R.H. Laikens
BEDRIJVEN IN EIGEN BEHEER 195Ö-1978
Documentatierapport bij Publikatie 3.132
Onderzoekverslag no. 19
^ "„'Ju"
%
SIGN:
L T - S - 1 3
£ EX. NO:
Pi
mmvm
#
MLV:
^HII'S
5
Juni 1985
Landbouw-Economisch Instituut
Conradkade 175 - 2517 CL Den Haag Prijs f 8,25
Postbus 29703 - 2502 LS Den Haag
REFERAAT
BEDRIJVEN IN EIGEN BEHEER 1950-1978; DOCUMENTATIERAPPORT BIJ
PUBLIKATIE 3.132
Lalkens, R.H.
Den Haag, Landbouw-Economisch Instituut, 1985
18 p., tab.
Achtergrondinformatie bij Publikatie 3.132 "De ontwikkeling van de
bedrijfsuitkomsten van akkerbouwbedrijven in eigen beheer 1950-1978".
Jaarlijkse gemiddelden over een groep van 24 akkerbouwbedrijven in eigen
beheer in Wieringermeer en Noordoostpolder betreffende gespecificeerde
kosten, kg-opbrengsten, geldopbrengsten, bedrijfsresultaten etc.
Gegevens ingedeeld naar o.m. Wieringermeer/Noordoostpolder, groter
dan 40 ha/kleiner dan 40 ha, 20-40% afslibbaar/40% en meer afslibbaar.
Bedrijfsresultaten/IJsselmeerpolders/Akkerbouw/Bedrijven in Eigen Beheer/
Domeingronden
Overname van de inhoud toegestaan, mits met duidelijke
bronver-melding.
INHOUD
Biz.
INLEIDING 5
Tabel 1. BEDRIJFSOMVANG, AANTAL ARBEIDSKRACHTEN 6
Tabel 2. KOSTEN 8
Tabel 3. KG-OPBRENGSTEN 12
Tabel 4. OPBRENGSTPRIJZEN EN GELDOPBRENGSTEN 14
INLEIDING
Een aantal landbouwbedrijven in Wieringermeer en Noordoostpolder is
destijds niet in pacht uitgegeven maar in eigen beheer van de overheid
ge-bleven.
Het doel van deze z.g. "Bedrijven in Eigen Beheer" was onder meer
ge-gevens en inzichten te verkrijgen omtrent bedrijfsopzet en bedrijfsvoering
met het oog op het ontwerpen en inrichten van nieuwe gebieden en een
doel-matig en verantwoord eigenaarsbeheer.
Binnen een door de Minister van Financiën ingestelde Commissie van
Advies voor de bedrijven in eigen beheer is de vraag gesteld onderzoek te
verrichten naar het verloop van het produktievermogen van jonge
polder-gronden. De indruk bestond dat na verloop van tijd het aanvankelijk hoge
opbrengstniveau zou dalen tot het landelijk niveau. In LEI-publikatie
3.132 is getracht een antwoord op die vraag te geven op basis van de
ont-wikkeling van bedrijfsstructuur, arbeidsbezetting, kosten, kg- en
geldop-brengsten en financiële bedrijfsuitkomsten van 10 akkerbouwbedrijven uit
de Wieringermeer en 14 akkerbouwbedrijven uit de Noordoostpolder gedurende
de jaren 1950 tot en met 1978.
De administraties van de bedrijven in eigen beheer zijn zoveel
moge-lijk aangepast aan het systeem dat wordt gehanteerd door het
Landbouw-Eco-nomisch Instituut; vergelijking met de uitkomsten van LEI-bedrijven is
dus mogelijk.
In genoemde publikatie zijn de ontwikkelingen weergegeven door middel
van grafieken.
In dit documentatierapport zijn de cijfers opgenomen die aan die
gra-fieken ten grondslag liggen.
De ontwikkelingen in kosten en opbrengsten zijn over het algemeen
weergegeven in reële guldens. Bij de omrekening van nominale naar reële
guldens is gebruik gemaakt van de index voor de koopkracht van de gulden,
berekend uit de CBS-gegevens over de prijsindexcijfers van het nationaal
inkomen (netto-marktprijzen).
