VERSLAG VAN E E N STUDIEREIS NAAR DRIE GROTE IViELKVEEBEDRIJVEN IN ITALIE
Van 10-22 oktober 1966
Ir. S. BRANDSMA
Instituut voor Veeteeltkundig Onderzoek "Schoonoord", Zeist G. van der GAAST
Rijkslandbouwconsulentschap voor de Melkwinning, Wageningen G. POSTMA
Instituut voor Landbouwtechniek en Rationalisatie, Wageningen W. WILLEMSEN
Rijkslandbouwconsulentschap voor Weide- en Voederbouw, Wageningen
N I E U W E B E D R I J F S S Y S T E M E N I N D E L A N D B O U W
INHOUDSOPGAVE
B i z .
"V/OORD VOORAF 5 I. B E D R I J F GRANDI (Via Canaletto A l b a r e t t o , Modena) 6
1. B o d e m en gebruik 6 1 . 1 . G r o n d s o o r t en t e e l t p l a n 6 1.2. G r a s l a n d 6 1 . 3 . Snijmais 7 1.4. L u z e r n e 7 1.5. Voeder winning 7 2. Rundvee 8 2. 1. Omvang v e e s t a p e l 8 2 . 2 . F o k k e r i j 8 2 . 3 . P r o d u k t i e 8 2 . 4 . Voedering 9 2 . 5 . Gezondheidszorg 9 2. 6. Kalveropfok 10 2. 7. M e s t v e e 10 3. Huisvesting van het m e l k v e e 10
3. 1. Type en indeling stallen 10 3 . 2 . U i t m e s t e n en r e i n i g e n 11
4 . Ivxelken 11 4 . 1. Ivielkstal 11
4 . 2 . Ivielkmachine 13 4 . 3 . ivielkmethode en a r b e i d s p r e s t a t i e 14
4 . 4 . B e w a r i n g en koeling van de m e l k op het bedrijf 14
4 . 5 . V e r w e r k i n g en aflevering van de m e l k 15
5. A r b e i d , M e c h a n i s a t i e , E c o n o m i e 15 5. 1. A r b e i d s p r o d u k t i v i t e i t , m e c h a n i s a t i e , a r b e i d s v o o r w a a r d e n 15
5 . 2 . P r i j z e n , k o s t e n en o p b r e n g s t e n 16
II. B E D R I J F GALVANO (te Gubbio) 19 1. Bodem en b o d e m g e b r u i k 19 1 . 1 . G r o n d s o o r t en t e e l t p l a n 19 1.2. G r a s l a n d 20 1 . 3 . Snijmais 20 1.4. L u z e r n e 20 1.5. Voederwinning 20 2. Rundvee 21 2 . 1 . Omvang v e e s t a p e l 21 2 . 2 . P r o d u k t i e 21 2 . 3 . Voedering 21 2 . 4 . Gezondheid 22 2 . 5 . Kalveropfok 22 H u i s v e s t i n g van het m e l k v e e 23 3 . 1 . Type en indeling s t a l l e n 23
25
4 . 1 . M e l k s t a l l e n 25 4 . 2 . Melkmachine 25 4 . 3. Melkmethode en a r b e i d s p r e s t a t i e 25
4. 4 . Bewaring en koeling van de m e l k op het bedrijf 26
4 . 5 . V e r w e r k i n g en aflevering van de m e l k 26
5. A r b e i d , m e c h a n i s a t i e , economie 26 5. 1. A r b e i d s p r o d u k t i v i t e i t , m e c h a n i s a t i e , a r b e i d s v o o r w a a r d e n 26
5. 2. P r i j z e n , k o s t e n en o p b r e n g s t e n 28 III. B E D R I J F MARZOTTO (te P o r t o G r u a r o ) 29
1. Bodem en b o d e m g e b r u i k 29 1 . 1 . G r o n d s o o r t en t e e l t p l a n 29 1.2. L u z e r n e e n k l a v e r 30 1 . 3 . Snijmais 30 1.4. Voederwinning 30 2. Rundvee 31 2 . 1 . Omvang van de v e e s t a p e l 31 2 . 2 . P r o d u k t i e 32 2 . 3 . Voedering 32 2 . 4 . Gezondheid en v e r z o r g i n g 32 2 . 5 . Kalveropfok 33 3. H u i s v e s t i n g 33 3 . 1 . Type en indeling s t a l l e n 33 3 . 2 . M e s t v e r w e r k i n g 34 4. Melken 35 4 . 1. M e l k s t a l 35 4. 2. Melkmachine 35 4 . 3. Melkmethode en a r b e i d s p r e s t a t i e 36 4 . 4 . Melkbewaring en m e l k v e r w e r king 36 5. A r b e i d , m e c h a n i s a t i e en economie 37 5. 1. A r b e i d s p r o d u k t i v i t e i t , m e c h a n i s a t i e , a r b e i d s v o o r w a a r d e n 37 5 . 2 . P r i j z e n , k o s t e n en o p b r e n g s t e n 38 SAMENVATTING EN CONCLUSIES 39
Ook in N e d e r l a n d n e e m t de belangstelling voor het houden van grote eenheden m e l k v e e t o e . G r o t e b e d r i j v e n hebben hun eigjen spepifieke p r o b l e m e n . Het is van belang dat o n d e r z o e k en voorlichting zich tijdig v e r t r o u w d m a k e n m e t deze p r o b l e m a t i e k . B e s t u d e r i n g van de t e c h n i s c h e , o r g a n i s a t o r i s c h e en b e d r i j f s e c o n o m i s c h e a s p e c t e n van dergelijke g r o t e b e d r i j v e n in h e t buitenland i s d a a r v o o r h a a s t o n o n t b e e r l i j k .
Alleen een t e a m van in v e r s c h i l l e n d e o n d e r d e l e n g e s p e c i a l i s e e r d e deskundigen zal een bedrijf in zijn geheel kunnen " d o o r l i c h t e n " . iViet e e n oppervlakkig bezoek van enkele u r e n z a l m e n v e e l a l niet kunnen v o l -s t a a n . E e n verblijf van enkele dagen m e t d a a r n a a -s t de b e r e i d h e i d van de bedrijfsleiding alle p r o b l e m e n openlijk te b e s p r e k e n , is noodzakelijk o m zich een goed beeld van een bedrijf te v o r m e n . D a a r t o e had het t e a m dat in de p e r i o d e van 10 tot 22 oktober 1966 een d r i e t a l g r o t e v e e h o u d e r i j b e -drijven in Italië heeft b e k e k e n , de gelegenheid. Het doel van de r e i s gold: 1. Het bedrijf van graaf G r a n d i te Modena ( P o - d e l t a )
2. Het landgoed Galvano B r a n c a t e Gubbio (Umbrië) en 3. Het bedrijf van graaf M a r z o t t o te P o r t o G r u a r o (Venetië) Het bezoek v a r i e e r d e p e r bedrijf van één tot d r i e dagen.
I . B E D R I J F GRANDI (Via Canaletto A l b a r e t t o , IViodena)
Dit bedrijf is c a . 250 ha groot en z e s j a a r geleden door de e i g e n a a r (een graaf) in exploitatie g e n o m e n . Voorheen was het aan v e r s c h i l l e n d e g e b r u i k e r s v e r p a c h t , die nu voor een deel nog a l s a r b e i d e r op het bedrijf w e r k e n . E r w o r d e n o n g e v e e r 250 m e l k k o e i e n en 2500 v a r k e n s gehouden.
Tot het bedrijf b e h o o r t ook een k a a s f a b r i e k j e , w a a r m e n dure P a r m e z a a n -se k a a s m a a k t . De m e l k h i e r v o o r koopt m e n in de omgeving bij b o e r e n , w a a r de voeding aan de d a a r v o o r g e s t e l d e e i s e n voldoet, b . v. geen k u i l -v o e r .
N a a s t de v e e h o u d e r i j n e e m t v o o r a l de f r u i t t e e l t een b e l a n g r i j k e p l a a t s op het bedrijf in.
