Is ons financiële systeem
voldoende hervormd
na de crisis?
Stan Maes
Europese Commissie
De meningen geuit in het kader van deze presentatie zijn strikt persoonlijk en kunnen en
Korte termijn budgettaire impact van
crisis op staatsschuld EU Lidstaten
2
Chart 3.4.6: Increase in public debt (% of GDP)
4
14 september 2007: “Bank run”
Northern Rock
6
“We never had any doubt about that. It [a Lehman brothers bankruptcy] was going to have huge impacts on funding markets. It would create a huge loss of confidence in other financial firms... So there was never any doubt in our minds that it [a Lehman brothers bankruptcy] would be a calamity, catastrophe, and that, you know, we should do everything we could to save it."
“We hadden daar nooit enige twijfel over. Een [Lehman Brothers
faillissement] zou een gigantische impact hebben op de
financiële markten.
Een faillissement zou aanleiding geven tot
een enorm verlies aan vertrouwen in andere financiële
instellingen
... Dus er was nooit enige twijfel dat een Lehman
Brothers faillissement
een ramp, een catastrofe
zou zijn, en dat
we alles zouden moeten doen om de bank te redden
."
Federal Reserve Chairman Ben Bernanke
Source: Financial Crisis Inquiry Commission, page 339 of the 2011 Financial
Crisis Inquiry Commission report
15 september 2008:
Faillissement Lehman
Brothers en financiële
systeem crisis
Financiële systeem crisis:
Domino's / Tsunami
8
"As a scholar of the Great Depression, I honestly believe that September and October of 2008 was the worst financial crisis in global history, including the Great Depression. If you look at the firms that came under pressure in that period . . . only one . . . was not at serious risk of failure. . . . So out of maybe the 13, 13 of the most important financial institutions in the United States, 12 were at risk of failure within a period of a week or two.“
"Als een onderzoeker van de Grote Depressie, ben ik oprecht de
mening toegedaan dat
september en oktober van 2008 de ergste
financiële crisis in de wereldwijde geschiedenis was, inclusief
de Grote Depressie
… Dus
van de misschien 13 meest
belangrijke financiële instellingen in de Verenigde Staten, waren
er 12 die het risico liepen failliet te gaan binnen een periode van
twee weken
."
Federal Reserve Chairman Ben Bernanke
Source: Statement to the Financial Crisis Inquiry Commission on 17 November
2009 (page 354 of the 2011 Financial Crisis Inquiry Commission report)
"De crisis" duurt nu al 6 jaren en heeft
verschillende stappen doorlopen…
Aanloop
naar crisis
Sept 2008
Financiële
systeem
crisis
2009 -
Economische
recessie
Mei 2010
Eurozone
crisis
Europa "op
een
kruispunt"
Stoppen van de "run" op de banken ("bail-out")
Automatische stabilisatoren + Stimulus
maatregelen
Noodfinanciering Eurozone
landen
10
Schema van de les
Deel 1: Financiële systeem crisis
[Deel 2: Eurozone crisis]
Deel 3: Waar staan we, 6 jaar na de
quasi-implosie van ons financieel systeem? Hebben
we voldoende hervormd?
DEEL 1:
« Financiële systeem crisis »
Het financiële systeem - rol van banken
•
Het financiële systeem ondersteunt de economie
•
Helpen van gezinnen en bedrijven om risico's te beheersen
•
Efficiënt en betrouwbaar betaalsysteem
•
Efficiënte allocatie van spaargeld en kapitaal: Transformatie
van liquide spaargeld in lange-termijn investeringen
("intermediatie")
•
Banken spelen een belangrijke en centrale rol in
al deze functies en in het financiële systeem.
Ons financiële systeem is complex
14 Intro
Focus op banken
Verantwoording voor focus op banken: Banken zijn een van de belangrijkste spelers in het financiële systeem (zeker in Europa); staan centraal in financiële systeem crisis; belangrijk in eurozone crisis (b.v. Ierland); financiële stabiliteit; TBTF en Intro
De balans van een jong gezin
16
16 Intro
Activa
Passiva
Huis
300.000 Hypothecair krediet
190.000
Auto
20.000 Autolening
10.000
Spaargeld
20.000
Beleggingen
10.000 "Eigen vermogen"
150.000
Totaal
350.000
350.000
(Wat bezit het gezin?)
(Hoe financiert het gezin haar bezittingen?)
De balans van een bank
Intro
Activa
Passiva
Leningen
30 Spaargeld (deposito's)
40
Obligaties
60 Schulden Korte Termijn
40
Gebouwen
0 Schulden Lange Termijn
10
Cash
10 Eigen vermogen of kapitaal
10
100
100
Probleem 1: "Bank run"
18
18
?
