IN DIE SEKONDeRE SKOOL
deur
LOUW BOSHOFF (B.A .• M.Ed.l
Proefskrif goedgekeur vir die graad
DOCTOR EDUCATIONIS
In die Departement Voorligting en Ot·topedagogiek
aan die
POTCHEFSTROOMSE UN IVERS I TEl T VIR
CHRISTELIKE HOP.R ONDERWYS
PROMOTOR HULPPROMOTOR
DR.J.L. MARAIS PROF. H. B. KRUGER
DANKBETUIGINGS
Opregte dank word betuig aan:
•
..
*
•
*
•
•
..
Dr. J. L. Marais vir sy krltiese en opbouende kommentaar asook volgehoue belangstelling.
Prof. H. B. Kruger vir sy waardevolle inseUe as hulppromotor .
Die Transvaalse Onderwysdflpartement vir toestemming om die vraelys aan sekondl!re skole te kon stuur.
Departementshoofde: Opvoedkundige Leiding vir hulle uitstekende en ge-waardeerde samewerking.
Transvaalse Onderwynmediadiens vir uitstekende di>'ns deur hulle gelewer.
Mev. Aldine ()Qsthuyzen van die Statistiese Konsultasiediens van die Vaaldriehoek se tak van die P U vir C H 0 vir haar advies in verband met die statistiek en hulp met die verwerking van die gegewcns deur die rekenaar.
Mev. Lorraine Duvenhnge vir die taalversorging .
Mev. Sonja Pretorius vir die noukeurige tikwerk .
My vrou Ella vir haar geduld en opoffering.
Bo alles my dank rum die Hemelse Vader wat vir my die wilskrag en vol-harding gegee het om hierdie werk te kon aanpak en deurvoer.
As iemand meen hy het kennis van iets, het hy
nog nie die kennis wat 'n mens behoort te he nie.
INHOUDSOPGAWE
HOOFSTUK 1
PROBLEEMSTELLING, DOEL, METODE EN PROGRAM VAN NAVORSING 1.1 1.2 1.3
1.4
1.5
1.6 OrUintering Probleemstelling Doel van navorsing Metode van navorsing Program van navorsing Same vattingHOOFSTUK 2
DIE ONTWIKKELINGSMOONTLIKHEDE VAN DIE SEKONDiHtE SKOOLLEERLING EN DIE IMPLIKASIES DAARVAN VIR PERSOONLIKHEIDSVOORLIGT ING
2.1 Inleiding
2. 2 Die fisiese ontwikkeling van die adolessent 2. 2.1 Versnelde groei en ontwikkeling
2. 2. 2 Vroee en laat ontwtkkeling by adolessente 2.2.3 Seuns wat fisies vroeg ontwikkel
2.2.4 Seuns wat fisies laat ontwikkel 2. 2. 5 Dogters wat fisies vroeg ontwikkel 2.2.6 Dogters wat fisies laat ontwikkel 2. 2. 7 l:''islese aantreklikheid
2. 2. 8 Ongelykmatigheid ten opsigte van fisiese ontwikkeling 2. 2. 9 Die implikasies van die rtsiese ontwikkeling van die
2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.3.5 2.3.6
adolessent vir persoonlikheidsvoorligting
Die sosiale ontwikkeling van die adolessent Die proses van sosialisering
Gesonde verhoudinge met ander
Konformiteit en aanvaarding deur die portuurgroep ldentifikasie
Die taak van die skool
Die implikasies van die sosiale ontwikkeling van die adolessent vir persoonlikheidsvoorligting
1 3 5 6 7 7 8 8 8 10 11 12
n
13 14 15 16 19 19 20 20 21 22 222o4 2o4o1 2o4o2 2o4o3 2o5 2o5o1 2o5o2 2o5o3 2o5o4 2o6
Die kognitiewe ontwikkeling van die adolessent Kwantitatiewe en kwalitatiewe ontwikkeling Die formeel operasionele stadium van kognitiewe ontwikkeling
Die implikasies van kognitiewe ontwikkeling vir persoon-likheidsvoorligting
Die emosionele ontwikkeling van die adolessent Selfkonsep
Psigologiese behoeftes
Psigologiese verdedigingsmeganismes
Die implikasies van emosionele ontwikkeling vir persoonlikheidsvoorligting