Naast cijferreeksen voor de gehele groep van 24 akkerbouwbedrijven
zijn ook reeksen gegeven, ingedeeld naar de volgende criteria:
1. Geografische ligging: Wieringermeer en Noordoostpolder.
2. Bedrijfsgrootte : Bedrijven kleiner dan 40 ha en bedrijven groter
dan 40 ha (het indelingscriterium 40 ha is
geheel willekeurig).
3. Grondsoort : Bedrijven met grond die een
afslibbaarheids-percentage heeft van 20-40% en bedrijven waarop
dit percentage groter is dan 40%.
c
CU 4-1X
o co u CDT3
• H dlXi
U et) m O N CM N O ON NO ON O N O ON O N u-i ON 0 0 m ON ON NOm
ONtri
ON m CN u~i ON mo
m
ON N O C I CM ON CM CM 7—i<r
CMo-CO CM 1 ^ CO CM
m
CM CM O N CM CM Oo-CM CO <• CM
r^
co
CMr^-co
CM N O CM CM 0 0 CM CM O N T~\ CM<r
CO CM r-t CM CMr^
r—1 C N r-A r H CM<f
r-t CM C OO
CM ,—1 O N r - l<r
o
CM .—io
CMoo
O N i—fr»
r~-r - t O N
r
-f-i<t
oo
r-A|
oo
0 0<r
co
r-~
<r
r-~
ON< t
co
00
<f
o
O N<r
<r
N O-tf
ro
i-~
-tf
vu
m
<r
CMm
-*
o
<r
<r
r-t<r
<t
j—t CN]o-co
CM <• 0 0o
«
r~
CMm
00
ON<ï
en
oo
<*
<T
r~--tf
O CO • *o
N O<r
CO CM~*
O
<r
-*
C Ooo
<*
.—ir~
<r
^r
CM•<r
<r
CM-*
• * CM<r
l
r—tr~-m
O
N Om
ro
CMm
ro
CMi n
t—1 N Om
N O r - lm
CM ON<t
o
CMm
• < r r - lm
CM Om
O N 0 0-*
<f
r^
o-m
N O~*
00
-d-*•
m
oo
<i-O N
m
<r
o
oo
•*
o
V D-*
u - im
•<f
o
<r
-*
o
co
<*
m
CM^r
m
<t
-*
CMro
<r
r - l r - t<t
r-tO
-*
r^
o
o-r-^
O N•»
r H-<r
m
r^
CMm
i n
O
i n
r - lr »
~d-r^
O N-*
co
r^
• v tO
co
- v f C Nro
^1-O N
ro
m
O N CM L Or^
i—iu-i
O
r^
~»
0 0-*
< t
i n
NO •NO
O N<f
C O v O^f
O
oo
-<r
CMr^
• < r T-tr~
-*
O N S *<r
N D<f
o-m
<r
<f
CM<f
<)•
O N C N< t
O NO
<t
O NO
<f
i—l r - l<r
r-~
O N*
O N*
C N< t
Mro
ro
«K-*
1—1*
<r
o-M
-tf
-*
•S-*
• o-*
^ t
-a-M
<r
m
*
ro
1
1
1
1
1
O N M CMO
Mro
O
Aro
N £ > «sro
rM
n CO-*
i COr-~
Aro
r~-M
<r
oo
*
<r
i
l
l
l
,
r^ uo r o r^ <!• m C M N Dt-t
m o <*
CM CM O COr^ - * O <f
r-i co O r o W M O N CM O 0 0 CM m ON O N r o I I I Ir-i o co m
oo oo r-^ oo
r~- co
ro co
I I I I I I I 0 0 < f 0 0 COvO N NO N
S C O O r - l
m m m
NO
~ * r^ OO C M m N O m N D I r o I I I 0 0 I I r o I r - | | r o I O N I I CO I I I I CM 0 0<r co
NOi—i m oo
i n r^ m
NO O N O N- * ro
-4- oo m vj-oo - * H ^ ^ M ^m m m m
m
ONm - *
C O >—* O N < ti n tri <f m
oo ro
m m
< f CM CM>* o- m
N O C M NOm
ON N t v OO
NO
<r -* m
<r
NO
ON
m
I I I I I I I I I I < t co - * co M C>
S
O en u • a . o co U 0 ) 14-1 0 )•e->B
• H p U Q) T J 60ai c
X -H
u
U 0)a)
- Ha s
(U •
X r - l W Ma>
1 3 r-tO
a.
