UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT ECONOMIE & BEDRIJFSKUNDE
Blockchain technologie, assistent
of vervanger van de accountant
of illusie van de investeerder?
Naam: Tobias Eilander
Studentnummer: 10728821
Datum: 19-06-2018
Bachelor Economie & Bedrijfskunde
Begeleider: drs. B. J. van Dam
Abstract
In dit artikel is onderzocht in hoeverre de Blockchain technologie het beroep van de
accountant zal veranderen. De Blockchain technologie is een nieuwe technologie die het
mogelijk maakt transacties uit te voeren zonder de aanwezigheid van een
tussenpersoon. Dit zou moeten zorgen voor lagere transactiekosten en tevens hebben de
transacties een hogere betrouwbaarheid. Dit kan zorgen voor een revolutie binnen de
huidige financiële wereld. Aan de hand van een literatuuronderzoek kan worden
geconcludeerd dat er nog een aantal problemen zijn binnen de Blockchain technologie
die verholpen moeten worden om deze technologie ook werkelijk binnen grote
bedrijven en overheden toe te kunnen passen. De accountant dient de technologie dan
ook nauwgezet te volgen en in de toekomst zal de accountant minder aandacht hoeven
schenken aan transacties in de jaarrekening die door middel van de Blockchain
technologie tot stand zijn gekomen door de hoge betrouwbaarheid. Tevens zal van de
accountant meer IT kennis verwacht worden met de komst van de Blockchain
Inhoudsopgave
1. Inleiding
4
2.1 De Blockchain technologie
5
2.2 Het beroep van de accountant
8
2.3 Het principaal agent probleem
9
3. Analyse van de blockchain technologie en het beroep van de accountant
11
4. Conclusie
17
1. Inleiding
“I would short Bitcoins if I could” zei Bill Gates mei 2018 (Chenge, 2018). De voormalig rijkste man op de wereld beschrijft de Bitcoins als “crazy speculative things” en ziet vooral de nadelen van de technologie die erachter zit. Warren Buffett vergeleek de Bitcoin recentelijk met rattengif (Monica, 2018). De CEO van Berkshire Hathaway is al jaren tegenstander van de Bitcoin. Hij vindt de cryptomunt, net als Bill Gates, vooral speculatief en vergelijkt de Bitcoin wel met goud, maar niet op een positieve manier. Hij beweert dat goud sinds het jaar nul nauwelijks in waarde is gestegen en verwacht dat men aan de Bitcoin ook nooit iets zal verdienen. Deze twee grote investeerders geloven niet in de Bitcoin, toch geloven veel investeerders nog steeds in de Bitcoin en de achterliggende Blockchain technologie. Het afgelopen jaar steeg de waarde van de Bitcoin van 2000 dollar naar bijna 20000 dollar halverwege december. Nu is de waarde echter weer gedaald tot rond de 10000 dollar en lijkt voorlopig redelijk stabiel. De vraag is of deze waarde verantwoord kan worden en of de Blockchain technologie echt gaat brengen wat de
investeerders verwachten. De technologie maakt het mogelijk transacties te doen zonder de aanwezigheid van een tussenpersoon (Nakamoto, 2018). Tegenwoordig is deze tussenpersoon in de meeste gevallen een bank, bij de Blockchain technologie is dit een achterliggend netwerk dat de transacties via de computers van de gebruikers van de technologie verifieert. Dit zorgt ervoor dat de transactiekosten veel lager zijn en volgens Nakamoto is de kans op fraude nihil. Dit zou een revolutie kunnen ontketenen binnen de huidige financiële wereld.
Swan (2017) beweert dat de Blockchain technologie veel verder zal gaan dan alleen het handelen in verschillende cryptocurrencies en het bemiddelen in andere transacties. Het moet mogelijk worden contracten af te sluiten zoals hypotheken en activa te verhandelen via de Blockchain. Indien deze technologie gaat brengen wat ervan verwacht wordt, wat zal dit dan betekenen voor het beroep van de accountant?
In dit onderzoek zal getracht worden een antwoord te geven op de vraag in hoeverre de Blockchain technologie het beroep van de accountant zal veranderen. Aan de hand van bestaande literatuur zal een oordeel worden geveild over de toekomst van het beroep van de accountant. Aangezien de Blockchain technologie een nieuwe technologie is en de gevolgen van de komst van deze technologie groot kunnen zijn, lijkt het mij interessant om te weten of de accountant zoals wij die tot op heden kennen over een aantal jaren nog bestaat. De bestaande literatuur beschrijft vooral hoe de technologie werkt en eventuele gevolgen, maar richt zich niet specifiek op de gevolgen voor de mens en op welke manier de technologie de mens kan
vervangen. Dit onderzoek moet de accountant helpen te begrijpen in hoeverre hij zich moet aanpassen aan de Blockchain technologie en in hoeverre hij zich moet voorbereiden op eventuele nieuwe werkzaamheden binnen zijn vakgebied. In de volgende paragraaf zal het
ontstaan van de Blockchain technologie worden behandeld en de mogelijkheden van deze technologie. In de derde paragraaf zal worden toegelicht wat de werkzaamheden van de accountant zijn en wat er van hem verwacht wordt. In de vierde paragraaf wordt beschreven hoe het beroep van de accountant door de Blockchain technologie zal veranderen. In de vijfde paragraaf zal een oordeel geveld worden over de toekomst van de accountant met inachtneming van de Blockchain technologie.
2.1 De Blockchain technologie
In 2008 publiceerde Satoshi Nakamoto, van wie de werkelijke naam tot op heden ontbreekt, het artikel: “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System.