Activa
Passiva
Leningen
30 Spaargeld (deposito's)
30
Obligaties
60 Schulden Korte Termijn
10
Gebouwen
0 Schulden Lange Termijn
10
Cash
10 Eigen vermogen of kapitaal
10
100
60
•
Cash en liquide activa als stootkussen:
"Liquiditeitsratio" (private verzekering)
•
Belang van deposito garantiesysteem en
centrale bank liquiditeit (« Lender of Last
Resort ») (publieke verzekering)
40
Probleem 2: Foute investeringen, risico's en
verliezen
?
•
Kapitaal als stootkussen ("Kapitaalratio" )
•
Hiërarchie verlies-absorptie ( ) en
verwacht rendement (risico)
•
Faillissement indien eigen vermogen <0
30
Intro
Activa
Passiva
Leningen
20 Spaargeld (deposito's)
40
Obligaties
40 Schulden Korte Termijn
40
Gebouwen
0 Schulden Lange Termijn
10
Cash
10 Eigen vermogen of kapitaal
10
Banken "Too-Big-To-Fail": Waarom?
20
Gigantisch groot
en complex
Dunne stootkussens
(domino’s)Onderling
verweven
(direct en indirect, vertrouwen)
Van essentieel
belang voor
economie
(betalingssysteem en spaargeld)
TBTF
Complex-To-Fail", Interconnected-To-Fail",
"Too-Systemically-Important-To-Fail", "SIFIs", etc.
EU bank balansen zijn gigantisch groot
Totale activa van EU en VS bankgroepen (2011, in % van BBP)
Bron: Capital IQ – eigen berekeningen – 2012 data – miljard EUR
EU bank balansen zijn gigantisch groot
22 Banken TBTF: Waarom?
Gemiddelde balansgrootte van top-10 bedrijf per sector
– 2012)
Balansgrootte en
organisatorische/geografische
complexiteit
Totale activa
(miljard
USD)
Totaal
aantal
dochters
%
buitenlandse
dochters
Actief in
# landen
Royal Bank of Scotland
3 511
782
15%
15
Deutsche Bank
3 066
1 992
85%
61
Barclays
3 000
844
40%
57
BNP Paribas
2 889
2 056
67%
67
ING
1 854
1 694
67%
64
Bron: Capital IQ – eigen berekeningen – EU bedrijven met balans > 1 miljard EUR
EU banken verweven en opereren met
dunne stootkussens ( niet-banken)
24 Banken TBTF: Waarom? Verweven en dunne stootkussens
Cruciale en pertinente vragen
•
Waarom zijn de balansen van banken zo groot?
Is het altijd al zo geweest? Hoe zijn ze zo groot
kunnen worden?
•
Waarom zijn de stootkussens om schokken op
te vangen zo flinterdun? Waarom financieren
banken zich zo veel met
(korte termijn)
schulden? Waarom met zo weinig eigen
vermogen? Waarom hebben ze zo weinig
liquide activa?
Banken TBTF: Waarom? Sterke groei grootte en complexiteit Dunne stootkussens
Belang van balanstotaal van (Britse) banken
neemt sterk toe sinds 1970 … (% BBP)
26
26 Banken TBTF: Waarom? Sterke groei grootte en complexiteit
Totale activa van binnenlandse en
buitenlandse banken tov BBP (2013)
ESRB (2014)
… terwijl stootkussens worden afgebouwd
28
28 Banken TBTF: Waarom? Sterke krimp van stootkussens
Kapitaalratio’s van Britse en Amerikaanse banken (boekhoudkundig)
Sources: United States: Berger, A, Herring, R and Szegö, G (1995), ‘The role of capital in financial institutions’, Journal of Banking and Finance, Vol. 19(3–4), pages 393–430. United Kingdom: Sheppard, D (1971), The growth and role of UK financial institutions 1880–1962, Methuen, London; Billings, M and Capie, F (2007), ‘Capital in British banking, 1920–1970’, Business History, Vol. 49(2), pages 139–62; British Bankers’ Association, published accounts and Bank calculations.
Dunne stootkussens => in goede tijden:
Winst!
"Transactie-georiënteerd" bankieren
Geclaimde voordelen pre-crisis
•
«Goed voor groei en financiële stabiliteit »
•
« Laat toe om kredietrisico te spreiden. De risico's kunnen
geschoven worden naar diegene die het beste in staat zijn om
ze te dragen. »
•
«Staat beter risicobeheer toe», «meer waardetransparantie»,
«meer liquiditeit», «meer flexibiliteit in risico/rendement»
Teleurstellende crisis-ervaring
•
Risico's geconcentreerd op balansen van banken
•
Meer onderlinge verwevenheid
•
Banken verwaarlozen hun rol als monitor van
kredietwaardigheid, als producent van informatie
•
Belangen bank en cliënten soms tegengesteld
30 Banken TBTF: Waarom? Altijd al zo geweest?
"Transactie-georiënteerd" bankieren vs
"Relatie-georiënteerd” bankieren
Banken TBTF: Waarom?
