Rassenvergelijking bij kouseband (1982)

(1)

PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK

Rassenvergelijking b i j kouseband (1982)

C l . Mol

Naaldwijk, december 1984 I n t e r n verslag no. 55

(2)

Inhoud : Biz.

1 . I n l e i d i n g . 1

2. Materiaal en methode. 1

3 . Resultaten. 2

3 . 1 . Rasbeschrijving. 4

3 . 2 . Verwerking van de produktiegegevens. 5

4 . Bespreking. 6

5 . Samenvatting en konklusie. 7

(3)

I n l e i d i n g .

In h e t kader van de assortimentsverbreding voor de glastuinbouw i s onderzoek v e r r i c h t naar de t e e l t van kouseband.

Dit produkt wordt i n ons land voor een belangrijk d e e l geïmporteerd v a n u i t Suriname en Thailand. Steeds wordt gesproken van een import-waarde rond de 10 miljoen gulden, hoewel e r geen d u i d e l i j k e gegevens z i j n d i e d i t kunnen bevestigen.

Kouseband i s een lange p e u l , d i e voornamelijk door de Surinaamse

bevolkingsgroep i n ons land reeds vele jaren geleden i s geïntroduceerd. Op enkele i n s t i t u t e n i n Wageningen en andere i n s t e l l i n g e n , o . a . op

bepaalde minderhedenprojekten, i s reeds enig ervaring met d i t produkt gedaan. Behalve op de vakgroep "Tropische Landbouw" van de Landbouw hogeschool i s onderzoek g e s t a r t op h e t I n s t i t u u t voor Veredeling van Tuinbouwgewassen om nieuwe s e l e k t i e s t e winnen d i e onder Nederlandse omstandigheden goed zouden kunnen voldoen.

De wetenschappelijke naam van kouseband i s "Vigna Unguiculata (L) Walp subsp. sesquipedalis" en behoort t o t de f a m i l i e van de vlinderbloemigen. Oorspronkelijk i s de kouseband, d i e i n de Engelstalige l i t e r a t u u r wordt aangeduid met "yard-long bean" of "Asparagus bean", afkomstig u i t

West-Afrika ( l i t . 1 . ) . Naast de jonge peulen worden daar ook de zaden en h e t blad gekonsumeerd ( l i t . 2 . ) .

In overleg met het I.V.T. i s een onderzoek gedaan naar de gebruikswaarde van verschillende IVT-selekties en landrassen u i t Indonesië en Hongkong.

Materiaal en methode.

Het zaad i s op 20 a p r i l in zaaibakjes gezaaid en op 29 a p r i l a l s losse p l a n t u i t g e p l a n t . De gebruikte plantafstand was 80 x 40 cm. Dit komt overeen met c a . 3 p l . m

Als r a s s e n / s e l e k t i e s werden de volgende nummers i n het onderzoek

opgenomen. Achter e l k nummer i s de herkomst en z i j n enkele eigenschappen vermeld.

Ras Herkomst Eigenschap

a . 81090 I.V.T. rood zaad/2e n a t e e l t 80031

b.

81091 I.V.T. rood zaad/2e n a t e e l t 80031

c . 81092 I.V.T. rood zaad/2e n a t e e l t 8 0031/extra goed

d.

81093 I.V.T. rood zaad/le n a t e e l t 80031

e . 81094 I.V.T. zwart zaad/2e n a t e e l t 80032

f

.

81098 I.V.T. zwart zaad./2e n a t e e l t 80032

g-

81099 I.V.T. zwart zaad/2e n a t e e l t 80032/extra goed

h . 81101 I.V.T. zwart z a a d / l e n a t e e l t 8 0032

i . 81102 I.V.T. zwart zaad/le n a t e e l t 81040/vlezige peul.

k.

81104 I.V.T. crème zaad/le n a t e e l t 81052/vlezige peul.

1.

m. 81108 Katjang Pandjang I.V.T. (CBT, Hongkong)

rood zaad/le n a t e e l t 81068/vlezige, g e kronkelde peulen

n . Katjang Pandjang (Rast, Indonesië)

(4)

-R e s u l t a t e n .

