FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
2
SOBANE-STRATEGIE - BEHEER VAN BEROEPSGEBONDEN RISICO’S
De SOBANE-strategie is een strategie voor risicobeheersing op vier niveaus
(Screening (Opsporing), OBservatie, ANalyse, Expertise).
De reeks publicaties “SOBANE-STRATEGIE Beheer van beroepsgebonden risico’s” heeft
als doel deze strategie kenbaar te maken. Bovendien wordt aangetoond hoe de strategie
kan worden toegepast op verschillende arbeidssituaties.
De doelstelling van deze methodes bestaat erin om het tijdsgebruik en de inspanningen van
de ondernemingen te optimaliseren om de werkomstandigheden aanvaardbaar te maken,
zelfs bij complexe problemen. Zij bevorderen de ontwikkeling van een dynamisch plan van
risicobeheersing en van een overlegcultuur in ondernemingen.
De SOBANE-strategie en het geheel van de methodes werden ontwikkeld door de Unité
Hygiène et Physiologie du Travail van professor J. MALCHAIRE van de Université
catho-lique de Louvain in het kader van het onderzoeksproject SOBANE, gecofinancierd door
de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg en het Europees
Sociaal Fonds.
De overleggids DEPARIS is een gids voor de opsporing van risico’s (dépistage participatif
des risques) die tegemoetkomt aan de eisen van het opsporingsniveau van de strategie
SOBANE. Het is een eenvoudige methode, die economisch is op het vlak van tijd en
mid-delen. Deze methode bevordert de ontwikkeling van een dynamisch plan voor
risicobe-heer en de overlegcultuur in de onderneming.
Deze publicatie werd gerealiseerd door een onderzoeksteam dat bestond uit:
• L’Unité Hygiène et Physiologie du travail de l’UCL (Prof. J. Malchaire, A. Piette)
• Departement Onderzoek en Ontwikkeling van IDEWE (Prof. G. Moens)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming CESI (S. Boodts, A. Schietecatte)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming IDEWE (Prof. V. Hermans)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming PROVIKMO (Dr. G. De Cooman,
I. Timmerman)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming MENSURA (Dr. P. Carlier)
• Het departement Nouvelles Technologies et Formation van CIFoP (Mr. JF. Husson)
• Dienst voor preventie SEFMEP (P. Lorent, F. Gysens)
Voor meer informatie over de SOBANE-strategie: www.sobane.be
Deze publicatie is gratis te verkrijgen:
• Telefonisch op het nummer 02 233 42 11 • Door rechtstreekse bestelling op de
website van de FOD: www.werk.belgie.be
• Schriftelijk bij de: Cel Publicaties van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Ernest Blerotstraat 1 - 1070 Brussel Fax: 02 233 42 36
E-mail: publicaties@werk.belgie.be Deze publicatie is ook raadpleegbaar op de website van de FOD:
www.werk.belgie.be
Cette publication peut être également obtenue en français.
De redactie van deze brochure werd afgesloten op 15 februari 2012
Productie: Algemene Directie Humanisering van de Arbeid Coördinatie: Directie van de communicatie
Wetenschappelijke supervisie: Alain Piette Omslag en lay-out: Sylvie Peeters Tekening: Serge Dehaes
Druk: Rosseels Printing
Verspreiding: Cel Publicaties Verantwoordelijke uitgever:
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
M/V
Met de termen «werknemer» en «werkgever», wordt in deze bro-chure verwezen naar personen van beide geslachten.
PROMOTOR VAN HET PROJECT
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Algemene Directie Humanisering van de Arbeid Ernest Blerotstraat 1 – 1070 Brussel
Het Europees Sociaal Fonds investeert in uw toekomst
© FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Alle rechten voorbehouden voor alle landen. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of enige wijze, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van de Directie van de communicatie van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Indien de verveelvoudiging van teksten uit deze brochure echter gebeurt voor informatieve of pedagogische en strikt niet-commerciële doeleinden is dit toegestaan met bronvermelding en, in voorkomend geval, met vermelding van de auteurs van de brochure.
3
ning te houden met de resultaten van de vergaderingen en de uitgevoerde studies.
2. Akkoord van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk.
3. Bepalen van een “dienst” of een afdeling van een dienst die 10 tot 15 personen omvat die
een arbeidssysteem vormen, d.w.z. die een rechtstreekse invloed hebben op elkaars werk.
4. Aanduiden van een coördinator door de directie met akkoord van de werknemers.
5.
Voorbereiding van de coördinator: hij past eventueel de gids aan de te onderzoeken ar-beidssituatie aan. Dit doet hij door termen te veranderen, door bepaalde overbodige
aspecten weg te laten of te wijzigen of door bijkomende aspecten toe te voegen.
6. Samenstelling van een werkgroep voor de te onderzoeken arbeidssituatie. De werkgroep
bestaat enerzijds uit “sleutelwerknemers” die worden aangeduid door hun collega’s en
hun vertegenwoordigers en anderzijds uit werknemers van de technische omkadering die
worden aangeduid door de directie. De werkgroep bestaat minstens uit 1 man en 1 vrouw
indien het een gemengde groep betreft.
7. Het document “Uitnodiging” (zie bijlage) wordt overhandigd aan de leden van de
werk-groep om hen te informeren over de doelstellingen van de Déparis-vergadering en om
hun rol kenbaar te maken.