1. B o d e m en b o d e m g e b r u i k 1 . 1 . G r o n d s o o r t en t e e l t p l a n
De g r o n d s o o r t van het bedrijf b e s t a a t uit k l e i g r o n d ( P o d e l t a ) . G r o n d -a n -a l y s e s w -a r e n e c h t e r niet -a -a n w e z i g . Volgens zeggen is de grond d e e l s h a r d en deels z a c h t . De v e r k a v e l i n g van het bedrijf i s gunstig. In 1966 was h e t b o d e m g e b r u i k a l s volgt: 14 ha blijvend g r a s l a n d 36 ha s n i j m a i s 50 ha l u z e r n e 14 ha t a r w e 14 ha s u i k e r b i e t e n 32 ha p e r e b o o m g a a r d 12 ha p e r z i k b o o m g a a r d 1 ha a p p e l b o o m g a a r d 22 ha w i j n g a a r d 12 ha p o p u l i e r e n 207 h a c u l t u u r g r o n d
41 ha bebouwd, erf, wegen e n z . 248 ha t o t a a l
Van de c u l t u u r g r o n d s t a a t 100 ha geheel t e n dienste van de r u n d v e e -h o u d e r i j . De v e e b e z e t t i n g b e d r a a g t c a . 3,20 g r o o t v e e - e e n -h e d e n (GVE) p e r h a , w a a r b i j de m e s t s t i e r t j e s , die geheel m e t k r a c h t v o e r w o r d e n g e -m e s t , niet zijn -m e e g e r e k e n d . De vruchtopvolging i s : s u i k e r b i e t e n , g r a a n / m a i s , d r i e à v i e r j a a r l u z e r n e .
1.2. G r a s l a n d
Het g r a s l a n d is vijf à z e s j a a r oud en voor de i n z a a i is een k l a v e r r i j k m e n g s e l g e b r u i k t . Het wordt niet beweid. Op s o m m i g e p e r c e l e n komt v r i j v e e l k l a v e r voor v o o r a l langs de g r e p p e l s . E r k o m e n e c h t e r ook p e r c e l e n voor m e t weinig k l a v e r . Tijdens het bezoek kwam k a m g r a s z e e r s t e r k n a a r v o r e n , t e r w i j l v e r d e r v r i j v e e l grove onkruiden v o o r k w a m e n zoals b o t e r b l o e m e n , r i d d e r zuring en s m a l l e w e e g b r e e . In de winter k r i j g t h e t g r a s l a n d s t a l m e s t en in h e t v o o r j a a r k u n s t m e s t . Dit l a a t s t e is een m e n g m e s t s t o f . V e r d e r w o r d t geen s t i k s t o f m e s t s t o f gegeven. Men wil h i e r z o v e e l mogelijk p r o f i t e r e n van de k l a v e r . V/el vindt op de l a g e r e g r a s l a n d p e r c e l e n bevloeiïhg plaats vanuit een k a n a a l w a a r i n r i o o l w a t e r wordt g e -loosd en w a a r i n ook de v a r k e n s m e s t en een deel van de k o e i e n m e s t (dun-ne m e s t ) w o r d t afgevoerd. Gedurende een halve dag w o r d t het land 4 a
Tl
•**4^r S j ^:
•ip^ii^î-^
*:
Luchtopname van het bedrijf GRANDI. In het midden van de s t r a a l s g e w i j z e opstelling van de gebouwen bevindt zich de R o t o l a c t o r . Links onder een aantal s t r o k e n van de o n v e r h a r d e uitloop s ë uevmui zien ae
2. Koeien in de o n v e r h a r d e A
uitloop »'*
g0f%
Koeien in v e r h a r d e uit-loop m e t onder het af-dakje de voergoot en op de a c h t e r g r o n d komen de koeien uit de R o t o l a c -t o r
^Nj-fl»
4. Melkkoeien in a a n v o e r g a n g buiten de m e l k s t a l (bedrijf GRANDI) 5. Melkkoeien in aanvoergang binnen de m e l k s t a l 6. De m e l k e r s m o e t e n s o m s wegens de te lange k o e s t a n -den op de stand a c h t e r de koeien k l i m m e n om te kun-nen n a m e l k e n1 . 3 . Snijmais
Als r a s s e n w o r d e n verbouwd: W i s c o n s i n , De Kalb en F i n k ' s . E r wordt 25 à 27 kg z a a i z a a d p e r ha gebruikt en m e t een M o n o s e m p r e c i s i e z a a i -m a c h i n e g e z a a i d op een r i j e n a f s t a n d van 70 c -m . Voor een zo goed -mogelijke a r b e i d s s p r e i d i n g bij het oogsten wordt een v r o e g r i j p e n d , een m i d d e n v r o e g en een l a a t r i j p e n d r a s g e z a a i d . Bij een v r o e g r i j p e n d r a s s t r e e f t m e n n a a r 12 planten p e r m ^ , bij een m i d d e n v r o e g r a s n a a r 10 en bij een l a a t r i j p e n d r a s n a a r 9 planten p e r m ^ .
De m a i s wordt z w a a r m e t stikstof b e m e s t , n l . 200 kg N p e r h a . On-k r u i d b e s t r i j d i n g m e t een c h e m i s c h m i d d e l wordt niet t o e g e p a s t . Het los houden van de grond vindt plaats m e t een r i j e n f r e e s , wat m e n z e e r b e l a n g
-rijk vindt, d a a r m e n v e e l l a s t heeft van k o r s t v o r m i n g . Tijdens het bezoek stond een gedeelte van de s n i j m a i s nog op het veld. Het was een m a t i g g e -w a s . Van-wege v r e t e r i j had m e n opnieu-w m o e t e n z a a i e n , -wat aan h e t ge-was goed te zien was door een ongelijkmatige r i j p i n g . V e r d e r kwam in het g e -was v r i j v e e l o n k r u i d v o o r , o . a . m e l d e .
1.4. L u z e r n e
De l u z e r n e w o r d t in a p r i l g e z a a i d zonder dekvrucht en blijft d r i e a v i e r j a a r liggen. Als r a s wordt Romangola g e b r u i k t . In het v o o r j a a r wordt een lichte b e m e s t i n g gegeven m e t m e n g m e s t s t o f m e t een laag stikstof g e h a l t e . E v e n a l s bij h e t g r a s l a n d , vindt al n a a r gelang de hoogteligging, b e -vloeiïng of k u n s t m a t i g e b e r e g e n i n g p l a a t s .
1.5. Voeder winning
De voederwinning is vrijwel geheel g e r i c h t op het winnen van k u i l v o e r . E e n beetje hooi w o r d t gewonnen voor de f o k s t i e r e n , zieke d i e r e n en de jongste k a l v e r e n .
In n o r m a l e j a r e n kan het g r a s l a n d en de l u z e r n e (behalve e e r s t e - en v i e r d e j a a r s ) v i e r - à vijfmaal g e m a a i d w o r d e n , s l e c h t s d r i e m a a l in droge j a r e n . De e e r s t e k e e r w o r d t g e m a a i d in m e i , de tweede m a a l half j u n i , de d e r d e m a a l in augustus en de v i e r d e m a a l in o k t o b e r . In h e t a l g e m e e n zijn de w e e r s o m s t a n d i g h e d e n e r gunstig voor de v o e d e r winning, het droogt e r s n e l . De v e l d p e r i o d e is m e e s t a l niet l a n g e r dan twee dagen. É é n m a a l k e -r e n is in het a l g e m e e n voldoende.
Hoewel het moeilijk was een j u i s t beeld te k r i j g e n van de v e r k r e g e n o p b r e n g s t e n , m o e t de o p b r e n g s t van het g r a s l a n d en de l u z e r n e gemiddeld op c a . 10 ton droge stof (ds) netto p e r ha p e r j a a r liggen.
Het hooi dat gewonnen w o r d t , komt van h e t g r a s l a n d . Na het drogen op het veld wordt het g e w i e r s t en g e p e r s t m e t een s u p e r H a y l i n e r 169 op de wagen. Het produkt l e e k op het oog van goede kwaliteit te zijn, het had nog een f r i s s e g r o e n e k l e u r (korte v e l d p e r i o d e ) .
Voor de berging van het kuilvoer zijn op het bedrijf z e s t o r e n s i l o ' s a a n w e z i g , alle H a r v e s t o r e ' s m e t een b r u t o i n h o u d van 420 m ' , N a a s t d e -ze t o r e n s i l o ' s zijn e r nog twee g r o t e s l e u f s i l o ' s . De t o r e n s i l o ' s w o r d e n in v i e r - a vijfmaal gevuld. Na droging op h e t veld tot c a . 60 % droge stof wordt het g r a s en de l u z e r n e uit het zwad geladen m e t een John D e e r e of
M F - v e l d h a k s e l a a r op v i e r w i e l i g e Gehl zelflossende w a g e n s . Als t r e k k r a c h t fungeert een 65 pk w i e l t r e k k e r . P e r v r a c h t heeft m e n 15 a 20 minuten n o -dig. De v e l d h a k s e l a a r s w a r e n z e s j a a r in g e b r u i k , p e r j a a r h a d m e n één stel nieuwe m e s s e n nodig.