Dit artikel was het begin van de Bitcoin en de achterliggende Blockchain technologie. In het artikel spreekt Nakamoto over een peer-to-peer network, waarbij er transacties tussen twee personen gedaan kunnen worden zonder tussenpersoon.
Nakatomo uit zijn kritiek op het huidige systeem door te stellen dat het voor tussenpersonen niet mogelijk is om te bemiddelen in geschillen, die de hoogte van de
transactiekosten opdrijven. Hij beweert dat in het huidige systeem een zekere mate van fraude wordt toegestaan. Deze toegestane fraude zou verholpen kunnen worden door gebruik te maken van chartaal geld, maar deze transacties zijn simpelweg onmogelijk in de huidige wereld.
Volgens Nakatomo is er een elektronisch betalingssysteem nodig dat niet gebaseerd is op vertrouwen, maar op cryptografisch bewijs. Op deze manier is er geen derde partij nodig voor een transactie tussen twee partijen.
Vervolgens biedt Nakatomo de volgende oplossing voor de problemen met het huidige systeem. Hij vergelijkt de elektronische munt met een keten van digitale handtekeningen. De eigenaar kan de munt aan iemand anders verkopen door digitaal de hash van vorige transacties te tekenen en de persoonlijke sleutel van de volgende eigenaar toe te voegen aan het digitale keten van de munt. De onderstaande afbeelding geeft weer hoe dit in zijn werk gaat.
Het probleem van bovengenoemd model is dat moeilijk is te achterhalen of de eigenaar de munt niet tweemaal heeft verkocht.
Om dit tegen te gaan, refereert Nakatomo aan het mint based model. Bij dit model is er sprake van een vertrouwde autoriteit, een zogenoemde mint, die iedere transactie checkt op het dubbel verkopen van een munt. Als de mint de transactie heeft gecontroleerd, geeft hij een nieuwe munt uit. Alleen munten uitgegeven door de mint zijn vertrouwd en op deze manier wordt het probleem van het dubbel verkopen verholpen. De mint is het best te vergelijken met een bank in ons huidige systeem.
Het systeem van Nakatomo keurt echter alleen de eerst gedane transactie goed, indien een munt twee maal verkocht is. Om te controleren welke transactie eerst was, is een derde partij nodig. Deze derde partij wordt in het systeem van hem vervangen door in zijn systeem transacties publiekelijk te maken. Indien de transacties goedgekeurd worden door de meerderheid, kan degene aan wie betaald wordt, bewijzen dat hij eigenaar is geworden van de munt.
Het netwerk werkt in een zestal stappen.
Als eerste worden de nieuwe transacties verzonden naar de nodes, de computers binnen het netwerk. Vervolgens worden de transacties samengevoegd in blocks, een verzameling van meerdere transacties. Daarna werken nodes eraan om een proof-of-work te genereren. Dit is een block die alle voorafgaande data en de nieuwe data verklaart. Als een van de nodes de of-work gevonden heeft, deelt hij dit met de andere nodes. De andere nodes accepteren de proof-of-work alleen als de onderliggende transacties legitiem zijn. Als laatste stap zullen de nodes de proof-of-work accepteren en werken aan een nieuw block dat nieuwe data en de data van het vorige block verklaart.
De reden dat mensen hun computers beschikbaar stellen, is dat men als compensatie voor het verifiëren van transacties en het daardoor creëren van een nieuw block, men een
bitcoin ontvangt, ingeval van deze cryptocurrency. Degene die zijn computer beschikbaar stelt en daarmee nieuwe blocks genereert, waarvoor hij als vergoeding de desbetreffende
cryptocurrency ontvangt, wordt een miner genoemd.
Het systeem wat hierboven uiteengezet is, wordt de blockchain technologie genoemd. Volgens Swan (2017) is deze blockchain technologie op te delen in drie verschillende categorieën: Blockchain 1.0, 2.0 en 3.0.
Bij Blockchain 1.0 wordt gesproken over de valuta. In de meeste gevallen wordt hier gesproken over de bitcoin. Inmiddels zijn er ook honderden altcoins, alternatieve digitale valuta.
Blockchain 2.0 is een uitwerking van Blockchain 1.0. Daar waar Blockchain 1.0 vooral voor de decentralisatie van geld en betalingen wordt gebruikt, is Blockchain 2.0 voor de decentralisatie van markten in het algemeen. De tweede technologie moet naast de overdracht van valuta, ook de overdracht van andere activa mogelijk maken. Het idee achter de Blockchain 2.0 is dat het mogelijk wordt om het gedecentraliseerde grootboek van de Blockchain 1.0 te gebruiken om een verscheidenheid aan contracten te registreren en over te dragen. Voorbeelden van deze
contracten zijn hypotheken, aandelen, uitgeven van privaat vermogen.
Volgens Swan (2017) worden ook publieke documenten in de toekomst door middel van de blockchain technologie opgeslagen. Evenals private documenten en de mogelijkheid om crowdfunding op te starten.
Op de manier beschreven door Nakamoto, moet het volgens Swan (2017) mogelijk worden om de eigenaren van activa op te slaan in de blockchain, waardoor men zekerheid heeft over wie de eigenaar is van een bepaald product. Deze manier wordt smart property genoemd Een voorbeeld hiervan is de Swancoin, waarbij 121 gelimiteerde kleine kunstwerken door de blockchain technologie zijn verhandeld.
Het leenstelsel zal ook veranderen, omdat mensen geld kunnen uitlenen aan een onbekende zonder dat vertrouwen hierbij een rol speelt. Als onderpand wordt een smart property aangeboden. Hierdoor zullen veel meer leningen plaatsvinden, die normaal gesproken niet hadden plaatsgevonden. Tevens gaan de transactiekosten naar beneden en het rentepercentage over de lening zal ook dalen.