8. Vergadering van de werkgroep in een rustig lokaal dichtbij de werkposten.
9. Duidelijke toelichting door de coördinator over het doel van de vergadering en de te
volgen procedure.
10. Doorlopen van elke rubriek aan de hand van de te bespreken punten. Men staat niet lang
stil bij het zoeken naar een score, maar men concentreert zich op :
• Wat er kan gedaan worden om de situatie te verbeteren, door wie en wanneer.
• De aspecten waarvoor men beroep moet doen op een preventieadviseur.
•
Het schatten van de kostprijs van de voorgestelde verbeteringsmaatregelen en de in-vloed die ze kunnen hebben op de kwaliteit van het product en op de productiviteit.
De beoordeling gebeurt als volgt: nihil (0), laag (€), matig (€ €) of zeer duur (€ € €).
11. Na de vergadering maakt de coördinator een synthese met vermelding van :
• De besproken rubrieken met een gedetailleerde informatie over de resultaten van de
vergadering.
• De lijst met de geplande oplossingen met bepaling van wie wat doet en wanneer.
• De lijst met de meer in detail te bestuderen aspecten en hun prioriteit.
12. Voorstellen van de resultaten, herzieningen, toevoegingen, … aan de deelnemers van de
werkgroep.
13. Afronden van de synthese.
14. Voorstellen van de synthese aan de directie en aan de overlegorganen.
15.
Vervolg van de studie voor de niet opgeloste problemen, domein per domein, door ge-bruik te maken van de methode niveau 2, Observatie, van de SOBANE-strategie.
Onderstaande tekst kan helpen om het doel van de
vergade-ring te verduidelijken.
“In de loop van de vergadering worden alle aspecten overlopen die het werk al of niet
gemak-kelijker, doeltreffender en aangenamer kunnen maken. Het betreft zowel technische als
organi-satorische aspecten als zaken die te maken hebben met arbeidsverhoudingen.
De doelstelling is niet te weten of het werk gemakkelijk of aangenaam is voor 20%, 50% of
100%. Het is wel de bedoeling om te achterhalen wat men concreet, onmiddellijk, binnen 3
maanden en op langere termijn kan ondernemen om het werk aangenamer en efficiënter te
maken. Het kan gaan over technische aanpassingen en nieuwe arbeidstechnieken maar ook
over een betere communicatie, een reorganisatie van uurroosters of over specifieke
opleidin-gen.
Voor sommige aspecten zou men moeten kunnen zeggen wat er dient te veranderen en hoe
dit concreet dient te gebeuren. Voor andere aspecten zullen bijkomende studies moeten wor-den uitgevoerd.
De directie engageert zich ertoe een actieplan op te stellen met als doel zo goed mogelijk
gevolg te geven aan hetgeen besproken zal worden.”
4
1. L
O
ka
Len en werkz
O
nes
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De w
erkzones:
• Mid delmatige gr ootte en geen enk ele w erknemer zit afgezonder dDe toegangs
w
egen tot de w
erkruimtes:
• Rechtstr eeks toegank elijk, een voudig en v oldoende br eed (> 80 cm)De
hindernissen:
V
oldoende
or
de
en
netheid
Het technisch en huishoudelijk onderhoud:
• Delokalen w or den g oed en r egelmatig onderhouden en zijn in g oede staat • Er w or dt r ek ening gehouden met de h ygiëne voorschriften eigen aan de activiteit
Het afval:
• Voedingsresten, v erpakkingsafval • Gesor teer d en cor rect v erwijder d • Verzameld in aangepaste containers, v oldoende in aantal
De w
erkvloer
en:
• In g oede staat, waterpas, degelijk, niet glad • Laten een gemakk elijk e evacuatie van water toeDe personeelsv
oorzieningen:
• Douches, toiletten, v estiair es, r efter… • Voldoende gr oot, comf or tabel en g oed uitgerustDe nooduitgangen:
• Vrij en g oed zichtbaar • Via passende pictogrammen aangeduid • Niet belemmer d, g oed ber eikbaar , niet afgeslotenMeer in detail te bestuder
en aspecten
5
2. Or
ganis
atie v
an
H
et werk
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De w
erk
organisatie:
• Duidelijk en gek end • Laat toe om te w erk en op een v eilige manier • Planning be vr edigend in tijd en ruimteW
erkinstructies:
bor der el, lijsten… • Duidelijk, geen tegenstrijdighedenDe w
erk
omstandigheden:
• Plaats, ger eedscha p, materiaal, v oor raden, on voorziene omstandigheden, externe opdrachten, tijd,… • Laten toe de normale w erkpr ocedur es toe te passen en kwaliteits w erk uit te v oer enDe onafhank
elijkheid van de onderlinge w
erkposten:
• Niet te gr oot, niet te klein • Voedings war en steeds g oed gescheiden van v oedingsr estenDe interacties en comm
unicatie
• Tijdens het w erk tussen de w erknemers van v erschillende w erkposten • Gemakk elijk en vrijDe comm
unicatiemid
delen:
• Stem, telef oon, computer , parlof oon … aangepast en aangenaamMeer in detail te bestuder
6
3.
