvette kaas 40 + kaas

Overige produktten

Consumptie dooï Volvette kaas 40 + kaas

Overi ge produktjen

Voorraad m u t a t i e s

S u b t o t a a l finalje a f z e t

Totaal b a t e n

124

71

13

zinnen

100 31

8

208

139

- 7

3 40" 378~

BATEN EN LASTEN VAN - • • • . . • " IN 1958

Tabel ! DE FABRICAGE VAN GECONDENSEERDE MELK '

(MLN GLD) LASTEN Rundveehouderij : melk Aardappelmeel en suiker -fabr: suiker Chemie Nijverheid: v n l . emballage Bouwnijverheid Handel en verkeer Diensten -N.A.G.

Subtot* intermediaire transact Invoer

Afschrijvingen

Indirecte belastingen Prijsverlagende subsidies (incl• heffingen en

resti-tuties van het Zuivelfonds) Netto toegevoegde waarde tegen factorkosten

Subtotaal primaire kosten Totaal lasten 137 33 3 87 2 6 3 3 274 11 16

5

-22 11 21 295 3 BATEN Rundveehouderij

Cacao, choc, en suikerverw.ind.

Subtot. intermediaire transacties Uitvoer

Volle condens met suiker . 137 Volle condens zonder suiker 84

Magere condens 16 Consumptie door gezinnen

Volle condens zonder suiker 56

Overige condens 2 Voorraad mutaties

Subtotaal finale afzet Totaal baten 1 1 2 237 58 -2 293 295

BATEN EN LASTEN VAN DE FABRICA1

Tabel -9 VAN MELKPOEDER IN.1958 (MLN GLD; LASTEN Rundveehouderij : melk Chemie Nijverheid Handel en verkeer Diensten i-J , r L , Cr .

Subtot. intermediaire transact. Invoer

Afschrijvingen

Indirecte belastingen Prijsverlagende subsidies

(incl. heffingen en resti-tuties van het Zuivelfonds) Netto toegevoegde waarde tegen factorkosten

Subtotaal primaire kosten Totaal lasten

99

2

7

7

2 1 118 2 3 3 -18 21 11 129 BATEN Rundveehouderij Cons.melk en -produkten Veevoederindustrie

Bloemverw.bedr. excl. broo Cacao, choc, en suikerverw

dbakk • ind.

* Overige voed.midd,ind.

Subtot. intermediaire transacties-Uitvoer

Vol poeder Mager poeder

Consumptie door gezinnen Voorraad mutaties

Subtotaal finale afzet Totaal baten

75

3 8 - 6 12 1

5

2

34

78

7

10

95

129 290

19

-BATEN EN LASTEN VAN DE EN MELKPRODUKTEN

FlABRICAGE VAN CONSUMÉ TIEMELK IN 1958 (MLN. GLD.) Tabel 10 LASTEN BATEN Rundveehouderij: melk Melkpoeder Graanverwerkende industrieën (excl. veevoeder- en meel-fabrieken)

Bloemverwerkende industrieën (excl. broodbakkerijen) Aardappelmeel- en suikerfabr« Cacao, chocolade- en suiker-verwerkende industrieën Chemie Nijverheid Bouwnijverheid Handel en verkeer Diensten N.A.G. Subtotaal intermediaire transacties Invoer Afschrijvingen Indirecte belastingen Prijsverlagende subsidies

(incl. heffingen en restitu-ties van het Zuivelfonds) Netto -toegevoegde waarde tegen factorkosten

Subtotaal primaire kosten Totaal lasten 310

6

3I

2 1! 3 8j 27 | 2] 18 6 6 392! h

9

12

11

111

89

— H 232

624

Rundveehouderij Bloemverwerkend0 (excl. broodbakkï Cacao, chocolade ve rwe rk ende i n dm ï t Overige voedingen: industrieën Handel en verke$^ Diensten industrieën rijen) - en suiker-rieën iddelen-Subtotaal intera^diaire transacties Uitvoer: melk en room

speciaalproduHien

Consumptie door ,5ezinnen:

melk

k a r n e - en ondg^melk

chocolademelk

yoghurt

pap en v l a

slagroom en kolfieroom

speciaalprodukji en

Overheidsbestediji gen

Voo rraadmut at i e a

Subtotaal f i n a l e

Totaal baten

32

...29.

356 17 14 41 48 30 16

5

1

1

7 1 27 42 61

afzet

522 1 - 2

582

624

HOOFDSTUK III

DE OPBOUW VAN DE INPUT-OUTPUTTABEL

De input-outputtabel is te "beschouwen als een gedetailleerde beschrij-ving van de goederen- en dienstenstromen in de volkshuishouding binnen het kader van de nationale rekeningen. Een algemeen overzicht van de belang-rijkste nationale totalen met betrekking tot de goederen- en diensten-transacties geeft de volgende tabel.

Tabel 11 NATIONALE REKENINGEN VOOR 1958 (SAMENVATTING BINNENLANDSE SECTOREN)

GOEDEREN- EN DIENSTENTRANSACTIES IN MLN. GLD.

Invoer

Afschrijvingen

Binnenlandse produkten (netto tegen marktprijzen) Totaal 16049

3523

31914

51486

Uitvoer Nationale consumptie Binnenlandse investeringen (bruto) Totaal 17117 26220 8149 51486

De opstelling verschaft een globaal inzicht in de Nederlandse eco-nomie. Opmerkelijk is bijvoorbeeld reeds de grote invloed van de buiten-landse handel. Voor een analyse van het tot-stand-komen van het nationale inkomen zijn verdere detailleringen echter noodzakelijk.

