van die
ALGEMENE KENNIS VRAESTEL dael van dio
Std.VI-Bou:rsoksamen - I935.
dour
F.C.van YVYK. E .. A.
h Verhandel.ing tor gedoel to·lilro vervulling van dio vor-eis tos vir dio GR~ van M ... 4.GISTER EDUCATIONIS.
IffiUG Ei.~SDORP,
Di t is my h groot eer om hierdie werkie aan die Tre,hs-vnnlsa Onderwyeersveren1ging te bied ne blyk van waard~ ring vir die vertroue·in my gestel deur my aan te beveel
as ey verteenwoordiger op die Departementele komitee wat die Natuurkennis leerplan opgeetel het vir Stds. V en VI en ook '"-S sy verte·enwoordiger ·vir die laaste see jaar op die Std. VI-Eksnmenkomi tee van die Transvaal as· Onderwysde-partement. Uit die werk op bogonoemde komitees het so h
stGrk bGlangstelling gegroei dnt hiGrdie VGrh?.ndGlL1g , vir my 'n plesier en g'n taak is nie.
My hnrtelil>::e d:=tnk ·\'Til ek betuig e.,an Prof'.Dr.J .C.Coet-zee, wnt deur sy stGlselme.tige metodGe my nic net in my vrGrk !:';S onder~·ryser. geinspireer het nie maar my ook deur
_sy t?.ktvolle leiding en vriendelike wenke die nodige ag-tere;rond verskaf het om my kwalifike..Eiies ·deur hierdie studie te verbete,r.
Verder 1;ril ek my d::-.nk betuig ::'an Mnr.A. S'j;,ephen, oudin-s;:>ekt cur vo..n onderwyG, wat my ls.e. t besef het dat h wen£ soos hierdie sy nut kan h~ om de..nrtoe by te dra om die pogings \.'at R"'.nge,:;end ward in verb~'.nd mst die seleksie vqn beurslserlinge meer ~etensko..plik te maak.
Ten slotte is dit my h eer om die Tr::.nsvaalse Onder -wysdepartement, al die Inspekteurs van Onderwys en die B1bl1otsk2.cr1sse van die Tr2.nsvaa1se Ondar.,-::rysdepartGment
t.e dank
en van die Unie Onderwys.Oepartement""vir die stukke en die boel':e wat hul tot my besl<::ikking gestel hat.
F.C.van Wyk~ Kruger sdot'lJ,
HOOFSTUK I.
Historiesa oorsig van die Beursstelsel in Transvaal~
B ehoo:rte aan beurs e.
Zu:lid Afrikaanse Repubi.iek.
C.N.O. Skole.
Unie van Suid-Afrika. 'lroekenning van beurse.
Verpligte skoolbesaek tot St.d.VIII .. Sentralisasie~
Sko•olplase.
Die Std.V'I-Beurseksamen.
Vraostelle- Engels en Afrikaans. Rekono. Aardrykskunde en Geskiedenis. Natuurkermis~ OpSOIIIIIl>ing. oooo000000•0 HOOFSTUK II.
Algemone Kannis 'Vrae·stel - I$?35.
Doe1 van hiordie verhande1ing.
Materiaal viB h1erdie verhandeling~
Algemene Kenrlis \fraestel.
Doel..
Tipo van Eksamen.
Tognielr - a. Veld. b.OpstelJLors. c.B0antwoording. Bl. . I I n II It
-II II II u· ~ It II 11 II 11 II"
II n"
-II II II II I I I 2 3 3 7 8 9 !O I4 15 I5 I9 23 25 25 26 26 26 28 29 30Hoofstuk II,
d.Ins~ruksies aan Kandldate,
a·. Toet.svoi'm!e. f~Tydsalament.
g,Nasien an Merk~
h,Interpretasie van Resu1tate,
Gel.d1ghe1d,
a.Verspreiding van Vrae.
Bl, n II . II
.
"
. II •. II 30 3! 39 39 4040
4I
b.Doel:tref'f'endheid van· die Vraes'l!tel.48
Betraubaarhe:!i.d.a.11Charaeter of' Sampl.ing"~
b.Objekt1w1te1t,
c,Worge~ykbaarhoid.
d.Interpretasie van Reeul.tate. oooaOOOaooo
HOOFSTUK III.
Govolg'l!trekkinss.
Opstel van die Toets,
Twee vraestelle i,p.v. een.
Do,eltrettendheid van moei11ke wrae~
Interpr·etasie van die reeul.tate~
Gelyke kanse vir Dogters as Vir Seuns~
Objektilwiteit.
Envl.oed 9P die onderwye.
Voordel.e van die toets,
~ware van die toets. Die BelUrselcsamen. Noodsaak11khe1d ? Wens11lthe:td ? Beslu.1t~ Hibliografie. Aanhangsel ~ II 11 II II
.
II II . II n· ~ II 11 . fl II ' II If ll II -tf tl If ~ II II ' 55 56 57 6270
74
14
7575
7676
78 80 82 83 84 85 86 87 9I 93Figuur No,.r. Beursstel.sel in Transvaal. Tabel No. I. Verspreiding van ltandidate van
wile antwoordeboeke ont:n.eed is. Tabel No. 2. Vergel.yking van doeltref'f'endheid
van toetsvorme.
~rafiek No.I.Werge1yking van waarde van toets-vorme.
'Fabel No.
2··
Verspre1ding van vrae oor Geskie-denis :n.eerplan..'!abel. No~
4·
Verspreiding van vrae oo·r .Aard -rykskunde leerp].an.'label No. 5. Verspreiding van -wrae oor Natuur-kennia 1 eorpl.an.
BJ.
I I II 33 II 34 tl 35 II II 45 II 47G~af'iek No.2.Vergelyking van waarde van
arson-derli1w toJetsvrae • 11 50
'Fabel Nco. 6. V!rae vir Seuns en vrae vir Dog.ters11 · 53
'!abel No • . 7. Objel~tiwiteit van die toots.
Tabel No. 8. Verspreiding van 2000 l:andidate
verdeo·J~ in groepe.
Tabel No. 9~ Frek-.;wnsiotabol met die
Gem:iddol-II
59
II
64
de en Standaard Af'wyl:ing~ 11 65
<Ira f'i el>:: Noj. 3. F'r-cl-;:vlens iei:t.trv1e.
Graf'iok No~4. Frol:vrcmsiekurvTOs van die Vi(3l"'
groepo vergol.ylc. Tabel No.IO.
Ta.bol No!II.
Kandida.to v1at 60% en meer behaaJL bet.
Ui tslao van ander cJ::samons.
II II ' II 66 68 69
70
Tabel No.I2~· K1assif'1sorllng vol..gens die Gomid•
deldo en Standaard A:fwyking~ " 7I Vorgelyl-;:ing van meto,dos van
inter-n
protasio van resultate~
ooo,oOOOoooo
dee1 v!:".n d1 e
BEURSEKSAMEN { StC\nderd VI ) !935, ( Trr..nsvaal)
HOOFBTUK !.
Histo~iese oorsig.
Behoefte c.an Baurse. Zuid Afrike.anse Rspubl1ek. Reeds in !886 bet · dia Volka·raad 11 gel at hebbende dMtt ••••••••••• yele~ Af'rikannso ouders niet de middolen he'bban om voor ge~ ru1me tyd hunne zeona in dorpscholcn te plaatsen" (Sian bi-bliografie No.28 pag.I64. In nl die verwysings in h1erd1e · · studie snl net die nommer vnn die bask in die .bibliograf"ie
genoea word en nie die naam vr>.n die boek nie.) beslui t om die Regering opdrag te gee om h bnursreglement op te .ete1. Hier vind ons die begin ven die beursakamae in TrRnsvaal, Groot vorderi;1g kcin egter nie gamaak word in die dae van die Republiek nie en ons vind dat na dieAnglo-Boere oo:rlog ometandighede in Transvaal di·e behoefta aan ondersteuning vir behoeftige leerlinge om middelbare onderwye tte ontva.ng al grater an grater gamaak bet.
C .N
.o.
Skole: .• h On$elyke drie jar!ge ·oorlog wat die Trans-ve.e.lse landelilte bavolking in ellende en armo"ede gedompel het bet die bchoefta aan beurae nog grater gemaak as wat dit in die dae van die Republiek waa.Die tydperk tuasen !902 en !907 we.s vir die Afrike.nnesprekende dee]. ve.n die 'blanke . k d bevolking van Transvaal een van die moe1likste en tegelyker-tyd sen van die bel~ngriksta in die geskiedsnis. Hoewel hul op Verenlglng afstand moas docn v2.n hul vryheid,· hoevrel hul op ekonomiase gebiad uitgeroei en uitgebuit was, tog moeg die Afr1keBnssprekendc;~s gcdurende h1erdie periode al hul"'l'SD·
en verbe..sterin.g. Dit is noodec.nklik ten eindc die kragtige
a'trew& na rniddel'b[':.re onderrrye wat le.ter geopcnbaar is goad te ver-ataan om h goeie bagr1p te h~ ven toestande in Tr~svaal
geduranda hierdie tydperk, went dit is onder daardie omstan. dighede de.t die saadjie gaplant is wat later tot so h mag·~
tigs boom ge(3roei hst in ons ondarvrysstGlsal • Die oorwon• ne volkie kon nie toelaRt nie dat tiy kinders daur vreemde .. linge ondernys word in dia tanl van die oorwinnaar met die doel om die kind te beroof van al Tiat vir hom nog oorgebly hat. Da~r was net een uitweg en dit was om eie skole op ta rig en te onderhou , met onderwysers wat vertrou kon word11 en met h doel wa.t duidelik blyk uit die ne.am van die akolat namelik, Chrietelike NasionRle Onde~wys Skole.