Zoals hierboven besproken is, is het mogelijk om contracten vast te leggen met behulp van de Blockchain technologie. Deze contracten worden smart contracts genoemd. Deze contracten maken het mogelijk voorwaarden in het contract te verwerken.
Tegenwoordig dienen de twee partijen, die een verbintenis met elkaar sluiten, elkaar te
vertrouwen wetend dat de andere partij zich aan de verbintenis houdt. Bij smart contracts hoeft dit wederzijds vertrouwen er niet te zijn, omdat het contract wordt vastgelegd in een code in de Blockchain. De code wordt uitgevoerd zonder dat hierbij naar de specifieke situatie gekeken wordt. Dit wordt het vaakst vergeleken met een koffieautomaat. Als men er geld in stopt, dan
wordt de koffie vrijgegeven. Het is niet mogelijk om op een andere manier de koffie te vergaren. Een smart contract zal zich op een zelfde manier houden aan een code.
Als laatste spreekt Swan over een Blockchain 3.0, dit is nog een relatief nieuw begrip. Blockchain 3.0 denkt dat de Blockchain niet alleen problemen binnen financiële markten gaat verhelpen, maar ook daarbuiten kansen biedt om data op te slaan.
In deze paragraaf is getracht een beter beeld te schetsen over de Blockchain technologie, hoe deze technologie in werking treedt en wat de mogelijkheden zijn.
2.2 Het beroep van de accountant
In deze paragraaf zal dieper ingegaan worden op wat er onder een accountant wordt verstaan en wat er van hem verwacht wordt. Vervolgens zal het principaal agent probleem rond de accountant toegelicht worden.
Een accountant is volgens de wet- en regelgeving voor accountants een Registeraccountant of Accountant-Administratieconsulent.
Alle accountants staan ingeschreven in het accountantsregister. Degene die hierin ingeschreven zijn, zijn gerechtigd tot het voeren van de titel Registeraccountant, afgekort RA, of Accountants-Administratie consulent, afgekort AA. De accountant is onderworpen aan tuchtrechtspraak accountants, indien zij handelen in de strijd met de wet of in strijd met het belang van een goede uitoefening van het accountantsberoep. De NBA is een Nederlandse organisatie die zich inzet voor een goede beroepsuitoefening van de bovengenoemde accountants (NBA, 2018).
De accountant geeft een verklaring af over de jaarrekening van een bedrijf. Deze verklaring moet investeerders informatie geven over hoe het met het bedrijf gaat (Liao & Radhakrishan, 2015). In deze verklaring geeft de accountant een onafhankelijk oordeel, hierbij bepaalt hij of de
jaarrekening de financiële situatie van het bedrijf goed weergeeft. Het uiteindelijke doel is dat de accountant met hoge mate van zekerheid kan zeggen dat de jaarrekening geen materiële
afwijkingen bevat. Indien dit wel het geval is, zal de accountant een afkeurende verklaring of een verklaring met beperking geven (NBA, 2018).
Voor de controle van de jaarrekening worden twee verschillende standaarden geopteerd, namelijk IFRS en US GAAP.
IFRS staat voor International Financial Reporting Standards, deze standaarden worden door een bedrijf gehanteerd bij het opstellen van hun jaarverslag en de accountant zal hierna kijken of dit op een deugdelijke wijze gebeurd is. De organisatie die deze standaarden opstelt, streeft naar een hoge kwaliteit van financiele verslaggeving. De standaarden brengen volgens hen
transparantie, vergroten het vertrouwen voor investeerders en dragen bij aan economische efficiëntie. Door het creëren van een duidelijke standaard, ontstaat de mogelijkheid de prestaties van bedrijven te vergelijken en dit zorgt voor een transparantie voor de gebruiker van het jaarverslag.
De General Accepted Accounting Principles wijkt op enkele punten binnen de jaarverslaggeving af van IFRS. Het voornaamste verschil dat benoemd wordt, is dat US GAAP meer gebaseerd is op regels dan zijn concurrent, die meer gebaseerd is op beginselen. Het uiteindelijke doel is om deze verschillen te verkleinen en te streven naar een standaard die voor alle bedrijven geldt (Breahnă-Pravăţ & Diaconu, 2013).
Toch blijken deze standaarden niet altijd nageleefd te worden. In de volgende subparagraaf wordt daarom het principaal agent probleem besproken.
2.3 Het principaal agent probleem
De accountant staat de laatste jaren echter onder druk op basis van het niet juist uitvoeren van zijn werkzaamheden. Grote bedrijven zoals Enron gingen failliet. De accountant wordt
verantwoordelijk gehouden voor het niet signaleren van een potentieel faillissement van deze bedrijven. Zij hadden in de jaarrekening de kans op een faillissement moeten signaleren en dit aan investeerders moeten melden (Gavious, 2007). Volgens Gavious is de kans op een
faillissement al vier jaar voor het werkelijke faillissement zichtbaar bij de accountant. Het probleem dat dit veroorzaakt, is niet het gebrek aan kennis bij de accountants, maar het principaal agent probleem.
Jensen en Meckling (1976) beschrijven het probleem als een contract tussen een principaal en een agent, waarbij de principaal autoriteit heeft over de agent en de agent beslissingen moet maken ten behoeve van de principaal. Echter indien zowel de principaal als de agent streven naar maximaal nut, dan zal de agent niet altijd de beste mogelijkheid voor de principaal kiezen. De kosten die gemaakt worden om de agent toch te laten handelen in het belang van de
principaal, worden agency costs genoemd (Varela, 2017).