Deze zijn te vinden in de z„g. input-outputtabellen waar in een ta-bel met dubta-bele ingang de goederen- en dienstentransacties worden geregis-treerd naar tweeërlei gezichtspunten, nl. dat van de leverende sector

(outputs) en dat van de ontvangende sector (inputs).

De wijze van detaillering wordt bepaald door het gestelde doel. Het C.B.Sc onderscheidt 35 bedrijfsiclassen^ waarbij de landbouw 1) in één

klasse is ondergebracht evenals de voedingsmiddelenindustrie (veehouderij-produkten) en de voedingsmiddelenindustrie (overige (veehouderij-produkten). Voor een

dieper inzicht in de structuur van de landbouw en de daarmede nauw verbon-den voedingsmiddelenindustrie is het gewenst deze bedrijfskiassen verder onder te verdelen.

In deze studie wordt de landbouw in 7? de dierlijke voedingsmiddelen-industrie in 9 en de overige voedingsmiddelenvoedingsmiddelen-industrie in 12 onderklassen verdeeld. De gegevens over de industrie (buiten de landbouw) en de

dien-stensector worden echter gecomprimeerd omdat de specificatie in dit kader minder belangrijk is. Een overzicht van de door het C.B.S. en het L.E.I.

gehanteerde indelingen en de aansluiting daarvan met de "International Standard Industrial Classification of all Economic Activities" (i.S.I.C.) wordt in bijlage V gegeven.

Bij de opstelling van input-outputtabellen zijn diverse systemen mogelijk. Dit maakt het noodzakelijk in te gaan op het in deze studie

(in navolging van het C.B.S.) gevolgde systeem.

21

-Alle t r a n s a c t i e s z i j n g e r e g i s t r e e r d .op het moniait van het v e r b r u i k

door de b e d r i j f s k i a s s e , waarvooof de t r a n s a c t i e s een i n p u t vormen.

De i n v o e r i s i n z i j n t o t a l i t e i t a l s een a f z o n d e r l i j k e input

opgeno-men en bevat daarom goederen die; t o t v e r s c h i l l e n d e b e d r i j f s k i a s s e n kunnen

behoren. Een a l t e r n a t i e v e behandeling i s die waarbi, voor elke b e d r i j f s

tak de i n p u t s van b u i t e n l a n d s e goederen z i j n samengevoegd met de o v e r

-eenkomstige i n p u t s van binnenlandse herkomst. Een voordeel van deze

methode i s , dat de invloed van i j n v o e r s u b s t i t u t i e op de i n p u t c o ë f f i c i ë n

-t e n zou wegvallen. Daar s -t a a -t -tejgenover da-t he-t apap-t r e g i s -t r e r e n van

de i n v o e r voordelen h e e f t b i j heit onderzoek naar dej gecumuleerde i n v o e r

-bestanddelen van de f i n a l e , vraagf ( z i e hoofdstuk V § 4 ) .

In h e t algemeen hebben de .gbgevens b e t r e k k i n g cp de f e i t e l i j k e

goe-d e r e n - en goe-d i e n s t e n s t r o m e n , gewaajrgoe-deergoe-d tegen goe-de pri^; s a f - p r o goe-d u c e n t . Een

b i j z o n d e r e behandeling ontvangen! de handelsondernenyngen, waar de a a n

-en verkop-en van de goeder-en a l s zodanig n i e t g e r e g i e t r e e r d word-en, maar

u i t s l u i t e n d de daarop betrekking) hebbende h a n d e l s - en vervoersmarges,

Deze methode h o u d t - i n dat de doo|r de afnemers b e t a a l d e bedragen s t e e d s

g e s p l i t s t worden i n twee d e l e n ,

1 o De v e r k o p e r s p r i j s die a l s outbut van de leverende

beschouwd. j

2 . De marge ( k o p e r s p r i j s / v e r k o p e p s p r i j s ) d i e a l s output van de handel

wordt g e r e g i s t r e e r d ,

Op'analoge wijze wordt van fl.e u i t v o e r het v e r s e l i l i n waarde f . o . b ,

-grens en af-producent aan de handel t o e g e r e k e n d . De

b e d r i j f s k i a s s e wordt

»nvoeren worden tegen

c . i . f . - g r e n s w a a r d e a l s input vanide verbruikende b e d r i j f s k i a s s e opgenomen;

a l l e na de grens op de invoer drikkkende k o s t e n (invo s r r e c h t e n , transpo-rt

e n z . ) worden op de r e g e l handel i n de betrokken kolo 1 geboekt.

De i n d i r e c t e b e l a s t i n g e n z i j n a l s input beschouwd voor de b e d r i j f s

-k l a s s e n d i e deze b e t a l e n . De p r i j s v e r l a g e n d e subsidy as z i j n a l s n e g a t i e v e

input opgenomen i n de kolom van de ontvangende b e d r i j f s k i a s s e n . De k o s t

-p r i j s v e r h o g e n d e heffingen (mono-p(|lieheffingen o-p ingevoerde granen) z i j n

behandeld a l s n e g a t i e v e s u b s i d i e ^ en v e r s c h i j n e n dug a l s p o s i t i e v e b e d r a

-gen i n de kostenkolommen.