4-1 CDo
o
•a
u
o
o
z
•
CMcO
X
M
0)
h
eu
ai
S
u
ai
00
ö
• Hu
eu
• Ha s
tu
X i ro
c/>
CDX
O
U <t
ai
T 3 4-J r H O O 4-1a
4-1 Cco ai
o >
O Tl T3 - H M IJ O T3o a)
z w
- * m
u
ai
ai
S
d
eucO
X
o
<f
z
N O VJcO
cO
X i X I • H r H CD 4 - 1 CO S^So
<t
1
o
C N*«
C
O Uu
1 - ^ .u
CDai
S
G
ai
6-8
o
<!•
r
oo
u
eu
1-1 7 3 CU > H<4-i eu o
'<-) 0 a
• H M 4-1 Mm u
•o 00 o
eu C O
X 'H -O
tJ u
i l I I o
eu -H o
a s î z
M ' •
< !
ONo
> - 1•
M
•
cO
•
>
l-leu
a
cO
33
l - ieu
ai
0
>-40)
00
c
• H Meu
• HS
•
T—1 I—1 Ueu
T 3 t - l Oa
4-1 CDO
o
T 3 l-lO
o
z
•
CM r - l COX
O
-*
4-1O
4-1C
eu
>
• ' - > • H >J T 3eu
co
•
CO .—1u
eu
eu
0
ai
co
X
O
<r
r
•<r
r - J•
M
•
cO
•
>
l-ieu
u
ai
ai
0
u
eu
60
C
• H Ueu
• Ha s
ai
X
co
•
m
i—iu
eu
T 3 r - lo
a
4-1 CDo
o
• a
u
o
o
z
•
N O^
COX
o
<f
4-1o
4-1c
eu
>
• * - >
• H M T 3tu
CQ•
r-»
i—iU
eu
0 )0
eu
cO
X
O
-<f
:
•
oo
.—iu
eu
tu
0
cO
X C
eu eu
X i o
CD < J - COXi
U 4-1eu o O
a 4J <r
G G
ai a)
i-i >3 -i-i
•H :
ai u
U T3M eu
t J FQeu
S • •
ai
ONo
O i - l CM00 ON
ON
vOr--os
m
ON-tf
r-ONco
O N csi ONON
o
ON O N N O 00 N O ON N O ON NO N O ON in NO ON•tf
N O ON-*
I - H COr-»
t—( CO f - lo
COm
0 0 CM CMr-»
CMco
!-»
CM CM I-» CM ON N O C Mm
u - i C M - Hm
CMo
m
CM CM-tf
CMO
co
CM•tf
co
CMo
- 3 CM 0 0 ON CMco
ON C M N O 0 0 C M v O 0 0 C M 0 0 N O C M ON U 0 C M N O-tf
CM i—1m
CM N O-tf
C M u - i-tf
CM-tf
-tf
CM-tf
-tf
CMm
-tf
CM ON CO CM 0 0 CO CM 0 0 i—1 N O 0 0 CM A vO ONo
N O N Or-»
i n ON-tf
m
o
m
m
f—i-tf
m
ON CMm
COo
m
N O I - Im
m
• - Hm
O io«
-tf
m
r^
-tf
CM 0 0-tf
i no>
0 0co
NO-tf
CM N OO
i - I A N O O io
N O-tf
O im
co
i ^m
m
-tf
m
-tf
m
m
O l-*
Am
O l-tf
m
m
-tf
m
0 0 - 3m
r-1m
m
oo
co
m
r^
co
m
O N N O O NO
A I - .m
0 0 N O C M 0 0 N O CM-tf
N O COco
N O C O r H N O r-1O
N O C O ONm
-tf
o
N Om
o
NOo
NOm
m
NOm
ONm
m
•£> ON 0 0o
NOm
O l Am
NO 0 0m
r--NO
m
0 0-tf
m
NOco
m
N O i—i Am
i - i CM Am
co
o
Am
r^
o
Am
COo
Am
<r
i - im
O N O N-tf
NO ON-tf
0 0 0 0 C O 0 0 N Om
I - » N O C M C O A NO-tf
C O N O r ^ l - l NOm
r-.
m
o
-tf
m
CO CMm
CM-tf
m
o
m
m
i—im
m
p ^ C Mm
m
CMm
ON 1—1m
CMm
CM i—l N Om
o
N O-3-ON
m
0 0r^
Am
0 0m
m
N Om
m
r-.