Op 15 juni i s van e l k r a s een beschrijving gemaakt betreffende enkele s p e c i f i e k e eigenschappen, zoals g r o e i k r a c h t , gewasopbouw, a l of geen bloei en vruchtdracht (-vroegheid) op genoemde datum en eventuele andere kenmerken. De groeikracht en gewasopbouw i s d a a r b i j uitgedrukt i n c i j f e r s , waarbij een hoger c i j f e r een g r o t e r e groeikracht en een betere gewasopbouw weergeeft.

Tabel 1 .

wel/geen

Ras Groeikracht Gewasopbouw Bloei/Vruchten Opmerkingen

op 15 juni

a 6 6 zwakke groei

b 6 6 onderin t e v e e l z i j scheuten en bovenin t e

weinig 6 - - v e e l groei onderin

7 - - t e weinig g r o e i bovenin

6 - laat/zwakke z i j scheutvorming

7 - - zwakke, maar gelijkmatige g r o e i

7 + gelijkmatige gewasopbouw

7 - - goede, evenwichtige opbouw

4 - " cow-pea-type, geen klimmer

4 + + "cow-pea-type, zwaar gewas onderin

7 - donker b l a d , gelijkmatig gewas

6 + + zwak, i e l gewas, klein blad 6 + + t e weinig g r o e i

7 + + evenwichtig, zwakke groei

c 8 c 8 e 5 f 6 c 7 h 7 i 7 k 6 1 7 m 4 n 5 o 6

(5)

3

-Om een beeld van de peullengte en kleur t e verkrijgen i s op 19 augustus van a l l e p a r t i j e n de l e n g t e en de kleur van c a . 20 peulen per r a s of s e l e k t i e bepaald. D i t i s weergegeven i n t a b e l 2.

Tabel 2.

Ras Lengte(cm) Kleur/vorm Ras Lengte(cm) Kleur/vorm

a 42 l i c h t g r o e n bleek i 21 lichtgroen-bleekgroen, vlezig b 47 l i c h t g r o e n , glad k 20 donkergroen, v l e z i g

c 46 l i c h t g r o e n , glad 1 35 zwartgroen, kronkelig met pukkeling op de huid c 48 l i c h t g r o e n , glad m 33 bleekgroen, gerimpelde huid

e 40 l i c h t g r o e n , glad n 28 l i c h t g r o e n , v l e z i g

•C ₄₄ _bleekgroen _O ₂₇ _{bleekgroen, vlezig}

9 41 l i c h t g r o e n , glad h 40 l i c h t g r o e n

In de onderstaande t a b e l wordt de t o t a l e produktie b i j een oogstperiode van 22 juni t/m 19 augustus van de meest belovende r a s s e n / s e l e k t i e s weergegeven.

Tabel 3 .

Aantal (stuks) en gewicht (kg) per m2 van v e r s c h i l l e n d e r a s s e n .

Ras Aantal kg/m2 Ras Aantal/stuks per m2 kg/m2

a 217 2,24 h 212 2,09 b 254 2,52 i 208 1,46 c 229 2,17 k 174 1 , 1 1 c 231 2,40 1 223 1 , 8 9 e 178 1 , 8 8 m 172 1,45 f 170 1 , 9 0 n 69 0,62 g 34 5 3,34 O 259 2,25

(6)

4

-3 . 1 . Rasbeschrijving. £ê2_£_iâ±222i.i

Deze s e l e k t i e h e e f t een zwakke groeikracht en een matige gewasopbouw. De peullengte i s voldoende lang en h e e f t een l i c h t e t o t bleekgroene k l e u r . De produktie i s r e d e l i j k . Deze s e l e k t i e h e e f t matig voldaan.

Ras b__(81091)_£

Deze s e l e k t i e h e e f t een zwakke groeikracht en een matige gewasopbouw. De peullengte i s voldoende lang. De peul h e e f t een gladde huid met een lichtgroene k l e u r . De produktie i s goed. Deze s e l e k t i e h e e f t r e d e l i j k goed voldaan.