a
rbeids
O
ngev
a
LL
en
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Val
van
hoogte
• Veiligheidsg or dels indien tussen ver dieping… • Lad ders, krukjes: stabiliteit, ge wicht… • Rekk en in de gr ond, maximale lastenVallen,
struik
elen:
staat van de vloer , or de , netheid… • Antislip schoenen
Mechanische risico’
s:
• Verw onding, aandrijving, v erplettering tegen wandr ekk en, r ekk en • Bescherming van de ogen, vangrailsRisico’
s op amputatie
, snijw
onden,
steekw
onden
• Handger eedscha p (mesjes) aangepast aan het snijden van kar tonW
erkkledij en persoonlijk
e beschermingsmid
delen (PBM)
• Indien nodig (isoler end, waterafstotend, anti-straling…) • Aangepast, beschikbaar , gebruikt, onderhouden, geor dend… • Beschermkledij en schoenen aangepast aan het uit te v oer en w erk • Schor ten of o verg ooiers aangepast en g oed gebruikt • Goede maat, g oed gebruik, g oed onderhouden • Beschermplaatjes of maliënk olders indien gebruik van messen • Handschoenen : aangepast en gebruikt • Maliënk olders indien gebruik van messen • Anti-thermisch indien manipulatie van warme pr oducten • Bescherming tegen k oude indien w erk in k oude ruimtes, diepvriezers… • Hygiënisch wanneer men v oedselpr oducten manipuleer tPr
ocedur
es in ge
val van onge
val:
• Duidelijk, door ieder een gek end en toegepastArbeidsonge
vallenanal
yse
• Systematisch, v olledig, bruikbaarEHBO:
• EHBO-lokalen, v erband dozen, hulpv erleners… • Goed gelegen en aangepastMeer in detail te bestuder
en aspecten
7
4.
eL
ektrisc
H
e risic
O
’s en brandgev
aar
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Elektrische risico’
s
De elektrische installatie:
• Differ entieelschak elaars, zek eringen, aar dingen, signalisatie , bescherming… • Sluiting van de kistjes • Toegang v oorbehouden aan een gekwalificeer d persoon
Materiaal en uitrusting:
• Draden,kabels, v erlengstukk en, aansluitingen, batterijen… • Aar dgeleiding, onderhoud, isolatie
Regelmatige contr
ole van de installatie
Opleiding
• Be voegdheid van diegenen die de elektrische installatie onderhouden • Pr ocedur es betr eff ende richtlijnenBrand en e
xplosie
Compar
timentering van lokalen,
tra
ppen
• Technische k ok ers, brandw er ende deur en • Staat, belemmering…De ontvlambar
e of explosie
ve stoff
en:
• Hoe veelheid, v oor raad, v erluchting, be voor rading, etik ettering…De ontstekingsbr
onnen
• Naakte vlam, warmtebr onnen of br onnen die v onk en doen ontstaan (statische elektriciteit, …) • Signalisatie , brandv ergunningDe bestrijdingsmid
delen
• Detectie en automatische blussing, brandblusa pparaten, h ydranten, brandhaspels …, signalisatie • Aangepast, v oldoende in aantal, toegank elijk, signalisatieDe interne inter
ventieploeg:
opgeleid, beschikbaarDe richtlijnen in ge
val van brand
• Evacuatieplannen, alarmmelding, waarschuwingssignaal, e vacuatie w egen en nooduitgangen, v erzamelpunten, brand -oef eningen ……
Signalisatie
• Opslagplaatsen, bestrijdingsmid delen, nooduitgangen en noodv erlichting, plattegr ond per v er dieping, …Meer in detail te bestuder
8
5. Ma
teriaa
L,
H
andgereedsc
H
ap
,
M
a
cH
ines
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Het materiaal,
het handger
eedscha
p en de machines
• Aangepast aan de uit te v oer en handeling • Aangepast aan de w erknemer • In g oede staat, r egelmatig onderhoud, jaarlijks gr ondige contr ole • K unnen opzijgezet w or den in ge val van pr oblemen (beschadigde snoer , spleten, scheur en, algemene slijtage) • Hanteerbaar zonder handen of armen te belasten. • Geen onder delen die v erw ondingen kunnen v er oorzak en • Niet te zwaar : geen trillingen • Aangepast aan linkshandigenDe opleiding van de w
erknemers:
• Om het juiste en het meest efficiënte materiaal of machine te kiezenMeer in detail te bestuder
en aspecten
9
6.
w
erk
HO
udingen
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De r
epetitie
ve be
w
egingen:
niet contin uDe w
erkhoudingen:
comf or tabel • Rechte rug: geen flexie- of torsiebe w egingen • Hoofd r echt : geen flexie , extensie of r otatie • Ontspannen schouders: niet opgetr okk en • De armen langs het lichaam: niet zijwaar ts of gehe ven • Normale positionering van de handen: niet gebogen • De beide v oeten op de gr ond of op een v oetsteun • Niet geknield of gehurkt • Anders kniebeschermers, kussens, schuimrubber…beschikbaar • Ongunstige houdingen w or den niet fr equent aangenomenDe w
erkhoogte:
(taf els, bur elen, r ekk en, machines, ger eedscha p,…) kan in een ideale positie geplaatst w or den.Het zittend of r
echtstaand/zittend w
erk
en:
• Bij v oork eur • Kwaliteitsstoelen: stabiel en comf or tabel • Steun v oor de v oorarmen, op het w erk opper vlak of in de hoogte v erstelbar e armleuningen • Voldoende vrije beenruimte onder het w erk opper vlakBij r
echtstaand w
erk:
• Geen hinder tijdens de be w egingen • Comf or tabele steun v oor de dijen en/of de armen op opper vlakten, ingesteld op een g oede hoogteDe hulpmid
delen:
• Tra pje… beschikbaar bij het w erk en in de hoogte • Stabiel, duurzaam, gemakk elijk en v eilig te gebruik en (vallen) Wie kan wat concr eet doen en wanneer?Meer in detail te bestuder
10
7.