Samevatting
HOOFSTUK 3
DlE TAAK VAN DIE SKOOL, HUIS EN PORTUURGROEP TEN OPSIGTE VAN DIE LEERLING SE GESONDE PERSOONLIKHEIDS-ONTWIKKELING 3o1 3o2 3o2o1 3o2o2 3o2o3 3o2o4 3o2o5 lnleiding
Die tnak van die skool
Die persoonlikheid van die onderwyser Die geestesgesondheid van die onderwyser
Die onderwyser se kennis en begrip vir die leerling Die klasatmosfeer
Die vakonderwyser se bydrae tot die leerling se gesonde persoonlikheidsontwikkeling
3 o 2 o 5 o1 Uitkenning van leerlinge met probleme
3 o 2 o 5o 2 Bydrae tot geestesgesondheid van leer ling
25 25 26 29 31 31 33 35 36 38 40 40 40 42 44 46 47 47 48
3 o 2 o 5o 3 Samewerking tussen vakonderwyser en voorligteronderwyser 52
3o2o6 Die bydrae van die skoolhoof 53
3 o 3 Die taak van die huis 56
3o3o1 3o3o2 3o4 3o4ol
Die huis as primere opvoedingsinstansie lnteraksie en kommunikasie in die gesin Die taak van die portuurgroep
Die wese van die portuurgroep
56
57 59 59
3.4.2 3.4.3 3.5
Konformiteit en sosiale aanvaarding Funksies van die portuurgroep Samevatting
HOOFSTUK 4
DIE PRAKTYK VAN PERSOONLIKHEJDSVOORLIGTING IN TRANSVAALSE SEKONDeRE SKOLE
4.1
4.2 4.34.4
4.5 InleidingWetgewing in verband met voorligting Doe! van persoonlikheidsvoorligting
Die praktyk van persoonlikheidsvoorligting in Transvaalse sekondere skole Same vatting HOOFSTUK 5 EMPIRIESE ONDERSOEK 5.1 5.2 5.3 5.3.1 5.3.1.1 5.3.1.2 5.3.2 5.3.2.1 5.3.2.2 5.3.2.3 5.3.2.4 5.3.2.5 5.3.2.6 5.3.2.7 5.3.2.8 Inleiding
Doe! van die ondersoek
Enkele ondersoekmetodes en keuse van die ondersoekmiddel Die onderhoud as empiriese navorsingsmetode
Voordele van die persoonlike onderhoud Nadele van die persoonlike onderhoud Die vraelys ""' empiriese navorsingsmetode Voordele van die vraelys as navorsings1netode Nadele van die vraelys as navorsingsmetode Die konstruksie van die vraelys
Gestruktureerde ( geslote) items Ongestruktureerde (ope) items Kriteria vir die ontwerp van items Tegniese versorging van die vraelys Anonimiteit van die proefpersone 5. 3. 2. 9 Voortoetsing van die vraelys 5. 3. 2.10 Die begeleidende brief 5.3.2.11 Verspreiding van die vraelys
59 61 65 66 66 66 70 73 74 74 74 75
75
76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 85 86 875. 3. 2.12 Terugsending van die vraelys 5.3.2.13 Opvolgaktiwiteite 5.4 5.4.1 5.4.1.1 5.4.2 5.4.2.1 5.4.2.2
Die empiriese ondersoek
Die populasie en keuse van proefpersone Bepaling van steekproefgrootte
Samestelling van die vraelys
Motivering vir en ontwerp van die vraelys wat in hierdie ondersoek gebruik is
Keuse van die soort items vir die vraelys
5. 4. 2. 3 Eerste redaksie van die vraelys: Motive ring van items 5.4.2.4 Tweede redaksie van die vraelys
5. 4. 2. 5 Aspekte van die finale vraelys
Brei:! temas wat deur die vraelys gedek word
ii Lengte van die vraelys iii Anonimiteit van die vraelys
iv Voorkoms van die vraelys 5. 4. 2. 6 Begeleidende brief 5. 4. 2. 7 Terugontvangste 5. 4. 2. 8 Gevolgtrekking
5. 4. 2. 9 Verwerking van die vraelysantwoorde 5.5 Samevatting
HOOFSTUK 6
VRAELYS AAN DEPARTEMENTSHOOFDE OPVOEDKUNDIGE LEIDING VAN SEKONDeRE SKOLE: AANBIEDING, ONTLEDING EN VERTOLKING VAN DIE VRAELYSANTWOORDE
6.1 Inleiding