Ben o v e r z i c h t van de p l a a t s ivan de landbouw in'<je Nederlandse

econo-mie v i n d t men i n de ' v o l g e n d e / stejrk gecomprimeerde, : n p u t - o u t p u t t a b e l ,

waarbij de d e t a i l l e r i n g beperkt i s t o t een weergave van de landbouw, de

v o e d i n g s m i d d e l e n i n d u s t r i e ( i n c l . ^ d r a n k e n en tabak) eä a l l e o v e r i g e b e

-d r i j f ski assen ( n i j v e r h e i -d en -d i e n s t v e r l e n i n g ) gezamai l i j k .

Tabel 12 GECOMPRIMEERDE INPUT-OITTPUTTABEL l) I958 (MLN.GLD.)

" ~ \ ^ ^ ^""^-^ Geleverd aan Geleverd door ^~^-^^ 1* Landbouw 2. Voedingsmidd.ind« 3« Overige bedrijven . 4o Totaal bedrijven 5» Invoer 6» Afschrijvingen 7. Indirecte belastingen 8, Prijsverlagende subs. 9e Toegevoegde waarde 2) 10, Primaire kosten 11« Totaal

1

land-bouw

2

voed.- midd,.-ind.

3

OVr bedrij-ven ' 824 3275 112 II9I 1750 462 809 II84 I6759 2824 6209 I7333 201 2414 9664 261 198 285I 70 908 2514 / 480 / 44 / 121 3399 1563 20700 3451 5039 35608 6275 11248 52941

4

totaal bedrij-ven 4211 3403 I8752 26366 I2279 3310 3492 / 645 25662 44098 70464

5

6

7

finale bestedingen uit-voer binnen-land II97 867 2388 5457 13206 20983 l£791 27307 326 3444 213 - 3405 326 7062 17117 34369 totaal 2O64 7845 34139 44098 3770 213 3405 7388 51486 e totj 62 112 52^ 704 16C 35 34 -6 29c 514 1219 1) De regels geven de verdeling van de afzet van de in de voorkolom genoemde

toren? de kolommen geven de kostenspecificatie van de in de kop genoemde sec-toren.

2) Netto, factorkosten.

De in tabel 12 vermelde finale bestedingen (= finale afzet) en pri-maire kosten sluiten aan bij de overeenkomstige gegevens volgens de Na-tionale rekeningen (zie tabel 11). De binnenlandse finale bestedingen •' (kolom 6 van tabel 12) omvatten de consumptie door gezinnen (21042 min, gulden), de investeringen van bedrijven (6665 min« gulden), de totale overheidsbestedingen (6573 min. gulden voor consumptie en investeringen

samen) en het saldo voorraadmutaties (89 min. gulden) Bijlage I geeft hierover meer details.

De invoer verschijnt in tabel 12 weer met een totaal van I6049 min, gulden, maar nu is te zien wat de bestemming van de ingevoerde goederen is geweest, Het grootste deel wordt be- of verwerkt in de sector bedrij-ven, het resterende dient zonder voorafgaande bewerking voor binnenlandse

consumptie (eenvoudige bewerkingen als snijden, verpakken en sorteren zijn niet als bewerkingen aangemerkt), toevoeging aan de kapitaalgoederen-voorraad, en een betrekkelijk klein aandeel wordt weer uitgevoerd« Het binnenlandse produkt groot 31914 min. gulden is als zodanig niet vermeld, maar kan worden gevonden door de netto—toegevoegde v/aarde tegen factor-kosten te vermeerderen met de indirecte belastingen en te verminderen met de prijsverlagende subsidies»

Het vermelde bedrag (op de regel "totaal bedrijven" in de kolom "Totaal bedrijven") van 26366 min, gulden heeft betrekking op de onder-linge leveringen van de bedrijven. Een belangrijk deel van de output van de bedrijven dient immers weer als input voor een volgend produktieproces. Deze leveringen worden ook wel met de term "intermediaire transacties" aangeduid,

* 23

-Zo zien wij in tabel 12 dati meer dan de helft »van de output van de landbouw verbruikt wordt in de vpedingsmiddeleninduetrie (regel 1 kolom 2 ) . Het betreft hier o.a. jgraan voor de veevoeder- en meelfabrie-ken, vee voor de slachterijen en melk voor de zuivelindustrie. Daartegen-over levert de voedingsmiddelenindustrie weer voor belangrijke bedragen aan de landbouw (in hoofdzaak veevoeder).

De op de snijpunten van regels en kolommen behfcrende bij dezelfde bedrijfskiasse vermelde bedragen betreffen de z.g. Interne leveringen, dat zijn transacties tussen bedrjijven behorende tot dezelfde bedrijfs-klasse, en in sommige gevallen l|everingen binnen eer zelfde bedrijf.

De gevolgde classificatie vjan bedrijfstakken, alsmede de bestaande mate van differentiatie en integtratie zijn van invlc ed op de omvang van de interne leveringen. Het regisrtreren van de leveitingen binnen een ,.zelfde bedrijf in het geval van üe landbouw vindt zei jn motivering in de

grotere stabiliteit van het kostjenpercentage. Zo zal bijvoorbeeld een geringer verbruik van veevoeder iiit eigen bedrijf gi compenseerd worden door een groter beroep op leverajnties van de veevoederfabrieken.

De op regel 1, kolom 1 vermjelde interne leverijr gen van de landbouw omvatten o.a. het verbruik van voedergraan door de "veehouderij, en het verbruik van kalvermolk en hooi door het rundvee. Ik interne leveringen van de voedingsmiddelenindustrie hebben betrekking <p leveranties van

de slachterijen aan de vleeswarejnindustrie, van de E eelfabrieken aan de broodbakkerijen enz.