BESCHRIJVING
Relatie-georiënteerd
bankieren
Transactie-georiënteerd
bankieren
Periode
1930-1970
1970-2014
Idee
Tekstboek: Banken
ontvangen spaargeld en
houden LT leningen op
balans
Realiteit: Banken
combineren handel voor
eigen rekening, market
making, effectisering, etc.
Transacties
Win-win (positive sum)
Soms win-lose (zero sum)
Duurtijd relatie
Lange termijn relatie
Korte-termijn telt
Type informatie
"Soft"
"Hard" (bv. scoring)
Schaalbaarheid,
technologie
Laag
Hoog
"Transactie-georiënteerd" bankieren vs
"Relatie-georiënteerd bankieren"
32
GEVOLGEN
Relatie-georiënteerd
bankieren
Transactie-georiënteerd
bankieren
TBTF probleem
Beperkt
Acuut
Bankstructuur-
bekommernissen
Beperkt
Ernstig
Bank crisisbeheer Relatief eenvoudig
Relatief complex
Samengevat: Waarom zo groot? Zo veel KT
schuld? Zo weinig EV? ( niet-banken)
33
33
•
1. "Het kan"…
•
Financiële innovatie & technologie sinds 1980
("relatie-georiënteerd" => "transactie-("relatie-georiënteerd" bankieren)
•
Publieke vangnetten (schakelen marktdiscipline deels uit).
Zelfversterkende groei (niet zelf-corrigerend).
•
Financiële regelgeving en mededingingsbeleid laten het toe.
•
2. "Iemand heeft er baat bij"…
•
Hogere winstgevendheid (dividenden, salarissen, etc.)
•
Payoffs zijn asymmetrisch: « Winsten worden geprivatiseerd
en verliezen gesocialiseerd » (limited liability aandeelhouder).
•
Transactie-georiënteerd bankieren wordt gepromoot door
autoriteiten.
Banken TBTF: Waarom?Samengevat: Agressieve
KT-schuld-gefinancierde groei balans sinds 1980 …
34
34
Activa
Passiva
Leningen
Deposito's (gegarandeerd door staat)
Effecten KT
Schuldpapier KT
Effecten LT
Schuldpapier LT
Eigen vermogen of kapitaal
(Wat bezit de bank?)
(Hoe financiert de bank haar bezittingen?)
• Explosieve groei
balans mogelijk dankzij
technologie,
financiële innovatie, deregulering, publieke vangnetten
.
• Analogie: Alsmaar hoger huis met meer verdiepingen
bouwen op eenzelfde fundament…
Bank 50 jaar geleden vs moderne bank:
"Relatie-geörienteerd bankieren“ vs
"Transactie-geöriënteerd" bankieren
36 Altijd al zo geweest? Banken TBTF: Waarom?"Too-Big-To-Fail": Gevolgen?
Bail-out!
(Overheidsgaranties,
kapitaalinjecties, etc.)
Artificiële groei balans
en excessieve risico’s
(« doom loop »)
Geen "exit" ("creatieve
destructie"
uitgeschakeld)
Concurrentieverstoring.
Financieringsvoordeel en
« impliciete subsidies »
TBTF
38
“They’re all interconnected, they all connect to each other; and, therefore, the failure of one brings the others down.”
"
Ze zijn alle verweven met elkaar; het faillissement van de ene
instelling sleurt daarom de andere instelling mee in zijn val
."
Federal Reserve Chairman Ben Bernanke
Source:Financial Crisis Inquiry Commission, page 380 of the 2011 Financial Crisis Inquiry Commission report
**************************************
"We agree to take decisive action and use all available tools to support systemically important financial institutions and prevent their failure."
"
We gaan akkoord om forse actie te ondernemen en om alle
beschikbare middelen te gebruiken om systemisch belangrijke
financiële instellingen te ondersteunen en hun faillissement te
vermijden.
"
Officiële verslag van de G7 van 10 oktober 2008
Noodgedwongen kiezen op korte
termijn voor het minste kwaad…
"Bail-out" (garanderen van schulden en kapitaalinjecties)
Hoog
Directe
Budgettaire
kost
Wanordelijk
Bankroet/Faillissement
Laag
IntroTBTF => De staat schiet te hulp!