-sende wagens p l a a t s , ü e p e r s o o n die het t r a n s p o r t v e r z o r g t , l o s t h i e r n a zijn eigen wagen in één van de twee aanwezige John D e e r e h a k s e l b l a z e r s , u i t g e r u s t m e t een 25 pk e l e k t r o m o t o r . Het t o e r e n t a l van de b l a z e r is o p -g e v o e r d van 900 n a a r 1000 t o e r e n p e r minuut. Het l o s s e n van een v r a c h t duurt 12 à 15 m i n u t e n . Deze b l a z e r s zijn v e r r i j d b a a r o p g e s t e l d in een n a a s t de b a t t e r i j H a r v e s t o r e s gelegen betonnen put.
De s n i j m a i s w o r d t m e t een John D e e r e h a k s e l a a r , die i s u i t g e r u s t m e t een m a i s b e k , op de Gehl zelflossende wagens geladen. De h i e r v o o r aangespannen F i a t 411 C r u p s t r e k k e r heeft evenwel te weinig v e r m o g e n o m een r e d e l i j k e c a p a c i t e i t t e b e h a l e n . Het t r a n s p o r t w o r d t v e r z o r g d door twee p e r s o n e n . Het l o s s e n van de s n i j m a i s in de H a r v e s t o r e s is indentiek aan het l o s s e n van de l u z e r n e en het g r a s . De o p b r e n g s t van de s n i j m a i s w o r d t g e s t e l d op 45 ton kuilvoer per h a .
Indien de t o r e n s i l o ' s vol zijn, w o r d t in de s l e u f s i l o ' s gekuild. De w a -gens w o r d e n dan bij de silo g e l o s t en het produkt wordt m e t een s i l o v o r k in de silo g e b r a c h t . Het kuilvoer uit de s l e u f s i l o ' s wordt e c h t e r toch via de t o r e n s i l o ' s g e v o e r d . Het w o r d t op de Gehl wagens o v e r g e b r a c h t n a a r de H a r v e s t o r e s .
2. Rundvee
2. 1. Omvang v e e s t a p e l
De m e l k v e e s t a p e l b e s t o n d uit o n g e v e e r 250 m e l k - en kalfkoeien. Het ligt in de bedoeling dit uit te b r e i d e n tot o n g e v e e r 500 s t u k s . De d i e r e n zijn zwartbonte van het C a n a d e s e t y p e . Dit vee zou zich volgens graaf G r a n d i het b e s t a a n p a s s e n aan de h e e r s e n d e k l i m a a t o m s t a n d i g h e d e n ,
's Z o m e r s i s h e t e r g w a r m (tot 35 à 40° C) en 's w i n t e r s i s e r tot 12 ei 13° C v o r s t .
Alle d i e r e n zijn i n g e s c h r e v e n in het s t a m b o e k . N a a s t de m e l k - en kalf-koeien w o r d e n 80 pinken en 90 k a l v e r e n aangehouden. Op h e t bedrijf zijn d r i e f o k s t i e r e n aanwezig. De op het bedrijf geboren s t i e r k a l v e r e n w o r d e n g e m e s t . D a a r n a a s t w o r d e n elk j a a r r u i m 100 S i m m e n t a l e r s t i e r k a l v e r e n aangekocht voor de v l e e s p r o d u k t i e .
2 . 2 . F o k k e r i j
De m e l k k o e i e n kalven r e g e l m a t i g gedurende het gehele j a a r , zodat de h o e v e e l h e i d m e l k n i e t t e v e e l v a r i e e r t g e d u r e n d e het j a a r . Bij de fok-k e r i j wordt gebruifok-k g e m a a fok-k t van eigen s t i e r e n (natuurlijfok-ke b e v r u c h t i n g en van K. I. , m a a r ook van a n d e r e in Italië of Canada staande s t i e r e n (K. I . d i e p v r i e s z a a d ) . Bij de eigen s t i e r e n p a s t m e n een s o o r t w a c h t s y s t e e m t o e . E é n j a a r w o r d t bij een deel van deze koeien een pas a a n g e k o c h -te jonge s t i e r in-tensief g e b r u i k t . D a a r n a wacht m e n m e t het g e b r u i k tot de e e r s t e produktiegegevens van de d o c h t e r s b e s c h i k b a a r k o m e n . Afzet van fokvee is op h e t bedrijf geen b e l a n g r i j k e i n k o m s t e n b r o n .
2 . 3 . P r o d u k t i e
ü e produktie van de r e l a t i e f jonge m e l k v e e s t a p e l ligt op 4800 kg m e t 3,40 % v e t . In de v o o r z o m e r , w a n n e e r de t e m p e r a t u u r boven 28 k 30° C stijgt, t r e e d t s t e e d s een duidelijke produktiedaling van 1 "k 1, 5 kg per dag op. Ook w a n n e e r de d i e r e n in de schaduw w o r d e n gehouden is dit het geval. De v e r d e l i n g van de m e l k p r o d u k t i e o v e r het j a a r w a s v r i j r e g e l m a t i g , e n e r z i j d s a l s gevolg van de voeding (geen weidegang), a n d e r z i j d s a l s g e -volg van de g e s p r e i d e kalfdata.
2 . 4 . Voedering
Het v o e d e r e n van het kuilvoer heeft volledig m e c h a n i s c h p l a a t s . I e d e r e H a r v e s t o r e heeft een o n d e r l o s s e r die uitmondt boven een dubbele t r a n s -p o r t v i j z e l van 50 m e t e r l e n g t e . De slijtage van de vijzel was g r o o t . In z e s j a a r tijds was hij v i e r m a a l v e r n i e u w d . T h a n s zou deze v e r v a n g e n w o r d e n door een t r a n s p o r t b a n d (à 40000 l i r e = ƒ 240 p e r m e t e r ) . De v i j z e l mondt u i t in een v e r d e e l k a s t , w a a r i n twee b l a z e r s z o r g e n voor het t r a n s p o r t n a a r de v o e r g o t e n . Boven i e d e r e voergoot is w e e r een vijzel aanwezig voor de v e r d e l i n g van het v o e r in de v o e r g o o t .
Voor het gehele v o e d e r s y s t e e m zijn de volgende e l e k t r o m o t o r e n a a n -w e z i g , n l . voor de o n d e r l o s s e r s z e s a z e s pk, voor de t r a n s p o r t v i j z e l s twee à acht pk, voor de b l a z e r s twee à achttien pk, voor de v o e r v i j z e l s negen à twee pk, t o t a a l 106 pk. Gelijktijdig in gebruik zijn; twee o n d e r -l o s s e r s , één t r a n s p o r t v i j z e -l , één b -l a z e r , één v o e r v i j z e -l , t o t a a -l 40 pk.
Op h e t bedrijf i s één " v o e d e r m e e s t e r - b e d i e n i n g s m a n " . Deze heeft h a r t voor de d i e r e n (kent ze alle) én voor het v o e d e r s y s t e e m . Hij volgt de i n s t r u c t i e s die v e r s t r e k t w o r d e n nauwkeurig op. I e d e r e niet in g e b r u i k zijnde o n d e r l o s s e r w o r d t d i r e k t uit de silo gehaald en n a g e k e k e n . Van de o n d e r l o s s e r s w a r e n in z e s j a a r tijds e e n m a a l de kettingen m e t m e s s e n v e r n i e u w d . We hebben niet de indruk g e k r e g e n dat e r v e e l s t o r i n g e n bij h e t v o e r e n v o o r k w a m e n ( k o m e n ) .
Veelal w e r d het volgende r a n t s o e n g e v o e r d , n l . : 14 kg s n i j m a i s k u i l
14 kg l u z e r n e / g r a s k u i l
Hoewel e r geen a n a l y s e s van h e t v o e r w a r e n , w e r d m e t dit r u w v o e r r a n t -soen n a a r schatting c a . 12 kg d s / G V E / d a g v e r s t r e k t . Rekening houdende m e t de v e r l i e z e n die bij het v o e r e n o p t r e d e n ( m o r s e n , r e s t e n ) , kan de d s opname uit r u w v o e r op c a . 11 k g / G V Ë / d a g g e s t e l d w o r d e n . N a a s t dit r u w -v o e r w e r d gemiddeld aan de m e l k k o e i e n 3 kg k r a c h t -v o e r p e r koe p e r dag v e r s t r e k t . N a a r m e n ons z e i , was dit r a n t s o e n t o e r e i k e n d voor de g e m i d delde produktie van 16 kg m e l k p e r koe p e r dag. Het kuilvoer w o r d t t w e e -m a a l p e r dag v e r s t r e k t , n l . 's -m o r g e n s en 's avonds na h e t -m e l k e n .
Op het oog zag het kuilvoer e r goed uit m a a r het w a s i e t s w a r m . T e l -kens w e r d uit twee s i l o ' s tegelijk g e v o e r d , één m e t l u z e r n e en/of g r a s k u i l en één m e t s n i j m a i s zodat h e t vee een gemengd r a n t s o e n k r e e g . Deze com-binatie lijkt v o e d e r t e c h n i s c h gezien gunstig.