Ras_c (§10E2)_£

Deze s e l e k t i e h e e f t een f o r s e groeikracht en een matige gewasopbouw. De peullengte i s voldoende lang met lichtgroene en gladde huid. De produktie i s r e d e l i j k . Deze s e l e k t i e h e e f t matig voldaan. 5H_d__(81092)_£

Deze s e l e k t i e h e e f t een f o r s e groeikracht met een goede gewasopbouw. De peullengte i s voldoende lang met een lichtgroene en gladde huid.

De produktie i s r e d e l i j k goed. Deze s e l e k t i e h e e f t r e d e l i j k goed voldaan. Ras e (81094)

Deze s e l e k t i e h e e f t een t e zwakke groeikracht en een matige gewasopbouw. De peullengte i s voldoende lang met een lichtgroene en gladde huid. De produktie i s matig. Deze s e l e k t i e h e e f t n i e t voldaan.

Ras_f (81098

Deze. s e l e k t i e h e e f t een matige groeikracht en een goede gewasopbouw. De peullengte i s voldoende lang met een bleekgroene k l e u r .

De produktie i s matig. Deze s e l e k t i e h e e f t n i e t voldaan.

Deze s e l e k t i e h e e f t een goede groeikracht en een goede gewasopbouw. De peullengte i s voldoende lang met een lichtgroene en gladde huid. De produktie i s zeer goed. Deze s e l e k t i e h e e f t zeer goed voldaan.

5üÜ

_*Li

§ii2iii

Deze s e l e k t i e h e e f t een goede groeikracht en een goede gewasopbouw. De peullengte i s voldoende lang met een lichtgroene k l e u r .

(7)

5

-Ras i_(81102)_£

Deze s e l e k t i e h e e f t een goede groeikracht maar een s l e c h t e gewasopbouw

(geen "klimmer"). De peullengte i s onvoldoende lang met l i c h t e t o t bleekgroene k l e u r . De produktie i s l a a g . Deze s e l e k t i e behoort t o t h e t zgn. "cow-pea"-t y p e , d a "cow-pea"-t gekenmerk"cow-pea"-t word"cow-pea"-t door k o r "cow-pea"-t e , vlezige peulen, waarin de zaden v r i j s n e l zichtbaar z i j n . Deze s e l e k t i e h e e f t n i e t voldaan.

Deze s e l e k t i e h e e f t een matige groeikracht en een zeer matige gewasopbouw. De peullengte i s onvoldoende met een donkergroene k l e u r .

De produktie i s l a a g . Ook deze s e l e k t i e h e e f t n i e t voldaan. 5 * s _ l _ l i l l 0 8 ) ^

Deze s e l e k t i e h e e f t een goede groeikracht en een goede gewasopbouw. De peullengte i s r e d e l i j k lang met een zwartgroene k l e u r .

De p e u l i s kronkelig met een l i c h t e pukkeling op de huid. De produktie i s matig. Deze s e l e k t i e h e e f t n i e t voldaan. Ras m ^Katjang Pandjang, Hongkong):

Deze s e l e k t i e / r a s h e e f t een zeer zwakke groeikracht met een matige gewasopbouw. De peullengte i s r e d e l i j k lang met een bleekgroene, gerimpelde huid.

De produktie i s l a a g . Deze s e l e k t i e h e e f t n i e t voldaan. Ras n (Katjang Pandjang, Indonesië);

Deze s e l e k t i e / r a s h e e f t een tamelijk matige groeikracht en een matige gewasopbouw. De peullengte i s k o r t met lichtgroene k l e u r :

De produktie i s zeer l a a g . Deze s e l e k t i e h e e f t n i e t voldaan. Ras o ( s e l e k t i e u i t n ) :

Deze s e l e k t i e h e e f t een matige groepkracht en een goede gewasopbouw.

De peullengte i s k o r t met een bleekgroene k l e u r . De produktie i s r e d e l i j k goed. Deze s e l e k t i e h e e f t n i e t voldaan.

3 . 2 . Verwerking van de produktiegegevens.

I n t a b e l 3 staan de produktiegegevens i n a a n t a l en kg. per m2 vermeld. Om de betrouwbaarheid tussen de verschillende s e l e k t i e s t e bepalen z i j n de gegevens wiskundig verwerkt en z i j n de volgende konklusies t e trekken: 1 . a a n t a l s t u k s .

