Ouderen in beweging:
Hoe kunnen we senioren motiveren om meer fysiek actief te worden (en te blijven)? Hand-out “Lessen voor de XXIe eeuw”, 19 december 2011
Filip Boen (FaBeR) Samenvatting
In dit college vertrekken we vanuit de vaststelling dat voor het eerst in onze evolutie een groot deel van de mensheid door de technologische vooruitgang minder beweegt dan gezond voor hen is. Dit geldt vooral voor ouderen in de Westerse samenleving. Nochtans hebben ouderen (en hun omgeving) veel te winnen bij regelmatige fysieke activiteit
aangezien ze hierdoor langer zelfredzaam kunnen blijven en van een hogere levenskwaliteit kunnen genieten. Bovendien zullen er binnenkort in absolute en relatieve termen meer ouderen bijkomen, die bovendien steeds ouder zullen worden.
We zullen constateren dat ouderen verrassend genoeg een gebrek aan tijd als voornaamste hindernis rapporteren, gevolgd door een gebrek aan competentie en
motivatie. Toegankelijkheid werd veel minder als een hindernis om te bewegen beschouwd. Hieruit kan besloten worden dat ouderen vooral op een aangepaste manier moeten worden gecoacht en gemotiveerd. Zo worden competitie en prestatie slechts door weinig ouderen als belangrijke redenen om te sporten aangeduid. Niet toevallig vormen recreatief wandelen en recreatief fietsen veruit de meest beoefende sporten door ouderen.
Tegen deze achtergrond zullen we beargumenteren dat interventies die op lange termijn de beste resultaten boeken rekening houden met de principes van de
zelfdeterminatietheorie. Deze theorie gaat ervan uit dat mensen de meest optimale vormen van motivatie bereiken wanneer drie basisnoden worden ondersteund: autonomie,
competentie en verbondenheid. We zullen de kenmerken van noodondersteunend coachen illustreren aan de hand van bestaande en wetenschappelijk geëvalueerde interventies voor het promoten van fysieke activiteit bij ouderen (onder meer levensstijlinterventies en wandelprogramma’s ingebed in een socioculturele vereniging). We zullen afronden met te benadrukken dat deze motivationele principes mits enige creativiteit kunnen geïntegreerd worden in de nieuwe technologieën, die dus ook voor ouderen kansen bieden om meer te bewegen (en dit te blijven doen).
Inhoudstafel Inleiding/ Opwarming
1. Het belang van beweging
1.1. Een korte geschiedenis van de fysieke activiteit 1.2.Waarom weinig bewegen een probleem vormt 1.3.Bewegingsnormen
2. Ouderen en beweging: een stand van zaken 2.1. Halen ouderen de bewegingsnormen?
2.2.Welke hindernissen ervaren ouderen om te sporten en te bewegen? 2.3.Welke voordelen zien ouderen in sporten en bewegen?
2.4.Van wie ervaren ouderen steun om te bewegen?
2.5.Welke vormen van fysieke activiteiten verkiezen ouderen? 3. Bewegingsinterventies voor ouderen
3.1. Van ‘moetivatie’ naar zelfdeterminatie 3.2. De klassieke fitnessinterventies
3.3. Levensstijlinterventies
3.4. Noodondersteunend coachen
3.5. Socioculturele verenigingen als sociale contexten om fysieke activiteit te stimuleren Besluit/ Cooling down
Examenvragen
1. Bespreek de geschiedenis van de menselijke fysieke activiteit en maak een beargumenteerde voorspelling voor het jaar 2100.
2. Wat zien Vlaamse ouderen als de belangrijkste voordelen en hindernissen om te sporten? Bedenk zelf twee voorbeelden van hoe je nieuwe technologische mogelijkheden zou kunnen aanwenden om ouderen meer te laten bewegen, rekening houdend met hun houding ten opzichte van sporten.
3. Bespreek de basisnoden die volgens de zelfdeterminatietheorie vervuld moeten worden om tot optimale vormen van motivatie te komen. Geef aan hoe men elk van die
basisnoden kan ondersteunen bij het motiveren van ouderen tot fysieke activiteit, en illustreer dit aan de hand van de Leuvense levensstijlinterventie en de interventie “Elke Stap Telt!” bij OKRA.