Het k r a c h t v o e r w o r d t m e t de hand in de voergoot in de l o o p s t a l l e n v e r s t r e k t . Van een j u i s t e d o s e r i n g p e r d i e r is dus geen s p r a k e . Wel zijn de d i e r e n in p r o d u k t i e g r o e p e n ingedeeld. De m e l k s t a l ( r o t e l a c t o r ) i s n l . niet i n g e r i c h t voor het v e r s t r e k k e n van k r a c h t v o e r bij het m e l k e n . De grondstoffen voor het k r a c h t v o e r w o r d e n aangekocht en op het bedrijf g e -m e n g d .
2 . 5 . G e z o n d h e i d s z o r g
De g e z o n d h e i d s z o r g van het bedrijf b e r u s t bij een a a n h e t bedrijf v e r b o n d e n d i e r e n a r t s . Hij is ook b e l a s t m e t de u i t v o e r i n g van de K. I. (alleen d i e r e n a r t s e n mogen in Italië i n s e m i n e r e n ) . E r w o r d t v e e l a a n -dacht b e s t e e d aan de t h e r a p i e van m a s t i t i s . De p r e v e n t i e l a a t wellicht te w e n s e n o v e r ( z e e r lange m e l k m a c h i n e t i j d e n ) .
De d i e r e n hadden weinig klauwmoeilijkheden ondanks de h u i s v e s t i n g in l o o p s t a l l e n m e t een v e r h a r d e uitloop ( k l i n k e r s ) . Aan de v e r z o r g i n g van de klauwen g e b e u r t weinig.
Z w a r e v e r l o s s i n g e n k o m e n bij de C a n a d e s e zwartbonte weinig v o o r , ook niet bij de v a a r z e n . De k a l v e r e n zijn gemiddeld 35 kg.
- 10
De v e e s t a p e l was u i t e r a a r d t b c en a b o r t u s v r i j . In Italië is de b e -strijding van deze ziekten nog niet zo v e r a l s in ons land.
De b e l a n g r i j k s t e o o r z a a k van h e t o p r u i m e n van d i e r e n bleek m o e i l i j k d r a c h t i g w o r d e n .
2 . 6 . Kalveropfok
Alle op het bedrijf g e b o r e n k a l v e r e n w o r d e n aangehouden. De s t i e r -k a l v e r e n zijn b e s t e m d voor de v l e e s p r o d u -k t i e ( v l e e s s t i e r t j e s ) . Gedurende de e e r s t e zeven weken w o r d e n a l l e k a l v e r e n o n d e r g e b r a c h t in individuele boxen (met l a t t e n r o o s t e r s ) , die in grootte niet v e e l v e r s c h i l l e n m e t onze m e s t h o k k e n .
De d i e r e n k r i j g e n de e e r s t e tien dagen b i e s t en m o e d e r m e l k . D a a r n a gaat m e n o v e r op k u n s t m e l k . Na zeven weken komen de d i e r e n in een g e -s t r o o i d e l o o p -s t a l in g r o e p e n van 10 tot 15 -stuk-s bijeen. De d i e r e n hebben geen uitloop. In deze s t a l k r i j g e n de d i e r e n wat r u w v o e d e r en v e r d e r
k r a c h t v o e r . De o u d e r e k a l v e r e n gaan n a a r het l o o p s t a l l e n c o m p l e x , w a a r de m e l k k o e i e n w o r d e n gehouden. Ze k r i j g e n h i e r een m e n g s e l van l u z e r -ne- en s n i j m a i s k u i l m e t een k r a c h t v o e r aanvulling.
2. 7. M e s t v e e
N a a s t de op het bedrijf g e b o r e n s t i e r k a l v e r e n w o r d e n ook aangekochte S i m m e n t a l e r s t i e r k a l v e r e n g e m e s t tot een gewicht van 375 tot 400 kg. De eigen s t i e r k a l v e r e n b e r e i k e n in gemiddeld 280 dagen een gewicht van 350 kg ( g r o e i 1200 g p e r dag). De S i m m e n t a l e r w a r e n zowel bij het begin a l s bij h e t einde van de m e s t p e r i o d e wat z w a a r d e r . Deze d i e r e n w o r d e n g e m i d -deld op 400 kg gewicht a f g e l e v e r d .
De v l e e s s t i e r e n k r i j g e n v r i j w e l u i t s l u i t e n d k r a c h t v o e r . De opname l i e p op tot 7 à 8 kg p e r / d / d De d i e r e n w o r d e n gehouden in g e s t r o o i d e g e -sloten l o o p s t a l l e n in g r o e p e n van 10 tot 15 d i e r e n .
De o p b r e n g s t p r i j s van de S i m m e n t a l e r lag g e m i d d e l d o n g e v e e r 60 L. (ca. ƒ 0, 35) per kg levendgewicht h o g e r dan die van de C a n a d e s e z w a r t -bonte.
3 . H u i s v e s t i n g van het m e l k v e e 3. 1. Type en indeling s t a l l e n
Het m e l k v e e en de pinken w o r d e n het gehele j a a r door gehouden in open l o o p s t a l l e n , a l s c i r k e l s e g m e n t e n gelegen r o n d o m een c e n t r a a l g e l e -gen m e l k s t a l ( r o t o l a c t o r ) . De m e l k k o e i e n w o r d e n in eenheden van 20 tot 25 stuks gehouden. Bij de v e r d e l i n g van de koeien over de v e r s c h i l l e n d e l o o p s t a l l e n w o r d t rekening gehouden m e t de leeftijd, de afkalf data en ook met de m e l k p r o d u k t i e . Het houden van de koeien in kleine groepen w o r d t als z e e r b e l a n g r i j k beschouwd voor het handhaven van een goede produktie in l o o p s t a l s y sternen.
Elke eenheid van 20 a 25 d i e r e n heeft de beschikking o v e r een l o o p r u i m t e (annex v o e d e r r u i m t e ) van kleine k l i n k e r s en een o v e r d e k t e l i g r u i m -te van r u i m 200 m ^ . Als s t r o o i s e l gebruikt m e n z a a g s e l . In elke l o o p s t a l kan de bezetting w o r d e n o p g e v o e r d tot 25 m e l k k o e i e n of 40 stuks jongvee. E r zijn 18 l o o p s t a l l e n ( c i r k e l s e g m e n t e n ) in g e b r u i k , n l . 8 m e t m e l k k o e i e n ,
2 m e t d r o o g s t a a n d e k o e i e n , 2 m e t d r a c h t i g e v a a r z e n en 6 m e t k a l v e r e n en pinken. Uitbreiding m e t nog 2 l o o p s t a l l e n is mogelijk.
De uitloop i s o n g e v e e r 200 bij 20 m e t e r . Deze uitloop van z w a r e grond w o r d t bij n a t w e e r gauw v e r t r a p t . Zowel de v o o r - a l s a c h t e r z i j d e van de l i g r u i m t e n kunnen geheel of gedeeltelijk m e t z e i l e n w o r d e n
afge-s l o t e n . In de w a r m e z o m e r p e r i o d e kunnen de d i e r e n in de afge-schaduw liggen, t e r w i j l e r toch enige t r e k in de l i g r u i m t e zal h e e r s e n .
3 . 2 . U i t m e s t e n en r e i n i g e n
De m e s t uit de l o o p s t a l l e n wordt m e t een v o o r l a d e r geladen op een s t a l m e s t s t r o o i e r m e t een s p r e i d m e c h a n i s m e n a a r de zijkant en wordt h i e r m e e g e t r a n s p o r t e e r d n a a r een betonnen m e s t p l a a t , w a a r de m e s t
door m i d d e l van dit s p r e i d m e c h a n i s m e wordt g e l o s t op een hoop. Deze m e s t laat m e n c a . 9 tot 12 m a a n d e n r o t t e n , o m d a a r n a g e b r a c h t te w o r den n a a r het bouw en g r a s l a n d . De v e r t e e r d e m e s t wordt m e t een S c a l m a -na g r i j p e r geladen op eenzelfde type s t a l m e s t s t r o o i e r . De v a s t e m e s t van de d e k s t i e r e n wordt m e t een handig tweewielig k a r r e t j e , dat kan kippen, e v e n e e n s n a a r deze m e s t v a a l t g e b r a c h t (afstand c a . 5 k m ) .