-tf
m
o
m
Am
i—i CMm
co
CMm
ON i—im
CM CMm
o
i—im
•—1 • - Im
o
o
o
A CM i - l A CM i—l A CM r-l A CM i—l A CMO
A CM • - ( A CM CM A CM CO A CM-tf
A C M N O A CMm
A CMm
A C M N O A CMr~
A CMO
A CMO
A CMO
A CM i—l A CMO
A CM i - l A CM CM A CM i—l A CM CO A CM P~ A CM 0 0 A CM N O A CMr«.
A CM ON A CM 0 0 A CM N O C M • t f CM•tf
CM-tf
CM-tf
CMm
CM-tf
CM CO CM CM CMO
CM ON i—1O
CM ON • - I ON 1"H 0 0 1-1co
CM CO CMco
CM CM CM CM CM CM CM i - l CM • - I CMO
CM I-» i—l N O I - Ir-~
• - I NO • - I N O i—l N O r - l ON i - l 0 0 1-1 ON i - l ON i - l ON i - l ON i - l 0 0 1-1 0 0 r - l N O r Hm
•-H-tf
i - l N O I - Im
• - I-tf
i - l-tf
r-i N O CMr~
C M N O C Mm
CMm
CMm
CMm
CM-tf
CMco
CMO
CM ON r - l ON r - l ON r - l 0 0 r - l 0 0 r H ONm
•—I r - lm
r - lco
-tf
r - l NO CO r - lO
CO 1-1 N O C O r - l CM CO r - lO
CM r - l ONO
r - l COO
r - l N Oo>
ON ON i—l ONO
ON r - l ON NO-tf
r - l N O-tf
i—i CO-tf
r H 1-^ CO r - l CMco
i—i CO CM r - lm
r H r - l I - * i—l r - l|-~
O
r H CM ON 0 0 0 0m
ONo
ON CO 0 0m
0 0 r - ico
r - i NO CM r - l 0 0 CM r - lr*
CM r - l r - l CM r - lO
CM r - l P^O
r - l ONO
r Hr~
ONo
ON CM 0 0 ON 0 0-tf
0 0 ONr^
co
oo
r - l N O r - l CM NO 1-1o
m
r - lO
-tf
r - l N O CO 1-1 COco
1—1 ON CM 1-1 CO CM 1-1-tf
r - l r - l O N O N N O ONO
o
1—1-tf
ON ON 0 0o
ON 00 N O O 00 CM r-l O 00 CM r-l CM O CM CM -3 rH CM CMoo m
CM CM N O -tf CM CM ON NO CM CMO r»
co CM
CM Oco co
<f
m m
-3-
m m
oo
rHO
>
Ueu
>
<u
COH
u
<u
u
(O r - l-o
«H (U o •r-t 0 Q, • H t l U U 01 VI T ) 0 0 O (U G O rO -H -O U Uh m o
(U - H O» . S 25
d) • • A r - l CM COco
Ä U(U
u
<D
eu
S
CO J3 G 01 O U <t c8eu si
U T J 4-> ai rH o oa» o •"
>3-S a
u u C
ai co ai
00 o >
c o •>->
• H - O -r-l S IH M r J 01 O 1 3 • H O «a s z
M
(U
.o co <r m
NOco
U <0 cfl J 3 r O • H r Hco
KHcfl
6^8 O-tf
1
O
CM*o
C
o
l-Jo
r~-M 0) ai
a
G
ai
ê-So
-3-r 0 0 U ai U T3 01 r Hm ai o
• o S a.