6.2 Fisiese ontwikkeling 6.2.1 Vraag 1
6.2.1.1 Ontleding van antwoorde 6.2.1.2 Vertolking
6.2.2 Vraag 2
6.2.2.1 Ontleding van antwoorde 6.2.2.2 Vertolking
6.2.3. Vraag 3
6.2.3.1 Ontleding van antwoorde 6.2.3.2 Vertolking 87 87 88 88 88 B9 89 96 97 106 106 106 107 107 107 lOB lOB 108 109 109 110 110 110 111
111
111 112 112 112 113 1136.2.4 Vraag 4 113
6.2.4.1 Ontleding van antwoorde 114
6.2.4.2 Vertolking 114
6.2.5 Vraag 5 114
6.2.5.1 Ontleding van antwoorde 115
6.2.5.2 Vertolking 115
6.2.6 Vraag 6 115
6.2.6.1 Ontleding van antwoorde 116
6.2.6.2 Vertolking 116
6.2.7 Vraag 7 116
6.2.7.1 Ontleding van antwoorde 117
6.2.7.2 Vertolking 117
6.2.8 Vt'llag 8 117
6.2.8.1 Ontleding van antwoorde 118
6.2.8.2 Vertolking 118
6.3 Sosiale ontwikkeling 11ft
6.3.1 Vraag 9 118
6.3.1.1 Ontleding van antwoorde 119
6.3.1.2 Vertolking 119
6.3.2 Vt'llag 10 119
6.3.2.1 Ontleding van antwoorde 120
6.3.2.2 Vertolking 120
6.3.3 Vt'llag 11 120
6.3.3.1 Ontledlng van antwoorde 121
6.3.3.2 Vertolking 121
6.3.4 Vraag 12 121
6.3.4.1 Ontleding van antwoorde 122
6.3.4.2 Vertolking 122
6.3.5 Vt'llag 13 122
6.3.5.1 Ontleding van antwoorde 123
6.3.5.2 Vertolklng 123
6.3.6 Vraag 14 123
6.3.6.1 Ontleding van antwoorde 124
6.3.6.2 Vertolking 124
6.3.7 Vraag 15 124
6.3.7.1 Ontleding van antwoorde 125
6.3.7.2 Vertolking 125
6.3.8 Vraag 16 125
6.3.8.2 Vertolking 126
6.3.9 Vraag 17 126
6.3.9.1 Ontleding van antwoorde 127
6.3.9.2 Vertolking 127
6.3.10 Vraag 18 127
6.3.10.1 Ontleding van antwoorde 128
6.3.10.2 Vertolking 128
6.3.11 Vraag 19 128
6.3.11.1 Ontleding van antwoorde 129
6.3.11.2 Vertolking 129
6.4 Kognitiewe Ontwikkeling 129
6.4.1 Vraag 20 129
6.4.1.1 Ontleding van antwoorde 130
6.4.1.2 Vertolking 130
6.4.2 Vraag 21 130
6.4.2.1 Ontleding van antwoorde 131
6.4.2.2 Vertolking 131
6.4.3 Vraag 22 131
6.4.3.1 Ontleding van antwoorde 132
6.4.3.2 Vertolking 132
6.4.4 Vraag 23 132
6.4.4.1 Ontleding van antwoorde 133
6.4.4.2 Vertolking 133
6.4.5 Vraag 24 133
6.4.5.1 Ontleding van antwoorde 133
6.4.5.2 Vertolking 134
6.4.6 Vraag 25 134
6.4.6.1 Ontleding van antwoorde 134
6.4.6.2 Vertolking 134
6.4.1 Vraag 26 135
6.4.7.1 Ontleding van antwoorde 135
6.4.7.2 Vertolking 136
6.4.8 Vraag 27 136
6.4.8.1 Ontleding van antwoorde 136
6.4.8.2 Vertolking 137
6.5 Emosionele ontwikkeling 137
6.5.1 Vraag 28 137
6.5.1.1 Ontleding van antwoorde 138
6.5.2 Vraag 29 138
6.5.2.1 Ontleding van anlwoorde 138
6.5.2.2 Vertolking 139
6.5.3 Vraag 30 139
6.5.3.1. Ontleding van antwoorde 139
6.5.3.2 Vertolking 140
6.5.4 Vraa.g 31 140
6.5.4.1 Ontleding van antwoorde 140
6.5.4.2 Vertolking 141
6.5.5 Vraa.g 32 141
6.5.5.1 Ontleding van antwoorde 141
6.5.5.2 Vertoiking 142
6.5.6 Vraa.g 33 142
6.5.6.1 Ontleding van antwoorde 142
6.5.6.2 Vertolking 143
6.5.7 Vraa.g 34 143
6.5.7.1 Ontleding van antwoorde 143
6.5.7.2 Verto1king 143
6.5.8 Vraa.g 35 144
6.5.8.1 Ontleding van antwoorde 144
6.5.8.2 Vertolking 144
6.5.9 Vraag 36 145
6.5.9.1 Ontleding van antwoorde 145
6.5.9.2 Vertolking 145
6.5.10 Vraa.g 37 146
6.5.10.1 Ontleding van antwoorde 146
6.5.10.2 Vertolking 146
6.5.11 Vraag 38 147
6.5.11.1 Ontleding van antwoorde 147