Die
C.N.o.
skole w~s laerskole , ~~nt middelbaar onder-wye was ta duur ~ gevo1glik buite bereik van die verarmde manse wat nag nie ke.ns gehe.d hat om:· op die been kom nie. Hierdie skole hat egter die groot behoefte ::lan midde;Ibaar ondervrys gGopenbaar sodat die goeie rr3rk wat in die C .N .0 ekole begin is verder voortgesit kan uord. Die latera ge -skiedenis het dan oak getoon dat dit dieselfde liggama is wat verantwoordelik Vias vir die stigting van die C .N .0. skole· , namelik die Hollandse lcerke , \"Tat so kragtig op -getrse het om nie alleen Ho~rskole gestig te kry n1e ,maar ook om voorsiening te maak vir koshuise vir beurshouers soHel ns vir d1·3gena wat kon betaa.l vir hui los1es.Die Bmutsr1et • Di t is d2..n oak gh wonder nie dat die serste verantwoordel1ke Regering in Tr8nsvaal na die
Anglo-•
Boere oorlog dit as deel van sy beleid in verband met die onderwys baskou hetdat beurse aan laerlinga toegestaan be-hoort t.e ~7ord om hul in st8.at te stel o:rn middelbaar
onder-wys te geni3t • Die Smutewet van I907 hat dan ook tot so h mate voorsiening gemaak v1r die taal en ideals van die
die regering gou in staat gestel
os
h helpende hand te bied aan die behoeftige plattelandse bewoners in diev6rm van beurse om. verd1enste11ke seuns en dogters in stE'..at te stel om middelbaar ondervtys te geniet •Unie van Suid-Afrika • Ho~rskole was egter nog maar skaars en dit is ears na die Unie van Suid-Afrika tot stand gekom het dat faa111te1te vir middelbaar onderwya met ras-ae apronge u1tgebre1 hat .Die kerk hat VTaar die voortou ga-vat en het · ay invloed gebruik om ho~rskole oo·r die hale land versprei te kry • Sooa in die gevBl van die C.N.O.sko-le hat die kerk nie st1lges1t en verwag dat die Staat alC.N.O.sko-les moat doen nie • Hy het uit ay eie fpndse, en selfe deur groot:. leni~s vir die doel te aluit,koahuise gebou, dit · 111 stand gshou en.volle verantwoordelikheid daarvoor op hom geneem • Dit is hoofsaaklik aan die kerk te dattke de.t mid-delbaar onderwys binne die bereik van elke verdienstelike leerling in Transvaal gebring is nie alleen omdat hy
voor-si~:ming gemaak het vir akkommodasie nie maar ook omdat hy d.iebehoef'te aan en die noodsaakl1khe1d van beurse voort .. durand bepleit het•• Die groot meerderheid van koshuiee ver-bonde aan plattelandse ho~rakole hat dan ook onder direkte beheer van die kerk geataan tot in I936 toe b. begin gem:aak
is deur die Transvaalse Prov1ns1ale Raad om die koshuise onder prov1ns1ale beheer te bring.·
Toekenning van Beurse : Aangesien h1erd1e verhandel.ing hoofsaaklik te doen het met. beurse vir middelbaar onderwys
sal ek nie die hale geek1eden1s herhaal nie van die Standard
VI eksamen 1 wat bale deeglik en breedvosrig beskryf is deur Mnr.·G.H.van ~yk in ey ongepublisGerde verhandeling ter ge-deeltelike vervulling van die vereistes vir die graad van Magister Edu.cat1o-n1s •. Ek sa1 net1n kort die g~.skiedenis
leer-lings aan wie beuree toegekGn kan word te eelekteer.
Die eerste metoda om baursleerlinge ts kies was· om dit te doen vo·lgens die uitslag van h beurseksamen wat spesiaal vir die doel .gestel is met ~nagneming van die ouderdom van die leerlinge en die vermo~ van die ouers om te hetaal.
In I9I2 is hierdie beureeksamen afgeskaf' en dis Std.VI-eksamen in die plek daarvan gestel .Die toekenning van beur-se het nag afgehang van die ouderdom van die. leerlinge en die vermo~ van die ouers. Van toe af word die bedrag afge-sander vir beurse verdeel onder die skoolraadsdietrikte so-dat in elke diatrik aan h sekere aanta1 van die meea ver-dienatelike leerlinge beurse toageken word ongeag watter peraentasie van die punts hulls in die eksamen behaa.l. In
die praktyk was dit ne.tuurlik altoos net leerlinge wat hoe persentasies behaal hat in die eksamen ·wat beuree gekry het.
In 1925 word bepaal datdie bedrag wat vir h skoolraad~ distrik
distrik gestem is net aan leerlinge in daardie'"toegeken mag word en-dat sulke bzurslaerlinge net ho~rskole in daardie distrik m~g besoek. Verder is in daardie jaar oak beeluit om leningsbeurse toe te ken aan leerlinge wat nie kwalifi-eeer vir vry beurse na Std.VI nie, Talle ouers het nie die leninge terug betaal ~ie en in I935 is besluit om, die pe~
st2.ande leningabeursra in vrybeurse te verander en in die to·ekoms gh leningsbeurse m.eer toe te ken nie.
In 1930 word skoolbesoek verpligtend gemaak tot Std.VIII of sestien jaar en in die volgende jaar het skoo1rade die
.
reg gekry om te vra dat die leeftyd v.erlaag mag word tot vyftien jaar as dit wenslik blyk. Die wysa van toekeru~ing van bsurse het feit11k onveranderd gebly.
n
Radikale verandering is in I935 gemaak in die hele b beursstelsel .Die verhoging van verpl.igte skoolbesoek tot Std. VIII of Vorm III het die Std. VI-eksamen oor~odig ge -maak , want die gewone .pormale leerling moee tog nog h jaarof tYvGC n2.. 'n ho'!:;rsltaol. of tegnieete skoal gaan voor hy die skoal vir go Gd mag verlaat om te gaan ,·.·erk. Die Std. V'I
-eksamen is gevolglik vir die laaste kesr in !934 e;~skryvm. Met die doel om verdienstelike leerlinge te kies vir die toe1{0nnil"l8 van beurae is in !935 vir dis eerste keer die Std. VI- Deurseksa~en gestel aan leerlinge r,ratin ae.nmerking wou kom vir beurrre om ho'~rskole te besoek.
In Departementele Omsendb~ief No.I2 van 1935 van die TrE'.nsvaalse Ondernysdspa.rtement word die toekenning van beurso aan l.::c3'rling,J. in Std. VII (Vorm II) en ho~r ui
teengG.-sit. Volgens hierdie omsendbriaf w~rd die beurse as volg VGrdesl
:-A. BeursG toegGken volgens die uitslag van die Std.VI.-Beurs-eksa.men.Hierdie bourse slu:dt in losies- en vervoerbGurse en word net toegeken vir r3en jnar mae.r kan hernu word·· vir nog n jeAJ.r 11ind1an die Direkteur van Onderr1ys van menine; is dat die. vordering en gedrag van die beurshou3r bevredigend
rn::~.s."
..
Hierdie beurse lean af_leen gehou word in skole wat sover as Vorm V gean, met ander woorde, hierdie beurse is net _ bedoa~ vir kinders wat redelikerwyse verwaG kan word om
die hot1rskool te dcurloop met sukses~
Dis bedrag v<:m h losiesbeure word11dr:mr die Direkteur van Ond,grwys vnsgGstel, maar sal in geen g0va1 meer wees as die wG'rklike losieskoste niG11~ Die vervoerbourse 11 ss.l hoogatens die werklike vervoerkoste wees11
•
B. Beurse toegeke~ aan leerlinge wat in Std.VI geslaag het maar nie bevoeg ls vir die toekenning van h beurs onder afde1ing A hierbo nie.
Hierdie beurse word ook net vir een jc..ar. toegeken me.ar. ke.n vir nog h jaar hernu WQrd op dieselfde voorwa.hrdea aa onder A hierbo.
ho~r-SkOlG
of
in SkO•lG met middolbare afdaling Of in Skole,ga-nosm in akeduleB,
wat nie verderas
Std.VIII(Vorm III)
gaan nice Die do3l van hierdie bQurso is dus hoofaaaklikom voorsiening te mnuk vir lserl.ingG v1at valgens w·et die skoc·1l- nog moet besoek nadat hul in Std.VI geslaag het,en
van bulle word·hie·verwag dat hu1 die ho~rskoo1 moet deur-loop nie.
Die· me.ksimum vir h losiesbeura onder
n
is I/6 pc3r S'l{ofll-dag ( of vir kinders wa.t meer as tien myl van die ekoolvroon. kan diG DirelctGur besluit om die toelaa vir elko dag
van die k'\17E.trtaal uit te betaa~.)
Vir vorvoGrbcurse is die maksimum bedrag see pennies per skooldag of in goval van spoorwegver~Toer die werklike kos-te ve,n vervoer.
c.