•H u u
Mai co
•a M o
ai
Go
Ä r i " 8u u
h m o
ai
- Ho
a s z
•< ON o > r H•
r ^»
<0
*
>
u
aia
<o
«
u
aiai
a
cO r ï C aio
M -tf co
a i j 3 U T) u CD rH o o ai o -u -tfS a
U 4J Cai co ai
00 o >
G O i - i •iH T 3 - H S l-l M Uai o -o
THo ai
S 25 M
• • • »
r H CM CO - t f r H r H r H r H•
^
<0
•
>
u
ai
u
ai
ai
a
cfl
si C
aio
U -tf cfl<u si
U T 3 4-1 01 r H O O ai o J-i -tfa
a
U 4-1 Gai w ai
00 o >
G O
-m
• H T 3 i H S IH U U ai o T3 •Ho ai
& S »
M ai r Qco
• • • •
m I D I N cor H i—1 i—1 i—1
u
ai aiS
cfl JC C ai aiX) o
co -tf co
JS
U 4->ai o o
a 4J-3-G -3-G
eu ai
u >
3 - i - l •H :ai u
4J - o^s
ai
u m
ai3! . .
ai
ONo
Ü r H CMCO
ON
CM
N O ON ONO
N DON
ON
ON
m
ON N O in O Nm
m
ONON
ON-*
0 0 ON 0 0r--co
N Doo
r~.
r-tr-ON ND O N O r-^ r-* CM
m
r-^r
co
r^-•—<
LOr»
1 1 NO O O0 I—1 t ^ 0 0o
i—1 0 0 Or^
r^
N O ONr---*
ONr^-ON
<r
r^r
-•—ir~-en
co
r-.
I1
CMm
0 0 i—i CMr^
•—im
-a-COm
co
ON<r
en
ON ON N Den
r-. ONco
CM .—1oo
en
o
o
oo
n
1 1 CM i—l ONco
<r
ON ONen
<t ONoo
co
i-Hr~-m
en
ON i—i vOco
CM ONen
CM CM CMen
N O<t
O
en
o
^D CMen
1 1 N O CM CM ON CM CM-tf
i—1 CM ON CM CMen
ON ,—1 • * O CMen
• - i CM CM O CM ,—1 O CM-tf
O CM ONoo
t—1 ONen
m
i—1r^
LO ON < ) • LOr-~
0 0 i no
CMm
O i nm
T—I ONm
<r
ONm
ONo
NO 0 0en
NOoo
CM N Ooo
-tf
o
NOr-.
NO ONo
NO NO < f NOo
0 0m
COoo
m
-*
<r
vOm
co
NOm
CO vO CM CO vOr~
CM N O O vO-*
< f ON-tf
i—1o
i n ON COm
co
r~-
-d--tf
CMm
ON COm
^r
m
m
<r
r--m
r^
o-ND ON CM NO vO NO
m
0 0m
m
r-~
r--m
< } •r~-m
N Ooo
-*
NOco
m
m
NOm
oo
0 0m
m
ONm
< f CM NOco
CM N O N D CMm
0 0r^
m
r~-co
m
CM ONm
r-~
co
m
r-^
i n i nco
o
N Or--.