De m e s t uit de v o e d e r r u i m t e n wordt dagelijks v e r w i j d e r d . Deze m e s t wordt door één p e r s o o n m e t een t r e k k e r s c h u i f n a a r de w a c h t r u i m t e g e -schoven w a a r n a h e t door twee a n d e r e p e r s o n e n + een t r e k k e r c h a u f f e u r m e t de hand w o r d t geladen op een s t a l m e s t s t r o o i e r en n a a r de m e s t v a a l t g e -bracht. De w a c h t r u i m t e en de v o e d e r r u i m t e n w o r d e n d a a r n a schoongespoten m e t een h o g e d r u k s p u i t , die a a n g e s l o t e n is op de N o r t o n - i n s t a l l a t i e van het bedrijf. Deze w a t e r i g e r e s t e n plus de gier komen in een r i o l e r i n g s
s y s t e e m en w o r d e n door m i d d e l van deze r i o l e r i n g afgevoerd n a a r het b e -vloeii'ngskanaal, w a a r a a n het bedrijf ligt. Het r e i n i g e n van de v o e d e r - en w a c h t r u i m t e g e s c h i e d t door de v e e v e r z o r g e r s . Het l e e g h a l e n van de l o o p
-s t a l l e n zelf g e -s c h i e d t door de v e l d a r b e i d e r -s . 4 . Melken
4. 1. M e l k s t a l
De m e l k s t a l , die binnen de c i r k e l van l o o p s t a l l e n i s g e p l a a t s t , b e s t a a t uit een twaalfkantig gebouw, w a a r i n een z o g e n a a m d e R o t o l a c t o r is g e p l a a t s t . Deze e e r s t e r o t o l a c t o r in Italië w e r d gebouwd in I960 en biedt p l a a t s aan 28 koeien tegelijk. De a a n - en afvoer van de m e l k k o e i e n wordt door een s p e c i a l e m a n v e r z o r g d . Vanuit de v e r s c h i l l e n d e l o o p s t a l l e n kunnen de d i e r e n in een r o n d o m de gehele m e l k s t a l aangelegd v r i j b r e e d a a n - en af-v o e r p a d g e b r a c h t worden. Vanuit dit pad kunnen ze op af-v e r s c h i l l e n d e pun-t e n in de s m a l l e aanvoergang geleid w o r d e n , welke gang pun-toegang geefpun-tpun-topun-t de m e l k s t a l . Binnen de s t a l loopt de t o e v o e r g a n g nog even door tot de koeien via een brug op de r o t o l a c t o r k o m e n .
Ze s t a a n dan op een d r a a i e n d e schijf of p l a t f o r m , w o r d e n gemolken en kunnen de schijf w e e r v e r l a t e n w a a r n a ze v i a een afvoergang die e e r s t o v e r het d r a a i e n d e p l a t f o r m , dus o v e r de a n d e r e koeien heen loopt, w e e r buiten k o m e n . Ze zijn dan in de gang die t e r u g v o e r t n a a r het c e n t r a l e b r e d e pad. De m a n die het " t r a n s p o r t " r e g e l t , z o r g t dat de koeien w e e r in de j u i s t e loopstalafdeling t e r e c h t k o m e n .
Dit type m e l k s t a l w o r d t tot nu toe ook v e r d e r i n E u r o p a m a a r weinig t o e g e p a s t . Behalve enkele van deze s t a l l e n in Italië zijn e r in F r a n k r i j k e n k e le gebouwd of nog in v o o r b e r e i d i n g . Hoewel de i n r i c h t i n g geheel w e r d g e p l a a t s t door G a s c o i g n e , wordt een d e r g e l i j k e i n s t a l l a t i e niet vanuit E n g e -land v e r z o r g d m a a r is het Gascoigne Italië die de r o t o l a c t o r m a a k t . Ook de s t a l l e n in F r a n k r i j k en eventueel in a n d e r e W e s t e u r o p e s e landen w o r -den door Gascoigne Italië v e r z o r g d . Voor wat betreft de kosten van een d e r g e l i j k e m e l k i n s t a l l a t i e w e r d ons van de zijde van G a s c o i g n e N e d e r land m e d e g e d e e l d dat deze o m s t r e e k s ƒ 100000 (voor 40 koeien) zal b e d r a -gen, buiten de k o s t e n van het gebouw zelf.
Toelichting bij plattegrond van de rotolactor
1. Van de verzamelrulmte naar de melksiaüen
2. Plaats van voorbehandeling
3. Brug met ingangshek naar de draaiende melkstanden
A. Een van de 30 standen waar een koe wordt gemolken
5. Uitgang van de melks tanden naar een spiraalvorm ige oploop
6. Loopgang boven over de draaiende schijf naar buiten
4 . 2 . M e l k m ac h in e
De m e l k m a c h i n e i n s t a l l a t i e is van het m e r k G a s c o i g n e . Z o a l s g e -zegd; vinden 2.8 koeien een p l a a t s in deze r o t o l a c t o r . E r liggen r o n d o m boven het d r a a i b a r e p l a t f o r m een v a c u ü m l e i d i n g , een t r a n s p o r t m e l k l e i -ding en een a p a r t e lei-ding die nodig is bij de r e i n i g i n g . Bij elke box is
een m e l k s t e l m e t lange m e l k s l a n g en lange pulsatie slang aanwezig, welke r e s p e c t i e v e l i j k zijn a a n g e s l o t e n op een c o n t a i n e r en op een p u l s a t i e v e r s t e r k e r . De koeien w o r d e n dus alle afzonderlijk gemolken via een c o n -t a i n e r . Voor he-t -t r a n s p o r -t van de m e l k is een r o e s -t v a s -t s -t a l e n c a . 1 3/4 duims m e l k l e i d i n g g e p l a a t s t . Deze w o r d t a a n g e s l o t e n op een melktankje van c a . 500 l i t e r , w a a r v a n e r twee aanwezig zijn. Is één van deze t a n k s v o l , dan wordt de m e l k l e i d i n g even o v e r g e z e t op een buffertankje van c a . 150 l i t e r . De volle tank w o r d t n a a r het binnen de c i r k e l gelegen m e l k -l o k a a -l g e r e d e n en een -lege tank wordt w e e r op het s t e e d s d o o r d r a a i e n d e p l a t f o r m t e r u g g e r e d e n . Dit kan e c h t e r m a a r op één bepaalde p l a a t s g e b e u r e n , zodat het buffertankje niet te klein kan zijn. De m e l k uit de v o l -le tank laat m e n in een 2000 l i t e r v o o r r a a d k o e l t a n k lopen. In deze Z e r o diepkoeltank wordt de m e l k tot c a . 5° C gekoeld. De grootte is a f g e s t e m d op het é é n m a a l p e r dag a f l e v e r e n van de m e l k .
Het z a l duidelijk zijn dat een dergelijke m e l k m a c h i n e i n s t a l l a t i e n o g -al wat v a c u ü m v e r b r u i k z-al hebben. E e n d r i e t a l v a c u ü m a g g r e g a t e n zorgt-voor het v a c u ü m en wel één a g g r e g a a t zorgt-voor de m e l k t r a n s p o r t l e i d i n g en twee voor de vacuümleiding m e t 28 c o n t a i n e r s , m e l k s t e l l e n en p u l s a t i e -v e r s t e r k e r s . Het -v a c u ü m in de -vacuümleidingen -v a r i e e r d e zo t u s s e n de 30 en 35 c m kk, dat in de melkleiding was c a . 44 c m kk. Bij het m e l k e n in c o n t a i n e r s is het v a c u ü m in de vacuümleiding u i t e r a a r d h e t b e l a n g r i j k -s t e , zijnde het v a c u ü m w a a r m e e gemolken w o r d t . Het in de m e l k l e i d i n g aanwezige v a c u ü m dient a l l e e n voor het t r a n s p o r t e r e n van de m e l k n a a r de o n d e r v a c u ü m staande tank. Het a a n t a l p u l s a t i e s b e d r a a g t 60 p e r m i n . bij een z u i g s l a g - p e r s s l a g v e r h o u d i n g van 2 : 1 .
Z o a l s r e e d s w e r d gezegd, is e r een a p a r t e spoelleiding g e p l a a t s t voor de c i r c u l a t i e r e i n i g i n g m e t w a r m w a t e r van 60 tot 70° C m e t een r e i n i g i n g s m i d d e l . Het w a t e r is afkomstig uit een s p e c i a l e k e t e l m e t v e r -w a r m i n g . De gehele r e i n i g i n g s m e t h o d e v e r l o o p t a l s volgt:
a. De 28 m e l k s t e l l e n w o r d e n door één p e r s o o n die e r langs loopt m e t een e m m e r , aan de buitenkant g e r e i n i g d
b . E e n a n d e r e p e r s o o n loopt alle c o n t a i n e r s na en sluit, r e s p opent de v a c u ü m k r a a n en de m e l k k r a a n en d r a a i t hét s p r o e i b l a d in het d e k s e l in de r e i n i g i n g s s t a n d
c. Met behulp van een pomp wordt m e t koud w a t e r de l a a t s t e m e l k uit de leidingen gespoeld
d. Bij de h i e r n a v o l g e n d e w a r m e c i r c u l a t i e r e i n i g i n g w o r d e n r e s p . g e -spoeld:
1. het buffertankje, 2. de spoelleiding, w a a r a a n 3. de m e l k s t e l l e n m e t a p a r t e h o u d e r s zijn v e r b o n d e n , 4 . de c o n t a i n e r s en 5. de m e l k -l e i d i n g .