Bourse toegeken aan lGGrlinge w&.t in kle.a I van die Tre..nsvaalse Juni·oraortifikaateksamen gsslaag h3t.LeGrlinge wat due 'n b.~urs kry op die uitslng van die St:d•VI.;.Beurseksamen sal in die JuniorsGrtifikB:ttekEHlmen weer in klas I moet kom
as
hy h vsrder3 beurs uil hB.Beurse word net toegeken aen learlinge wat. nie hul stu-dies sonder. geldelike hulp kan vooris it nie en die bedrag van die beurs word bepaal volgens die bahoeft1gho1c1 van die ouers.
Volgens Departementale: Omsandbrief No.I van I936 k~n
11
nieteenstaande ander bepalings v2.n hierdie regulasies beur-ae toegeken word aan leerlinge wnt spesiaal deur die Direk-teur ~::~anbeveel en deur die Administrateur goedgekeur word11 •
Verder v1ord no'g bepaal dat die Admin1str£.teur in bui tenge-w·one gevalle sander die nanbeveling van die Direkteur van Onderwys beurse ·ke.n toeken.
In .Adrninistrateurskennisgewing N.o.7I9 van 4 November I936 wo,rd die bGotaEmde r:::~gulasiss betreffenda die toekenning v2,;n beurse herroep en vervang deur regulasies wat in kort
ae- volg saamgevat kan
tvord:-I. Beurse rrord'nie toegekan aan leerlinge van w1a die
ou-•
era nie in Transvaal woon nie.
2.- Toekenning _vem beurse h:=.tng af van
• a. behoef'tit;heid aan geldelike 'hulp,
b. bekwaaraheid om met vrug h ho~r kursus te volg,
c. voorsi~ningvir dia vereista voertaal in geval van
le3rlinga wat nog nie aan die vereistes_van
verp~ig-te skoolbesoek voldoen het nie.
3. Aansprake om beurse vir opleiding verder as die stadium
vart -werplil!te skool.besoek, kan oor beslifl word deur h
vergelykende eksamen soos deur die Direkteur. voore;eskry:r ..
.
4. Die Direkt,eur k~n bGslis by wetter skoal h losiesbeurs gchou sal \7ord.
5. Bourse -.kan herroep word as die gGdrag en vordering van die beurahouer nie bevredigG11.d is nie.
Dis ander artikels he.ndel
of
oor bsurss in l.aerskole 6f'oar sako wat ooreenkom met wat hierbo re3dS bespreek is.
Om die bsleld van die Administrasie in verband met die toekenning ,Y'an beurse te verstaan is dit nodig em kortcllks te let op h paar groat skemas op onder"vysgebied wat hc:~of
saaklik op die pl.atteland aangepak· is gadurende diG la.as.:.
te paar jaar.
r.
Verpl.igte skoolbesoek tot Std.VIII of die ouder-, dam van sestien ,laar. Hierdie verhoging van verpligtF.J sko'ol-bssoek het dit noodsaaklik gemaak dat d~ar voorsiening6e-maak word vir beurse losiee of ?ervoer om die behoef -tige , . ._ leerl1nge wat die Iaerskoo1 deurloop he·t en nog
nie die ouderdom van eestien jaar bereik bet nie in staat
te stel om aan die vereistes van die wet te voldoen.
H:ter-die laorlingG kan op een van drie maniere ondersteun vrord:· a. Vir die v;at 60 }~ of' meer van d:i.'3 m£',ksimum punte in die $td. VI- Beurseksamen behaal is daar bGiurse beskikbaar wat
•
die 1oeies 1n koshuisa verbonde aan ho~rskole kan dok. In
vprband met die toekenning van hierdie beursa is in tweo_
opaigte afgewyk.van die prosedura van toekenning wat voor-heen in swa.ng was.
i.
Die bed.rag wet beskikbaar gestel. 1s vir beursa word nie maer onder die skoolraadd1str1kte 'I'Grd:~el. nie • maar d1c hela provinsie word as een geheel bGak.ou sodat die verde--ling ni0 meer pro ra:t.c. onder die distrikte ~s nie. Gh voar--siening word gemaak vir omste.ndighede • soos bevoorbeeld kli- ·· mao.tsomstandigheda,wat die verstandelike vermo·~ns van die·leer1inge kan be!nvloed nie. Die lG>erl.i~'lge in '17aterberg en die in Ermalo. word oor dieselfde kam gcskea-r.
2~ Waar die beurse voorheen was aan h seker aental van die
basta leerl1nge in olke distrik word nou net beurse toago.a ken aan learlinge wat 60
%
of meer van die punts in die beurseksamen heheal.Of hierdie veranderi~e verbeteringe is sal o·ns in diG laaste hoofetul{ besprae'k.
b. Losiesbeurss vir die leer11ngc wat nie onder klas B val
.
nie maar tog volg:;ms \'7Gt verplig is om d1e skool te besoek. Dit is hoofsae.kl1k met die oog op hierdie groop dat skemaa I I en I I I h1eronder aangepak is.
c. Vervoerbeurse Vil" die leerlinge onder b. wa.t b1nno die
bersik van skole woon wa.t voorsiening maak v1r onderwys na Std.VI.
II. Sentra11sas1e. Volgene AlgGmene Omsendbrisf N o.IO
van I937 het sent~al1sB.siG in die all.eraerste plek te doen
met ondersteunde leerlinge en die sterkste arguments van die administrasie tc:m gunst0 van sentraliaasie is d2ce.rop ~ gebaseor. Volgens die planne van clie T:r.ansvaal.se · Onder1tysde-partement sal di.e sentrale skole verdsel. word in dria
t:.las-.scr~. I. Waar beurs1eerlinge tot en mat Sto .• IV kan bly.
3.
waar
beursleerlinge tot en met Std.VIII kan bly, dia sogenaamdo Std.VIII skole.Uit hicrdie omsendbrief blyk duidelik dat d'ie doe~ van eentra11sas1a n1e not is om doeltre~~ander an moer ekono-mieae ondGrwys te verska~ nie deur die opbou van groat sko-le op sentrao.lgela~ plokk.D~"', maar ook om op h1erd1e wysc elke kind wat dis ekool volgens wet moat besoek in staat te stel om dit te docm sander om die koste daara?-n verbonds eo ho~g te maak dat die staat dit nie kan dra nie.
III. Skoolplase. Hoewel die skoolplase as h deal of h aspek van die sentral1sas1eplan beakou word, tog "wat die wese en doel van die skoolplaas betref, is dit nod1g om daarop te
\
vrys dat hy van h gewone Std. VIII skool op die pl!'.tteland versk11,· nie alleen deur die grater fas111te1te wat aange-bled word nie, •.••...••• mae.r vere.l deur die atmos~eer van ·
ren.liteit waarin die leerlinga werk en leer.". Met 11gesonde ged1fferens1eerde leerplanne11 wat hoewel 11versk1llemd
van
inhoud, tog van dieeelfde status en awe gaskik as basis· is vir verder studies as die gewone Junio·r Sert1f1kaat 11 (Alg.
Omsendbr1ef' No.IO van I937) het ons hier
n
1nstell1ng wat vandag die s1mpat1eke aandag van die Onderwy~departement,die finansi~la~ ondersteuning van die adm1n1stras1e, en ·die
kr1t1ese,hoewel goedkeurende ,afwagting van h. groot deal van ".
die publiek geniet.
Die skoolplase en die Std.VIII skole sluit by Std.VIII af' en die eindeksamen in a.lbei klaasa is dieael:fde wat die
Vorm III leerlinge in die ho~rskole skry~,nl. die Junior Sert1f1kaat Ekse.men,. en die 1eerl.1nge wat in hier'dia eksa-men in die eerste klas ltom. ontvang beurse om verder te stu.,.
deer, m1ts hul behoe~tig 1e.
Om op te som kan die beursetelsel. soos in figuur No.I voorgestel word. Die leerlinge in Transvaalse la.erskollt:
'
A. Die kindGrs van ouers wat kan betaa]L vir di" ondGrwys 1n ho~rskole~Hierdie ki:aders kom nie in aanmsrking vir
beur_-se nie.
B. Die kinders v2 .. n behoef'tiga ouers skryf dis Std.VI-Beura-eksamen Gn word VGrdeel volgens die uitslag in twoe groe-pc :- a. Die wat 60
%
of mear ve>.n ·die maksimum bahealkry beursa om na ho~rskole te ga~n.
b. Die res l{ry ondersteuning en gR8n n2. h
skool-piae.s of Std. VIII skool e.s hullS:· nog onder sestien- j8.Rr is.
Al hiGrdie leerlinge in klas B word wGar volgsns die uit-· slag van die Junior Sart.ifikaat Eksamsn verdeel in twee groa~ pe : - i . Die wat in die eerst~ kles elaag kry beurse om
na 'n ho~rskool te g:'an , of in gevel hul reeds in h hoUrskool is,om varder te studser.
1i.Die ·res kan
of
n~n
l2ndbouskool gaanof'
me.ar doan w~t hul1e kan.Die fltd. VI-Beurs eksam.:m • Soos in Alg:::nnene Omsendbrief No.
9 v2n I935 hat dis Transv~alsa Ond3rsysdepartoment
besluit;-I. Om h b8u.rsekse.men in tG stel vir dj_G lsarlinge wat wens·
om in. aanrnarking gsnecrm ts Hord vir die toelc:mning v'?.n
n
beurs in h middelb&rs skool wat gaan tot Vormv.