Bail-outs
40
Staatsteun
aan EU financiële instellingen is gigantisch, maar
succesvol en stopt de runs:
•
Herkapitaliseringen
•
Garanties
op nieuwe uitgiftes van
schuldpapier
•
Opkopen (of garanderen) van toxische activa
Totaal begrote bedragen Totaal gebruikte bedragen
€ miljard % BBP € miljard % BBP
Herkapitaliseringen 598 4.9 288 2.4
Garanties 3 290 26.8 1 112 9.1
Opkopen van activa 421 3.4 121 1.0
Andere (liquiditeit) 198 1.6 87 0.7
Total 4 506 36.7 1 608 13.1
Crisispreventie en crisisbeheer zijn
nationale bevoegdheden in EU…
KT respons van de autoriteiten Banken TBTF: Gevolgen?
ECB / Eurosysteem / ESCB komt te
hulp
•
Verlagen van de kost van liquiditeit (tot bijna 0%).
•
Verschaffen van liquiditeit door de toegestane set
van onderpand-activa uit te breiden.
•
Liquiditeit verschaffen door "full allotment"
liquiditeitsfaciliteiten op te zetten. Looptijd
verlengen van centrale bank financiering tot 36
maanden. "LTRO".
•
Opkopen van "covered bonds" en ABS (en
soevereine obligaties) om de dysfunctionele status
van het monetaire transmissiemechanisme te
doorbreken.
•
"Outright monetary transactions" (OMT)
42 KT respons van de autoriteiten Banken TBTF: Gevolgen?
De Staat en centrale bank schiet te hulp!
=> Bankieren is belangrijk voor de stabiliteit
van het financiële systeem en heeft
implicaties voor de ganse samenleving.
Activa
Passiva
Leningen
Spaargeld (deposito's)
Obligaties
Schulden Korte Termijn
Gebouwen
Schulden Lange Termijn
Cash
Eigen vermogen of kapitaal
44
Steun aan financiële sector (2007-2013)
Financiële crisis legt bank-soevereine
“nexus” bloot
•
Banken sleuren staat mee in hun val (Ierland)
• Nexus 1: Kapitaalinjecties in insolvabele banken zijn transfers van
belastingbetalers naar investeerders in het schuldpapier van de banken (veelal andere grote banken en institutionele beleggers).
• Nexus 2: De benodigde overheidsgaranties op het schuldpapier van de banken zijn dermate groot dat ze de kredietwaardigheid van de staat in twijfel trekken.
•
Staat sleurt banken mee in haar val (Griekenland)
• Nexus 1: Banken hebben heel veel overheidsobligaties op de balans staan, in het bijzonder van hun eigen staat.
• Nexus 2: Banken hangen af van de geloofwaardigheid van de publieke
46 Banken TBTF: Gevolgen?
Financiële crisis legt bank/soevereine
nexus bloot
“Wat als?”…
de top 20 EU/US banken gelijke tred
hadden gehouden met BBP groei?
Banken TBTF: Gevolgen? Artificiële groei
OESO: TBTF financieringsvoordeel in
# kredietwaardigheids-stappen
Banken TBTF: Gevolgen?
48 Impliciete subsidies
Notes: Uplift measured in terms of notches between all-in credit rating and stand-alone credit rating without systemic support. Number of headquartered banks in sample shown in parenthesis. Based on Moody's ratings in December 2010 and March 2012. Source: Schich and Lindh (2012).
AA+ (met
steun) in
plaats van A+
(zonder
steun)
=> Lagere
financierings
-kost
OESO: TBTF financieringsvoordeel voor
114 EU banken in miljard EUR …
Banken TBTF: Gevolgen?
Schich et al. (2014),
"Improving the monitoring of the value of implicit guarantees for bank debt"
OESO: TBTF financieringsvoordeel voor
114 EU banken in basispunten …
Banken TBTF: Gevolgen?
50
Schich et al. (2014),
"Improving the monitoring of the value of implicit guarantees for bank debt"
BoE: TBTF verstoort de eerlijke mededinging
en leidt tot inefficiënt grote banken…
Banken TBTF: Gevolgen?
Schaaleffecten
inclusief TBTF subsidies…
Schaaleffecten
exclusief TBTF subsidies…
Impliciete subsidies52
"[The too-big-to-fail issue] is not solved and gone; it’s still here . . . it’s a real problem and needs to be addressed if at all possible. . . . Too-big-to-fail was a major part of the source of the crisis. And we will not have successfully responded to the crisis if we don’t address that problem successfully. "
"[Het too-big-to-fail probleem] is niet opgelost en van de
baan; het is er nog steeds
. . . Het is een ernstig
probleem dat zo goed mogelijk dient aangepakt te
worden. . . .
Too-big-to-fail was een belangrijk deel van
de oorzaak van de crisis
.
En we zullen geen succesvol
antwoord hebben gegeven op de crisis indien we dat
probleem niet succesvol aanpakken. "
"Too-Big-To-Fail": Hoe oplossen?
=> Hervormingsagenda!