Een gedetailleerde input-oujtputtabel is als bijlage I opgenomen. Deze bijlagetabel'verschilt allejen in de mate van detaillering van ta-bel 12J de principiële opbouw is; identiek. Bij het '. ezen van deze bij-lage vinden wij de afzetspecifidatie van de bedrijf£ klassen op de regels vermeld. Zo geeft regel 2 de afzet (output) van de rundveehouderij, nl.: een interne levering van 385 min. galden (hooi en kj^lvermelk) in kolom 2, intermediaire leveringen vermeld in kolom 8 t/m 12 melkleveranties aan de zuivelindustrie) en kolom 14 (slachtvee ter waarjc ,e van 599 min, gul-den) en enkele minder belangrijkje posten in kolom 3' e n 35°

In de kolommen 37? 38 en 41,staan de onderdelai. van de finale afzet van de rundveehouderijen, te wet|en 29 min. gulden ij: tvoer, 84 min. gul-den gezinsconsumptie en 150 mlnj gulgul-den toeneming Vj,n de voorragul-den, in-clusief aanwas van de veestapel.,

Deze afzetspecificatie correspondeert met de "bu.tenzijde van tabel 2. Willen wij de kostenstructuur van een bedrij fgilasse nagaan, dan moeten wij uitgaan van de kolommen. De kostenopbouw. van de rundveeslach-terijen blijkt boV. uit kolom 14. Op regel 2 en 5 "^n deze kolom vinden wij het aangekochte slachtvee (599 min. gulden rundjvee en 35 min. gulden overig vee). Verder op regel 30 t/m 36 de overige leveranties door ande-re bedrijven aan de rundveeslachterijen. Op ande-regel 3' van kolom 14 staat de waarde van de ten behoeve van de rundveeslachter: jen ingevoerde goede-ren ad 37 min. gulden, terwijl op regel 41 de 20,5 iiln. gulden inkomen voor de in de rundveeslachterijen samenwerkende prox.uktiefactoren is vermeld.

HOOFDSTUK IV

DE DIRECTE SAMENHANGEN TUSSEN DE SECTOREN

§ 1 » D e s t r u c t u u r v a n d e a f z e t ( o u t p u t s ) Van de t o t a l e o u t p u t van b e d r i j v e n i n 1958 t e r g r o o t t e van 7 0 . 4 6 4 m i n . g u l d e n was 37% bestemd v o o r v e r b r u i k i n de b e d r i j v e n z e l f , 24% werd u i t g e v o e r d , t e r w i j l 39% i n h e t b i n n e n l a n d werd a f g e z e t . B e z i e n p e r b e -d r i j f s k l a s s e of g r o e p b e -d r i j f s k i a s s e n t r e -d e n b e l a n g r i j k e v e r s c h i l l e n o p . Zo i s de landbouw v o o r de a f z e t van z i j n p r o d u k t e n z e e r a f h a n k e l i j k van de v o e d i n g s m i d d e l e n i n d u s t r i e a l s t u s s e n s c h a k e l , maar deze i n d u s t r i e z e l f l e v e r t o v e r h e t algemeen aan de f i n a l e v e r b r u i k e r s en r e l a t i e f w e i n i g aan v e r d e r v e r w e r k e n d e b e d r i j v e n . AFZETSTRUCTUUR VAN Tabel 13 DE NEDERLANDSE BEDRIJVEN IN 1958 Totale afzet min. gld.

Waarvan in procenten naar land- i voed.m.- I ov.

bouw ] ind. ! bedr.

uit- Ibinnenl voer I afzet - • • 1 . Landbouw 2 . V o e d i n g s m i d d e l e n i n d o ( i n c l . d r a n k e n , t a b a k ) 3 . O v e r i g e b e d r i j v e n 6275 13,1 52,2 1,8 19,1 13,8 11248 10,6 15,6 4,1 21,2 48,5 52941 1,5 2,2 31,7 24,9 3937

Het gestolde over de landbouw geldt met name ook voor de rundvee-houderij, die voor zijn afzet is aangewezen op de rundveeslachterij en de zuivelindustrie. De beide laatstgenoemde bedrijfstakken leveren be-trekkelijk weinig aan andere bedrijfstakken, maar zijn aangewezen op de finale vraag in binnen- en buitenland. De afzetstructuron voor de be-trokken bedrijfstakken zijn als volgt.

Tabel 14 AFZETSTRUCTUUR VAN DE RUNDVEEHOUDERIJ, DE RUNDVEESLACHTERIJEN

EN DE ZUIVELINDUSTRIE IN 1958 Rundvee-houderij Rundvee-s l a c h t e r i j Zuivel-industrie

Totale afzet in min. gulden _{2413 707 . . .}1702 _..

1 W.v. in °/o naar: rundveehouderij

zuivel industrie-rundvee si acht er ij vlee swarenindustrie vetsmelterijen en destr.bedr. veevoederindustrie ov. voedingsmidd.ind. textiel, leer en rubber diensten 16 25 1 3 14 7 8 ' .3.. Totaal intermediaire afzet

+ 25

-§ 2 . D e s t r u c t u u r v a i j i d e k o s t e n De koste n o p b o uw van de v e r s c h i l l e n d e b e d r i j f stalt!

( i n p u t s )

:en v e r t o o n t e v e n a l s de a f z e t s t r u c t u u r v r i j g r o t e v e r s œ h i l l e n , z o a l s de v o l jende t a b e l l a a t z i e n .