2. D2t di<J baurseks.::-tm3n van h normal3 standaard moet w0es en £1;~-:Jbascer op dJ. e kursus vir Std. VI voore;eskryf, bsste,r:mde uit skriftalike vraestelle in die volg3nda vakke
:-c. R.ekene.
d. h Visrde vrRestel, Algemene Kennis'gqnoam ,wat
diG volg3nda vakke Aal insluit: GeslciacJ.cmis
Aardrylcskundo ;.:ratuurstudi e
BEURSSTELSEL IN TT.\.A:!\TSVAAL.
L::.erslwlG in Tre.nsv2.al.
VelgGatoldo Kinders Kindors.
i i i
-Verl2J: .. t Skool. Lano1Jou gkool.
GGsondheidsleer an Algemene Kennis.
3.
Dat die maksimum punte in elke vraeetel IOO sal wees.4.
Dat, t3n einde vir die toekenning van h beurs inaanmer-king· ts komr;, h kandidaat h groottote.al van ten minste
240 punte moet bGhaal.
5. Dat die eksamen in November gGhou sal word.
6. Dat die DepartGmentela relHings in die verlede gevolg in VGrbBnd met die Std.VI eks~men toegepas moet word vir die afneem van die beureeksamen.
7.
Om nie op grond van ,sukeee in hiGrdie ekaam~n h serti-~ikaat uit te reik nie.8. Om die Eltnt!aknamen van die Le.erekool (Std. VI.) in sy bestaande vorm af te ska~.
Uit bostaande is duidelik
.-a. De~t die bedoeling van die· OndGrwyadepartement nie is dat die Beurseksamcn die plek most inneem van die Std.VI eksaman wat afgeska~ is nie. Die Direkteur van Ondernys het dan ook in sy jaarrapport van I935 dearop gewys dat die Std.VI aksamcn oorbodig geword hat as gevolg vc.n die verho-ging van verpligtc skoolbesoek.
Tog vind ons dat verskeie Inspekteurs van Ondcrwys die Be-ursekaamen nog getruik 6f ae promosieeksamen aan di-:3 ein-de van Std,VI,
6r
as aanvullende eksem~p by die interne ek-samen van die skoal. In ons verdere bespreking moat duidei lik ver"staan word de.t die Beurseksamen g'n tweedelige doel...
het niG maar uitsluitclil'r' h selektiehe toets ·is wat bedoel is om die skrander kinders uit te S03k.
b. Dat die Beurseksamen nat bedo31 is vir kinders wat in aanmerking nil kom vir 'n bsurs en n.i3 vir al di3 lserThinge
in Std.V'I nie. W'at hierdie punt b3trsf heers dae.r noge.l heel'\1at vervvarring, w2.nt sommigG sl-ml.:.J skryf al bul Std.WI leerli:nge in vir die eksamen terwyl D.nder ,-Te3r net die
ujit-lties ve~n vrie radelikarwyse var\'7ag kc>.n ~-:ord dat hulle meer as 60 ~~ van dia maksimum se.,l bGhl:',nl •.
c. Dat die el{samen gabasGer moat 1re8s op die kursus voorga-altryf vir Std. VI. Tog vind one dat g'n algemeen aangenome · kursus voorgeskryf is nie w0t betrof sesondheidslaor en al-gemene kennis, en selfs wat betraf die andGr vakke, behalwo rel{ene miskien,de.t
en
bapo..z:.lde kursusse voorgaskry-\-re is nie ~at daur al die Std.VI laerlinge in dia provinaia gavolg moet word nie. In die earsto plek goo die Tr2nsvnalaa Ondar~ysdapartament in sy jongste regulasies, die groenboakia van !929 ,. net 11vrenka inse.ka l0erg2.nge11 wat al so varoudord is dat ba.ie hoofdG van skole:.· hulle aia lasrgnnga opstal. In die twaede plek word in bogenoemda groenboekie die laerlinge in groepa vardeal volgen~ die aantal ondaruysers in die skool. an word varskillende a.eergange vir cHa vorskillande groape voorgoakryf al is die learlings ook in diasolfda standard. So is bevoorboeld dis Anrdrylmkundo laargang voorgeskryf vir Std.VI in h plattel&ndse skoal heeltamQl andere ~s die vir StC.. VI in b. dorpskool.. Relcena is hier 'n ui t sonde ring. 1Tie-taenstaande die varskeidenhoid van learg2nge word tog verwag
::iQt. c.1.:le Bsursaksc-,men gebns~er moat •;,raas op die kursna: voor-geskryf vir Std.VI.
d. Dat die Beursaks~~on nl die skoolvekke behalwe bybalee goskiedenis an die vaardigh,Jidsve.klca moet dek. Die
tradis~o-1'l8le~- ,,a,::rda ·;at ac.'..n dia. drie oogen:' e.mda llOofv<?..kke e;eheg is in dio verlods bly nog best~~n en vir die drie vakka Rakene, Afrikc.:e,ns en Engels word elkaen
roo
punt3 toegaken tGrv1ylvir c-:.io ano.er vyf eks3.menv.:tklce s :::.::~m
roo
punta toagekan word. Of hierdie verdaling v2n punta r3g of verkaerd is, liawar of di:G botroubaE.'cr is of niG ,iG op sigsolf 'n balelntares-Si:'l'lte onderrrerp vir h verhnndGlii1.g m2.ar kcJ.n o~!geluktig hier net 22n~astip word om dio laser in ot2at to stel om h juis-t3 pGrspoktief v2n dia aksamen ta kry.
Vraastello. •nat d4e eksamenve.k~cs betref is dit nogel .ntoressant om kortliks die vraost3llo tc vorgelyk mGt die van die Std. VI ekse,men.
1. Engels en ~frike,nns (Hollands tot 1920). h Histor:i..eso oorsig word gegee v.=,n ~n die v<J.kl{c van
a
ie Std.. VI oksamen deur Mnr. ve,n Dyk in sy verhc-:·.ndel11bg roads genoem ( pp. 7-!4)en ~-,ord dus nie hier besl;:ryf nie.
Tot I92I toe Afrikaans die plek v2.~1 Hollsnds inseneom bet was die tipe ven vraag by1m di383lfda in die t~ce vak-ke. Die vraes telle het ge>:?"oonlik b sste.an 1..1.i t :
-i. Opstel wat ol'l.g6V3er die helft3 van die punt.e tol. ii.Brief wat ongaveer 25
%
V?n die puntG tel.iii.Grammatikc~ en woorcJ.eska:t,.
lik in min of meer ob ,j aktie;vG vol'In beantwoord. DiG punts
tocgeken vir dia wat in opstalvorm ssantwoord moGs ~ord was egter soh hoWperssntasie v&n ~io !3heel det dit ~a~oonlik
slae>.g of druip •
Fsi tali!: g3::m veranderi:ng h<:;t p1ae cr gevind ::~.L~ i:n. {ie
toctsvorm3 tot in I934 toa die Std.VI aks2mo~ vir dia laas~ te keer ... _ ~askrv~e ie~ No~ u - sta8ds was dis opstel 3n diG brief die t~ea vrae w~t die deur8l2B gagoe hat , en nog steeds rro.s di t h onmoontlikheld ViT Yi l:r.endid~·£-'.t om t3 ol<·:oag as hy
nis h gqeis opstc~l in f':Y ~3erst.8 t.aal kon skryf nis 1Y1ant sak hy in sy r.:JGrstG to.al dP.il sa}:: hy in di.cJ l:Lile~· 8}{:J£\rnen al
a.oen hy hv3 goad ln di8 .:?.nd.3r \l!:Jrlce. HiGrlJ.it. 1)lyk duo v:.;>,n
sian on·~ark v2n diG antwoorGs ~ord din helo 3kse~on b lo-tary. Voor 1926 moas die 2ntwoordc rl3ur 3JD komitoa vRn
.
word. d.lr.s. een ko~itoe vir die hole Transvcal. Nn 1926 hGt alkc Insp oktGu~ sy eie komitce R2ngcstel om die entw 'Jtoorde uit sy kring nata sian en punte toe to kon,.Dit hat so gebl;y- tot die Std. VI elcsamen afgeske.f is en diesel :file prosedure n-ord gevolg in varband met die Beursakaamen.Hier-o~: sal one later wear terug kom wanneer one die Algamene Kannis Teets bcsprack.
die efgalope kwarteeu ondergaan hat 1.9 net dat wa?.r daar oars net h vraeatGl in hoofrGkenc en ecm. in skriftolikc
en tvvcG in slcr:i.ftelil:e rakane, SG9tcl. ·raar die skriftelil>::G vra.::;stel voorheen in twas Cl.3le verdsGl was , die eon dcwl meganiesa Rark sn dio andcr dccl knopc of problcm3,~as dia can vraastcl later min of mecr maganiee tar~yl die ander i!l!!a.iliatel m::~cr bope.ald. d:l.a r?dGn.G :::rvermoe vc.n clia l.serlinge sctoete het. Dis vraastell~ vir dis baurscksamcn is nog van dieeelfde i.lard.
7at dio vorm an ti1e ';an vr2.s betref is dG.D.r gn varan-dcring gedurencte dia ie.2.ste 25 j2.c:tr' nie.