-Ras g h e e f t betrouwbaar meer s t u k s geproduceerd dan de overige rassen (P<0.01) -Ras n h e e f t betrouwbaar minder s t u k s geproduceerd dan de overige rassen (P<0.01) -De overige rassen z i j n onderling n i e t betrouwbaar v e r s c h i l l e n d .

(8)

6

-2 . gewicht.

-Ras g h e e f t betrouwbaar meer geproduceerd dan de overige rassen (p<c 0.01) -Ras n h e e f t betrouwbaar minder stuks geproduceerd dan de overige rassen <- behalve r a s i , k en m (PC 0 . 0 1 ) .

-De overige r a s v e r s c h i l l e n z i j n n i e t betrouwbaar.

I n b i j l a g e 1 i s de cummulatieve produktie i n kg./m2 van r a s g g r a f i s c h weergegeven.

In b i j l a g e 2 i s de d a g e l i j k s e produktie in kg. per m2 van r a s g g r a f i s c h weergegeven.

In b i j l a g e 3 en 4 i s de cummulatieve en d a g e l i j k s e produktie weergegeven van enkele r a s s e n .

4 . Bespreking.

Een g r o o t d e e l van h e t beproefde materiaal was afkomstig u i t n a t e e l t e n van verschillende s e l e k t i e s , d i e op het I.V.T. waren verkregen.

Uit de rasbeschrijvingen kan worden opgemaakt, d a t de onderlinge v e r s c h i l l e n tussen de d i v e r s e s e l e k t i e s n i e t groot z i j n . Met name de kleur en de lengte van de peulen vertoonden v e e l overeenkomsten. Echte uitzonderingen waren de rassen i , k , n en o . Deze rassen bleken d u i d e l i j k peulen van onvoldoende lengte t e b e z i t t e n . Deze groep z a l moeten worden ondergebracht i n het zgn. "cow-pea"-type. De rassen 1 en m vormden peulen met een rimpelige huid, waarop bovendien een d u i d e l i j k e pukkeling zichtbaar was. Ook deze rassen voldeden n i e t aan h e t gewenste type van een gladde en strakke huid. B i j de v e r g e l i j k b a r e rassen i s vooral de p r o d u k t i v i t e i t een belangrijke f a k t o r geweest om de v e r s c h i l l e n aan t e geven. Daarnaast i s ook de g r o e i k r a c h t en gewasopbouw van belang om een scheiding tussen de rassen aan t e brengen.

Het b l i j k t o v e r d u i d e l i j k , d a t r a s g door een goede groeikracht en gewas-opbouw p o s i t i e f naar voren komt. Ook de p r o d u k t i v i t e i t b l i j k t b i j d i t r a s bijzonder goed t e z i j n .

Zoals u i t de b i j l a g e 1 b l i j k t , v e r l o o p t de produktie b i j d i t r a s v r i j regelmatig, t e r w i j l u i t b i j l a g e 3 kan worden opgemaakt, d a t de produktie i e t s langzamer op gang komt dan bv. r a s o , maar de t o t a l e produktie a a n z i e n l i j k hoger uitkomt dan de andere r a s s e n .

In b i j l a g e 2 wordt d u i d e l i j k , d a t de d a g e l i j k s e produktie van r a s g steeds toeneemt t o t een maximum van c a . 0,5 kg/m2.

Daarna neemt de p r o d u k t i v i t e i t g e l e i d e l i j k a f . Voorts kan worden afgeleid d a t de produktie-periode c a . 60 dagen h e e f t geduurd.

T e n s l o t t e b l i j k t u i t b i j l a g e 4 d a t h e t d a g e l i j k s e produktieverloop van a l l e rassen min of meer g e l i j k van vorm i s . De hoogste produktiesnelheid wordt i n de periode van 3 - 5 weken na de ' e e r s t e oogst b e r e i k t . Ras o l i j k t hierop een uitzondering t e vormen. B i j d i t r a s i s de produktiesnelheid zeer onregelmatig.