: ! T a b e l 15

INPUTSTRUCTUUR VANiEEN AANTAL BEDRIJF3"AKKEN IN 1958 ——-.^Input s t r u c t u u r

"~^->-^Xin %)

B e d r i j f s k i a s s e "~~~ -^_^_^ R u n d v e e h o u d e r i j V a r k e n s h o u d e r i j P l u i m v e e h o u d e r i j Akkerbouw T u i n - en bosbouw V i s s e r i j Z u i v e l i n d u s t r i e ( t o t a a l ) R u n d v e e s l a c h t e r i j e n V a r k e n s s l a c h t e r i j en V l e e s w a r e n i n d u s t r i e V e e v o e d e r i n d u s t r i e B r o o d b a k k e r i j e n A a r d a p p e l m . f a b r . en s u i k e r r a f f . G r o e n t e n - en f r u i t v e r w . i n d . V i s v e r w e r k e n d e b e d r i j v e n K o f f i e b r a n d e r i j e n , t h e e p a k k e r s V o o r t b r . d r a n k e n en t a b a k N i j v e r h e i d Handel en v e r k e e r D i e n s t e n ' f o t a a l

inputs

I 100 : 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 : 100 100 100 I n t e r -m e d i a i r e l e v e r i n g e n In--ro e r 49 78 B r u t o - t o e g e v o e g d e waarde t e g e n m a r k t p r i j z e n 1)

2 49

0 22 76 0 24 22 5 73 19 27 86 92 101 71

33

59

55

55

79

13 16

36

24 30 ) Onder de b r u t o - t o e g e v o e g d e wa ar d e ftegen m a r k t p r i j z e n iv t a l e o u t p u t v e r m i n d e r d met a l l e i n t e r m é d i a i r e v e r b r u i k de i n v o e r . 8 73 13 60 2 12

5 3

0 - 1 12 17

50 17

4 37

16 29

9 36

4 17

73 14

1 5 e>9 22 42 15 61

3 67

o r d t v e r s t a a n de t o -en -en v e r m i n d e r d met V e r g e l i j k e n w i j h e t p r o c e n t u e l e a a n d e e l v a n r e s p e d i a i r v e r b r u i k . , i n v o e r en b r u t o - t o e g e v o e g d e waarde t e de b e d r i j f s t a k k e n ? dan v a l t op h e t (hoge i n t e r m e d i a i r e h o u d e r i j s e c t o r e n , de v o e d i n g s m i d d e l e n i n d u s t r i e op d i e v e r w e r k e n d e i n d u s t r i e van b l o e m , s i i i k e r , g r o e n t e n en v o e r neemt een overheersende p o s i t i e i n b i j de verwe

c t i e v e l i j k i n t e r n i e -r e n m a -r k t p -r i j z e n van v e r b r u i k i n de v e e -lt l i j k e b a s i s en de ïfjruit en v i s . De i n -i n d u s t r -i e v a n r k e tide g r a n e n en n i e t - i n h e e m s e a g r a r i s c h e p r o d u k t e n . De b r u t o - t o e g e v o e g d e waarde t e g e n m a r k t p r i j z e n i p akkerbouw, t u i n - en bosbouw, v i s s e j r i j j v o o r t b r e n g i n g en v e r d e r i n de d i e n s t e n s e c t o r e n . £ e n o v e r z i c h t van de landbouw en de v o e d i n g s m i d d e l e n i n d u s t r i e g e e f t t a b e l Van v r i j hoog i n de d r a n k e n en t a b a k kostenopbouw i n de

h 6.

T a b e l 16 KOSTENOPBOUW IN DE LANDBOUW EN DE VOEDINGSMIDDELENINDUSTRIE IN 1 9 5 8

S e c t o r T o t a l e i n p u t s i n mln0 g u l d e n Waarvan i n °/Q u i t : rundve ehou de r i j o v . landbouw v o e d . m i d d . ( v e e h o u d e r i j p r o d u k t e n ) o v . v o e d . m i d d . i n d . chemie n i j v e r h e i d h a n d e l en v e r k e e r o v . b e d r i j f s t a k k e n T o t a a l i n t e r m e d i a i r e i n p u t s I n v o e r A f s c h r i j v i n g e n I n d . b e l a s t i n g e n P r i j s v e r l . s u b s i d i e s (minus h e f f i n g e n ) Ne t t o - t 0 e ge vo e gde waarde ( f a c t o r k o s t e n ) T o t a a l p r i m a i r e i n p u t s Landbouw t o t a a l ;

l 6275

6,14

6,99

0,67

18,26

4,22

2,84

2,23

3,65

45,00

3,20

4,16

1 , 1 2

- 7 , 6 5

54,17

55,oo

w . y . r u n d -v e e h o u d e r i j 2413 15,96 9 , 0 3 1,62 1 1 , 0 6 4 , 0 2 2 , 1 5 1,45 3,31 4 8 , 6 0 2 , 0 3 2 , 7 8 1,20 - 1 6 , 9 9 6 2 , 3 8 5 1 , 4 0 V o e d i n g s m i d d e l e n i n d u s t r i e ( v e e h o u d e r i j p r o j . _i_ n t o t a a l 3788 4 6 , 5 2 1 9 , 4 5 9 , 9 3 1,21 0 , 9 0 5 , 0 2 2 , 8 2 1,64 8 7 , 4 9 3,67 1,48 0 , 9 2 - 2 , 8 0 { 9 , 2 4 12,51 WoV. r u n d v e e -s l a c h t e r i j e n 7 0 7 8 4 , 7 2 4 , 9 5 -0,07 0,21 1,41 0 , 2 8 9 1 , 6 4 5 , 2 4 0 , 2 1 -2 , 9 1 8,36 d u k t e n ) j w . v . z u i v e l -1 j i n d u s t r i e 1702 6 8 , 3 3 -0 , 8 8 2 , 4 8 1,29 8,11 2 , 8 2 2 , 5 2 8 6 , 4 3 1,76 2 , 5 3 2 , 0 0