Aardryksku~da en Geskiedenis. Dit was in hierdie vakke wet die leG"rplanna. en vrc.tc3at.elle die meeste vGre.ndering ondergrmn het • In die ja,re I9IB, I924, an 1927 is die AarcL-ryl:::slw.no.e l38rplanne gewysig en in 1929 !e die v.;~-onke vir leerplam1e vir die hele··. laerskool o~'.lgest.el .Ek noom dit wenkG en nie sillabusse nie want di t \7S:.S vsrnc.amlU: in ~ier
die vakkB '.7at aan G.ie o~'1derwys3rs vryheid gegee :l.s om hul
eie lserplanne en skomae,ooreenkomE1t1g daardie wenl.r.3, op te I
stel. Ongaluklrig het dia groo~ groe Ve.n ondsrvrys::>rs die
.
die lie; l:l-sslrou:; nie an cii t. m.o:ar eenvoud.:_g !::1::~ne;:m.eern ao h
Die fait dat die kommissia , Inspelrteurs en ondervvysare, wat in 1923 deur dis Dirskteur van Onderwye aangestal is om·· te rapportsGr oor die Std. VI eksamen, reeds toe a1 aanbevee·l het om die ekse.man af ta skaf' in
GoskisdG-.•
nis aerate~ aa h proef, en daarna ook in .A.::.'..rdrykelrunde en in ple·ll · · de.arvan interne eksamens te et(3l·, rrys da.t di t die doel van die DGpartement was. om alle b2.nd3 ta verr1yder wat die vryheid van die onderwyeer , wHt bctref rJ_ie doel, dio
stof en die metoda van onderrig van hierdie twas vnkke sou bele:mmer. Vanaf I923 is dan ook dis karm.is van Geskiedenie sn vanaf !924 die kennie van Aardrykskunds getoets deur die Inspekiteur van Onderwys in oorleg met die. Prinsipa2.1 van die skool. In baie 6evallb hat dis Prinsipaal self die vrae
..
opgestel maar ongelukkig kon dis Inspekt8urs maar nog nie weg l-com van die tradisionels eks.::tmsns nie, en het hul Gen-voudig komitses,bestac,nde uit onderwysers, aangestel om.:. die eksamenvrae op te stel wat cl.,:m u3ur 8.1 diG loerlinga in die kring beantwoord moes word. Die gevolg hiervan is . dat die leerplan.ne voorgeskryf d.aur dis OndarvrysdapBrto -ment nog maar steeds letterlik gavolg word in byna al clie skole in Transvaal en dat indiwiduele sksmas,opgestel vol-gens die lewensbeskouing van die onderwyser.die varandering van tye en toestande, an die behoei!fes van diG omgewing .. met diG doel om die regte geaindb.Gid in die leGrling tesleep nog maar snl>;:ele ui tsonderinge is.
Self's so aterk is die onderwyne-rs geYToon geword aan
hull~ band~ dat die Transvaalee Onderwysersversniging in · sy getuien~s voor dio Onder,vyskmnmissie ve.n I937 h
leer-plaa:. 'Vir Ge·skiadanis aanbaveel om voorgsskryf te word$en dat h lid van di:J kolllllissie horn da.s~rop moea v1YS dat die vryheid r-3t:rds besta~n om h ate lGGrplan op t:J st3l en te vole;._ mi ts die Inspekteur va.n Onderwys dit go-3clkeur.
in di:J ondarrig v2.n lliardiG vakks bsskou om dio r1ark ·:rat in die 11l{~d311 voor~eskryf is vir die j<:>.e.r in d2..;-...rd1a je.e.r S.c).n clio loerli<1gc t:J orulcrwya mot di:J ooe; op die eksamen
sana or
om '-~ :31J ru jJ,: t;J me.e.l~ V2.ll hul vryJ:J.aic~, 01.1 dL; vek a a hhi3rdie tuee vakke nie mear 00 di8 c~samenrooetar v2n die
•
etsl vj_r olkG vak r;oet:::l tot in I9I8 a·.~. dct~·.rna is GSj_1 vra~-st:-21 vir cUe t ,.,..,'"' .~"'
GJn as 'n tipj_G138 tJmJl:::ou. Dit s2.1 ta voel ruimt.a in b<:~slag
n3om om a1 die vraGstoll~ t3 ontl3ud 3n t3 vcrgelyk en tog
tan uit .de ~fdalimg Geschiedonis zyn an ten minsto
tweo uit. d3 a.fdelilhg Aardr;:·l;:s~cunde.
In da e.fdreling Gesch1sden1s lUoetcn de kandidaten
~1un e .. ntwoor(1c·m bepalen tot Schema A of tot
Sche-me, B
'!
lik ·i:.rGf clit ana d;::tt ds.::>.r gh a1Jrak0 kan y;eas vnn die toots
Dit ts onrn:contlik om die vre,:; so t.s stel d.s-,t sll!:e kv.ndida.:?.t in sy a.nt.woordG dis 1-lElJ.::~,of ~.:Glf:it
n
[;root det1l ve,n c1.1e.lasrpl.s.n meat dele • Ons sian d.:..n ool\: in die ontleding
hier-ondar d.::..t dia lcsuse so wyd Gn diG :~entc~l vrae vrat beant
-woord noat word so min is dat net h klein dealtjia van die
Ontl eding van Igig vr.:~sstel.
Vra<:'.g Inhoud I 2 3 4 5 :~ngels0 vloot.I558-I90I :Parsone uit die geakiadanis : Oorsake en gevolge iT .Groot
Trolc.
:Rhodas on Paul Xrugar. :Burgerpligte.
Sl\:em~ B.
I : Nai~oleon1~iese oorlo~.
2 :Forsono uit dio gaakiedanis.
3,4,5 :Dit'3selfde: as (ll;:sma A. I 2 3 5 Aardrykslnmde.
:Kusstraka van Suid-Afr1k3. : Ks.:1rt V'l?.n Afrika.
:Fabriake an Grondstow~e.
: Eur-or;:JS8 dorpe-3 ui t .~.
-~
:As1~-dr1e vraa uit vyf.
Uit bostaande sien ons dat
:-hy iets woet v2.n Algemena ge gki ochmis • . ~ Aardr:yksh~l.mde 'TZ.:.n Suid-Afrik'c~. : Vorm vc:.n antwoord
.
.
Opstel Opstel. Opstel. Opst,Gl Opstel. Op~tGl. Opstsl. Opst·Jl. Opstel • Gec1ecltalik Obj. OpstGl. Opstel.die Bcmrsoksamen lc~:m weas nia, hoa onvolmcak laasganoem-oolc mng vind.in one studio daarvan in die t.weedc gadeCJl te vnn hierdiG vorha!ldal1ng.
Nat1.).nrken:.1ie. nicrdie va.k hct. e.l mear en meor 1•~1 b.Jle.ng-r1kh31d op die roostor vc.n die lae:r.skool tose;enecm ·17ant.tf I9IO,toe dit,ondar di8 na.mn v:::.n vratsns1.::ap,h baie ond.Jre:,ea
sl:::"i1xt'.3 :Plcklcis in di8 skoal in.gGnaam 11at tot in I935 toG
h hegin gem.:,al~ ie :...1et. die slm0lplasc en t.oe 1-To..tuurstudie die stuclic va:::'l die Ol1ITI.i:ldo.3lliko OI!lgG'Ili~1.,_::; van die ekool hoofsc..o..kl:;.k ve.~1 dL1 plattele.;:1d9a a1co<;)l,gavrord l1.3t dia ba-eLs van !.1 groot d':Gl van a:~..::: onrlar,·•ys.
As d~ar esn vnk op dis ~ooster van die ~~erskool is rrat di3 o:ac1or-:-rys::Jr an diG kind die f..3lF.lGnth8id go.'J om af tc wyk van clio gcvYone informasieler; tan oinde lets te docni, 1.cts voort te bring ,om die workl ikhaid 'r~~-: r to :i.1.33LD op suh~or
·~v:.;rt8nzl::<c.plikG wysG om dan todl hul ale c;:-:JVolgtr·ekkinse t:;;
ltom, dan is di t hLn:•dia vc.~k.Di3 gcslr.i8~\enie vc::n diG 13Gr-nl<Hl11<3 en vaa di'3 metodee v<-J.n ond.-3rr.rye rr2t 1n di.~ skolc
toa-G::.:.:_Jas· ic in di ::l vorlsr1:3WY8 d:,~n ook h dnidelike ont·,7ikkaling
in hie ret i·'J rigt ing. In IgiO vind ens d::d, d:'.e aksame:nvrE:e i1.2.ndol oor !3·Uirr8r vrGtonakcp en deur a1 dia kandidata bcant-woord moss word. Die :J3r'ste V"3ret:nderine '.7n.t a"ngebring is is di:: l:.euse tussen dis verskillond.o vr,".sstalla wat D.a.n 1':<.:;.:1.rl1do.to toegosta.<:tn is. Bier
vind ons dus <He eerote stap
in d:i. :J ri[;t ine; VL',J.l. toese·paste wet :::::ns~.cr.:.p. In I9I6 bevoorboe1d
sie:cl. ons dat dis ka.ndidD.te· een van clia vole:cnde drie vr,e.e-stells kon kiss
.-i. Nntut.lr'Y8t JnHJ.cap Yrc;~t ui t 8 vrae b 8st<;~?n w~::·-.e,rva.n vyf gGkies
most word.