ONm
vO i - l NOm
<r
NO r-l CO NO r-< C M O N com
r^> -<f r-t oo N O CM CO CM CM CMNO
oo ^r m co
ON\D <t
O
O N CM CO CM CO CMT—l NO LO r-l oo
o -o*
ND COoo
CO CO CM CO CM
4 N r-l (N| O
co N O T—i ~a- co co co co co co C M C M co r^o
ON <f in O N O N CM CO CM CM CMco -3" r-. m r-~
O
CM 00 r-l ON CO CO CM CO CMm o O
ON
-*
CM m O CM CM
co co co co co
00 CO CM CM 00
co -* m
NO CMCO CO CO CO CO
O O I— CM ON
O O O CO
LOco co co co co
co C M r~~ <r r-»NO CM r—I ON <t
co co ^1- co cor^ m o
CM
m
NO-* o
H-cj-co -cj-co <t <r -cj-co
NOCM CM ON O
m
NOm -*
NO I—INO
N OO CM
NOm vO ~d- i~»
o- oo
ONco ON
m <r m -d- in
Hm N <f n
m -* m
CM NO<r <r m ,-i
NO-et f» i—i o m
m m m co
NOo
ONo co
NOm <t m co m
H O S < f Nt
<r <r co co -*
co m
ONco
r~-co r~-co CM
CMco
O m
CMoo
I-Im m <r <• in
N O I—i oo r-^ in <fm
co C Mm
CM
m
ON
I I I I
<t H N N n
CMo m <r r-i
o o o o o
m
I-Io o co
oo
NO CM I—Ir^
co co <t <r co
0 0 N ON vD ONm
ONI I I
CO NOco
CM ON r--co
<-J- r-l ON O0 CMm m m m m
< f CM ND CM COco
CMm oo
r-ico co co co co
NO ON oor-*
ON r-l O CM O i - II I
r^.r
-ON O Nm m
r^ t ^ CM 0 0o m
CM CMm m
CO co O CM oo <}• co c o NO vO i—i i—i r-l r-l CO - t f ON CM 1—1c
0) 4-1 en o CU ttfe
0) 0 0 v-i 3 4-1M
U 0)3
01•ü
a
ca
>
CU T3 Ucd
<a
>
§
3
01 • HS3
**~\
i H 01 :oi 01u
^~*
cd
o
<r
4-1 O 4Jc
01>
• I - ) •r-lu
"0 01 J3 f n 01 J3 CO U 0) p-,•
r-ie
01 cd Sio
<r
:
r r•
CM cdsz
o
<r
4J O 4-1d
0)>
•r-i • H IJ •v 0» £> • scd
j = i-j 01o.
•
co
è
01 cdsi
o
< t:
-z
•
< t ^ 1 • H 4-1 cd co cd oc o
•i-I T3e n
o o
c o
^ 23 01-Q +
co
u
U 01 0) 0)ft e
u
• 0) . M 6 0 CDe
0 0 T-lCi u
• H 0) X -i-I (J S 0)»
•
oi m
«
u
01 T ) i H Oa
^
—
• H%
01 :ai 0) >-i V ' 0) ^3cn
U CU O ,•
M
co
0 0C
• HM
U 013
01m
!
4-1 CO O O T3 U O O 13+
u
0) 01a
u
CU ÖO Ö •rHu
O) • H ^2•
NOu
01 T3 i - I Ou
0) 01e
u
01 6 0a
• H !-l 01 •r-lo. s
•
r^.
l-i 01 T3 i H Oa
4J U] O O- d
>-io
o
E3•
oo
cdsz
o
<r
4-1o
4Jc
01>
•f-) • H P T3 01 PP•
ON•
e
01 cd JSo
< f:
• O i—1 s~\ • H 0) :oi 01 >-i^-^
01 X I CD I J 01a
Ö 01 4-1 COo
M
CO T t • H 01 - O U<
4-1 CO Oo
13 ! J O O S3+
I j 01 01e
p 01 ÖOC
• H (-1 01 • H3
•
r—l i—1 U O) T3 i H Ou
01 01a
u
0)oo
a
• H U 01 • Ha s
•
CM i—1 U 01 - 0 r-l Oa.
4-1 CO Oo
•o
i-Jo
o
S3 • CO r-l•
cd 0 - C ' • 0>o
-d- cd J3 4JO o
•u
o-e
0)>
•f-) • H :u
• o 0)m
• •<f m
i—i i—i s~\ l - l 01 :oi 01 V-i v ^ 01 Äco
l-l 01a
•
M
0 0 • H 3 4-1^
U 01s
1 4-1 COo
o
T3 I J Oo
S3+
t-i 0) 0)S
M 0)oo
e
• H V-i 01 • HS
•
NO •—1 l-l 01- d
i Ho
( - 1 01 01a
J-4 01 0 0c
• Hu
CU •l-la s
•
r-~
1—1u
m
T3 H Oo.
4-1 CD O O T3 l-l O 0 S3•
0 0 l - l•
cd a
s: •
Olo
< f cdsi
4JO o
*J <r
c
0)>
• l - l • H : l-i-ö
01w
• •
ON O i - l CMCO NO ON CM vO