Het principaal agent probleem begint bij de belangenconflicten tussen de managers en de aandeelhouders volgens Quick et al. (2013). In dit geval is de manager, de agent, die voor de aandeelhouders, de principaal, werkt. In principe is de manager aangenomen om de belangen van de aandeelhouders te behartigen. Toch komt het voor dat een manager een bonus kan ontvangen indien hij aan bepaalde voorwaarden heeft voldaan. Het probleem hierbij is dat de manager zijn persoonlijke belang boven het belang van het bedrijf kan stellen. Mogelijk zorgt hij
ervoor dat hij zijn bonus ontvangt, ook al betekent dit dat de waarde voor de aandeelhouders minder wordt. De bonus is waarschijnlijk afhankelijk van doelstellingen die voor hem gesteld worden. Deze doelstellingen worden getoetst aan de hand van informatie in het jaarverslag en dat is waar het beroep van de accountant bij komt kijken. De accountant zal de jaarrekening van het bedrijf moeten controleren. In dit geval heeft de accountant, de agent, een ander doel dan de manager van het bedrijf, de principaal. De accountant heeft als doel de kwaliteit van het
jaarverslag te toetsen en aan de hand daarvan zijn oordeel te geven. Hij zal de manager eventueel terecht wijzen op mogelijke fouten in de jaarrekening, omdat zijn doel is de
gebruikers van de jaarrekening van zo betrouwbaar mogelijke informatie te geven. De manager zal echter proberen informatie zo aan te passen, dat hij zijn doelstelling haalt en de daaraan verbonden bonus ontvangt. De accountant zal dit tijdens zijn werkzaamheden waarschijnlijk terugzien en weten dat dit niet representatief is voor de werkelijke prestaties van het bedrijf. Toch is er een kans dat de accountant het jaarverslag zal goedkeuren.
Aangezien de accountant door het bedrijf wordt betaald, is hij sneller geneigd niet onafhankelijk te zijn. Hij zal eerder akkoord gaan met de jaarrekening van het bedrijf ook al is deze niet geheel betrouwbaar voor gebruikers van deze jaarrekening. Hiermee voorkomt de accountant dat het bedrijf volgend jaar voor een ander accountantskantoor kiest die wel bereid is mee te gaan met de jaarrekening van het bedrijf. De accountant wordt door zijn eigen manager beoordeeld op de hoeveelheid omzet die hij binnen brengt. Door onafhankelijk te zijn, is het mogelijk dat hij minder geld binnen haalt, omdat hij een belangrijke klant verliest en zet daarmee zijn eigen baan op het spel.
Een van de oplossingen die aangedragen wordt voor het principaal agent probleem, is de verplichte audit firm rotatie. Hierbij is het verplicht dat het bedrijf om een vastgesteld aantal jaar wisselt van accountant. Dit zou moeten voorkomen dat de accountant een persoonlijke band met het bedrijf ontwikkelt en op deze manier zal de onafhankelijkheid gewaarborgd blijven (Bleibtreu, & Stefani, 2018).
In deze paragraaf is het beroep van de accountant behandeld. Hierbij is dieper ingegaan op de regels voor de accountant in Nederland. Ook is het principaal agent probleem behandeld, die de onafhankelijkheid van de accountant schaadt.
3. Analyse van de blockchain technologie en het beroep van de
accountant
In deze paragraaf worden de voor- en nadelen van de Blockchain technologie beschreven. Hierbij wordt gekeken naar de huidige complicaties en toekomstige tekortkomingen, maar ook de voordelen die ervoor kunnen zorgen dat de Blockchain technologie in de toekomst wellicht voor een revolutie kan zorgen. Tevens wordt beschreven wat voor invloed de Blockchain technologie zal hebben op het beroep van de accountant.
In hoeverre moet de accountant rekening houden met de Blockchain technologie en wat er gaat veranderen binnen de accountancy door de komst van de technologie.
Op dit moment wordt de Blockchain technologie voornamelijk gebruikt voor het verhandelen van cryptomunten en nog niet voor de andere mogelijkheden die in de vorige paragraaf genoemd werden. Daarom zal eerst worden gekeken naar de mogelijke veranderingen voor de accountant indien alleen dit aspect van de Blockchain technologie in de toekomst zijn intrede doet.