6.5.11.2 Vertolking 147
6.5.12 Vraa.g 39 147
6.5.12.1 Ontleding van antwoorde 148
6.5.12. 2 Vertolking 148
6.6 Die huis 148
6.6.1 Vraag 40 148
6.6.1.1 Ontleding van antwoorde 149
6.6.1.2 Vertolking 149
6.6.2 Vraag 41 149
6.6.2.1 Ontleding van antwoorde 150
6.6.3 Vraag 42
6.6.3.1 Ontleding van antwoorde 6.6.3.2 Vertolking
6.7 Die portuurgroep 6. 7.1 Vraag 43
6.7.1.1 Ontleding van antwoorde 6.7.1.2 Vertolking
6.7.2 Vraag 44
6.7.2.1 Ontleding van antwoorde 6.7.2.2 Vertolking
6.8 Vraag 45 6.9 Same vatting
HOOFSTUK 7
SAMEVATTING, GEVOLGTREKKINGS EN AANBEVELINGS
7.1 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.2.3.1 7.2.3.2 7.2.3.3 7.2.3.4 7.2.4 Inleiding Samevatting Probleemstelling Doe! van navorsing
Die ontwikkelingsmoontlikhede van die sekondere skoolleerling en die implikasies daarvan vir persoonlikheidsvoorligting
Fisiese ontwikkeling Sosiale ontwlkkeling Kognitiewe ontwikkeling Emosionele ontwikkeling
Die taak van die skoal, huis en portuurgroep ten opsigte van die leerling se gesonde persoonlik-heidsontwikkeling
7 . 2. 4 . 1 Die taak van die skoal 7. 2.4. 2 Die taak van die huis
7. 2. 5 Die stand van persoonlikheidsvoorligting in Transvaalse sekondere "Bkole
7.2.6 7.2.7
Die emplriese ondersoek
Aanbieding,ontleding en terugrapportering van die vraelysantwoorde 150 151 151 151 151 152 152 152 153 153 153 155 156 156 156 156 157 157 157 158 158 158 158 159 159 160 161
7.3 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.3.4 7.4 7.5 7.6 Gevolgtrekkings
Die ontwikkelingsmoontlikhede van die sekonderc skoolleerling en die implikasies daarvan vir persoonlikheidsvoorligting
Die taak van die skool, huis en portuut•groep ten opsigte van die leerling se gesonde persoonlikheids-ontwikkeling
Die stand van persoonlikheidsvoorligting in Transvaalse sekondere skole
Ontleding en terugrapportering van vraelysantwoorde Aanbevelings
Aanbevelings vir verdere ondersock Slotopmer king BIBLIOGRAFIE BYLAAG 1 BYLAAG 2 BYLAAG 3 161 161 162 163 163 165 169 169 t70
'fABELLE 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10 6.11 6.12 6.13 6.14 6.15 6.16 6.17 6.18 6.19 6.20 6.21 6.22 6.23 6.24 6.25 6.26 6.27 6.28 6.29 6.30 6.31 6.32 6.33 6.34 6.35 6.36 Fisiese veranderinge
Korrekte voedsel en eetgewoontes Belangrikheid van innerlike eienskappe Kleredrag en persoonlike versorging Gebruik van gewoontevormende middels Uitwerking van fisiese vel'tlnderinge op gedrag Belangrikheid van deelname aan fisiese aktiwiteite
Aanmoediging tot maksimale deelname aan fisiese aktiwiteite Ontwikkeling van houdings, waardes, roUe en vaardighede Verbetering van verhoudinge met ander
Gesonde verhoudinge met ander
Hegte vriendskap gebaseer op wedersydse behoeftes Goedkeuring en aanvaarding deur portuurgroep Belangrikheid van buitemuurse aktiwiteite vir sosiale ontwikkeling
Voorsiening van emosionele uitlaatkleppe Kenmerkende sosiale gedrag
Volwasse sosiale gedrag
Uitermatige vorme van anti-sosiale gedrag Verlening van terapeutiese hulp
Bewusmaking van moontlikhede Bewusmaking van egosentriese gedrag Volwasse tipe gedrag
Kreatiewe bespreking
Noodsaaklikheid van volgehoue inspanning Inligting aan vakonderwysers
