NVOR-18-april-2013-Kwaliteit-onderwijs

(1)

18 april 2013 | NVOR

Brechtje Paijmans

Doelen Advocatuur & Universiteit Utrecht

Aansprakelijkheid

van scholen

(2)

Programma

van vandaag

Rechtsverhouding

Doorwerking publiekrecht

Zorgplicht: 2 fasen

Jurisprudentie

(3)

Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie

Rechtsverhouding(en)

Aansprakelijkheid van scholen Kwaliteit van het onderwijs

(4)

Twee verschillende

rechtsverhoudingen

verhouding: overheid – school • publiekrecht (onderwijsrecht)

• toezicht inspectie, bekostiging et cetera verhouding: school – ouders/leerlingen • privaatrecht (aansprakelijkheidsrecht) • mogelijke aansprakelijkheid voor schade

Aansprakelijkheid van scholen Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie

(5)

Aansprakelijkheid van scholen

Verhouding overheid-school:

Art. 23 Gw

Deugdelijkheidseisen: het geheel van

eisen dat de wetgever aan scholen stelt

- algemene: ‘bekwaam’ en ‘zedelijk’ - bijzondere: onderwijswetgeving

Rechtsverhouding

Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie

(6)

Art. 10 Wpo, 23a Wvo, 19 Wec:

Het bevoegd gezag draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs op de school, o.m.:

- borging van de kwaliteit van het personeel - uitvoeren van beleid in schoolplan

- realiseren wettelijke en eigen opdrachten

Veelheid aan concretere regelgeving

(7)

Verhouding school–ouders/lln

Art. 6:162 BW:

“Als onrechtmatige daad worden

aangemerkt (...) een doen of nalaten in strijd met (...) hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt (...)”

ook wel: strijd met de zorgvuldigheid ook wel: strijd met de zorgplicht

(8)

Zorgplicht in rechtspraak:

“In het algemeen gesproken rust op een

leraar een bijzondere zorgplicht onder meer ten aanzien van de gezondheid en de

veiligheid van de leerlingen, die aan zijn

zorg zijn toevertrouwd en onder zijn toezicht staan.”

Maar ook: zorgplicht kwaliteit onderwijs

(9)

Doorwerking van

publiekrechtelijke normen

op de civielrechtelijke

zorgplicht?

Aansprakelijkheid van scholen Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie Kwaliteit van het onderwijs

(10)

Veel onderwijsrechtelijke regelgeving

-> verplichtingen jegens de overheid -> verplichting jegens ouders/lln?

Anders gevraagd:

Schending onderwijsrecht =

schending civielrechtelijke zorgplicht?

(11)

Neen

- open normen: invullen door middel van het aansprakelijkheidsrecht

- concrete normen zijn invulling van zp -> schending is aanwijzing

-> voldaan aan onderwijsrecht

betekent niet dat is voldaan aan zp

Struikelblokken:

relativiteit, causaal verband, schade

(12)

Zorgplicht voor de kwaliteit

(13)

Zorgplicht in rechtspraak:

“In het algemeen gesproken rust op een

leraar een bijzondere zorgplicht onder meer ten aanzien van de gezondheid en de

veiligheid van de leerlingen, die aan zijn

zorg zijn toevertrouwd en onder zijn toezicht staan.”

Maar ook: zorgplicht kwaliteit onderwijs

(14)

Geschilbeslechting over de

kwaliteit van het onderwijs

- twee fasen

- een tweetrapstoetsing

(15)

1

e

fase zorgplicht:

- Beleidsvrijheid

Art. 23 Gw: ‘geven van onderwijs is vrij’ -> vrijheid oprichting, richting & inrichting (behoudens toezicht door overheid) -> voor bijzondere en openbare scholen -> beleidsvrijheid algemeen onderwijsbeleid Aansprakelijkheid van scholen Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie

(16)

1

e

trap rechterlijke toetsing:

- Terughoudendheid

- Begrenzing: strijd met de wet

(17)

2

e

fase zorgplicht:

- Geen beleidsvrijheid

Zorgplicht van school jegens leerlingen -> als aanleiding voor zorg: maatregelen -> geen beleidsvrijheid concreet

handelen

-> toets: redelijk bekwaam en – handelend Aansprakelijkheid van scholen Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie

(18)

2

e

trap rechterlijke toetsing

- Integrale toetsing op basis van de zorgvuldigheid die een ‘redelijk

bekwaam en redelijk handelend’

school in acht zou hebben genomen

- inspanningsverplichting, geen resultaatsverbintenis

- inspannen zoals een ‘rbrh’ school

(19)

Aansprakelijkheid van scholen

Jurisprudentie

Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie Kwaliteit van het onderwijs

(20)

Jurisprudentie

over de

aansprakelijkheid voor de kwaliteit van

het onderwijs -> een korte geschiedenis:

1999: 1 zaak (Schaapman) -> toegewezen 1999-2007: 2 zaken -> 2 afgewezen

2007-2012: 10 zaken -> 6 af- / 4 toe-

Totaal 14 jaar: 13 zaken

waarvan 5 toegewezen en 8 afgewezen -> toename in aantal procedures

(21)

Jurisprudentie

over

andere geschillen mbt de kwaliteit van

het onderwijs -> langere geschiedenis

Diverse procedures, zoals over:

- hertentamen/herexamen

- (weder)toelating na negatief studieadvies - toelating tot centraal examen

- inhoudelijke beoordeling (cijfer) - graad/diploma (Bachelor/Master) Aansprakelijkheid van scholen Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie

(22)

Toegewezen:

 Rb AMS 26 mei 1999, AB 2000/104 (schaapman)  Rb Leeuwarden 24 jan 2007, JA 2007/68 (stage HBO)  Rb Haarlem 24 nov 2009, JA 2010/38 (bootfakkel)  Ktr.Rb Breda 11 apr 2012, LJN BW3199 (groepsplan)

 Rb Den Bosch 27 jun 2012, LJN BW9260 (stage HBO) Aansprakelijkheid van scholen Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie

(23)

Afgewezen:

 Hof Arnhem 13 juni 2006, LJN AY9107 (dyslexie)

 Hof Den Haag 17 jul 2008, JA 2008/147 (hoogbegaafd)  Rb Rotterdam 17 feb 2010, NJF 2010/169 (migraine)  Rb Alkmaar 28 mrt 2012 (ongepubliceerd) (autistisch)  Rb AMS 27 jun 2012, LJN BX4929 (gedragsproblemen) Aansprakelijkheid van scholen Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie

(24)

Conclusie zorgplicht kwaliteit

1e_fase

• algemeen onderwijsbeleid

• terughoudende toetsing door rechter • tenzij strijd met de wet

2e_fase

• maatregelen specifieke leerling

• als bijzonderheid: maatregelen nodig • integrale toetsing door rechter

Aansprakelijkheid van scholen paijmans@doelenadvocatuur.nl Rechtsverhouding Doorwerking publiekrecht Zorgplicht: 2 fasen Jurisprudentie