(9)

7

-5 . Samenvatting en konklusie.

In h e t kader van de assortimentsverbreding i n de glastuinbouw i s onderzoek v e r r i c h t naar de t e e l t van kouseband. De lange peul wordt voor c a . 10 miljoen gulden handelswaarde in ons land geïmporteerd vanuit Thailand en Suriname. In h e t onderzoek i s aandacht besteed aan de bepaling van de gebruikswaarde van een groot a a n t a l s e l e k t i e s , d i e op het I.V.T. z i j n gemaakt. De t e e l t i s

i n de zomermaanden uitgevoerd en duurde van mei t/m augustus. Naast een rasbeschrijving i s de produktie bepaald en i s de k w a l i t e i t van de peul beschreven (kleurwaardering).

Uit d i t onderzoek i s naar voren gekomen, d a t de I . V . T . - s e l e k t i e "81099" d u i d e l i j k beter h e e f t voldaan dan de overige opgenomen r a s s e n / s e l e k t i e s .

I n de t e e l t p e r i o d e werd geoogst van 22 juni t o t en met 19 augustus b i j een plantdatum van eind a p r i l ^ De I . V . T . - s e l e k t i e "81099" bereikte^een t o t a l e produktie van 3,34 kg. m .De hoogste produktie van 0,5 kg. m werd

halverwege de oogstperiode b e r e i k t . Tussen 3 en 5 weken na de e e r s t e oogst wordt de hoogste produktiesnelheid b e r e i k t .

L i t e r a t u u r

1 . Verdcourt, B . : Studies on the Leguminora-Papilionoideae f o r the Flora of East Tropical A f r i c a .

Kew B u l l e t i n , 24, 1970 pg 507-569.

2. Grubben, G. : Tropical Vegetables and t h e i r Genetic Resources, Rome, 1977, 197 pp.

(10)

PROD (ras g' 4.40 kg/rr,1 4.00 3.20 '• tr, I I 2.00 1.60 ; I 1.20 ! 0.80 B i j l a g e 1

Cumulatief produktieverloop i n kg/m van

kouseband (ras g) in de oogstperiode juni t/m augustus

0.40 C.C0 -0.40 7;BÖ" * * "22150" 37.50

_{a2 i:}

*"'.50 ^j. ~i7\ÎQ~ DAGNUMMER dag 1 = 1 juni 97

(11)

F'Rßl! ras g^xlE-1 kg/m x 0 , 1

0 IC ;

" 3 B i j l a g e 2

De dagelijkse produktie van kouseband (ras g) i n de oogstperiode juni t/m augustus

<•50 ; 7 r, ' i Ï •*>»' 0.75 7 I i i ! * * o«oc I t t

""tsö

+

"

37^50 + 52tsC 1 67^50 ' lt.ll +" DAGNUMMER dag 1 = 1 juni * * * * * * : s u e s . 1

(12)

B i j l a g e 3

De cumulatieve produktie van vier 'verschillende

kousebandrassen/selekties i n ds oogstperiode juni t/m augustus 0.4C 4 ;; X

,i l

? M '

. f A f . I v n v i , i.4. » JV "z^tso" i. n' =/) ut

?:r,o

22'.50 DAGNUMMER dag 1= 1 juni 97 * * * * * * J PROD (ras g) ++++++:PROD (ras b) ooocooJPRCD (ras d) : PROD (ras o)

(13)

<, r _ t _{/X * W} _.L

kc r~

x

0?1

4,50 < «rr. 1 4 » W v ^

A T i

V •

i 4

t

0.00 { ' J. -les. t • *> V - I t * B i j l a g e k

Het dagelijks produktieverlocp V3n vier Unuseijandrrssp" i n de oogstperiode juni t/m augustus

t X

+

P Î ? c

X t o t

5tsr

r? ' c/i _{• W V} c;''' Jv

lytsc"

cn ' çr Wi. * J 'v ~?7:50

DAGNUMMER dag 1= 1 juni ******iPRCD(ras g) + + + + + + : F* R O II (ras b) 0 0 0 0 0 0 l F'ROO (ras d) : PROD{ras 0)