26 MAART 2009
7
RESOURCE #22
Mensen die een multifunctionele boerderij bezoeken, zijn op zoek naar een ‘authentieke’ ervaring en een goed gevoel. Ze hebben het beeld van een stugge boer, en zijn al blij als ze gastvrij ontvangen worden.
Dat stelt ir. Daniël de Jong van de Animal Sciences Group (ASG), die met het LEI en PPO onderzocht hoe de consument een multifunctionele boerderij beleeft en waar-om hij ernaartoe gaat. De onderzoekers wilden daarvoor onder meer helder krij-gen welk beeld mensen van de multifunc-tionele boerderij hebben, een boerderij waar bijvoorbeeld producten worden ver-kocht of waar recreatievoorzieningen zijn. ‘Consumenten hebben doorgaans het beeld dat een boer een stug karakter heeft’, aldus De Jong. ‘Daarom zijn ze blij als ze hartelijk worden verwelkomd op een boerderij. In hun beleving is het heel bijzonder dat een ondernemer zijn bedrijf toegankelijk maakt. Dit is een kritische succesfactor voor een boerderij. Ook is het positief als ze geen entree hoeven te betalen. Wel zijn ze bereid als tegenpres-tatie producten te kopen.’
Consumenten verwachten ook een au-thentieke uitstraling. ‘Wanneer het er te gelikt en commercieel uitziet, twijfelen ze of het wel ‘echt’ is’, zegt De Jong. Of de be-zoekers de boerderij als ‘echt’ beleven hangt vooral af van het gevoel dat ze krij-gen. De Jong: ‘We vroegen aan de men-sen of het bedrijf dat ze bezochten biolo-gisch was. Ze denken vaak van wel. Er blijkt een verschil te zijn tussen wat zij als biologisch ervaren en wat een weten-schapper of boer biologisch noemt. Boe-ren houden zich vooral bezig met kunst-mest en vierkante meters. Consumenten kijken naar de beleving op het bedrijf. Is de boerderij vrij toegankelijk? Kunnen ze
de stal inlopen zonder toestemming te vragen, om te zien hoe het met de dieren gesteld is? Biologisch geeft een goed ge-voel bij consumenten. Boeren moeten zich daarvan bewust zijn.’
Consumenten hebben nostalgische beel-den bij de boer. De Jong: ‘Het is een beeld van een boer op klompen in een overal. Maar consumenten hebben wel degelijk interesse in een ‘echte’ boerderij. Bij een
bezoek aan een modern bedrijf vinden ze het bijvoorbeeld geweldig om in de mo-derne melkput te kijken, ook al hadden ze daar vooraf geen verwachtingen over.’ Mensen komen ook naar de boerderij om specifieke behoeftes te vervullen. De Jong: ‘Een belangrijk motief is dat zij hun kinderen iets willen leren over waar eten vandaan komt. Ook willen ze de kinderen met de dieren laten knuffelen.’ / NM Door de stijgende temperatuur voelen
tropische insecten, planten en micro-organismen zich steeds meer thuis in Nederland. De nieuwkomers vormen een serieus gevaar voor de gezondheid, waar-schuwen deskundigen. De overheid heeft hier echter nog weinig aandacht voor. Twee jaar geleden brak in Italië de tropi-sche ziekte Chikungunya uit. Oorzaak: de tijgermug die meekomt met geïmporteer-de Lucky Bamboo, een populaire Aziati-sche sierplant. Meer dan 250 Italianen raakten geïnfecteerd, van wie één over-leed. Ook voor Nederland is dit een moge-lijk scenario, waarschuwden deelnemers aan een debat over de dreiging van tro-penziekten in een opgewarmd Nederland, dat op 25 maart werd gehouden in Cine-Mec Ede.
‘Vorig jaar liepen in ons land meer dan 120 mensen knokkelkoorts op in het bui-tenland. Voorheen was dit niet heel
ge-vaarlijk omdat de ziekte zich niet kon ver-spreiden, maar als de tijgermug in Neder-land weet te overleven wel’, vertelt spreker Wilfred Reinhold die zich als milieujurist heeft gestort op het exotische gevaar. Nu al weten enkele muggen buiten te kas-sen te overleven. ‘Veel menkas-sen realiseren zich niet dat de temperatuur al flink geste-gen is de afgelopen jaren’, vertelt Arnold van Vliet, bioloog bij de leerstoelgroep Mi-lieusysteemanalyse. ‘De jaren 2006 en 2007 hadden een gemiddelde tempera-tuur die vergelijkbaar was met Zuid-Frank-rijk. De Natuurkalender laat zien dat de natuur daardoor op grote schaal aan het veranderen is. We zien bijvoorbeeld een toename in warmteminnende soorten.’ Niet alleen nieuwe ziekten zoals malaria en knokkelkoorts vormen een bedreiging. Reeds bestaande gezondheidsproblemen worden ook versterkt, zoals hooikoorts door de uit Zuid-Amerika afkomstige plant ambrosia. Ook neemt de kans op de
ziek-te van Lyme toe in een warmer klimaat. Volgens de sprekers reageert de overheid laks op al het naderend onheil. ‘De Lucky Bamboo mag nog steeds worden geïmpor-teerd’, illustreert Reinhold. ‘De Planten-ziektenkundige Dienst heeft wel vallen in de kassen geplaatst, maar daarmee wor-den lang niet alle muggen gevangen.’ Van Vliet: ‘Ervaring leert dat de samenle-ving zeer traag en moeizaam reageert op de komst van nieuwe soorten die overlast veroorzaken. Kijk naar de processierups, die hebben we na vijftien jaar nog niet on-der controle.’ Knelpunt is volgens hem de onduidelijkheid over wie verantwoordelijk is voor de soorten. ‘Wie is de probleemei-genaar en wie moet voor de kosten op-draaien?’ / LH
Het debat Tropenkoort in Nederland is on-derdeel van het Maatschappelijk Café, ge-organiseerd door Schuttelaar & Partners samen met onder meer Wageningen UR.