Nofer et al. (2017) bespreken vooral de financiële crisis en het falen van financiële instellingen. Bear Stearns wordt hierbij aangehaald, zij boden al hun aandelen aan aan JP Morgan Chase. Echter ging het hierbij om meer aandelen dan zij in hun boeken hadden staan. Het achterhalen van de eigenaar van een aandeel bij een keten van transacties is een probleem dat in de huidige wereld verholpen moet door de aanwezigheid van een tussenpersoon, maar in bovengenoemd geval kon de tussenpersoon er niet voor zorgen dat het juiste aantal aandelen bekend was. Het wegvallen van de tussenpersoon bij de Blockchain technologie zal dus uitkomst kunnen bieden. Ook kan via de Blockchain technologie eenvoudiger achterhaald worden wie de eigenaar is, wat ervoor zorgt dat de kosten bij verificatie van een eigenaar lager liggen. Als deze technologie door bedrijven wordt geadopteerd, zorgt dit ervoor dat transacties betrouwbaarder zijn en de accountant meer zekerheid heeft over de transacties die hij
tegenkomt bij het controleren van de jaarrekening. De reden voor deze hogere betrouwbaarheid en zekerheid komt volgens hen vooral door het wegvallen van de tussenkomst van de mens die bij een bank uiteindelijk verantwoordelijk is voor de betrouwbaarheid van de transacties (Nofer et al., 2017). Iansiti en Lakhani (2017) zien wel degelijk de potentie die ook door Nofer et al. (2017) wordt besproken. Echter zijn zij bezorgd en spreken zij over een “hype”. Zij beweren dat de revolutie van de Blockchain technologie veel verder voor ons ligt dan wordt gedacht. Er zijn nog veel barrières op technologisch, organisatorisch en maatschappelijk gebied die door de aanhangers over het hoofd gezien worden, waardoor Iansiti en Lakhani spreken over de zogenaamde “hype”. Het moment dat het bedrijfsleven en overheden gebruik gaan maken van
door Blockchain technologie verkregen informatie is pas over tientallen jaren volgens hen. Het voorbeeld dat hierbij gegeven wordt, is dat van TCP/IP. TCP/IP vond zijn oorsprong in 1972, echter pas midden jaren 90 heeft het wereldwijde web, waar wij allen gebruik van maken, zijn intrede gemaakt in de maatschappij. Uiteindelijk duurde het 30 jaar, voordat de gehele economie gebruik maakte van het ontwikkelde TCP/IP. Tegenwoordig heeft de helft van de meest
waardevolle bedrijven een bedrijfsmodel dat gebaseerd is op het internet. Iansiti en Lakhani zien een sterke gelijkenis tussen TCP/IP en de Blockchain technologie. Zij vergelijken de bitcoin met de voorloper van de email en verwachten dat de Blockchain technologie een zelfde aantal stappen zal moeten volgen alvorens de technologie tot zijn volledige recht komt.
Hoewel de vergelijking logisch is, lijkt mij dat de Blockchain een snellere groei zal doormaken, omdat de technologie al bekend is bij een zeer groot publiek en grote bedrijven waaronder de big four massaal onderzoek doen naar de techniek (Underwood, 2016). Tevens geven Conti et al. (2018) aan in hun artikel dat de waarde van de Bitcoin in totaal zo’n 170 miljard dollar waard is en er in december 2017 al zo’n 350,000 transacties per dag
plaatsvonden. Een waarde die TCP/IP waarschijnlijk nog niet bezat zo’n 10 jaar na de
ontdekking hiervan en het gebruik van TCP/IP zal ook vele malen lager hebben gelegen. Ook de wereldwijde bekendheid van de Blockchain technologie en de snelheid van communicatie die mede door de komst van het internet tot stand is gekomen, zullen er aan bijdragen dat de Blockchain technologie een snellere groei zal doormaken. Toch zullen er enkele obstakels zijn die voorkomen moeten worden, als de Blockchain technologie door het bedrijfsleven en door overheden geaccepteerd wil worden bij het vastleggen van data.
Een van de dingen die volgens Boillet (2017) beter zal moeten, is dat de
betrouwbaarheid van het systeem vergroot moet worden. Elke gebruiker van de technologie bezit een unieke digitale handtekening. Deze handtekening maakt het mogelijk transacties te doen zonder tussenpersoon. De zwakte van deze digitale handtekening is de mogelijkheid dat deze verloren raakt of gestolen wordt. Conti et al. (2018) beschrijven hoe het mogelijk is om de bitcoins kwijt te raken, doordat de computer gestolen wordt van de desbetreffende persoon. Ook is het mogelijk dat na een computercrash de bitcoins verloren gaan. In augustus 2016 werden er door een hack 120000 bitcoins gestolen bij BitFinex, een populaire site waar
cryptocurrencies verhandeld kunnen worden. Yli-Huumo et al. (2016) vermeldt dat er in 2013 in een jaar tijd 13000 gevallen zijn gemeld, waarbij bitcoins gestolen zijn door oplichting. Daarom moeten de digitale handtekeningen volgens Boillet (2017) geverifieerd worden door de accountant, op deze manier is bekend wie eigenaar is van de cryptomunten en zal het gehele netwerk betrouwbaarder worden. Daarnaast vinden Gatteschi et al. (2018) dat er een
die wil gaan handelen in cryptocurrencies, controleert, alvorens het voor hem mogelijk wordt te handelen in de munteenheid.
Indien de transacties betrouwbaarder worden door bovenstaand probleem te verhelpen, zal het controleren van jaarrekeningen veranderen voor accountants. De focus bij het controleren zal verschuiven naar de niet-geautomatiseerde elementen van de audit, aangezien de transacties uitgevoerd via de Blockchain technologie betrouwbaar zijn (Boillet, 2017).