k
ra
cH
tinsp
anningen en g
O
ederenbe
H
ande
Ling
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De be
w
egingen en krachtinspanningen:
• Niet bruusk of belangrijk • Zonder snelle v erplaatsingen of r epetitie ve be w egingenDe inspanningen van de handen:
• Gematigden geen torsie van de polsen • Nooit slagbe w egingen met de handpalm
De lasten:
• Licht en uitgebalanceer d (vloeistof, gr ootte van lasten) • Comf or tabel vast te grijpen: g oede handvatten, geen snijdende randen, niet glad, niet te k oud noch te warm… • Op g oede hoogte: opnemen en w egzetten op hoogte van br oeksriem • Zonder r otatie of inclinatie van de r omp • Slechts o ver k or te afstanden te dragenDe opleiding
• Opleiding man ueel hanter en van lasten, aangepast aan de w erkpost • Goede w erkhoudingen, krachtinspanningen, w erk en met 1 of 2 handen….De v
ermoeidheid op het einde van de w
erkdag:
Aan
vaar
dbaar
Meer in detail te bestuder
en aspecten
11
8.
ver
Lic
H
ting
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Verlichting
in
de
lokalen
en
van
het
w
erk
zelf
• Niet te sterk noch te zwak: v oldoende om details waar te nemen • Maar ook niet te o ver vloedigDaglicht en het buitenzicht:
be
vr
edigend
Geen schaduwin
val op het w
erk
Geen w
eerkaatsing of v
erblinding:
• Op de taf els, op metalen of glazen opper vlakk en, plastic bladen, ramen, beeldschermen,… • Zek er niet door de zon; ramen v oorzien van g or dijnen, lamellen of zonne w ering • Niet r echtstr eeks in lichtbr onnen kijk enDe v
erlichtingsarmatur
en:
• Pr oper , r egelmatig ger einigd • Def ecte lampen of TL-buizen w or den zo snel als mogelijk v er vangenHet beeldschermw
erk:
• De w erknemer zit niet r echt v oor of achter een v enster of een belangrijk e lichtbr onMeer in detail te bestuder
12
9. La
w
aai en t
H
er
M
isc
H
e
O
M
gevingsf
a
ct
O
ren
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
La
waai
Mogelijkheid om een gespr
ek te v
oer
en
Geen
hinder
of
afleiding
• verk eer , telef oons, air conditioning, gespr ekk en, …Comm
unicatiemid
delen:
• Houden r ek ening met het omge vingsla waaiDe machines of la
waaierige installaties:
• Goed onderhouden, omka pseld, zo v er mogelijk v erwijder d van de w erkpostenThermische omg
evingsfactor
en
De temperatuur
:
• Niet te warm, noch te k oud, geen temperatuurschommelingenDe v
ochtigheid:
niet te dr
oog,
noch te v
ochtig
De luchtv
erplaatsingen:
geen tocht door de v
ensters en deur en
De warmte
, k
oude en v
ochtigheidsbr
onnen:
• Zijn v erwijder d: water , damp , machines, zonnestralen,…De w
erkkledij:
• Comf or tabel: o verall, laboschor t,…De frisdrank
en:
beschikbaar bij extr
eme warmte of k
oude
Meer in detail te bestuder
en aspecten
13
10. L
uc
H
tH
ygiëne
cH
eM
isc
H
e (v
a
ste
O
f v
LO
eib
are s
tO
ffen, ga
ssen) en bi
OL
O
gisc
H
e (b
a
cteriën, virus
sen,
Lic
H
aa
M
sv
O
cH
ten) risic
O
’s
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De stofdeeltjes en het afval
• Verwijderd (v entilatie , afzuigen,…) zonder dat ze in de lucht of omge ving v erspr eid w or den
Onderhoudspr
oducten:
was, spra ys, vloeibaar… • Niet schadelijk • Aangepaste r ecipiënten en g oed geëtik etteer d • Geor dend op een v eilige afstand van de w erkplaatsen, de r efter en de k euk en • Gerangschikt r ek ening houdende met hun on ver enigbaarheid • Ver oorzak en geen hinder v oor de gebruik ers van de lokalen • W or den gebruikt buiten de w erkur enHet
v
erwarmings-,
v
entilatie-,
climatisatie-,
filteringsysteem…
• Regelmatig onderhoudenMogelijk
e br
onnen van v
er
vuiling
• Afval, v ochtigheid, air co…. • Gek end en behandeld • Pr oducten tegen ongedier te netjes o ver de lokalen v er deeldDe h
ygiëne:
• Er w or dt niet gegeten op de w erkplaats • Geen schimmels of zwammen (v ochtigheid) • Sanitair e hygiëne: wassen van de handen, nagels…De luchtv
er
versing:
is v oldoende • Frisse lucht, aangenaam en geurloosDe signalisatie
• Aangepast en ger especteer d: v erbod op r ok en, risicolokalen,…De r
ok
ers
• De r ok erszone is g oed gelegen en v oldoende v erlucht • Duidelijk e richtlijnen, gek end en ger especteer d • In alle w erklokalenMeer in detail te bestuder
14
11.