H i e r n a w o r d t de leiding nog e e n m a a l d o o r g e s p o e l d .
Hoewel over de b a c t e r i o l o g i s c h e g e s t e l d h e i d van de m e l k niet v e e l bekend i s , lijkt het ons toch een v r i j z w a r e opgave o m een d e r g e l i j k e o m v a n g r i j k e m e l k m a c h i n e i n s t a l l a t i e s t e e d s goed schoon te houden. T e vens v r a a g t r e e d s het tijdig v e r n i e u w e n van a l l e e n al.de r u b b e r o n d e r d e -l e n , een behoor-lijke o n d e r h o u d s p o s t .
- 14 4. 3. Melkmethode en a r b e i d s p r e s t a t i e
De methode van w e r k e n bij een r o t o l a c t o r is moeilijk te v e r g e l i j k e n m e t de in ons land bekende m e l k m e t h o d e n . Drukken we de verhouding t u s s e n het a a n t a l p e r s o n e n en het a a n t a l m e l k s t e l l e n u i t , dan komen we ongeveer, op dit bedrijf, op de m e t h o d e P7A28. H i e r b i j m o e t w o r d e n b e -dacht dat het p l a t f o r m m e t de boxen r o n d d r a a i t in gemiddeld 14 m i n u t e n . De officieële r o n d d r a a i t i j d kan w o r d e n afgesteld en dit was h i e r 12 m i n u -t e n , m a a r he-t kwam h e r h a a l d e l i j k voor da-t de hele zaak enkele m i n u -t e n s t i l s t o n d . Het a a n t a l p e r m a n u u r gemolken koeien ligt op dit bedrijf niet hoog, n l . 15 tot 16 s t u k s . Bij een tijdopname bij een a a n t a l koeien w e r d
een n e t t o m e l k s n e l h e i d b e r e k e n d van 0 , 8 3 kg p e r minuut bij een g e m i d delde melkgift van 9, 6 kg. Dit w e r d b e r e k e n d uit een gemiddelde m e l k -tijd van 1 1 , 6 m i n u t e n en een gemiddeld t o t a l e behandelings-tijd van 1 2 / 5 minuten p e r koe. Over de gevolgde w e r k m e t h o d e en het r e s u l t a a t w a r e n wij d e r h a l v e niet e r g e n t h o u s i a s t . Het geheel deed nogal o n g e o r g a n i s e e r d aan en de w e r k v e r d e l i n g w a s s o m s m o e i l i j k te volgen. In g r o t e lijnen kwam deze w e r k v e r d e l i n g n e e r op:
1 p e r s o o n voor het ophalen en w e g b r e n g e n van de koeien 1 p e r s o o n voor het voorbehandelen van de u i e r
1 p e r s o o n voor het n a d r o g e n van de u i e r en het i n l a t e n op de rotolactor 1 p e r s o o n voor het a a n s l u i t e n van de m e l k s t e l l e n
1 p e r s o o n voor c o n t r o l e op het m e l k e n + begin van het m a c h i n a a l n a m e l k e n
1 p e r s o o n voor het m a c h i n a a l n a m e l k e n en het afnemen van de m e l k -s t e l l e n
1 p e r s o o n voor het afnemen, de eindcontrole en de algehele leiding. V o o r t s m o e t w o r d e n v e r m e l d dat de m a t e n van de koeboxen op het p l a t -f o r m voor de wat k l e i n e r e d i e r e n b e s l i s t te groot zijn. V o o r a l de v a a r z e n gaan veel t e v e r n a a r v o r e n ; d a a r d o o r komt het voor dat de m e l k e r s s o m s ook m a a r gehurkt op het p l a t f o r m a c h t e r de koe gaan zitten o m althans nog i e t s aan m a c h i n a a l n a m e l k e n te kunnen doen. Het is duidelijk dat dit buitengewoon l a s t i g w e r k t . E e n ander euvel bij deze e e r s t g e b o u w d e r o t o l a c t o r is dat de m e l k e r s niet op een " t r e e p l a n k " kunnen gaan s t a a n m a a r v o e t -je voor voet-je m e e m o e t e n lopen als ze m e t een bepaalde koe bezig zijn. Toch lijkt het ons mogelijk om m e t m i n d e r m a n k r a c h t en een b e t e r e o r g a -n i s a t i e te k o m e -n tot m e e r efficië-nt w e r k . De melktijde-n ku-n-ne-n k o r t e r zij-n, o . m . door het n a m e l k e n m i n d e r u i t v o e r i g te doen en de c o n t r o l e en het afnemen op een b e t e r , v a a k e e r d e r t i j d s t i p uit te v o e r e n . Het w e r k zou, m i t s n a t u u r l i j k w o r d t voldaan aan een goede i n r i c h t i n g van h e t g e h e e l , dus ook b e t e r p a s s e n d e boxen, w a a r s c h i j n l i j k m e t twee p e r s o n e n m i n d e r even vlot u i t g e v o e r d kunnen w o r d e n . Het peil van de m e l k e r s ligt h i e r e c h t e r niet hoog. Dit is m e d e de o o r z a a k van genoemde r e s u l t a t e n .
E e n a p a r t woord o v e r de " v e r k e e r s a g e n t " , of wel de m a n die de koeien h a a l t en b r e n g t , v/ij hebben in ons land nog m a a r weinig g r o t e b e -drijven. Wel zullen we bij een t o e n a m e h i e r v a n m o e t e n l e t t e n op het in g r o e p e n kunnen s p l i t s e n van grote r u n d v e e e e n h e d e n . E e n e x t r a m a n , n o dig bij het m e l k e n teneinde de v e r s c h i l l e n d e koppels vlot aan en af t e k u n nen v o e r e n , lijkt h i e r z e k e r ten volle v e r a n t w o o r d . De t a a k van deze p e r -soon v o r m t een b e l a n g r i j k e s c h a k e l in het geheel van h e t m e l k p r o c e s . 4. 4. B e w a r i n g en koeling van de m e l k op het bedrijf
Voor het b e w a r e n van de m e l k op de b o e r d e r i j is een 2000 l i t e r Z e -r o diepkoeltank aanwezig, w a a -r i n tot c a . 5° C w o -r d t gekoeld. Voo-r h e t l a n g e r b e w a r e n dan één dag zou de o p s l a g c a p a c i t e i t t e klein zijn. Zelfs
nu is deze b u l f e r r u i m t e al aan de g e r i n g e kant d a a r de v e e s t a p e l nog in opbouw is en dus i e d e r j a a r g r o t e r w o r d t . R u i m t e voor een tweede of voor een g r o t e r e t a n k is e c h t e r nog wel aanwezig in het r o n d e , midden in de r o t o l a c t o r gelegen m e l k l o k a a l .
4 . 5. V e r w e r k i n g en aflevering van de m e l k
E e n klein deel van de m e l k wordt gebruikt voor het m a k e n van k a a s in een eigen f a b r i e k j e . Deze k a a s m e l k wordt afgeroomd tot 2 , 2 % v e t . Het g r o o t s t e deel van de m e l k wordt a f g e l e v e r d en komt m e t een a a n t r e k -kelijke p r i j s in de k o n s u m p t i e s e k t o r t e r e c h t ,
5. A r b e i d , m e c h a n i s a t i e en economie
5. 1. A r b e i d s p r o d u k t i v i t e i t , m e c h a n i s a t i e en a r b e i d s v o o r w a a r d e n
De a r b e i d s b e z e t t i n g van h e t veebedrijf b e d r a a g t zeven p e r s o n e n . Voor het v e l d w e r k (ploegen, z a a i e n , v e r z o r g e n en oogsten van de v o e d e r g e w a s
-sen en het uithalen van de m e s t r e s p . het t r a n s p o r t van v o e r uit de sleuf-s i l o ' sleuf-s n a a r de H a r v e sleuf-s t o r e sleuf-s ) wordt g e r e k e n d dat vijf m a n h i e r m e d e b e l a sleuf-s t zijn. T o t a a l dus twaalf p e r s o n e n , niet m e e g e r e k e n d de b e d r i j f s l e i d e r , de v e e a r t s en de m e n s e n , die de m a c h i n e s r e p a r e r e n (het bedrijf heeft n l . een c o m p l e t e r e p a r a t i e - en o n d e r h o u d s w e r k p l a a t s m e t d r a a i b a n k e n z . ) .