Een ander probleem dat door hem wordt toegelicht, is het probleem dat regelgevers, in de meeste gevallen overheden, nog steeds sceptisch tegenover de Blockchain technologie staan. Op dit moment kan de ECB in Europa de geldhoeveelheid laten fluctueren om zo de inflatie op een niveau te houden van rond de twee procent. Indien er een volledige overgang zou plaatsvinden naar de Blockchain technologie, dan zal er wederom een tussenpersoon moeten komen die de inflatie reguleert om deflatie ten alle tijden te voorkomen. De Japanse regering heeft geëist dat iedere cryptocurrency onder supervisie moet staan van de Japanese Financial Services Agency en jaarlijkse audits moet ondergaan, indien de valuta in Japan wil mogen opereren (Boillet, 2017). Indien andere landen dit voorbeeld volgen, betekent dat de technologie zich in sommige landen zal moeten aanpassen om in dat land te mogen opereren. Voor de accountant kan dit betekenen dat zij in de toekomst jaarrekeningen van cryptovaluta moeten gaan controleren. Nofer et al. (2017) spraken over lagere transactiekosten dan de transactiekosten bij huidige transacties, omdat er geen tussenpersoon aanwezig is. Gatteschi et al. (2018) plaatsen hier een kanttekening bij. Zij stellen dat een Bitcoin transactie rond de 6 dollar kost. Deze berekening is gemaakt op basis van de hoeveelheid stroom die verbruikt wordt door nodes om zo’n transactie te voltooien. Ook geven zij aan dat er een steeds grotere opslag van data nodig is, omdat het keten steeds langer wordt. Tevens geven zij aan dat het toevoegen van informatie aan het netwerk van de Blockchain traag is en tussen de 10 en 60 minuten duurt. Yli-Huumo et al. (2016) verwachten dat de energie die nodig is, drastisch omlaag moet in de toekomst, indien de technologie belangrijker wordt voor de maatschappij. Toch zien Gatteschi et al. (2018) de technologie als een systeem dat innovatie kan brengen in verschillende sectoren, indien zorgvuldig wordt geëvalueerd wat de technologie kan bieden binnen een bepaalde sector. Uit bovenstaande bronnen komt naar boven dat de Blockchain technologie serieus genomen moet worden en de technologie een toekomst heeft in de huidige economie. Er zijn echter een aantal problemen die volgens hen aandacht nodig hebben, voordat de technologie wereldwijd zal worden toegepast. Indien deze problemen verholpen zouden worden, heeft dit een aantal gevolgen voor het beroep van de accountant volgens de volgende auteurs.
Hoelscher (2018) beschrijft drie potentiële veranderingen voor de accountant. Ten eerste verwacht hij dat de accountant minder op papieren documentatie hoeft te vertrouwen. Accountants zullen eenvoudig informatie kunnen verkrijgen die al geverifieerd is door het
netwerk van de Blockchain technologie. Ten tweede zullen volgens hem de risico’s van cybersecurity verkleind worden. Door het gebruik van de Blockchain is data beschikbaar voor iedereen op het netwerk en zullen de controlemaatregelen op de toegang tot het netwerk belangrijker worden. Doordat het grootboek beschikbaar is voor iedereen, zal de kans op computeraanvallen verkleinen en zullen aanvallen eerder gedetecteerd worden. Ten derde verwacht Hoelscher (2018) dat accountants meer samen zullen gaan werken met IT professionals om inzicht te krijgen in nieuwe processen. Ook zal er een toenemende vraag komen naar accountants met IT kennis.
Catalini en Gans (2016) beweren dat er in de toekomst geen audit meer hoeft plaats te vinden, omdat de verificatie van een transactie door de Blockchain kan worden gedaan. Door de kosteloze verificatie via de Blockchain zal de audit op den duur verdwijnen. Persoonlijk
verwacht ik niet dat men genoeg vertrouwen in de Blockchain technologie zal krijgen om verificatie door deze technologie blindelings te vertrouwen. Op den duur verwacht ik dat de accountant altijd nog een derde partij is die de uitkomsten van de Blockchain verifieert. Dit komt vooral door de verschillende veiligheidsproblemen die door Yli-Huumo et al. (2016) genoemd worden, waarvan de meeste nooit volledig voorkomen kunnen worden. Het grootste gevaar wordt veroorzaakt door de distributed denial-of-service (DDoS) aanvallen. Hierbij worden meerdere computers aangevallen om het netwerk binnen te dringen. Er zijn al vele gevallen bekend waar er Bitcoins verloren zijn gegaan door zo’n aanval, ook al bezat het slachtoffer software die zou moeten beschermen tegen een DDoS aanval. Deze aanvallen zijn nog op relatief kleine schaal, Yli-Huumo et al. (2016) zijn vooral bezorgd over de zogeheten 51% attack. Zoals besproken in het theoretisch kader wordt een transactie enkel goedgekeurd als de meerderheid van de nodes de transactie goedkeurt. Mochten door een DDoS aanval meer dan de helft van de nodes gehackt worden (een 51% attack), dan kan dit grote gevolgen hebben voor de data in het Blockchain netwerk. Yli-Huumo et al. (2016) beweren echter wel dat het steeds moeilijker wordt voor hackers om het netwerk binnen te dringen via een DDoS aanval, waarmee indirect gezegd wordt dat het Blockchain netwerk steeds veiliger wordt. Dat deze aanvallen niet te voorkomen blijven, blijkt wel uit het incident dat 24 mei 2018 plaatsvond, waarbij de ABN Amro en de Rabobank enkele uren werden getroffen door een DDoS aanval (NOS, 2018). Een verificatie van de accountant lijkt mij daarom altijd noodzakelijk.
Als de verwachtingen en complicaties rondom de Blockchain wel worden verholpen in de toekomst verwacht ik dat er de komende jaren nog weinig zal gebeuren rondom het beroep van de accountant. Underwood (2016) vermeldt dat bedrijven als Deloitte en Nasdaq de eerste onderzoeken doen naar de Blockchain technologie en de samenwerking zijn aangegaan met softwarebedrijven die gespecialiseerd zijn op het gebied van Blockchain technologie. Ook al zal de ontwikkeling sneller gaan dan bij TCP/IP, zijn er nog steeds belangrijke problemen rond de
veiligheid die de technologie tegenhouden om door grotere bedrijven en eventueel overheden geadopteerd te worden. Aangezien het netwerk voor iedereen beschikbaar is, zorgt dit voor een enorme openheid rondom de transacties die het netwerk betrouwbaarder maakt. Toch is het risico dat hiermee gepaard gaat groot. Er is geen informatie over de persoon die de transactie doet. Daarom zal er een verificatieproces moeten komen om meer zekerheid te krijgen over de persoon achter de transactie. Voor de accountant is dit zeker een noodzaak, aangezien hij tot die tijd niet kan vertrouwen op de transacties van de blockchain, omdat er te weinig informatie beschikbaar is over de partijen. Boillet (2017) gaf aan dat de verificatie van de digitale handtekeningen wellicht door de accountant zou moeten gebeuren. Het lijkt mij dat de
verantwoordelijkheid voor verificatie van de handtekening ligt bij de partij wiens jaarrekening gecontroleerd moet worden.