a
ut
O
n
O
M
ie en individue
Le verantw
OO
rde
Lijk
H
eden
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De opdrachten en v
erwachtingen:
geen tegenstrijdighedenDe graad van eigen initiatie
ven:
• Ieder kan zijn w erkwijze aanpassen, zonder het w erk van de gr oep te v erstor enDe autonomie:
• Ieder kan zijn w erkpost v oor een k or te periode v erlaten (toilet, drink en,…), zonder het w erk van de gr oep te verstor enDe vrijheid van comm
unicatie:
• Ieder kan contact nemen met de interne (onderhoud, aank oop , kwaliteit,…) of externe diensten indien hij dit nodig achtHet aandachtsniv
eau:
mid delmatig, afhank elijk van • De ernst van de te nemen acties • De on voorziene aar d van de gebeur tenissenDe beslissingen:
• Aantal mogelijk e keuzes is beperkt • Inf ormatie is beschikbaar • Zijn makk elijk te nemen • De noodzak elijk e reactiesnelheid is normaalDe v
erantw
oor
delijkheden:
• Ieder k ent zijn v erantw oor delijkheid en aan vaar dt ze • Niet te zwaar , noch te lichtDe f
outen:
• Ieder cor rigeer t zijn e ventuele foutenMeer in detail te bestuder
en aspecten
15
12.
in
HO
ud v
an
H
et werk
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De w
erkinter
esse:
boeiend en afwisselend • Voorber eidende tak en, kwaliteitscontr oles, herstelling, onderhoud,…De bekwaamheden:
• Het w erk van de w erknemer is in o ver eenstemming met zijn functie en pr of essionele bekwaamheid • Men heeft de mogelijkheid om zijn bekwaamheden te ben utten en te ontwikk elenInf
ormatie en v
orming:
• Voor ieder een (jonger e w erknemers, interim, ouder e w erknemers) • Aangepast aan het uit te v oer en w erk • M.b .t. de pr ocedur es, de risico’ s en de pr ev entie • Bij aanw er ving en periodiek herhaaldMeer in detail te bestuder
16
13.
tijdsdruk
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Het uur
rooster en w
erkschema:
• Voldoende op v oorhand gek end • Mogelijkheid om de w erkdag naar eigen w ens te organiser en • Flexibel binnen afgelijnde margesHet w
erkritme:
niet buitenge
w
oon
• Achterstand in w erk kan snel w egge w erkt w or denDe autonomie van de gr
oep:
men organiseer
t zelf
• De uur roosters en het v erlof • De v er deling van de tak en, de pauzes, r otaties • W erkachterstand die snel w egge w erkt kan w or den • De o verur en • De dal- en piekpr oductie (w erkloosheid, par ttime…) • Aan vullend extra w erk of op de laatste min uutDe onderbr
ekingen tijdens het w
erk:
• W einig on voorzienDe pauzes:
• Fr equent en k or t • Georganiseer d in functie van de w erkbelasting, slechte w erkhoudingen, r epetitief karakter , mentale inspanningMeer in detail te bestuder
en aspecten
17
14.
a
rbeids
ver
HO
udingen tus
sen werkne
M
ers en
H
iërar
cH
isc
H
e
Lijn
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De comm
unicatie tijdens het w
erk:
• Steeds mogelijk, zo w el o ver w erk- als niet w erkgebonden onderw erpen • De organisatie van het w erk en de w erkruimtes laten toe om elkaar te zienDe v
er
deling van het w
erk:
cor rect v er deeld • Ieder k ent exact zijn tak en en zijn r olDe onderlinge hulp van de w
erknemers:
• voor w erkgebonden pr oblemenHet o
verleg op het w
erk:
regelmatig • Tussen het personeel, de diensten en de hiërar chische lijn • Om het w erk te bepalen, te plannen en te v er delen • Om pr oblemen op te lossenDe hiërar
chische lijn:
gek end, ge waar deer d en ger especteer dDe samenw
erking met de hiërar
chische lijn:
• Goede onderlinge v erstandhouding, samenw erking en w erksf eer • Geen gespannen r elaties of belangenconflicten… • Ondersteuning in ge val van w erkpr oblemen of persoonlijk e moeilijkheden • Delegaties…Adviezen en kritiek
en van de w
erknemers:
• Aangemoedigd, aanhoor d en w or den v oldoende in r ek ening genomen • Pr oblemen w or den v ermeldDe e
valuaties:
• Ieder w eet hoe zijn w erk geëvalueer d w or dt • W anneer en hoe hij gecontr oleer d is • Men k ent de criteria en de consequenties • Ieder is geïnf ormeer d ov er de r esultaten van zijn e valuatie • Het w erk van ieder een w or dt v oldoende gea ppr ecieer dMeer in detail te bestuder
18
15.