Meer en beter kapitaal
en liquide activa (CRD
IV / CRR & TLAC)
Speciaal crisisbeheer
(BRRD)
Bankenunie (SSM,
SRM, single rule book)
"Splitsen"
(structureren) van de
banken?
54
“…the
system’s vulnerabilities
, together with
gaps in
the
government’s crisis-response toolkit
, were the
principal explanations of why the crisis was so severe
and had such devastating effects on the broader
economy.”
Federal Reserve Chairman
Ben Bernanke
Source:Financial Crisis Inquiry Commission, page 27
of the 2011 Financial Crisis Inquiry Commission report
Ambitieuze EU financiële
hervormingsagenda sinds 2007
•
Een veiliger/stabieler financieel systeem
• Meer kapitaal, beter kapitaal, meer liquiditeit. Voorkomen van opbouw systemische risico's, procyclicaliteit beteugelen, verwevenheid reduceren, bank runs voorkomen, voorkomen dat regelgeving ontweken wordt, ordentelijk opdoeken van banken, TBTF aanpakken, inadequate incentieven aanpakken, stabiele financiële infrastructuur, stabiele verzekeringssector, stabiele schaduwbanken
•
Een eenvoudiger financieel systeem
• Impliciete subsidies reduceren, verzekeren dat risico adequaat geprijsd is, meer concurrentie (exit, rotatie, etc.), verminderen informatie-asymmetrie, monitoren financiële innovatie, vergemakkelijken van toegang tot financiering KMOs, etc.
•
Een Europeser financieel systeem
• Doorbreken van nationale aanpak en financiële fragmentatie, verordeningen in plaats van richtlijnen, versterkte interne markt, versterkt toezicht ESAs, Bankenunie (SSM, SRM).
•
Een eerlijker, meer integer en betrouwbaarder financieel
systeem
• Marktmisbruik verordening, consumentenbescherming, mortgage lending standards, verhogen van
Basel III: Minimum liquiditeitsvereisten
(private verzekering tegen runs)
56 TBTF: Hoe oplossen? Lange termijn reactie autoriteiten
Basel III minimum kapitaalvereisten
(2019, maar de facto gerealiseerd)
Nieuwe minimum
kapitaalvereisten
(% van RWA)
Veelvoud van
pre-crisis-vereiste (Basel III
interpretatie)
Basel 2 vereiste (onder
Basel 3 strengheid)
1.0%
0.5 keer
Basel 2 vereiste (CET1)
2.0%
2 keer
Basel 3 vereiste (CET1)
4.5%
4.5 keer
+ Kapitaal conservatie
buffer
7.0%
7 keer
+ G-SIB buffer
8 tot 10.5%
8 tot 10.5 keer
Tegencyclische kapitaal
buffer
8 tot 13%
8 tot 13 keer
Nieuwe minimum kapitaalvereisten
Tier 1 kapitaal/RWA voor G-SIBs
58 TBTF: Hoe oplossen? Lange termijn reactie autoriteiten
Idee achter speciaal crisisbeheer voor
banken (BRRD, SRM)
TBTF: Hoe oplossen? Lange termijn reactie autoriteiten
Bail-out
Hoog
Directe
Budgettaire
kost
Wanordelijk
Bankroet/Faillissement
Speciaal crisisbeheer
Laag
Sleutel-elementen van de
"Bankenunie"
Single Rulebook EU28
SSM
Single
Supervisory
Mechanism
EU18+
SRB
Single
Resolution
Board
EU18+
SRF
Funding
Arrangements
EU 18+
CRR/CRD IV
BRRD
60 TBTF: Hoe oplossen? Lange termijn reactie autoriteiten•
- Gemeenschappelijk, hoogstaand niveau van
prudentieel toezicht dat consistent wordt
toegepast op alle banken.
•
- Het noodzakelijke vertrouwen bouwen tussen
Lidstaten als een noodzakelijke voorwaarde voor het
introduceren van gemeenschappelijke financiële
veiligheidsnetten (SRM, etc.).
•
- De nexus tussen banken en staten doorbreken.
•
- Stabiel cross-border EU banksysteem vereist
EU aanpak van toezicht en afwikkeling.
61
Waarom een
"Bankenunie"?
“Ofwel meer, ofwel minder Europa"
Onstabiel in crisistijden InefficiëntCross-border
bankieren / Efficiëntie
Europa /
Eenheidsmarkt
Stabiele bank sector - Minder Europa - Minder efficient - Meer Europa - Meer efficientSingle Rulebook: CRD, DGS, BRR, Structural Measures, Banking Union
62
"De crisis" duurt nu al 6 jaren en heeft
verschillende stappen doorlopen…
Aanloop
naar crisis
Sept 2008
Financiële
systeem
crisis
2009 -
Economische
recessie
Mei 2010
Eurozone
crisis
Europa "op
een
kruispunt"
Stoppen van de "run" op de banken ("bail-out")
Stimulus maatregelen + automatische
stabilisatoren
Noodfinanciering Eurozone
landen
Schema van de les
1. Financiële systeem crisis
2. Eurozone crisis
Oorzaken?