U ... Hatuurkannis vir dorpekole 7i1'2.t. uit nc:Jga vrae bestaan waarvan di3 kandidate sGe moet kiss.
Die
laasts ~1ac vrasstell~ kom bale ooreen, en tarwylh1er-die vsrhandelu~g hoofeaaklik Qie oog het o~ · die kand1date wat by die Bt:mrsskse.mcil betrokke is,namelik die pla.ttelandee ln•.ndide.ta,se.l illlGen die la.:?.sts vrasstel kort311lts '()ntlead word,
Netuurkenn1e - I9I6. ( Leerplan vir 'bui teakola, } Kause : Net sas vrae moet baantwoord r1ord
:. Vraag, I 2 3 4 5 6 7 Inhoud. B'ou van sada. Ontldem1ng.
Ontkieming.
W'ortsls van plemte.
Bl.om.
Hlom. Insekte,
: Vorm van antwoord :Opstel en Takening.· : Ob j oktief. :a,Opstel, b ,Oo .jektief. :Objektlef. : Ob .1 aktiaf. :Op!tel,
Dadelik tref dit ona ,dat die vraestel bale mear objek. -tief is va.n aard c.st'lie in ge'ski3denis en aarO.l'Y!:::ekunde wat hierbo bseprezk is. Deur al die jarc;;) rJE.'.s di t da.n oak h ken-mark van die ne..tu~rkennisvrE.estelllJ d.;~t, cUt baie maar
ob-jektiaf was as enige andGr vraeetel in dia Std.,VI ekaamen. As g3vole; van die vorrn waarin die vrc~a g~stel is en die klein a.antal vrae, 111imi ted · eamplil1g11 , kc:.n h1erd1e
vra.a-atal agter ook nie met die Algemene Kennis Toets verselyk
word nie.
VJat sy ldigbeid betref aien ons -:ra3r dat die vernaa.m-ste beawaar is dat net h klein d:=3ltjie van die leerp.lan gedek word, wat varerger word dGur die fait dat te veel na._ druk gel~ vvorO.op f:leltere dele ve.n die laerplCJ.n deur. e::m der-de van die vraa daaroor te stel ter•;.ryl and3r clelG wii.t net ao
'n And:Jr verakynecl 'w2.t
n
mens by die ontlad1ng van hier. dia vre.eetel mark, em dieeelfdG varskynsel word gevind in die meGstz vr2.eetalle tot in !934, is diG ongalyke verda.ling van di3 ::-mnta toegekan vir di"e vraa. Bo vind ons be¥ voorbeeld dat 'n Jrandidae..t die voll!J · aantal punta kry vir vrc..e.g twe::J a a by die vier woQrds, 11ontk1oming, lug,lig en hi·'l,te" neerskryf, terwyl dieo-:;lfde aant.::.l punta in vraag viar t~·rGe dsfinisias en dio 1dnseif1aering van tian plante vsrais.
Die volg3nda st.ap we.s dle vervr::Jrping van die natuurweten-skap vraerJtGl .u1.ngsameDhand hat di3 OndGrwysdspartement maar en maar am1.dag aan die ondGl"'"~>'IYS vcn natuurstudie gewy
en hct dia onder~ya van hiGrdiG vak maGr en maar praktiea van aard gauord.Die Uitvoeranda Komitee van die provinsie het o.i t sGlfs vc.n soVGC3l bcl2-ng gsag dat h spesialG Inspek-teur van LandbouondGr~ys aangestol is om die vak te organi-saer en die ondarwyn van dio vsk in dia r3gts rigting te stuu1·. Ons l.'::ry da.n ook in I929 h lecrplan wat bsdoel is om dia ondarwys so praktics moontlik t;3 rnac..l-c deur waarneming . van w2"t in dis natuur gabaur die o:migste be,sis te maak van ·die metode van onderwys. Tuine moet aangel~ word en
aante-kenimge meet gehou word van wat waargeneem word om daaruit
gevolg~rekkings te maak~ Prob1eme moet op proefondervinde• like ITyse o~gelos word~Ongelukkig het h1erdie laerplan twea groot gebreke gehad en dit was :
a. Herhaling van dieaelfde rrerk van klas tot klas totdat die onderwerp so a.fgesaag was vir die Btd.VI !earling dat hy alle belangstelling verloor het.
b. Die verskil van omgewing en gevolglil~ van belanga tusaen dorp en platteland het die opstall~r uit die oog verloor met die gevolg datnet een leC3rplan voorgeskryf we..s v:tr
al-le laerling~ onvGrskillls w.at hul omgeqing wae.
ek-sameDvrae in die rigting ven objekt1w1te1t. Elke vra.ag word
in h ae.ntal ondore.rdalings verdeel om die kand1daat ta help
om presies t,;. 'r:~Sat we.t dis eksE'.mina.tor v~.n hom vGrwa.g, en wat c.11~ eksaminator in staat stel om maer ob"t1ekt1ef" te m,erk.
Ons het hier du~ feitlik die eerete besliste etap in die rigti:ng van dio nuwere of objektiewe eksamenvorm.
Die k8use van vrae wat nog steeds tosgalaat word,onge -V33r 50
%
van die 6GStsld3 vrae,gae die kandidaat nog dia geleantheid om to slaag hoewel hy nat h deel van die wark voorgsskryf in dis leerplan ken. Die a.':':ntal vrae ie en bly nog mae:i.r vyf an die u1tslag hang grotelil::e a.f van die pail wat die varskillande komitees. etel en ve.n h eenvormige ::.~.· ..skaal oor die hale provinsie waarvolGGns die antwoorde be-oordael word is gh sprake nie.
Dia laasts varandering tot duaver in die leerplan is
aan-gebring in I934. Hierdie learplan prohGer die bogenoemde g3brske uit die wEJe; ruim vir eover dit
Stds.V
enVI
betref •. Die komitee varantwoordelik vir di~ opstel van die !934l13erplest hat aanbeveel dat vrat·. die lasr standards betref
die ou leerplan as basis sal dien mc:'.ar dat die skole vryheid sal h~ Dm hul sie skemas op te st~l rmt sal aanpas by die
omger:ing van die skoal •
:·fat die twee ho~re klasee van die laerskool betref word die l8erplan as volg
verdeel:-A. Algemene deal vir dorp- en buiteskole.
B. Net vir dorpakol~, .
C. Net vir buitaskole.
In sy begeleidende memorandum aan die Transvaalse Onder. ·,7ysd.epartement wys die komi tee dEtarop dat hierdie leerplan nia bedoal is as voorgea~rawe sillabua vir die Btd.~
ekaa-~Gn nie. Veral die de~l vir plattolandse skole is heeltemal :pral::tiae van aard an laat die onderr1ysers van die
omgawing, dat di t fe1 tlik h O·nmoontl1kheid is om een
vrae-sta1 vir al die plattalandse akola op te stel sondsr om di t. so algsmean te maak da.t dit. of te ~e~voudie; of te moe1 .. 11k i~.·
We.t h1crdie 1e~rple.n verder eia is do.t dio leerplan or liewer die ekema van elks skool aover moonilik prakties u1t-gevosr meet vtord met die gevolg dat die eenskool meer tyd bestee, en tereg ook,aan h aekere gedeelts daarvan as h
an-dar wo,e.r daardie gedeelte nie ee.npas by die omgswL"'lg van. ·die skool nie. Verder v.erskil die plantogroei so in dis
ver-skillendo streke dat dit verkeerd sou wces om in
n
okeamen-vre.ag cor plants en gewasse d1eselfde kenni.a te vGrwag van al die leerlinge verapra1 oor dia laad.Al hierdie moeilikhode maak dit h uitsrs ingewikkelds aaak om h vraestel uit te skryf wat aan al die varoiatee van h ekaamen van soveel belang as die Beurseksamen sal beantvmord.
Saker die grootste verandering wat betref dia vorm
van
vrae gasts1 in 'n eksam en van pie Transvaalse Ondsrwysdcpar.-.-· tament vind plaaa in !935 toe die komitee,belas mat die op-stal van die vrae in Natuurkennis ,Aar-drykskunde ,Geakiedcmis, GesondhGidsleer en Algemeae Kennia vir die Beursekaa~en,op
drag kry ~.n die Direkteur van Onderwys om af te rryk van die tradisionele alH:!amenvorm en h toete op te stel)'Vat e:·.l br3sta.an uit h Gro.ot aantal vrae wat deur middel van kort antwoorde kan b•3D.ntwoord word.D1e resultaat van hierdie op-drag was die Ale;e,mens Kennis vraeatel wat breedvoerig in
hie~die verhandeling bespreak word.
Opeomming. Uit bostaande kart oorsig sien
ons:-i. Da t d2ar h r;root de3l van _die bevolking van Transvaal is wat t3 bshoeftj.f"S j_a om die koste verbonde aen die onder..,.vys
ve.n hul kinderr! in middelbar8 skoles sQlf ts dre .•
ii.D<:~t die Ste.a"t reeds v:1naf die tyd van dis Suid-Afrikaanso REnubliak tra or-1 sover mo.::mtlilc o.eur midclel van beursa d e
vardianstel1ke behoeft1ge laerlinge te help om skola·te be. soak wet voorsiening maak vi~ m1ddelbare onderwys.