p
sy
cHO
sO
cia
Le
O
M
geving
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Relaties met het cliënteel:
vriendelijk
De pr
omoties:
mogelijk • Volgens objectie ve en duidelijk e criteria • Door ieder gek end en g oedgek eur d • Op basis van e valuaties en in functie van de pr estatiesDe discriminatie:
geen enk
ele
• Noch in functie van de leeftijd, geslacht of herk omst • Noch bij aanw er ving, noch bij pr omotieDe te
w
erkstelling:
• Stabiel • Ver tr ouw en in de integriteit en de toek omst van het bedrijf • De pr oblemen van v er vangingen bij afw ezigheid en cor recte behandeling van interims w or den opge volgdDe lonen:
• In o ver eenstemming met de competentie en het ger ealiseer de w erkDe ondernemingsraad en het CPBW:
be vr edigendDe psychosociale pr
oblemen:
• Onte vr edenheid, str ess, pesterijen, persoonlijk e pr oblemen, … • Structur en en pr ocedur es van behandeling bestaan en w or den gebruikt • Inf ormatie w er d gege ven • Pr ev entie ve maatr egelen zijn genomenDe w
erksf
eer
:
• Laat een persoonlijk e en pr of essionele ontwikk eling toe • Zijn v er enigbaar met een normaal privé le ven (familie ,…) • De w erknemers zijn globaal gezien te vr edenRisico op agr
essie
, hold-up:
• Geldtranspor t • Pr ocedur e is gek end en aangepastMeer in detail te bestuder
en aspecten
19
16. Ontv
angs
t v
an de g
O
ederen
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Veiligheidspr
otocol
m.b
.t.
de
handelingen
bij
het
laden
en
lossen
• Plaatsen en le veringsmodaliteiten: toegang en park eer ruimte • K enmerk en en uitrusting van de v oer tuigen • Ver deling van de tak en m.b .t. laden en lossen • Gebruikt materiaal bij het laden en lossen • Verantw oor delijk e van de ontvangst van g oeder en • Verpakking van de g oeder en • Veiligheidsv oorschriften en EHBO mid delen • Organisatie van le veringen die op termijn zullen plaatsvinden
De le
veranciers
• Verblijfplaats v oor de bestuur der tijdens de le vering: sanitair…De loskaaien
• Br eed en in g oede staat • Goed gelegen, v erwijder d van doorgangs w egen • Staanplaatsen v oor vrachtwagen zijn duidelijk gemark eer d op de vloer • Park er en van de v oer tuigen en uitzetten van de motor • Systeem om het niv eauv erschil tussen de loskaai en de binnenzijde van de vrachtwagen o verbrugt : beschikbaar , doeltr eff end en gebruiktHet lossen van g
oeder
en
• Dragen van PBM: schoenen, mask ers, v eiligheidsbrillen • Voldoende v erlichting binnenin de vrachtwagen • Onmid dellijk v erwijder en van beschadigde pakk etten, dozen, r ecipiënten • Onmid dellijk opkuisen bij omvallen (poeders, vloeistoff en…) • Verbod op r ok enMateriaal v
oor het lossen
• Paletten, v orkheftrucks aangepast en g oed gebruikt
Meer in detail te bestuder
20
17.
transp
O
r
tM
idde
Len:
w
a
gentjes
, g
O
ederen
Liften,
M
anue
Le
O
f e
Lektrisc
H
e transp
a
Le
tten…
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De doorgangs
w
egen
• Gescheiden v oor personen en v oer tuigen • Deze zijn v oldoende br eed, g oed afgebak end door lijnen • Niet belemmer d door v oorw erpen, kisten, paletten… • goede zichtbaarheid en in g oede staat (dr empels, gaten…)De mechanische hulpmid
delen:
aangepast aan het uit te v
oer en w erk • Tak els, r ol wagens die geduwd kunnen w or den, eer der dan tr ekk en v oor zwar e en/of onstabiele lasten • Drijfriemen, transpor tbanden…. v oor fr equente transpor ten • Goede kwaliteit, g oed geplaatst, een voudig en snel in gebruik • Banden, ophanging, zetels…in g oede staat, onderhouden en periodiek nazicht
De bedieningsmid
delen:
drukknopen, hendels, pedalen, … • Makk elijk en comf or tabel in gebruik • Het r especter en van de ster eotypes: mobiele wijzer van links naar r echts, gr oen=aanzetten… r ood=uitzetten, richting van de besturing … • Geluidsniv eau en lichtintensiteit aangepast aan omge ving • Noodstopsystemen (drukknoppen, kabels…) aanw ezig en gemakk elijk ber eikbaarDe gebruik
ers van de transpor
tv
oer
tuigen
• Aangepaste v orming: toestel, v oer tuigen, g oed gebruikt • Rijbe wijs indien v er eist (heftruckbestuur ders)Meer in detail te bestuder
en aspecten
21
18.
vOO
rraad
H
ande
Ls
w
aren
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De ruimten
• Voldoende (kasten…) en makk elijk ber eikbaar • Gangen zijn v oldoende br eed (manoeuvr er en van toestellen) • Goed afgebak ende rijw egen en opslagzonesDe compar
timentering
• Logisch per pr oductensoor t en v olgens de fr equentie van gebruik • Scheiding van v oedings war en, to xische en ontvlambar e pr oducten, …Het afval:
kar ton, k oor den… • Gesor teer d en cor rect v erwijder d • Aangepaste containers, v oldoend in aantal en g oed gelegen • Elk e beschadigde doos, pakk et, r ecipiënt w or dt onmid dellijk v erwijder d • Onmid dellijk opkuisen bij omvallen (poeders, vloeistoff en…)De PBM
• Dragen van een helm en v eiligheidsschoenen door alle w erknemers die w erk en of zich be vinden n de v oor raad -ruimtenInspectie
• Regelmatige inspectie van de v oor raad: cor rosie , v ochtigheid, schimmels, opzw ellen…Absoluut r
ookv
erbod
Meer in detail te bestuder
22
19.
