Van spijkerbult naar vlinderheuvel
- puin -
hoop
-Willy Leufgen
Hen donjon, trappen; terrassen
,
spannende nauwe paadjes, muren, allerlei zitplekken, een vennetje
,
hoogte
verschillen v
an
ruim drie meter, een mooi torentje, een brug in aanbouw
:
er ontstaat iets heel bijzonders in de
z
uid-oosthoek van de toe
komstige Oase-tuin
.
De ofgelopen andernalfjaar stapelde een groep van gemiddeld vier vrijwilligers ruim dertig ton mate
riaal, zoals bakstenen, stoepranden, tegels, dakpannen, leiplaten, stammetjes, turven, kluiten en stobbes. Aangevuld met
z
and, klei en mergelkalk wordt zo lang
zaamaan
een (wilde) planientuin gerealiseerd van 10 x 20 m met een enorme variaiie
aan hoogteverschillen, grondsoorten, exposities en vochtigheid. Bij de onlangs begonnen beplanting laten
wijons leiden
door
:
waard- en nektarplanten voor (dag-tvlinders, muurflora uiteraard en bos- en klimplanten langs en onder de hagen,
die {Wee kanten vande heuvel omzomen.
Twee dagen zoeken naar mooie ste nen
Het begon allemaal met een bult klei, uitgegraven uit het nabije moeras en la ter bedekt met een laag zand. Grote waterpartijen waren aangelegd , veel bomen en struiken geplant, bermen, graslanden en akkertjes ingezaaid. Wat te doen met zo'n gunstig gelegen hoge re plek in de tuin?
AI gauw kwam het idee op hier een mooie, spannende stenen heuvel, inten sief beheerd en met attractieve soorten beplant, aan te leggen.
Via Oase riepen we mensen op overtol lig materiaal voor ons te reserveren. Lies Begheyn uit "Berg en Dal zorgde voor de eerste lading van ca. 1000 kalkrijke stenen van een voormalig
schuurtje, zelf vonden we via een tip van Willem Iven een prachtadres in Deest, enkele dorpen verderop langs de Waal gelegen. Hier ligt op het terrein van steenfabriek Vogelensangh een gi gantische berg van tientaIIen soorten ouderwetse, ongebruikte maar afge keurde stenen die we voor een symbo lisch bedrag mochten uitzoeken.
Rond Sinterklaas 1995, bij temperatu ren ruim onder het vriespunt kruiden Paul van Eerd, Hubert Bastiaens, Ruud Harmsen en ondergetekende ca. 10 ton uitgezochte, mooie stenen in een ge reedstaande container. Twee koude da gen van zoeken, sjouwen, kruien, uit kieperen. Flink wat bouwmateriaal was dus gauw gevonden en vlakbij de heu vel werd een depot aangelegd.
- - - - .,'<,-,
., ' -= = =-'--'---'--.==:..;= =
-Sterk verkleinde tekening van de gedroomde vlinderheuvel van Ruud Harmsen
Op excursle naar steenrijke omge vingen
Vlak voor de kerst 1995 bezochten we de ecologische tuinen in het Arnhemse Spijkerkwartier en de buurtnaruurtuin in de Nijmeegse wijk Bottendaal . In spiratie opdoen, in 'oude' steentuinen kijken hoe het een en ander technisch in elkaar zit. Ondanks de ijzige koude noteerden we ijverig wat ons beviel of minder beviel, keken we naar construe ties, het gebruikte materiaal en bij een afsluitend borreltje of pilsje werd door Paul van Eerd het allereerste schetsje op een klein bierviltje getekend.
Tekenen, boetseren en dan maar sta pelen
Tijdens de eerste werkdag van 1996 werd het terrein goed uitgemeten en opgetekend en begon iedereen aanz'n droomschets: zo stel ik me de "Spijker bult'' (zo heette de bult toen) idealiter voor.
Een aantal elementen kwam in alle te keningen terug: een spannend padenpa troon, rust- en uitzichtpunten, grate hoogteverschillen, mooie trappen. Op een van de volgende winteravon den probeerden we vervolgens met klei - daar leven we tenslotte op . een derde dimensie aan het geheel te geven. We probeerden zoveel mogelijk ideeen in klei vorm te geven.
Op de volgende werkdag bracht ieder een zijn verbeteringsvoorstellen in, tot dat een maquette gereed was, waar een ieder enthousiast over was.
We werden beloond voor onze ijver: begin van het jaar werd een oude be tonnen vloer met stenen muurtjes
eron-Oase zomer 1997
Het torentje is bijna klaar, de eerste planten zitten in de grond foto: Marianne van Lier der in het voorm alige gymzaaltje van
ons klooster gesloopt. Een container vol mooie oude stenen stond voor onze deur , en we konden voorkomen, dat deze zijn normale bestemming bereik te: een puinverwerkingsfabriek in Nij megen. En bij Loes van der Meij in Malden mochten we een vrachtje dak pannen e.d. komen halen.