- 4 , 3 5

11,63 i

13,57

Overig v o e d i i middel i n d u s l

l 60'

1 2 , C

W-1 9 , 2 1,C

3 , e

3 , 7 2 , 1

44, c

34,C

1,9

3,3

1 , 0 1 5 , 5 5 5 , 9

§ 3 » D e o n t w i k k e l i n g v a n

t e n s t r u c t u r e n i n d e

d e a f z e t - e n k o s

l o o p v a n d e t i j d

Het j a a r van onderzoek i n deze s t u d i e (1958) l i g t t e ver t e r u g i n

het v e r l e d e n om zonder meer c o n c l u s i e s t e kunnen t r e k k e n t e n aanzien

van de huidige t o e s t a n d . Er z i j n namelijk v e r s c h i l l e n d e f a c t o r e n die

wijzigingen veroorzaken i n de k o s t e n s t r u c t u r e n van de v e r s c h i l l e n d e b e

-d r i j f s t a k k e n , wat op z i j n b e u r t a a n l e i -d i n g geeft t o t w i j z i g i n g e n i n -de

mate van onderlinge samenhang t u s s e n de b e d r i j f s t a k k e n . Tot deze f a c t o

-ten behoren o . a . :

a. technologische wijzigingen° b. prijswijzigingen;

c . wijzigingen i n de mate van d i f f e r e n t i a t i e en i n t e g r a t i e ^

d. wijzigingen van de s a m e n s t e l l i n g van de p r o d u k t i e b i j b e d r i j f s t a k k e n

met een heterogeen p r o d u k t i e p a k k e t .

~TT~

2 7

-$ • » 1 1

$ • » .

Al deze f a c t o r e n z i j n a a n l e i d i n g t o t het betr&bht

heid b i j het e x t r a p o l e r e n i n de t i j d van de gevonds 1

zoek naar de invloed die elk vaH de bovengenoemde t

i n h e t v e r l e d e n heeft gehad, zoiL z e e r n u t t i g e infoifiat

ve van het a c t u e e l en t o e p a s s e l : . j k maken van de re

mijn z i j n h i e r t o e e c h t e r geen gegevens beschikbaar«

gebruik t e maken van de gegeven^ d i e h e t Centraal

t i e k heeft gepubliceerd over de

;

j a r e n 1948 t/m 1960

s t r u c t u u r van de Nederlandse Vo!.kshuishouding". Geb

s t u d i e kan men een indruk k r i j g e n van hot gecombi»4<

a l l e f a c t o r e n die i n de loop van de t i j d hebben i n

outputverhoudingen van het Nederlandse b e d r i j f s l e v e f i

Aan de hand van de tabelleiji 17 t/m 20 z u l l e n

landbouw ( i n c l . bosbouw en v i s s e r i j ) en de voeding$:

b a s i s van veehouderijprodukten) '• de inputverhouding«

k e l d . Om de invloeden van i n c i d e n t e l e f a c t o r e n t e b

den over 5 - J a r i g e perioden beregend. Tabel 17 toont

toeneming van het aandeel "Toegevoegde grondstoffe^,

v e r s t a a n het v e r b r u i k van goedelen en d i e n s t e n a f k ^ s t

b e d r i j v e n of van het b u i t e n l a n d * de a f s c h r i j v i n g e n

p o s t opgenomen. Ook de s u b s i d i e o n t v a n g s t e n namen ré

de netto-toegevoegde waarde teg^n f a c t o r k o s t e n (=

landbouw samenwerkende p r o d u k t i ^ f a c t ó r e n ) p r o c e n t u e e l

gang'van het inkomen had v o o r a l ! b e t r e k k i n g op het

en van v o o r z i c h t i g

-r e l a t i e s . Een onde-r-

onder-ictoren a f z o n d e r l i j k

i e geven t e n

behoet a behoet e n . Op k o r behoet e behoet e r

-Wel i s het mogelijk

reau voor de S t a t i s

i n "De p r o d u k t i e

-ruik makend van deze

œdev. e f f e c t van

$fewerkt op de i n p u t

-w .

3 1 1 c

j nagaan hoe voor de iddelenindustrie (op

zich hebben ontwik-jperken zijn

gemiddel-voor de landbouw een ', waaronder hier wordt

ig van binnenlandse rden niet in deze atief toe, terwijl inkomen van in de

daalde. Deze terug-van de lonen. iOl & i n d e e l ONTWIKKELING VAN DE (INCLUSIEF INPUTVEEHOUDINGEN I I DE LANDBOUW BOSBOUW EN VISSERIJ > T a b e l 17 G e m i d d e l i 1948-195$ Gemiddeld 1956-1960 Gemiddelde jaarlijkse stijging (+) of daling (-) Totale output (min. gulden)

ïnputs in procenten van de output: toegevoegde grondstoffen .4231. 44,8

6438

48j2

"5"ï,8"

4 , 0

+ 0^42

-"Ö,"42"

+ 0,01

brutoprodukt

Afschrijvingen

n e t t o - t o e g e v o e g d e waarde tegen j

m a r k t p r i j z e n i

saldo i n d i r e c t e b e l a s t i n g e n , k o s t p r i j s

verhogende heffingen minus p r i j ^

-verlagende s u b s i d i e s

nettotoegevoegde waarde tegen f a c t o r

-k o s t e n

waarvan: loon en s o c i a l e l a s t e n

o v e r i g inkomen ( r e n t e , ' p a c h t ,

b e l o n i n g eigen a r b e i d , winst)

55,2

3,9

51,2

.-_.!? 5.,...