r
ekken en t
OO
nb
anken
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De stabiliteit
• Vastmak en in de vloer • Dwarsv erbindingen v oor stabiliteit in de hoogteDe v
eiligheid
• Indicatie van het toegelaten ge wicht • Beschermblokk en v oor de steunpilar en • Beschermr oosters aan de bo venzijde van doorgangen • Laterale bescherming door tralies of netten, tegen het vallen van gestock eer de g oeder en • Verbod om de r ekk en te beklimmenDe paletten
• Aangepast en in g oede staat • Niet o verladen • Zwar e lasten w or den onderaan geor dend • Stock bo venaan : enk el pr oducten ge wikk eld onder plastiek en folieStock
• Respecter en van het maximale ge wicht • Functie van de v erpakking en de v ormen • Per in vor dering eer der dan een opeensta peling van pr oductenMeer in detail te bestuder
en aspecten
23
20.
d
e k
O
eL
ce
LL
en
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De openingen
• De deur kan steeds langs de binnenzijde w or den geopend, zelfs indien de deur langs de buitenzijde op slot of geblokk eer d is • Contin ue temperatuuraanduiding aan de buiten- en binnenzijde • Luchtsnelheid beperkt tot 1 m/s • Noodv erlichting en v erlichting die de ligging van de deur aanduidt • Geen ijs- of rijmv ormingW
erk
organisatie
• Beperkte w erkduur en r egelmatige pauzes om zich op te warmenDe uitrusting
• Bruikbar e uitrusting : dragen van handschoenen of wanten • Handvatten en sta ven in metaal, bedekt met thermische isolatieDe PBM
• Dragen van beschermkledij wat ook de duur is dat men in de k oelcel v erblijft wanneer de temperatuur < 4°C bedraagt • Dragen van handschoenen indien de temperatuur < 10°C bedraagt • W arme drank en zijn beschikbaar • Hydrater ende zalf v oor de lippen en het aangezicht om klo ven te v oork omen • Geen enk el contact met de blote huid met v oorw erpen waar van de temperatuur < 7°C bedraagt, v ooral metalen,ijs en vluchtige vloeistoff
en
Meer in detail te bestuder
24
21.
w
erkp
Laa
tsen
(been
HO
uwerij
, c
H
ar
cuterie
, b
akkerij
, vis
afde
Ling)
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De machines
• Lintzagen, bakk erstr og, hakmessen, o vens,… • Conf orm en r egelmatig mechanisch onderhouden • Steeds cor rect gemonteer d alv or ens handelingen uit te v oer en • Permanent gebruik van v eiligheidsonder delen • Steeds uitgeschak eld alv or ens te r einigenDe messen
• Steeds scherp en geslepen • Opgeborgen in de kast / laden wanneer niet gebruikt • Gebruik van aangepaste handschoenen v oor bepaalde omschr ev en tak enDe handelingen
• Aangepaste hulpmid delen v oor het uitv oer en van handelingenDe snijtaf
els
• Aangepast (afmetingen, materiaal), in g oede staat • In de hoogte v erstelbaar of op g oede mid delmatige hoogteHet onderhoud
• Regelmatigonderhoud van de machines • Onmid dellijk opkuisen van elk pr oduct dat op de gr ond valt : bloed, v etten, deeg, zalf… • Systeem v oor waterafv oer in de gr ond is v oorzien
De PBM
• Schor ten of o verg ooiers: Aangepast en g oed gebruikt • Aangepaste handschoenen gebruiktDe opleiding
• Gebruik van messen: k euze van mes, richting van de handeling, w erkhouding… • Onderhoud van de machines: monter en en demonter en • Vorming betr eff ende de uit te v oer en handelingen aan de w erkpostMeer in detail te bestuder
en aspecten
25
22.
pL
aa
tsen v
an pr
O
ducten in rekken
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De r
ekk
en
• Ver deling van de pr oducten v olgens de fr equentie in gebruik: • Bo venaan: lichte pr oducten, w einig v erk ocht • Tussen 50 en 160cm: Pr oducten die v eel w or den v erk ocht • Onderaan: zwar e pr oducten die w einig w or den gebruiktDe lad
ders,
tra
ppen
• Stabiel, aangepast, beschikbaar en gebruikt • Verbod om tegelijk er tijd op de r ekk en of kratten te klimmenDe handelingen
• Maximaal te manipuler en ge wicht, bestudeer d in functie van de hoogtes • Aangepaste hulpmid delen v oor het uitv oer en van handelingen w or den gebruikt: v orkheftrucks, transpaletten, wagentjes … • aangepaste handschoenen zodat de pr oducten v eilig kunnen vastgenomen w or denDe opleiding
• Vorming aangepast aan de uit te v oer en handeling op de w erkpost • Evaluatie van het ge wicht alv or ens de handeling uit te v oer enMeer in detail te bestuder
26
23.
d
e verk
OO
pei
Landen
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De snijmachines
• Steeds cor rect gemonteer d alv or ens handelingen uit te v oer en • Permanent gebruik van v eiligheidsonder delen • Steeds uitgeschak eld alv or ens te r einigen • Snijdikte steeds op 0 instellen na gebruiktDe messen
• Steeds scherp en geslepen • Opgeborgen in de kast / laden wanneer niet gebruikt • Gebruik van handschoenen v oor bepaalde omschr ev en tak enDe handelingen
• Zwar e pr oducten w or den bij v oork eur dicht bij het w erkvlak geplaatst i.p .v . de v erk oopstandHet onderhoud
• Elektriciteitw or dt uitgeschak eld v oor elk onderhoud • Regelmatig onderhoud van de snij- of ander e machines • Aangepaste schraa pmesjes v oor de r einiging van de v erk oopstand zonder zich v oor ov er te buigen of zich te wrin -gen • Onmid dellijk opkuisen van pr oducten die op de gr ond ge vallen zijn, in het bijzonder : bloed, v etten, ...