Nu hadden we dus nog eens 10 ton ste nen, grint, oude betonbrokken en dak pannen.
Met de container vol stenen etc. begon nen we dan maar gelijk met de opbou w van een soort donjon of plompe uit
zichttoren. De stenen en 'mooie' beton brokken stapelden we buitenom, de rest werkten we als fundament naar binnen . Prima recycling en een eerste uitzichtpunt over het moeras en de vij ver.
Hoogteverschillen, koninldijke zit plekken, terrassen en een vennetje Paul van Eerd voelde hierna de aan drang de diepte in te werken . Hij groef een ongeveer 10 meter lang pad tot in een uithoek van de tuin en stapelde sa men met anderen tegelijkertijd een soort 'rots' de hoogte in. De hoogtever schillen werden haast wei duizeling wekkend en het eerste 'k.loosterkind' werd met een touwladder gesignaleerd. De ecolo gische tuin in het Spijker kwartier met zijn grate hoogteverschil len en spann ende, donkere 'dieptepun ten' en tips van Ben Veld speelden hierbij natuurlijk ook een rol .
In de hoek van het diepste punt bouw de Paul ook nog een stenen zitbank met uitzicht op de hoge steenbult. Twee trappen vanuit de diepte open den
dan de toegang naar de 'hoogvlakte',
Maar hiervoor moesten Ruud Harmsen en ik eerst trottoirbanden e.d. in de om geving bijeensprokkelen. Na enkele maanden waren twee trappen gereed. Boven op de heuvel ontstond op het hoogste punt een pleintje met zitplek ken van natuur steen (de Koningsstoel) en een riant uitzicht.
Een verbindend pad tussen donjon en koningstoel werd door Hubert uitge graven en mooi met stenen muren
om-I.IJI""~'
Leiplatenrellef voor de donjon
zoomd. Kleine kinderen kunnen er niet of nauwelijks over heen kijken en vin den de tuin dan ook al gauw erg leuk en sprookjesachtig.
Daarna werden de 'wijn'terrassen aan de voorkant, de zuidkant van het ge heel aangelegd: vijf plantterrassen met kleurrijke stenen muurtjes als afschei ding en gevuld met verschillende soor ten grond en een hoogteverschil van ca. twee meter. Veel mergelkalk ligt hier; een cadeautje van de gemeente Arnhem, na een tip van Ben Veld. Aan de voet van het geheel legde Ruud een mooi pleintje van siertegels en bakste nen aan, omzoomd door grote stoep banden en tegels als zithoek en gelegen vlakbij de beek die langs de zuidkant van het bouwsel loopt. Ook liggen er veel mooi gestapelde dakpannen - af gelopen zomer op een late avond voor de slopershamer ergens in ons dorp ge red.
En toen kregen we van Luc, een mede bewon er van het klooster een aardige lading oude, droge turven. Ooit isola tiemateriaal en nu dus de bodem voor een hooggelegen vennetje, dat ik boven op de heuvel aanlegde. Rubberfolie hadden we nog over van de vijver, dak pannen camoufleren de randen en turf en zand op de oevers van het toekom stige vennetje bieden een goede groei kans voor b.v. Spaanse ruiter, been breek en zonnedauw.