=> Groeiende divergenties in fundamentals
zonder aanpassings-mechanismes
Onmiddellijke respons van de autoriteiten?
=> Noodfinanciering sommige Lidstaten
Langere termijn respons van de autoriteiten?
=> EMU hervormingsagenda
3. Waar staan we, 6 jaar na de crisis?
Deel 2:
« Eurozone crisis»
Noodfinanciering voor de
Eurozone Lidstaten vanaf 2010
(≠ wereldwijd)
Eurozone: financiële convergentie
Rendementen op 10-jaar overheidspapier, in %
Note: Annual averages.
Source: Bloomberg. 66
Financiële convergentie ≠ economische
convergentie
• Economische convergentie (economische
fundamentals)
• Inflatie
• Loonkosten per eenheid
• Lopende rekening
Accumulatie van onevenwichten
Unit labour cost
Inflatie
, %2000 = 100 Cumulatief sinds 2000 (tov 2%)
-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 200 0 200 2 200 4 200 6 200 8 201 0 201 2 NL DE FR AT EA PT EL ES IT IE D A B C -8 -4 0 4 8 12 16 20 200 0 200 2 200 4 200 6 200 8 201 0 201 2 NL DE FR AT EA PT EL ES IT IE D A B C
Bron: ECB en eigen berekeningen.
68 Aanloop naar de crisis
Accumulatie van onevenwichten
Balans lopende rekening
, % GDPJaarlijkse balans Cumulatief sinds 1999
Bron: ECB. -20 -16 -12 -8 -4 0 4 8 12 199 9 200 1 200 3 200 5 200 7 200 9 201 1 NL DE FR AT PT EL ES -150 -100 -50 0 50 100 199 9 200 1 200 3 200 5 200 7 200 9 201 1 NL DE FR AT PT EL ES IT
"Imperfecte" Monetaire Unie
•
Gebrek aan aanpassingsmechanismes,
veiligheidsventielen of schokdempers
om
asymmetrische schokken of gebrek aan
convergentie in economische fundamentals op te
vangen?
•
Rente-wapen: "One size fits all" rentevoet doet
divergeren in plaats van convergeren
•
Arbeidsmobiliteit?
•
Loonflexibiliteit?
•
Begroting op EMU niveau (economische
stabilisatoren)?
70 Aanloop naar de crisis
Monetaire Unie: financiële convergentie?
72
72 Aanloop naar de crisis
Partners te hulp
•
"Troika programma's": Financiering
in ruil voor hervormingen.
•
560 miljard EUR (80% EU, 20%
IMF), 436 miljard EUR uitstaand in
April 2014
• 240 miljard EUR voor Griekenland
• 100 miljard EUR Spanje
• 85 miljard EUR Ierland
• 78 miljard EUR Portugal
• Rest: Cyprus, Hongarije, Letland, Roemenië
•
ECB "OMT"
75ECB te hulp (OMT)
•
"When people talk about the fragility of the euro
and the increasing fragility of the euro, and
perhaps the crisis of the euro, very often non-euro
area member states or leaders, underestimate the
amount of political capital that is being invested
in the euro. …
we think the euro is irreversible
.
•
Within our mandate,
the ECB is ready to do
whatever it takes to preserve the euro
. And
believe me, it will be enough."
• Speech by Mario Draghi, President of the European Central Bank, at the Global Investment Conference in London 26 July 2012
76 Korte termijn reactie autoriteiten
ESM – Een robuust Europees Stabiliteits
Mechanisme
Het ESM in vergelijking
78 Lange termijn reactie autoriteiten
Oorzaken van staatsschuldencrisis
•
Te
zwakke opvolging en controle van het
begrotingsbeleid
, terwijl Lidstaten van elkaar
afhankelijk zijn.
•
Te
zwakke coördinatie van het economische beleid
(divergerende economische fundamentals)
•
Falen van nationaal beleid van crisispreventie en
crisisbeheer
. Internationaal bankieren vergt
supranationaal toezicht, resolutie, etc. Anders
fragmentatie en bank-soevereine nexus.
•
Democratisch deficit
(legitimiteit). "Afstaan" versus
"poolen" van soevereiniteit.