47,8 0,43 52,7 11,7

-..hl-..

51,2

10,6

- 0

?

25

- 0,18

- 0,15

40,9

40,7 - 0,04

De stijging van het percentage toegevoegde grondstoffen hangt voor-al samen met een toegenomen verbruik van veevoeders en kunstmest a Tabel 18 laat dit zien.

Tabel 18

ONTWIKKELING VAN HET PROCENTUELE AANDEEL VAN ENKELE BELANGRIJKE INPUTS VAN DE LANDBOUW

Gemiddeld 1948-1952 Gemiddeld 1956-1: Gemiddelde j a a r l i j k s e s t i j g i n g (+) of d a l i n g (-T o t a l e o u t p u t ( m i n . g u l d e n s ) I n p u t s i n p r o c e n t e n vân de" output": • " landbouw ( v n l , v e e v o e d e r ) v o e d i n g s m i d d e l e n i n d u s t r i e ( e x e l , v e e h o u d e r i j p r o d u k t e n , v n l . v e e v o e d e r ) chemie ( v n l . k u n s t m e s t ) g r o o t h a n d e l ( m a r g e s ) i n v o e r o v e r i g e t o e g e v o e g d e g r o n d s t o f f e n t o t a a l t o e g e v o e g d e g r o n d s t o f f e n 4231 6438 17,7 13,0 0,5< 9 , 8 3,7 1,5 3 , 9 8 , 2 4 458 1 8 , 4 4 , 2 2 , 1 3 , 3 7 , 2 4 8 , 2 + 1,07 + 0 , 0 7 .+ 0 , 0 6 - 0 , 0 8 - 0 , 1 2 + 0 , 4 2 Ook b i j de v o e d i n g s m i d d e l e n i n d u s t r i e ( v e e h o u d e r i j p r o d u k t e n ) i s h e t p e r -c e n t a g e t o e g e v o e g d e g r o n d s t o f f e n g e s t e g e n . Over 1948-1952 werd p e r s a l d o meer b e t a a l d a a n i n d i r e c t e b e l a s t i n g e n e n h e f f i n g e n dan a a n s u b s i d i e s werd o n t v a n g e n ; o v e r 19561960 was d i t j u i s t andersom» De n e t t o t o e g e v o e g d e w a a r -de t e g e n f a c t o r k o s t e n l i e p i n v e r h o u d i n g t o t -de t o t a l e omzet op van 8 , 5 t o t 9,4/^0 Het g r o o t s t e d e e l v a n deze s t i j g i n g had b e t r e k k i n g op de l o n e n en s o c i a l e l a s t e n .

Tabel 19 ONTWIKKELING VAN DE INPUTVERHOUDINGEN IN DE VOEDINGSMIDDELENINDUSTRIE

(OP BASIS VAN VEEHOUDERIJPRODUKTEN)

T o t a l e o u t p u t " ( m i n . g u l d e n ) I n p u t ' s "in" " p" rô'cë rite "h" "vân" "de" "ö"ü"t pu t":" '

t o e g e v o e g d e g r o n d s t o f f e n Gemiddeld 1948-1952 Gemiddeld 1956-1960 Gemiddelde j a a r l i j k s e s t i j g i n g (->, of d a l i n g J 2152 3949 87,5 12,5 1,8 9 0 , 8 9 , 2 1,4 + 0,42 - 0,42 - 0,05 - 0,37 - 0,48 + Ö, 11 + 0?07 To","Ö3" brutoprodukt a f s c h r i j v i n g e n n e t t o - t o e g e v o e g d e waarde t e g e n m a r k t p r i j z e n saldo i n d i r e c t e b e l a s t i n g e n , k o s t p r i j s v e r h o -gende heffingen minus p r i j s v e r l a g e n d e s u b s , n e t t o - t o e g e v o e g d e waarde tegen f a c t o r k o s t e n waarvan: loon en s o c i a l e l a s t e n o v e r i g inkomen ( r e n t e , winst e . a . ) TöVö" 2,2 7: 1_,_6__ 8,5 5,1 9 , 4 5,7

y,y

"T

+• 2 9

-De s t i j g i n g van het aandeel fan de toegevoegde grondstoffen i n de

veehouderijprodukten verwerkende i n d u s t r i e b l i j k t ( z l 3 t a b e l 20) v e r

oorzaakt t e z i j n door toeneming v^n de i n v o e r , de hart'tels en v e r v o e r s

-marges en de l e v e r a n t i e s binnen d^ s e c t o r z e l f (van 3. .achthuizen n a a r

de v l e e s w a r e n i n d u s t r i e ) . Het aandeel van de l e v e r a n t i e s door de l a n d

-bouw b l e e f v r i j w e l c o n s t a n t . \

ONTWIKKELING VAN HET PROCENTUELE} AANDEEL VAN ENKELE) VAN DE VOEDINGSMIDDELENINDUSTRIE (VEEHOÜDEB

Tabel 2 0

B E L A N G R I J K E I N P U T S

J P R O D U K T E N )

Gemiddeld

1948-195^

Gemiddeld

1956-1960

Gem. j a a r l .

s t i j g i n g (+)

of d a l i n g ( - )

Totale output (min. gulden)

I n p u t s i n procenten van de o u t p u t :

landbouw ( v n l . melk en s l a c h t v e e )

v o e d i n g s m i d d e l e n i n d u s t r i e (veehoudjerijprod. )

groothandel ( h a n d e l s - en vervoersm^rges)

i n v o e r

overige toegevoegde g r o n d s t o f f e n

t o t a a l toegevoegde grondstoffen

2152

3949

67,3

8,0

1,1

2,2

8,9 .