De PBM
• Schor ten of o verg ooiers: Aangepast en g oed gebruikt • Aangepaste handschoenen gebruiktDe opleiding
• Gebruik van messen: richting, positie… • Onderhoud van de machines: demonter en en monter en • Nemen van de pr oducten uit de v erk oopsstand, met minimale torsies, inclinaties … • Vorming aangepast aan de uit te v oer en handeling op de w erkpostMeer in detail te bestuder
en aspecten
27
24.
d
e de
M
O
ns
tra
trices
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De stand
• Zonder ge vaar : taf els, geen wagentjes… • Ruimte is v olledig afgezonder d van de zone waar de klanten zich be vinden • Aangepaste afvalemmers in v oldoende aantal r ondom de standDe a
pparaten
• Geen gebruik van ge vaarlijk e apparaten: frietk etel, waterk etel, … • Aar dgeleiding v oor alle a pparaten • Geen elektrische kabels in de doorgangen van de klantenDe pr
oducten
• Ver delen van warme drank en d.m.v . een thermos met pomp , ste vig vastgemaakt • Inge vr or en stalen w or den k oel gehouden v oor gebruik • Onmid dellijk opkuisen indien er w or dt gemorst • Ser vetten, hand doekjes… beschikbaar v oor de klanten • De stand w or dt nooit onbemand gelaten wanneer er zich • eetwar en (risico op v oedselv ergiftiging) • warme a pparaten (braadpan…) • apparaten onder druk • puntige v oorw erpen (schar en, blik openers…) be vinden • Ophalen van bek ers, glazen… op het einde van de demonstratieMeer in detail te bestuder
28
25.
d
e ka
ss
a’
s
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
De algemene opstelling
• Voldoenderuimte om ofw el staand of zittend te kunnen w erk en • Geen beperking op het scangedeelte op niv eau van de armen, het lichaam, de benen, in het bijzonder bij zittend w erk • Comf or tabele stoel, rugsteun w or dt ingesteld v oor het w erk w or dt aange vat • W erk en met r echte rug • Aangepaste v oetensteun is beschikbaar en g oed opgesteld • Rolband v oor het plaatsen en w egnemen van pr oducten v oldoende lang en in g oede staat • Scanner en kassa be vinden zich r echt v oor de w erknemer • Efficiënte uitrusting v oor de zakk en • Spiegels zijn g oed geplaatst om de wagentjes te kunnen contr oler en • Antiv ermoeidheidsmatten zijn v oorhanden
De scanning
• Uitrusting w erkt g oed • Reinigen van de scanner wanneer nodig • Scanning van de pr oducten door een voudige glijbe w eging • De pr oducten met beide handen vastgrijpen i.p .v . met de duimen • Zonder de armen te veel uit te str ekk en bij het grijpen van de pr oducten • De pr oducten niet opheff en • Zonder de bar codes te moeten zoek en of de pr oducten te moeten draaien • Scanning gebeur t cor rect v oor 95% van de pr oducten • Scanning met de hand v oor v olumineuze v oorw erpen • Manipulatie van zwar e pr oducten (>5kg) gebeur t staandDe tijdelijk
e organisatie van het w
erk
• Pauzes, r otaties, pol yvalentieDe opleiding:
het personeel kr
eeg een opleiding om
• Instellen van de stoel, r echtop zitten en de rugsteun gebruik en • Afwisselend staand en zittend w erk • Scannen met beide handen, asymmetrische houdingen v ermijden
De klanten
• Vorming m.b .t. onthaal en het bemid delen in conflicten en agr essieMeer in detail te bestuder
en aspecten
L
K
J
:|
☺
29
Arbeidssituatie
1. Lokalen en werkzones
J
K
L
2. Organisatie van het werk
J
K
L
3. Arbeidsongevallen
J
K
L
4. Elektrische risico’s en brandgevaar
J
K
L
5. Materiaal, handgereedschap en machinesJ
K
L
6. Werkhoudingen
J
K
L
7. Krachtinspanningen en goederenbehandeling
J
K
L
8. Verlichting
J
K
L
9. Lawaai en thermische omgevingsfactoren
J
K
L
10. Luchthygiëne
J
K
L
11. Autonomie en individuele verantwoordelijkheden
J
K
L
12. Inhoud van het werk
J
K
L
13. Tijdsdruk
J
K
L
14. Arbeidsverhoudingen tussen werknemers en hiërarchische lijn
J
K
L
15. Psychosociale omgeving
J
K
L
16. Ontvangst van de goederen
J
K
L
17. Transportmiddelen
J
K
L
18. Voorraad handelswaren
J
K
L
19. Rekken en toonbanken
J
K
L
20. Koelcellen
J
K
L
21. Werkplaatsen (beenhouwerij, charcuterie, bakkerij, visafdeling)
J
K
L
22. Plaatsen van producten in de rekkenJ
K
L
23. De verkoopeilanden
J
K
L
24. De demonstratrices