‘OVERHEID LAKS MET AANPAK TROPENZIEKTEN’
Nederlandse melkveehouders kunnen hun bedrijf zonder verlies aan inkomen veel duurzamer inrichten. Dat stelt het project Kracht van Koeien van de Animal Sciences Group (ASG). De onderzoekers ontwikkel-den systemen die veel voordeel halen uit het scheiden van urine en mest. Ook het dierenwelzijn vaart er wel bij.
In de duurzame houderijsystemen die de on-derzoekers schetsen, verdwijnt het onder-scheid tussen binnen en buiten. De koeien kunnen altijd kiezen tussen de stal, de wei of beschutting van een dak. De ruimte voor de koeien neemt daardoor fors toe tot 360 vierkante meter. Door op dat dak zonnecel-len te plaatsen, combineer je energieopwek-king met beschutting. Door daarnaast de urine van de koeien apart te houden van de mest, daalt de ammoniakemissie flink. Je voorkomt een mestkelder vol drijfmest, een belangrijke bron van ammoniak en me-thaan, zegt prof. Peter Groot Koerkamp, hoogleraar Agrarische bedrijfstechnologie bij ASG. Scheiding van urine en mest vergt investeringen, maar leidt ook tot veel bespa-ringen. Kunstmest is niet meer nodig, net als dure mestkelders. De vaste mest kan bo-vengronds worden opgeslagen en ter plekke worden vergist, zonder dat de boer maïs aan de vergister hoeft toe te voegen. De urine kan worden opgewerkt tot kunstmestvervan-ger.
Om het dierenwelzijn van de systemen in kaart te kunnen brengen ontwikkelde ASG een welzijnsevaluatiemodel Cowel. De ont-werpen voldoen aan vrijwel alle dierenwel-zijnseisen. De koeien hebben veel ruimte, het hele jaar beschutting, toegang tot een groen buitenverblijf en een onoverdekt zand-bed. Ze bepalen zelf waar ze willen zijn. Ook krijgt de bodem drainage en een stevige grassoort, om te voorkomen dat het buiten-verblijf een modderzooi wordt. De vloeren in de stal worden stroef en zacht, zodat de koeien geen blessures aan hun klauwen op-lopen. Daarnaast zijn voldoende ligplekken voor de koeien van groot belang, zegt colle-ga dr. Bram Bos van ASG. ‘Bij te weinig lig-plekken krijg je strijd, waardoor de koeien la-ger in rangorde onvoldoende aan rust toeko-men. Daardoor daalt ook hun melkproduc-tie.’ Een maximale welzijnsscore zat er ech-ter niet in, omdat de kalfjes direct bij hun moeder worden weggehaald. Door de wel-zijnsmaatregelen kunnen de koeien twee keer zo lang mee als melkkoe, verwacht Bos, waardoor de veehouder minder jong-vee hoeft te houden.
Nog niet alle elementen in de ontwerpen zijn praktijkrijp, aldus Groot Koerkamp. Zo vergt de ontwikkeling van zachte vloeren die urine en mest gescheiden afvoeren nog nadere uitwerking. Ook de claim dat de ontwerpen economisch uitkunnen, moet nog blijken in de praktijk. / AS
DUURZAME
MELKVEEHOUDERIJ
KAN UIT
GASTVRIJHEID BEPAALT SUCCES BOER
l ok r-e ze ld-, wij- g -e it e wel a- ge- l- olu-ure re t is ol- e-s eer, y. de ze le- a- an- m-gst e-ing o-oor en. op e ig-en a-e n ie-dan zijn die- lij-wij-‘De Lucky Bamboo
waar de tijgermug
op zit, mag nog
steeds worden
geïmporteerd’
Eén motief voor boerderijbezoek is dat ouders hun kinderen met dieren willen laten knuffelen. / foto BdG