87,5

67,0

9,0

2,0

3,7

... . 9,1

90,8

- 0,05

+ 0,13

+ 0,12

+ 0,18

+ 0,04

+ 0,42

I n a a n s l u i t i n g op de g e s c h e t s t e ontwikkeling van

l e n wij t r a c h t e n na t e gaan welke JLnvloeden h i e r b i j e

In de e e r s t e p l a a t s moet h i e r b i j

l i n g van de produktiewaarde i n de

Tabel 21 geeft h i e r v a n een b e e l d .

noemd worden de u i t

e r s c h i l l e n d e

Ie i n p u t r e l a t i e s w i l

-e i r o l h-ebb-en g -e s p -e -e l d ,

senlopende

ontwikke-ondertjL îlen van de landbouw.

Tabel 21

ONTWIKKELING VAN DE PRODUCTIEWAARDE (LOPENDE P R I J Z E N ) ÇN DE LANDBOUW

(EXCL. BOSBOUW EN V I S S B R I J ) TOT 1963

Irtdexcij f e r s , b a s i s 1j • ti-1952=100

1948-1952 11956-1960 hg< 1 1196211963

1 1 i , ! i _

Mln.gld.

1963

Akkerbouw

Veehouderij

Tuinbouw

Totale produktie (excl. subsidies)

Interne leveringen

Brutoproduktie van de land- en

tuinbouw

100

100

100

TÓÖ"

100

116

162

180

"I52

112

1

164.

8

100

162

X

5.

1Ê4

132 129

183 202

260 26jj

"Î79 l"9Ö"

123 127

1396

4982

1414

7792

-.945.

192 204

6847

Tot de v e r d u b b e l i n g van de produktiewaarde i n de

de g r o o t s t e b i j d r a g e geleverd door jde veehouderij5 de

p r o d u k t i e s t e e g r e l a t i e f wel s n e l l e t maar i s absoluut

g r o o t . De toeneming van h e t veevoedjsrverbruik ( t a b e l 1

l a n d - en tuinbouw werd

Waarde van de

tuinbouw-zien nog n i e t zo

) i s nauw verbonden

met deze uitbreiding van het aandeel van de veehouderij in de totale pro-duktiewaarde. Dit is dus een voorbeeld van gewijzigde inputverhoudingen ten gevolge van wijzigingen in de samenstelling van het produktiepakket. Voor een juist inzicht in de achtergronden van de inputwijzigingen is het verder gewenst de waardemutaties te splitsen in een hoeveelheids-en ehoeveelheids-en prijsbestanddeel. Wijziging van de hoeveelheid produkt zal c.p. leiden tot een evenredige wijziging van de hoeveelheid inputs. Voor de waarde van inputs en outputs behoeft een dergelijk eenvoudig verband evenwel niet te bestaan, omdat prijsinvloeden immers mede de oorzaak van waardeveranderingen kunnen zijn.

Voor de akkerbouw en de veehouderij beschikken v/ij over de volgende gegevens ten aanzien van de prijsontwikkelingen.

Tabel 22 ONTWIKKELING VAN DE PRIJZEN VAN LANDBOUWPRODUKTEN EN KOSTENFACTOREN

IN DE LANDBOUW TOT 1963/64 (indexcij fers 1948/49-1952/53=100) Gemiddeld 1948/49-1952/53 Gemiddeld 1956/57-1960/61 1961/62 1962/63 1963/64 Akkerbouwgewassen Veehouderijprodukten Landbouwprodukten Kostenfactoren 100 100 100 100 117 103 106 140 125 98 104 156 123 97 103 166 127 116 117 173

Vergelijking van de prijsindexcijfers uit tabel 22 met de waarde-indexcijfers volgens tabel 21 toont aan dat het volume van de akkerbouw-produktie schommelt om een vrijwel constant niveau. Geheel anders is de toestand in de veehouderij waarvan de waardotoeneming volledig is terug te voeren op het produktievolume.

De prijsstijging van de kostenfactoren is zeer fors geweest en over-treft aanzienlijk de prijsstijging van de landbouwprodukten. Onder deze kostenfactoren zijn begrepen loon en pacht? waarvan het prijsniveau zeer

sterk is opgelopen. Onder de overige kosten zijn met name de prijsstijgin-gen van werktuiprijsstijgin-gen van belang, de prijzen van voedermiddelen en kunstmest zijn sinds ca» 1950 nauwelijks gestegen,(zie tabel 23).

Deze veranderingen in de relatieve prijzen van de kostenfactoren zijn aanleiding geweest voor belangrijke hoeveelheidsveranderingen in de inputs. Zo is b„v. de hoeveelheid arbeid in de landbouw gedaald en is de

kapitaalgoederenvoorraad gestegen (mechanisatie). Naar hoeveelheid geme-ten heeft de input structuur dus belangrijke veranderingen ondergaan onder invloed van wijzigingen in de prijsverhoudingen.

Ook de toepassing van nieuwe technische vindingen zal in het alge-meen de samenstelling van de input beïnvloeden alsmede de relatie tussen output en input »