De v e e v e r z o r g e r s w e r k e n negen uur p e r dag, de v e l d a r b e i d e r s 's z o m e r s tien uur en 's w i n t e r s zeven uur p e r dag. E r is een "glijdende" z e s -daagse w e r k w e e k , m e t dien v e r s t a n d e dat i e d e r e v e e v e r z o r g e r één dag p e r w e e k v r i j i s . Op feestdagen wordt n o r m a a l g e w e r k t . Het a a n t a l m a n u r e n p e r koe p e r j a a r b e d r a a g t :
v e e v e r z o r g i n g c a . 80 m u / k o e / j a a r v e l d w e r k e. d. c a . 53 m u / k o e / j a a r t o t a a l c a . 123 m u / k o e / j a a r
Gezien de z e e r hoge m e c h a n i s a t i e g r a a d , zowel bij het v e l d w e r k , a l s bij het m e l k e n is de a r b e i d s p r o d u k t i v i t e i t ( r u i m 20 koeien + jongvee p e r man) b e s l i s t aan de lage k a n t . D r . G r a n d i m e e n d e ook zelf dat zijn bedrijf nog n i e t o p t i m a a l g e o r g a n i s e e r d i s . M a a r in verhouding tot de n o r m a l e p r a k -tijk in dit gebied, is de a r b e i d s p r o d u k t i v i t e i t h i e r wel hoog. De w e r k e r s op de " n o r m a l e " bedrijven mogen n i . van de vakbond niet m e e r vee v e r -z o r g e n dan 12 koeien p e r m a n . iViaar b e d r i j v e n als die van G r a n d i v o r m e n h i e r o p een u i t z o n d e r i n g , d a a r zij door hun opzet, van " i n d u s t r i ë l e o n d e r -n e m i -n g " , zich ku-n-ne-n o -n t t r e k k e -n aa-n de v o o r s c h r i f t e -n va-n de vakbo-nd, m a a r zij m o e t e n wel i n d u s t r i ë l e lonen betaler.. Dit is wettelijk g e r e g e l d . De v o o r m a n ontvangt 120000 l i r e (ƒ 700 p e r m a a n d ) , v r i j wonen, v r i j l i c h t , hout en één l i t e r m e l k p e r dag. H i e r b o v e n m o e t het bedrijf b e t a l e n c a . 200 l i r e p e r dag (ƒ 35 p e r maand) aan s o c i a l e l a s t e n . De h e l p e r s o n t -vangen c a . ƒ 55 à ƒ 60 p e r m a a n d m i n d e r .
De v e l d a r b e i d e r s w o r d e n p e r u u r b e t a a l d . Hier o n d e r s c h e i d t m e n d r i e k l a s s e n :
v a s t e a r b e i d e r s A 444 l i r e p e r u u r ( c a . ƒ 2,50) + v r i j wonen v a s t e a r b e i d e r s B 400 l i r e p e r u u r (ca. ƒ 2,30) + v r i j wonen l o s s e a r b e i d e r s 360 l i r e per uur (ca. ƒ 2 , - )
C a . 75 % van de m e n s e n valt in c a t . B ( s n o e i e r s ) en c a . 20 % in de
c a t . l o s s e a r b e i d e r s . De A - a r b e i d e r s zijn de v o o r l i e d e n en de w e r k e r s m e t z w a r e r e s p . dure a p p a r a t u u r (voederwinning).
De n a a r ons o o r d e e l te lage a r b e i d s p r o d u k t i v i t e i t bij. deze o u t i l l a -ge h e e f t de vol-gende o o r z a k e n :
16
Het feit dat het bedrijf zich nog in de ontwikkelingsfase bevindt, wat b e -t r e f -t de o m v a n g . Hoewel de ou-tillage zich h i e r v o o r goed l e e n -t , is he-t de v r a a g of e r in de t o e k o m s t m e e r koeien gehouden zullen w o r d e n m e t d e -ze a r b e i d s b e z e t t i n g . De w e r k e r s vinden -ze p r e s t a t i e in verhouding tot hun omgeving al z e e r hoog. Ze zijn de gehele dag bezig en zullen v e r
-moedelijk p r o t e s t e r e n t e g e n een v r i j s t e r k e verhoging van de veebezetting bij gelijkblijvende a r b e i d s b e z e t t i n g .
- De inefficiënte wijze w a a r o p de m e l k s t a l w o r d t benut. Dit is niet a l l e e n tot schade van de a r b e i d s p r o d u k t i v i t e i t , doch kan ook een b e z w a a r voor
de d i e r e n zijn (zie hoofdstuk "melken", 1.4).
Het v r i j lage intelligentiepeil van h e t g r o s der w e r k e r s . Alleen de " v o e -d e r m e e s t e r " heeft kijk op het hoe en w a a r o m -d e r w e r k z a a m h e -d e n in -de s t a l (voornamelijk v o e d e r e n ) . M a a r ook zijn kijk op de fysiologie van het m e l k e n r e i k t niet v e r d e r dan "de l a a t s t e d r o p is de b o t e r k n o p " , c . q. " l a a t de a p p a r a t e n zo lang mogelijk a a n h a n g e n " .
De conclusie o v e r de lage a r b e i d s p r o d u k t i v i t e i t i s : dat zij niet het g e -volg is van de potentiële mogelijkheden van deze o u t i l l a g e , doch w o r d t v e r o o r z a a k t door het inefficiënte gebruik van de mogelijkheden. 5 . 2 . P r i j z e n , k o s t e n en opbrengsten
De g r o n d p r i j s is z e e r h o o g , 3 , 5 miljoen l i r e p e r ha (ƒ 20000); hij i s v o o r a l h e t l a a t s t e j a a r s t e r k g e s t e g e n (ƒ 6000 p e r h a j ) . Kleine b o e r e n kunnen de grond kopen tegen een lage r e n t e van 1 % en een aflossing in 30 j a a r . De n o r m a l e r e n t e voor geleend geld b e d r a a g t evenwel 8 %. Dat h i e r d o o r nogal s p e c u l a t i e s zijn o p g e t r e d e n , is wel te b e g r i j p e n . De p r i j s van de a r b e i d is r e e d s genoemd (ƒ 650 tot ƒ 700 p e r maand + v r i j wonen).
De p r i j s van dit vee is eveneens hoog: koeien a 400 000 l i r e (ƒ2300) jongvee V3.a anderhalf j a a r 250 000 tot 300 000 l i r e (ƒ 1500 tot ƒ 1800). Het betreft h i e r evenwel g e i m p o r t e e r d fokvee uit Canada en de V . S . (zwartbonte van het C a n a d e s e type).
Op dit bedrijf is in de v e e s t a l en de s i l o ' s + m e l k s t a l 200 miljoen l i r e g e ï n v e s t e e r d (ƒ 1,2 m i l j o e n ) . In m a c h i n e s ( w a a r o n d e r vijf t r e k k e r s w o r -den gerekend) 12 tot 15 miljoen l i r e s (ƒ 70 000 tot ƒ 90 000). De m a c h i n e s w o r d e n a f g e s c h r e v e n in vijf j a a r . De totale i n v e s t e r i n g voor het veebedrijf b e d r a a g t : Grond 100 ha ƒ 2 , 0 0 miljoen Gebouwen ƒ 1 , 2 0 miljoen Werktuigen ƒ 0 , 0 9 miljoen Vee ƒ 0 , 7 5 miljoen T o t a a l c a . ƒ 4 , 0 0 miljoen De p r i j s van de a r b e i d is op " E u r o p e e s " n i v e a u . Over s u b s i d i e op gebouwen heeft m e n zich niet u i t g e l a t e n op dit bedrijf (Indien dit l a n d e -lijk g e r e g e l d i s , b e d r a a g t deze s u b s i d i e op gebouwen 25 tot 35 %, op H a r v e s t o r e s 50 % en op i r r i g a t i e m e e r dan 50 % ! ).
De p r i j s van k r a c h t v o e r bij zelf mengen b e d r a a g t c a . ƒ 30 p e r 100 kg. T r e k k e r s en w e r k t u i g e n zijn niet d u u r .
Dit vee is hoog in p r i j s , m a a r m e n m o e t het zien a l s een i n v e s t e r i n g voor lange d u u r . In de t o e k o m s t kan fokvee van z e e r goede kwaliteit w o r d e n af-g e z e t , nadat de omvanaf-g van het bedrijf zich heeft af-g e s t a b i l i s e e r d .