• Juni 2012 – Rapport van de vier presidenten (Europese Raad, Commissie, ECB, Eurogroep):
•
« Naar een echte economische en monetaire unie
– Het afwerken van de economische en monetaire
unie »
•
*
Geïntegreerd begrotingskader
(« Europees Semester » =
ex ante coordinatie van economisch beleid, hervormd SGP,
mogelijks stappen naar gezamenlijke schulduitgifte en
begrotingssolidariteit)
•
*
Geïntegreerd economisch beleidskader
(duurzame groei,
werkgelegenheid en concurrentievermogen)
•
*
Geïntegreerd financieel kader
(
Bankenunie, ESM
)
•
*
Versterkte democratische legitimiteit en
verantwoordingsplicht
Wat is er nodig?
80 Lange termijn reactie autoriteiten
Deel 3:
Waar staan we, 6 jaar na de
crisis? Hebben we voldoende
hervormd?
Glas half vol of half leeg?
Successen? Uitdagingen?
•
Tweede Grote Depressie werd voorkomen op KT en
onderliggende problemen worden aangepakt met
ambitieuze hervormingsagenda:
• 40 wetten opgesteld en gestemd in 5 jaar tijd: systeem wordt
veiliger, eenvoudiger, Europeser en eerlijker.
•
Het financiële systeem wordt gereguleerd als een
systeem. Aandacht voor onderlinge afhankelijkheid.
•
Sommige hervormingen zijn politiek ambitieus en
historisch:
• "Bankenunie" (SSM, SRM) = grootste verschuiving van
soevereiniteit in de moderne geschiedenis van Europa (belangrijker
dan opgeven van nationale munt voor de euro)
• Verordeningen i.p.v. richtlijnen
• Permanent financieel vangnet voor de eurozone (ESM)
Positieve zaken
1.
Effectiviteit van de hervormingen
• TBTF opgelost? Crisisbeheer? Buffers en stootkussens voldoende robuust?
=> "proof of the pudding is in the eating"
2.
Bankcultuur
• Post-crisis schandalen (Libor, CDS, FX, etc.) en boetes
("too-big-to-prosecute"?). Hoe private en sociale belangen verzoenen?
3.
Concurrentie in de financiële sector?
4.
Hoge schulden wegwerken is een uitdaging.
5.
Vertrouwen herstellen is een uitdaging:
• EU Lidstaten hebben onderling vertrouwen verloren en behandelen EU
soms als zondebok, terwijl de grote problemen (klimaat, financiële
stabiliteit, veiligheid, energievoorziening, belastingen, privacy, etc.) enkel door samenwerking en op EU niveau kunnen opgelost worden.
Uitdagingen en aandachtspunten: een
persoonlijke selectie …
Crisisbeheer is uitdaging voor EU US
84 Uitdagingen en aandachtspunten
VS
EU
Ervaring crisisbeheer
80 jaar (FDIC)
Net ingevoerd (BRRD,
Bankenunie)
Ordentelijk afwikkelen
van banken in crisis
> 500 (inclusief
Washington Mutual)
Beperkt aantal
Mededingingsbeleid en
boetes
Streng
Verstrengd
Bankstructuur
Bank Holding
Company Act
Meer diversiteit,
Universele banken
Geografische
activiteiten banken
Beperkt
Significant
“Unfortunately, based on the material so far submitted, in my view each [Living Wills] plan being discussed today is deficient and fails to convincingly demonstrate how, in failure, any one of these firms could overcome obstacles to entering bankruptcy without precipitating a financial crisis. Despite the thousands of pages of material these firms submitted, the plans provide no credible or clear path through bankruptcy that doesn't require unrealistic assumptions and direct or indirect public support.”
"Jammer genoeg, gebaseerd op het ingeleverde materiaal, schiet
ieder banktestament dat vandaag op tafel ligt tekort en tonen ze
niet geloofwaardig aan hoe, in een faillissement, elk van deze
instellingen de barrières kan overkomen om failliet te gaan
zonder een financiële crisis te veroorzaken.
Ondanks de
duizenden
bladzijden,
schetsen
deze
plannen
geen
geloofwaardig pad doorheen een faillissement dat geen
onrealistische veronderstellingen en directe en indirecte
overheidssteun vereist.
"
Thomas Hoenig, Vice Chairman FDIC, on the Credibility of the 2013 Living Wills
86
Kapitaalratio's G-SIFIs: impact van
risicogewichten
ESRB (2014)
(niet risico-gewogen) Leverage ratio's van G-SIFIs in 2013
Kapitaalratio's G-SIFIs
88
88
Comprehensive Assessment ECB (2014): bank-level leverage ratios by
country of participating banks, end 2013, prior to impact AQR (-0.33pp
on average). 17 banks below 3%, approximately 60 banks below 5%.
Kapitaalratio's G-SIFIs
Pre-crisis RWA vs totale activa
De korte geschiedenis van bankieren
en financiële regelgeving
1.
De goudsmid;
2.
Fiduciair bankieren;
3.