Het vennetje blijft na vulling met tien tallen gieters water tot nu toe zwart en algenvrij. Het blijkt wei van het begin
foto : Hubert Bastiaens
VoorIopige beplanting vlinderheuvel (voorgezaaid, spontaan of gekocbt)
*
duizendblad*
nacbtsilene*
wilde bertram*
grote pimpernel*
kruipend zenegroen*
muurbaviks*
look-zonder-look kruid*
dried istel*
tripmadam*
Spaanse ruiter*
gele belmbloem*
knoopkruid*
knopig belm*
grate centaurie kruid*
veldbondstong*
wilde tijm*
wilde peen*
gele kamille*
slangekr uid*
wede*
weidebavikskruid*
knolspirea*
wilde kamperfoelie*
ijzerbard*
Sint-Janskruid*
ruige weegbree*
zandblauwtje*
wilde reseda*
beemdkroon*
bont kroonkruid*
breedbladige*
blauw glidkruid latbyrus*
veldsalie*
bartgespan*
muizenoor*
margriet*
nacbtsilene*
vlasbekje*
beemdooievaarsbek*
wilde kamperfoelie*
Noorse ganzerik*
gewone ralklaver*
Arnica*
gewone wederik*
kruipend stalkruid ... en natuurlijk*
kattedoorn nog een aantal * wilde marjolein spontane eenjari*
adderwortel gen, zaals klapro*
tormentil zen, ecbte kamil*
duifkruid Ie, korenbloem,*
zeepkruid wilde ridderspoor,*
muurpeper bingelkruid, rood*
muurleeuwenbek guicbelbeil e.d. en*
ecbte guldenroede varensoorten*
blauwe knoop langs de hagen.*
gele morgen ster . Daamaast groeien*
paarse morgenster uiteraard in de*
ecbte valeriaan overige tuindelen*
steenanj er ook bijzander*
grasanjer aantrekkelijke*
pracbtanjer soorten voor vlin*
lange ereprijs ders .*
brede ereprij s*
grasklokje Enige literatuur*
kluwenklokje tips:*
akkerklokje*
De Dikke Za*
weideklokje denlijst van de*
rapunzelklokje Cruydt-hoeck;*
kleine kaardebol*
Uw tuin vol*
grate teunisbloem vlinders, Liesbetb*
koningskaars ten Hallers, Vlin*
mottekruid dersticbting, Wa*
bosrank geningen;*
bosandoorn*
Vlindervrien*
geeI vingerboeds- delijk Openbaar kruid Groen, De Vlin*
verfbrem dersticbting, Wa*
vijfdeligkaasjeskruid geningen (meest*
muskuskaasjeskruid uitgebreide lijst*
meidoorn nektar- en waard*
blaassilene plan ten).af aan een geliefd plekje voor muggenlarven ... Voorzaaien en planten Vanaf de lente 1996 be gonnen we voor de 'Spij kerbult' uit Cruydt-boeck zaad planten voor te kwe ken en later in het jaar, maar ook nog in de afge lopen lente plantten we deze op gescbikte plekken uit.
Daarnaast kocbten we bij
De Keltenbof en De
Scbutsboom passende
planten voor de heuvel: scbaduwplanten, muur planten en vooral vlinder dracht- en -waardplanten (zie ook kader hiemaast).
Ondertu ssen kwam er een nieuwe 'beuvelwerker' bij: Sonja Meijer, die samen met mij veel aandacbt be steedde aan de beplanting
van de terrassen, muren Hubert Bastiaens aan het werk bij de koningsstoel foto: Marianne van Lier
en schaduwstroken. Het is
allemaal nog pril - we kocbten van alle scbool in Ede denkt bij de bouw van de soorten maar twee tot vijf exemplaren brug wei aan te durven. Met bet funda
de natuur doet de rest well ment zijn we onlangs begonnen.
Aangevuld met eenjarigen en leuke Onderwijl zit Hubert te broeden over
. spontane aanwinsten zoals klaprozen, de beste manier boe bij een 'moscasca korenbloemen, duivekervel, guicbel de' zou kunnen realiseren .
bell en teunisbloemen oogt bet geheel
al aardig voor een eerste groeiseizoen . Tot slot
Ook allijkt de vlinderbeuvel langzaam Geen bouwmateriaal blijft meer on maar zeker zijn voltooiing te naderen ,
ontdekt verfijning en aanvulling van bet bouw
Want bet bouwen op zicb blijft boeien: seI gaan nog een tijd door, reparaties Ruud beeft ondertussen een fraaie to bouden nooit op (planten- en vorst ren als contrapunt voor de konings schade, kindererosie b.v.) maar vooral
stoel tegen de baag aangebouwd (ca. 3 bet intensieve en fijnmazige bebeer meter boog, van mooie rode bakste werk zullen een blijvende bron van ge nen), waar we ooit vleermuizen in ho not op allerlei korte of langere momen
pen te mogen signaleren. ten van de dag blijven .
Ook enkele kruiwagens vol mooie lei Genieten doen we nu al van de vogels platen van de dakrestauratie van de na in de bagen rondom, de eerste padden, bije kerk ontgingen zijn waakzame jut insecten, planten, uitzicbten, scbaarse tersoog niet - biermee bouwden we een rustmomenten en bet dromen over toe leibiotoop v66r de donjon. In Amstel komstige gebeurtenissen en gasten.
veen weten ze wat we bierop bet best En uiteraard bent u, lezer, over enige
kunnen uitzaaien! tijd (als de brug klaar is) bartelijk wel
En allang praten we over een passende kom om te komen kijken naar ons brug naar de vlinderbeuvel (zo beet bij droombouwsel van afgekeurd en afge
nu). Van bakstenen natuurlijk, licbt ge dankt materiaal. 0
bogen. Hoe doe je dat? Ruud vroeg bet Meer informatie:
aan een kennis met metselervaring en Willy Leufgen, Kloosterstraat 7, 6641 na een dagje meelopen op een praktijk- KW Beuningen, 024-6771974
Oase zomer 1997 14