111. Dat die Transvaalse Onderwysdepartement die toekenning
van beurse in die verlede geb~seor hct op die uitslag van
vergelykende aksamens en dit nog steGds doen.
i v. Dat waar voor I935 die be.urse toegeken was volgens rang van die kandideto in clklla skoolraadsdistrik dit na I935
geskied volgens b bepaalde persentasie punt~,willekeur1g
vasgestel.
v. D·' t vir meer as h kwart eeu nou e 1 die vergelykende ok •. samens gebasee·r was op die kursusse voorgeskryf vir Std. VI. vi. Dat die vorm en tipe van eksamenvrae feitl1k gh veran-dering ondergaan hat nie voor I935.
vii. Dat in I935 h nuwcr vergelykende eksam~ ingestel is met die uitsluitelike doel om verdienstelike beboeft1ge l.aarlinge te selekteer met die oog op die toekenning van beuree.
Viii. Dat .in I935 'h groat verandering plaasvind wat eksamen-vorm betref 1n een van die vraestella ,nl. die Algemane
Kenn1s vraeatel, wat deal uitgemaak hst van die Beurseksa-men.
Hoofstuk IJ;.
DIE ALGm~ENE KE~IT~IS VRAESTEL ~
1232 •
Doal van hierdi~ verhandeltl18• Uit die historiesa en algemene oorsig oor die b~urstclaGl in Transvaal 1n hoof
-stuk I sian one dat dia Std.Vl Beursekeamen n baie belang-riks rol in die onder,vyastGlsel speol ·en dat d1t dus die strewa van die Tranevaalse Onderwysdcpartement, van die per-sona wat verantwoordeliJt•~ is Yir die opstel van die vrao -stelle en van elkeen in die provinsie wat te doen het 6f met die kandidate. vir die eksamen 6:f met die geselekteerde volgens die uitslag daarvan, bshoort te wees om die eksa -men eo doeltreffend moontlik te maak.
Die doel v.an hisrdie verhandeling ie dan om
n
objektiews atudie te maak van die Algemene Kennis vraestel, wat deal uitmaak van di.e earste Std.VI Beurseksamen wat gestel is, na.mel1k die vs.n !935, om: te sian.
.
-a. Of dit aan ey doel beantw0ord.
b. Of enige veranderinge of verbsteringe a.aaraeur aangecr1ng is.
c. Aan watter gebreke dit nag mank gaan.
d. Wat gedaan kan word o~. die seleksie va~.beurslaerl1nge·
meer doeltreffend te maak.
Vir hierdie doel is gebru1k gemeak van :
a. Die Algemena K~~s vraeatel van I935.
b. Antwoordeboalle ,nagasien en gemerk dau3::" a1e. KomlT.ees aangestal deur die Inepekteure van die verskillende
krin-woo~deboeka gebruik is word aangetoon 1n tabella Nos. I
en
a.
Die alggmen8 kennis vraeatel. ~· Aangeeian die doal van hierdie to~ts is om as deel van die Baurseksamen die
Transvaals~ Onder~~~sdepaDtement in etaet te stel om die -verdienetellka kinders in die provinsie te salektear aan wia baures toegolc.:m kan vrord,ontstaan die vra.ag dadel1k wa.t detu• die woord11verdianateliks" verstae.n moat worti.Op
dio vrs:ae; of die woord verdi<matelika betaken die intel -l1gente. leerling met h ho~ I.K.,wat deur veratandstoetsa gekias kan wordl!, of di t die hC'.rd'ilGrl;:ende , flukse maar min-dar intGlligente betaken en of dit beteicen die hardwerken-de wat tegely~ertyd intell1gcmt gGnoeg is om die kursus e.an h hot!rskooih. t3 volg en t3 vol too 1 blyk · die ant -woord uit die regulasies soc's gepubliS33r in Omaendbriaf No.9 van I935. As one hierdie regul ~sies reg interpretear dan is die doel van die beurseksamen en gevolglik ook van hierddle vraestel om die algemene intellit;·3nsie van die kan ... ·
vtord didate te meet as hierdeur versta:·,n"O.et 11
gsneral intelli -gence may bG thought of as the pupil's g::m.ar2.1 capacity to do the work of the school.11 ( 4 p.39)
Ona vind dan ook dat die Beurseks~~an ~1 (ia vakka van
die la.arskool, behalwe Bybelse geslciod.Jnie en Gi:J vaardig ..
heidov~kke,insluit. Hierdis vraestsl moat dus nie varwar word m3t a.nc'ter tostse wat dieselfdG nas.m dra nia. Net h
klein dceltjie ~ is sa alg3meen dat dit buite die 1sarpla:..1n13 van dio laerskool val, en h mens moet due nie die vraest3l oordeel volgena die mate Ytat di t gaan oor
al-•
gemene gebeurtenisse en sake wat die kind-nie in d1e skoal leer niG.
Vorm. As daar eon 'onderrrerp in verband met eksemens is wat gadurende hiardie eeu die aandag gentet hat van die-gene nat batrokke is in dia opetel daarvan an in ""~rbend·
waarmee talla van proewe gemaak is dan
as
dit die vorm waar-in alreamene geet3l moet word. Di t sou te VGC3l ruimte in be·slag neem om·in historiese volgorda ta beskryf die proewe wat in verekillande dale van die ~v~reld van tyd tot tyd ge-maak is om die doaltreffandhcid van die ouere aksamenvorm ta bstwyfel en diG wae.rde van die nurrers of objektiewe vorm te bewys,soos in di~ tydsl~rifta en andar rrcrko in die biblio-grafie gl3sien kan word. Dit is egter inter(::EIJant om
korte-..
lks na tc gean hoe vorskiilendG volkcre van die w~reld. re~ ageer op die rasultate van h113rdia ~roewe.
Amarika met sy pragmatisee l.ewenebeskouing wil die .re sultate van die onderrrys noukeurig,wetsnskaplik meet en dit ie· bier w?ar ons dia sterksta voorste<nders van die nuwora eksamanvorm kry.Hoswel dis vert3enwoordigers van die V.B.A. op die konferGnsiG in Engeland gahou in verband met akea .. mens erlwn da t die ouere ope tel vvrm riie deur die nuwore vorm haeltemal vsrdring m=tg word nie,tog hou Prof.Thorndike vol dat 11ae slevEted and as subtle <:md as aesthstic values
can be tasted by tho tast methods" ( IO-D.asl I p. IIO ) as dciur die opstelvorm van olcsamans en bm7eGr dat die ouere vorm 11will serve if ynu. hav:a to determino betw00n a man and a dog, or between a genius and an idiot11 ( IO ~ Deel IIp39)
maar di t sal nie deug as ffnsr vsrel<:illa bepaal most word nie.
In Engeland en Skotland waar d·ia lewensbaskouing mear tdealisties is word die saak nog .ondersoek en hoewel one stark voo.rstanders van die nuwere vorm aantref • en hoow~1
navorsing soos. beskryw·e in ''4n Examination of Examinat1orut11
so oortuigend as enige Amerikae.nse proef bowys dat ·.diG ou-ere ekeamanvorm nie as bstroubaar beskou kan word nie,tog vind ens· dat die objektiewe eksamenvorm by verre nie eo al-gemeen is as in Amerika. nie.
en Frt=~.nkryk met sy "Cul tura GGnere.le11
e.s
die. hoogsta 1deaal.
van dis opvoading ~aur d1~ objaktiewo eksamG~vorm maar n13
poe wil vat nia,hoewcl oolc d~.o.r proevra onderncaem word om
die doeltref~endheid van die eksamans ts toets.
In Suid-Afrike. n3t sy hot1 idoalietiesC3 eiae wat aan die ·opvoeding geetol word is nog byne. gcon navors1ngswerk in··
h1erdie rigtin5 godaan nia en word nl diG belengrike eksa-mans nog in die ouera vorm gestcl .Die aerate poging wat in TransvaE><l e .. o.ngo~"!end word om dia nmrere vo rm toe te pas
is die Algamene Kennis vr~cstal wat hier bespreek word en dit moet dus Be
n
proof baskou word wat deeglike verwerking v3reis. Die 80UG middclweg word deur die Transvaalse Onder-wysdapartement g8Volg Tiat die vorm van die Beurseksamenbe-. tref .na,e vraa oor cH8 twee tala<~ an rekene wo·rd in die ou-ere vorm gestel an die Algamena Kennie vraestel in die nu-were. Dit sou die wc,~rds van dio proef varhoog hat as die reeulte.tG , die tekortko minge en ci.i3 voordele· van die vraestellG we.t in die vcrskillende vorme gsatel is vsrgslyk kon word. Di t se.l hiJre ie nark t 3 1 .:'.:1k meak daarom sal net die Alg3rnanc Kcru"l.iS 7ra3stol bGapre3k -:.vord wat betref syI.
Tsgniek. 2. GoldighGid.3. Betroubaarheid.
I. Te~niek.
a,
Veld. Van die vraestel word V3rwag dat cit diG veld s~l dek in Aardrykskunde,Geskiedenis,on Na.t-uurkal"' .... J.is soos afgebalien in die sillabusss vir Std.VI on dat di t ook h onaf(~obe.kcmdc veld in gcaondheidsl.eGr en Al-gomene Kennis s2.l delt. Wat Iaasgenoemdc tr·ree vakke betrefhat die opstellcre min lsiding ko n vind in dis lcerp1!l.nno en moos hul vir d~::J gro otsto deel hul eie d1akresie e;G
-bruik.