"Bank runs"*;
4.
Publieke vangnetten (Deposito garantiesystemen voor
spaargeld en Lender of Last Resort);
5.
"Moral hazard"* (excessieve risico-name)
6.
Financiële regelgeving (minimum kapitaal- en
liquiditeitsvereisten – "stootkussens")
7.
Ontwijking, complexiteit en regelgevend falen*
* Risico op bank faillissementen
90 Uitdagingen en aandachtspunten
"Of all the many ways of organizing banking, the worst is the one we have today. Change is, I believe, inevitable. The question is only whether we can think our way through to a better outcome before the next generation is damaged by a future and bigger crisis. This crisis has already left a legacy of debt to the next generation. We must not leave them the legacy of a fragile banking system too. "
“
Van de vele mogelijke manieren om het bankieren te
organiseren, is de aanpak die we vandaag hebben de ergste
.
Verandering is in mijn ogen onvermijdelijk. De vraag is alleen of
we een beter systeem kunnen bedenken vooraleer de volgende
generatie geraakt wordt door een toekomstige en grotere crisis.
Deze crisis heeft al een erfenis van schulden nagelaten voor de
volgende generatie. We mogen hen geen erfenis van een fragiel
banksysteem nalaten daarbovenop.
"
Mervyn King
(1948–), British governor of the Bank of England
Beeld van de EU, % of Europese
burgers
92
Source: Semi-annual Eurobarometers
Lidstaten echter niet in staat om zelf problemen van
klimaatverandering, economische ongelijkheid, handel, financiële
instabiliteit, energievoorziening, fiscale concurrentie, etc. aan te
pakken…
Het lange termijn perspectief …
94
Scenario 1: Sterk herstel
Volledige terugkeer naar vroegere groeipad
Scenario 2: Zwak herstel
Een permanent verlies, maar
enkel in niveau.
Scenario 3: Verloren decennium
Een permanent verlies, in niveau en in
groeivoet.
Bedankt voor uw aandacht!
Vragen of commentaren:
Is ons financiële systeem
voldoende hervormd
na de crisis?
ANNEX
Stan Maes
Europese Commissie
KU Leuven
De meningen geuit in het kader van deze presentatie zijn strikt persoonlijk en kunnen en mogen in geen enkel geval
Waarom overheidsingrijpen
(in private
markten)
?
Overheidsinterventie? - belastingen/subsidies,
- regelgeving
- publieke instellingen
Verantwoording van overheidsingrijpen:
1. Corrigeren van marktfalingen, bv. waar er positieve of
negatieve externaliteiten, asymmetrische informatie, en
coordinatie-tekortkomingen bestaan;
2. Beschermen tegen misbruik van marktmacht en markten
concurrentieel houden (bv. mededingingsbeleid);
3. Herverdelen van inkomens, door belastingen en subsidies;
4. Het systeem eerlijk houden door het opstellen en doen naleven
van regels (bv. Libor);
5. Belastingbetaler beschermen wanneer publiek geld gebruikt of
Kiemen van een crisis worden gezaaid in de
balansexpansie …
100
Maar de ergste schade komt in de
balanscontractie
Kapitaal: waarvoor dient het?
Het doel van kapitaalregulering is de
kans op een
faillissement te verkleinen
.
=> Het (ex post) doel van kapitaal is om
“onverwachte” verliezen op te vangen
•
Verwachte verliezen dienen opgevangen te worden
door de rente-spread (provisies).
•
Kapitaal is de ultieme garantie op de financiële
gezondheid van een bedrijf. Het maakt dat een bank
hoger dan verwachte verliezen kan absorberen.
=> Het (ex ante) doel van kapitaal is
ervoor te zorgen
dat er minder risico wordt genomen
(de bank heeft
meer “skin in the game”).
Basel I
Bank kapitaal
•
“
Tier 1
”: “going concern” verlies-absorptie;
• Core Tier 1: gewone aandelen, ingehouden winst. • Tier 1: niet cumulatieve preferente aandelen, etc.
•
“
Tier 2
”: “gone concern” verlies-absorptie;
• Tier 2: hybride, achtergestelde schuld, etc.. • Tier 2 kan niet groter dan Tier 1 zijn.
Risico gewogen activa: RWA
Risico gewichten
(
RW) hangen af van aard en
woonplaats van de uitgevende instelling: 5 brede
categorieën :
– 0% voor cash & OESO landen overheidsschuld;
– 10% voor leningen aan binnenlandse publieke sector entiteiten; – 20% voor leningen aan banken gehuisvest in een OESO land; – 50% voor leningen die gedekt zijn door een residentieel vastgoed;
– 100% niet-OESO landen overheidsschuld, leningen aan de private sector, niet-OESO banken, vastgoed investeringen.