Het andere probleem rond de Blockchain technologie dat eerder besproken werd, is het gebrek aan regelgeving. Door het ontbreken van een overkoepelend orgaan die de technologie
reguleert, zal het implementeren van richtlijnen rondom de Blockchain technologie niet eenvoudig zijn. Ik verwacht dat er naarmate het gebruik van de technologie toeneemt,
verschillende landen eisen stellen aan de Blockchain. Er zullen eisen komen van de regering die vergelijkbaar zijn met die van Japan. Dit kan voor de accountants betekenen dat zij net zoals in Japan audits moeten verrichten van cryptocurrencies.
Indien de voordelen van de technologie de komende jaren voor een verschuiving zullen zorgen van de huidige wijze van het verrichten van transacties naar de manier waarop de Blockchain technologie transacties verwerkt in het netwerk, zal er binnen het beroep van de accountant ook een verschuiving plaatsvinden. De betrouwbaarheid van Blockchain transacties zal groot zijn, waardoor de accountant zich meer zal focussen op niet geautomatiseerde transacties in een jaarverslag. Ook verwacht ik in overeenstemming met Hoelscher (2018) dat er meer IT kennis van de accountant verwacht wordt.
Voor de accountant betekent dit uiteindelijk dat hij de technologie nauwgezet zal moeten volgen, aangezien niet met zekerheid kan worden gezegd hoe snel de revolutie van de Blockchain zal plaatsvinden. De auteurs van de verzamelde literatuur zijn er namelijk zeker van dat de Blockchain technologie voor een revolutie zal gaan zorgen.
In deze paragraaf is tot nu toe vooral aandacht besteed aan Blockchain 1.0, die de technologie gebruikt voor de cryptovaluta. Dit is niet de enige manier waarop Blockchain zou moeten zorgen voor een revolutie. Blockchain 2.0 maakt het mogelijk niet alleen transacties op te slaan in het netwerk van de Blockchain. Het beste voorbeeld hiervan zijn de smart contracts. Deze
contracten maken het mogelijk een overeenkomst aan te gaan met een derde partij zonder dat hier een tussenpersoon aan te pas komt. De reden dat dit kan, is dat er een code is vastgelegd in
de Blockchain die alleen wordt uigevoerd als beide partijen zich aan de afspraak houden (Alharby & van Moorsel, 2017).
Op dit moment is er nog weinig literatuur beschikbaar over deze smart contracts, omdat deze contracten nog niet in de praktijk worden uitgevoerd. Ik verwacht dat deze contracten het beroep van de accountant niet zullen veranderen, maar dat de accountant er wel veel mee te maken zal krijgen als de bedrijven waarvan de accountant de jaarrekeningen controleert, smart contracten zijn aangegaan. Op het gebied van smart contracts is er echter wel een platform dat snel aan populariteit wint. Ethereum is een platform dat het mogelijk maakt smart contracts uit te voeren. Mavridou en Laszka beweren dat van alle smart contracts uitgevoerd door de
Ethereum Blockchain maar liefst 43% van deze contracten veiligheidsproblemen heeft. Toch wordt de cryptomunt die deze technologie ondersteunt, de Ether, nog altijd gezien als goede investering. De accountant zal wel kennis moeten hebben over de technologie achter de smart contracten om te kunnen begrijpen hoe deze in werking treden. Echter zal de verandering van beroep een grotere rol spelen bij bijvoorbeeld verzekeraars en kredietverstrekkers.
In deze paragraaf zijn de voor- en nadelen van de Blockchain technologie toegelicht en een verwachting uitgesproken wat voor gevolgen dit voor de Blockchain technologie zal hebben. Vervolgens is besproken wat voor invloed dit zal hebben op het beroep van de accountant in de toekomst en in hoeverre de accountant zelf rekening moet houden met de komst van deze technologie.
4. Conclusie
Op basis van de verzamelde literatuur kan met zekerheid worden vastgesteld, dat de Blockchain technologie een belangrijke innovatie is op het gebied van transacties. De toekomst zal
uitwijzen of investeerders zoals Bill Gates en Warren Buffett gelijk hadden toen zij geen toekomst zagen in de Bitcoin en de achterliggende Blockchain technologie.
De technologie die Nakamoto in zijn white paper beschreef, leek een goed alternatief te zijn met veel minder risico’s dan banken in de huidige maatschappij. Echter blijkt naarmate de
technologie aan populariteit wint, dat er ook de nadelen zitten aan de Blockchain technologie. Er zal ook meer regelgeving moeten komen rond de Blockchain technologie, zodat ook
overheden de technologie zullen accepteren en eventueel zelf zullen toepassen. Het eerste land dat een regelgeving heeft opgesteld, is Japan. In de loop der tijd zullen meerdere landen dit voorbeeld volgen als het gebruik van de technologie zich blijft ontwikkelen en aan populariteit blijft winnen. Ook de enorme hoeveelheid energie die het kost om een transactie te laten
plaatsvinden, zal moeten dalen. Tevens is er nog steeds kans dat de Bitcoins in het bezit van een persoon gestolen kunnen worden, daarom zal de beveiliging verbeterd moeten worden en de kans op DDoS aanvallen verkleind moeten worden.