Realistiese eise en verwagtinge
Belangrikheid van maksimale skolastiese prestasie
Subtiele bydrae van vakonderwyser Ervaring van maksimum skolastiese sukses Leerlinge se eise aan hulleself
Selfkonsep van leerlinge
Psigologiese behoeftes van leerlinge Gebruik van verdedigingsmeganismes Vroegtydige uitkenning van probleemgevalle Bantering van persoonlike terugslae
Belangrikheid van positiewe persoonlikheidseienskappe
111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145
6.37 6.38 6.39 6.40 6.41 6.42 6.43 6.44
lnsig in eie emosionaliteit
Emosionele gesteldheid van leerlinge Geestesgesondheid as hoogste doelwit Opvoedingskwaliteit van leerling se huis Skakeling tussen skoolpersoneel en ouers Voorligting aan ouers
ldentifisering van invloedsgroep Ongewenste invloedsgroepe 146 147 148 149 150 151 152 153
SUMMARY
PERSONALITY GUIDANCE TO THE PUPIL IN THE SECONDARY SCHOOL
This investigation has been undertaken to determine the extent to which personality guidance receives the necessary attention in secondary schools in the Transvaal.
For this investigation the survey was conducted amongst Heads of Department for Educational Guidance in all Afrika.ans-medium and double-medium secondary schools in the Transvaal.
The theoretical background for the investigation was obtained by studying authoritative literature on the developmental possibilities of the secondary school pupil and the implications thereof for personality guidance.
The physical, social, cognitive and emotional developmental possibilities of the adolescent were described as well as possible inherent problems.
The task of the school, home and peer group with regard to the pupil's sound personality development was considered. The emphasis, however, was placed on the task of the school and in particular the role of the subject teacher.
In the empirical investigation the questionnaire method was used.
The SAS-computer programme was applied to determine the average of the responses for each question.
From the results of the investigation it appears that 30,5% of the Heads of Department for Educational Guidance believe that personality guidance is thoroughly carried out while 45% are of the opinion that it receives only moderate attention. A further 20,4% describe the guidance provided as un-satisfactory and 4,1% of the Heads of Department indicated that at their schools nothing is being done regarding personality guidance.
Even though 75,5% of the respondents reacted positively, it would appear
that in practise personality guidance receives only casual attention.
on the pupils. Ideally the guidance programme should provide for compre-hensive and thorough formative personality guidance to pupils. The results of the investigation suggest that there is definite room for Improvement.
For the personality programme to be really effective, it is necessary that pupils should be maximally exposed to the contents of the programme while comprehensive involvement of a committed staff is essential.
Regular follow-up is necessary to monitor progress and, if necessary, to effect adjustments.