· min of maC3r 25
% ,
natuurkemtie 25%
an G~sondheidslear enAlgem~na Kennis saam
25
% •
Een vraagatuk in verband met die vca~· wat gedak bahoort te word daur die vraeatel wat al dadelik die aandag van die opstellera van die vrae sowa1'ae van die onderwyaera varaia hat was of die vrae gGstC3l behoort te \7ord oor diC3 wark voorgeskryf vir die jaar waarin die elcsa.msn gC3ekryf word~"!
en of dit die hele kursue,wat in die gsval van Aardrykskun-de,Geskiedenis an Natuurkennis tweejarig is, moet dek •
. Die onderwysersvGrsnigings hat in die verlede daarin ga-slaag om te varkry dat die vraeatella vi~ die Std.VI eksa-men net oar die wGrk van did! een jae.r gestel was en nie oo•r
die hale kursus nie. Die eksamenkomitee was egter van mening dat die Beurseksamen so· van die Std. VI aksamen V?rsk11 dat
hy die rag .het om die vrae oor elke kursus as
n
geheel te stel. Die argument dat dis laerlinge ba1a van die dings wat hul die varige jaar geleer hat vergeet het tsan die ·tyd dat die vrae bsantwoord moet word is daur Austin.H.Turney asvolg~ weerl~ :"Are these things no longer general. science?
111hy were they taught if they are not to be remembared?11
( 33 -Feb.T934 p.93 ). Die feit dat h besluit op die kongres van die Transvaalse Onderwysereveraniging in I937 aangeneem
is dat u;tt!ilrs een dsrde van die vrae gestel sal word oor die deel wat die vorige jaEtr,d.w.s. in Std.V,behandel. i.e, wys dat die onderwysers dit aaarmee eans ie dat die vrae. nie net o,or h deel van die kursus gestel moet word nie.
b. Opstellers • Die vrae is opgestel deur h komitea bestaan. de uit twee· Inepekteura van Onderwys en drie onderwyaers
wat deur die drie onderwysersverenigings aanbeveel. is om:. hul te verteen woordig. Die prosedure wat gevo,lg word is dat elks lid van die komitee v:ooraf 'n stel vrae opstel wat dan aan die komi tee: voorg.el@ word vir bespreking. Hierui t
veranderin-ge wat betret inhoud en vorm, ·aan d1e Onderwysdepartement gestuur word vir goedkeuring en afhandeling.
o. Baantwoordins van die vrae. Een kopie van die vraeste1 word aan elks kandidaat gegae en word dsur die kBndidate onder toeeig van o'nderwysers 1n die voorgeskrewa tyd be -ant woo rd.
d. Instrukaies aan kandida~a. Aangeeien hierdie vraeate1 die aerate van sy soo·rt in die geskiedenis van die Transvaal-sa Ondarwysdepartement is en nog die ondarwysera nog die kandidate uit ervaring ken weet wat verwag sou word was dtt
esker nodig dat by elks vraag Volle instruk~ies bo-aan in ho·ofletters gegee word met voorbeelde in elks geva'l • Tog vind ons nie een enkele voorbeald· · in die hale vrae.stel nie-.
•
Wat die instrukaiea batref merk ·~one dat die kandida.te moat .... likheid gevind hat met vrae No. 75,76,77 en 80.
In
eersgenoemde drie vrae vind onsdat
die rangskikkingA
van die vrae dit vir die kandidate moeili~ gemaak het om die instruksies te begryp. Die verwarring kon voorkom word deur die name in die een lys horiaontaal te skrywe en in die ander "lye vertikaal.
In vraag No.BO vind ons die instruksies ondaraan in
klein letters met die gevolg dat baie van die kandidate ears ·die vraag beantwoord het en toe die instruksies geeien hat. of dit glad nie raak gesien het nie.
Onthou moat word dat dit Std.VI leer11nge is wat die vrae moat antwoord en dat dit die eerate keer in hUl· lewe is dat hul h publieks eksamen skryf en dat hul gevolglik opsawon-de,haastig en onervare is. Dit is due die plig van die op.;.. stellltra om alle moo,ntlike verwarring en tydverspi1ling te voorkom
daur
die instruks1es so duidelik 'moontlik bo-aan die vrae te gee sodat die kandidate presiee weet wat hu~ ~oat dosn voordat hul die vrae aanpak.Ve::der is voorbeelde, ll'eral waar die vorm van die vraag ingewikkeld 1a,. hdringen-de vereieta.·
Gh instrukaias · rrord gegee 1n verband met l'aaiery wat
batref die 11Waar-Val..s11 an11Tweevoudige kausa11
vorme ve.n ·vrae
nia.oor dia Tienslikheid van inetrukstes dat kendidata nie moa•:'.: raa1 nie of dat hul net moet 1nvul of onderetreep waar hul sekar van hul saak is bestaan daar varekil van me-ning. Ruch en Degraff" ( 33 - Deel. I7-I926. pp. 368.,.375). ~et hierdie saak baie dse·glilt onderaoek en tot d;!.e sevolg&rek-king gekom dat inetrukeice om nie te raa1 n1a,vera\
1n
diegeval
van toetsvorme waar die moontl1kheid om te ra~ diagrootste is, eooe dit die geval is in bogenoemda to~etsvor•
J;Ila, die betroubaarhe1d van die toetsa ve,:hoog4 ~n die ont.ICh ding bet duidalik gebly~ dat so~ig~ kandidate maar raai as
andar met die gevolg dat hul swaarder gepenal.ieesi" 1.s• 0~
gelukkig kan gh tahel opg13etei word om dit te bewye.nie om redes wat gegea sal word onder die hoo·f toete"1orme•
. .
a. Toeteworme • Die vorm waE'.r1n die vrae gegiet word ie eaker die vernaamste aspek van die toets wat dia ~egniak
daarvan betref en one vtnd dan ook dat gh ander aspek ~e~r
aandag geniet van onde~eoekers en navorsex-s gedu~enO.e die 1aaete tiental. Ja,te
ae
h1a1'd1e esn nietc L1te:ratuu'J' QOr ll:i.Qdie saak 1e
volop.Pat
daar egter nag bate probleme1s
w~nog nie opgelos ie nie is duid3l1k uit die va:rekil, -van m~
ning oor v~aagstUkke
sooe
die waa~de an oetroubaar~ei~·~df.e verskillende vormet die etfekte van die versk~3-ltnde
vorme van vrae op die gae1ndhcid en gGheua van dis l,}3$X"l1ng
. .
watt~r vra~ b~ote fe1tekenn1s en wattar die dinkVe:riJo9.·~ve.n
die kind toe'ts• enail Dit 1s egtar nie one plart om al d1e
' .
problems t:a :baspreek. nia, maar net die versk:vneels wat. we"rk.,
lik blyk uit die resultate van dia toets,
In hierdie toets word die vers'k1~;Jl.ende to·e.ts't'orme e;eb)tu1k as m1dde1 om die verd1enstel.1ke kandidate van dis swak ka~ .. '-',
' ~,:~'
dian stelika kandidate ontleed en net soveel van swakkare kandidate dan behoo·rt daardi~ ontle41ng aan te toon watter
vorma aan hul doe1 baantwoo·rd an watter nia.
As voillg is t~ werk gegaan
:-I~ Antwoorde boeke van al die kandidate uit al die distrik-te is van die Inspekdistrik-teurs ontvang.
2. Die antwoordeboeke is '1oor die vo3t geneem- maar met d113
.
oog op behoorlike v~repreiding is nie maar ~a aan of twee boeka ui t diasel.fde skooib gene em nie - totde.t daar IOO
ant-woorlllebo(!ke was in e.lk van die volgende klasse:
i. Sauns-A-Wat elk h groottotaal van maar as 50% vir die vraestel behaal hat.
11. Dagters-A -Wat mear as 50
%
behae.l. hat. iii• Sew1s-B - Wat minder as50
%
behaal hat.iv. Dogters-B-~a~ minder as
50
%
behaal hat. Sian Tabel N o.I.3. Die antwoordeboeke van bogenosmds 400 kandidate is in besonderhede onAleed en bereksn watter persentaaie van elke klas elke vraag reg hat.
Siem Graf'iek No,.II. ( li.B;. Vra.e Nos.~I tot 95 is buite rekaning gelaat omdat eo min van die kandidate van wie die boeke ontleed is die vrae gekies hat.)
4.
Toe is bereken watter persentaeie elks klas V'an die kan-didate behaal hat vir die vrae wat onder elks toetsvarmge-k~asslfisear word en dit is getabuleer in tab·al No.2.
Die earste lyn van tabel No.2 leas: In to etsvorm N O'.l.a
Invul , is 40 vrae gestel wat 73 punta tel en uit 75 itame bestae.n. Hiervoor hat die A sauna gemiddeld:-. .[I.6
%
bebaa1,die A q.ogters 57.7% , dia B· seuns 34.4% en die B dogtere 36. 6 %~
5. Om die doeltreffendheid van die verskillende toetsvorme meer aanskoulik te maak is die resultate getabuleer in taqeJ
en·
H I
ViRSPREID:UiG "/:~{ ANTWOORDEBSEKE ON'ILEED •
Distrik - - .. .
-:Getal Sk.ole: Aant3.1 .Seu~1s. • • Aantal
.. -