Echter duurde het tientallen jaren, voordat het internet door iedereen werd geaccepteerd en voldeed aan alle regelgeving. Ondanks de gelijkenissen verwacht ik een snellere groei voor de Blockchain technologie, mede door de komst van het internet en de wereldwijde aandacht die het nu al heeft.
Dit betekent dat de accountant de technologie goed in de gaten zal moeten houden. Een overstap van de huidige manier waarop transacties gedaan worden naar de manier waarop de Blockchain technologie transacties zonder tussenpersoon uitvoert, zal niet van de een op de andere dag veranderen. De kosten voor een overstap zullen hoog zijn bij bedrijven en bedrijven zullen de technologie alleen overnemen als zij deze technologie kunnen vertrouwen. Indien deze overstap heeft plaatsgevonden zal dit voor de accountant betekenen dat hij bij het controleren van de jaarrekening minder aandacht hoeft te vestigen op de transacties gedaan door middel van de Blockchain technologie en zich meer zal kunnen focussen op de niet geautomatiseerde processen. Wel wordt van de accountant meer IT kennis vereist, omdat er meer inzicht in de processen rond deze technologie verwacht wordt van hem.
Tevens kan van een accountant gevraagd worden dat hij de jaarrekening van een cryptomunt controleert, omdat meer overheden een verplichte audit zullen eisen in overeenstemming met Japan. De smart contracts zullen voor weinig verandering binnen het beroep van de accountant zorgen. Deze contracten zal de accountant waarschijnlijk in de toekomst tegenkomen in de
jaarrekening, dus kennis over hoe deze contracten in werking treden zal wel van hem worden verwacht.
5. Bibliografie
Alharby, M., & van Moorsel, A. (2017). Blockchain-based Smart Contracts: A Systematic Mapping Study. arXiv preprint arXiv:1710.06372.
Boillet, J. (2017). Are auditors ready for blockchain?
Bleibtreu, C., & Stefani, U. (2017). The Effects of Mandatory Audit Firm Rotation on Client Importance and Audit Industry Concentration. The Accounting Review, 93(1), 1-27.
Breahnă-Pravăţ, I. C., & Diaconu, D. (2013).NEWS AND INSIGHTS ON THE CONVERGENCE OF IFRS-US GAAP.
Catalini, C., & Gans, J. S. (2016). Some simple economics of the blockchain (No. w22952). National Bureau of Economic Research.
Cheng, E. (2018, 7 mei). Bill Gates: I would short bitcoin if I could. Verkregen via https://www.cnbc.com/2018/05/07/bill-gates-i-would-short-bitcoin-if-i-could.html
Conti, M., Kumar, S., Lal, C., & Ruj, S. (2018). A survey on security and privacy issues of bitcoin. IEEE Communications Surveys & Tutorials.
Gatteschi, V., Lamberti, F., Demartini, C., Pranteda, C., & Santamaría, V. (2018). To Blockchain or Not to Blockchain: That Is the Question. IT Professional, 20(2), 62-74.
Gavious, I. (2007). Alternative perspectives to deal with auditors’ agency problem. Critical perspectives on Accounting, 18(4), 451-467.
Hoelscher, J. (2018). TAKING THE LEAD ON BLOCKCHAIN: As the technology behind Bitcoin finds new uses, internal auditors must assess how the risks may impact the organization. Internal Auditor, 75(1), 19-21.
Iansiti, M., & Lakhani, K. R. (2017). The truth about blockchain. Harvard Business Review, 95(1), 118-127.
Jensen, M. C., & Meckling, W. H. (1976). Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of financial economics, 3(4), 305-360.
Liao, P. C., & Radhakrishnan, S. (2015). The effects of the auditor's insurance role on reporting conservatism and audit quality. The Accounting Review, 91(2), 587-602.
Mavridou, A., & Laszka, A. (2018, April). Tool demonstration: FSolidM for designing secure Ethereum smart contracts. In International Conference on Principles of Security and Trust (pp. 270-277). Springer, Cham.
Monica, P. (2018, 8 mei). Warren Buffett says bitcoin is 'rat poison'. Verkregen via: http://money.cnn.com/2018/05/07/investing/warren-buffett-bitcoin/index.html Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A peer-to-peer electronic cash system.
NBA, (2018). HRA 2018. Verkregen via: https://www.nba.nl/wet-en-regelgeving/gedrags-en-beroepsregels/actueel/hra-nv-cos/
Nofer, M., Gomber, P., Hinz, O., & Schiereck, D. (2017). Blockchain. Business & Information Systems Engineering, 59(3), 183-187.
NOS, (2018, 24 mei). Banken weer paar uur getroffen door DDoS-aanvallen. Verkregen via: https://nos.nl/artikel/2233318-banken-weer-paar-uur-getroffen-door-ddos-aanvallen.html Quick, R., Sattler, M., & Wiemann, D. (2013). Agency conflicts and the demand for non-audit services. Managerial Auditing Journal, 28(4), 323-344.
Underwood, S. (2016). Blockchain beyond bitcoin. Communications of the ACM, 59(11), 15-17. Varela, O. (2017). ``Agency costs” when agents perform better than owners. Finance Research Letters, 23, 103-113.
Yli-Huumo, J., Ko, D., Choi, S., Park, S., & Smolander, K. (2016). Where is current research on blockchain technology?—a systematic review. PloS one, 11(10), e0163477.