De opzet van dit bedrijf is gelegen in de s f e e r van veilig beleggen en r e n d e m e n t . Het r e n d e m e n t w o r d t s t e r k beïnvloed door de gunstige a f z e t -mogelijkheid. Dit is n l . h e t gebied w a a r de b e r o e m d e " P a r m e z a a n s e " k a a s w o r d t g e m a a k t , die een z e e r hoge p r i j s opbrengt (de prijs van de
voor deze k a a s geschikte melk) 110 l i r e per kg 63 c e n t ) . De m e l k b e -s t e m d voor deze k a a -s m a g evenwel niet afkom-stig zijn van d i e r e n die m e t silage g e v o e d e r d w o r d e n . U i t e r a a r d willen de t r a d i t i o n e l e b e d r i j v e n in dit gebied g a a r n e aan deze e i s voldoen.
Het bedrijf van G r a n d i m e t volledige s ila gevoede r i n g p r o f i t e e r t e c h -t e r op een a n d e r e wijze van de P a r m e z a a n s e k a a s , doorda-t he-t n l . een c o n t r a c t heeft voor c o n s u m p t i e m e l k à 73 l i r e p e r kg (42 tot 43 c e n t ) . Dit c o n t r a c t w a s v r i j gemakkelijk te v e r k r i j g e n , d a a r v o o r h e e n c o n s u m p t i e -m e l k uit F r a n k r i j k w e r d a a n g e v o e r d , w a a r v o o r hoge t r a n s p o r t k o s t e n m o e s t e n w o r d e n g e m a a k t . De n o r m a l e m e l k p r i j s in Italië b e d r a a g t 60 l i r e (35 cent p e r kg).
Deze 20 % h o g e r e m e l k p r i j s het gehele j a a r door, is voor de r e n t a -biliteit van grote b e t e k e n i s . Men heeft h i e r d o o r een niet t e v e r s m a d e n g r o t e r e " s p e e l r u i m t e " . Volgens de boekhouder zouden de kosten p e r kg m e l k 53 tot 54 l i r e b e d r a g e n (31 c e n t ) . De kostenopbouw is evenwel m o e i -lijk v e r g e l i j k b a a r door het s y s t e e m van d o o r b e r e k e n i n g van k o s t e n , dat m e n t o e p a s t (zie bedrijf M a r z o t t o ) . De specificatie is als volgt:
17 cent loon, v o e r , m e d i c a m e n t e n , onderhoud, s t r o 5 cent afschrijving op gebouwen
1 cent afschrijving op m a c h i n e s 2 , 5 cent r e n t e v e r l i e s gebouwen 2 , 5 cent r e n t e v e r l i e s vee
3 cent a l g e m e n e k o s t e n , b e l a s t i n g e n e n z . T o t a a l 31 cent
N a a r in N e d e r l a n d gebruikelijk i s , zou de opstelling van de e x p l o i t a t i e -rekening (normatief op grond van genoemde p r i j z e n en i n v e s t e r i n g e n ) e r o n g e v e e r als volgt uit kunnen zien:
Kosten
Loon 12 man x ƒ 9000
Werktuigen 30 % x f 90000 Gebouwen incl. apparatuur 15 % x ƒ 1,2 miljoen Grond 3,5 % x f 2 miljoen Bemesting 100 ha x ƒ 70 Voer: 250kx3kg/d x 0,30 " 80 kalveren x ƒ 200 5 Veearts + 5 bedrijfs-leider x ƒ 15 000 Algemene kosten: 100 ha x ' ƒ 100 250 koeien à ƒ 50 ƒ ƒ f f f , ƒ ' ƒ > f ƒ 108 27 180 70 7 98 15 22 527 000 000 000 000 000 000 000 500 500 Opbrengsten 250 k x 4800 kg x 43 cent Omzet en aanwas ƒ ƒ ƒ 516 100 616 000 000 000 Op grond van deze opstelling zouden de b r u t o k o s t e n per kg m e l k b e d r a -gen: ƒ 527 500 : 1,2 miljoen kg m e l k = c a . 44 c e n t . De n e t t o - k o s t p r i j s b e d r a a g t dan c a . 35 cent. Mogelijke o o r z a k e n van deze v e r s c h i l l e n k u n -nen zijn:
1. Het niet in r e k e n i n g b r e n g e n van de grond a l s kostenfactor t e g e n v e r -vanging s p r i j s
2. Het b e r e k e n e n van de k o s t e n aan gebouwen en outillage op grond van de i n v e s t e r i n g e n na a f t r e k van s u b s i d i e , r e s p . k o r t i n g e n door g r o t e f i r m a ' s v e r l e e n d , op grond van h e t feit dat zij h i e r o v e r een i m p o s a n t
18
object beschikken w a a r zij a s p i r a n t k o p e r s van de werking van hun s y s -t e e m kunnen o v e r -t u i g e n .
3. Het a l s a f g e s c h r e v e n beschouwen van p r o d u k t i e m i d d e l e n die nog wel wor-den g e b r u i k t , doch d a t e r e n uit de tijd v e r voor de r e o r g a n i s a t i e (1961). B e d r i j f s e c o n o m i s c h s t a a t dit bedrijf v r i j s t e r k door:
- De hoge o p b r e n g s t p r i j s van de m e l k
- De hoge produktie van de d i e r e n , w a a r v a n v e r w a c h t w o r d t dat zij nog zonder v e e l e x t r a kosten kan stijgen tot 5500 kg m e l k
De grote hoeveelheid r u w v o e r uit eigen bedrijf en de d a a r m e d e s a m e n -hangende v r i j lage v o e d e r k o s t e n .
- De gunstige t o e k o m s t i g e afzetmogelijkheden van fokvee, dat gewend is aan een m a s s a l e behandeling.
Z e e r opvallend op dit bedrijf is de s t e r k e expansieneiging. De b e d r i j f s v o e -ring en - o r g a n i s a t i e i s h i e r geen s t a t i o n a i r p r o c e s , doch h e t doelbewust ontwikkelen van h e t bedrijf n a a r een c o n c r e e t plan op lange t e r m i j n .
1 1 • B E D R I J F GALVANO (te Gubbio)
Dit landgoed m e t een totale o p p e r v l a k t e van 900 ha is gelegen in Mid-den I t a l i ë , niet v e r van P e r u g i a , aan de w e s t e l i j k e voet van de Appenijnen en dicht bij de o o r s p r o n g van de T i b e r . E i g e n a a r van het landgoed is één van de leden van de bekende R o m e i n s e familie B o r g h e s e . N a a s t z e e r w i n s t -gevende i n d u s t r i ë l e o n d e r n e m i n g e n w e r d ook dit landgoed g e ë x p l o i t e e r d . E e n zo groot mogelijke r e n t a b i l i t e i t is z e k e r niet de b e l a n g r i j k s t e drijfveer bij de b e d r i j f s v o e r i n g , gezien de luxueuze u i t v o e r i n g van de b e d r i j f s g e b o u -wen. De a r b e i d s b e z e t t i n g in h e t bedrijf i s ook v r i j z w a a r . Het verschaffen van w e r k g e l e g e n h e i d aan een v e e l a l w e r k e l o z e en nog v r i j a c h t e r l i j k e b e -volking is z e k e r een b e l a n g r i j k e kant van het bedrijf.
Het bedrijf b e s t a a t uit twee complexen van r e s p . 500 en 200 ha en is gelegen in een heuvelachtig gebied. Het kleine c o m p l e x is enige j a r e n geleden aangekocht. De v r o e g e r e b o e r e n w e r k e n h i e r nu a l s a r b e i d e r . De v e e h o u d e r i j is van o v e r h e e r s e n d e b e t e k e n i s . N a a s t de m e l k v e e h o u d e r i j van 200 m e l k k o e i e n w o r d e n op h e t bedrijf 30 fokzeugen, 60 m e s t v a r k e n s en 130 schapen (fokooien) gehouden.
De m e l k w o r d t v e r w e r k t tot bol e r en k a a s in een eigen f a b r i e k j e . De zuivelprodukten w o r d e n voor een df el afgezet a l s m e r k a r t i k e l .
Het bedrijf w o r d t sinds enkele j a r e n geleid door een N e d e r l a n d e r , de h e e r D. R. J . S c h ä f e r .
1. Bodem en b o d e m g e b r u i k 1 . 1 . G r o n d s o o r t en t e e l t p l a n
De g r o n d s o o r t van het bedrijf b e s t a a t uit z w a r e tot z e e r z w a r e k l e i -grond, die bij droogte z e e r h a r d kan w o r d e n . G r o n d o n d e r z o e k w o r d t n i e t t o e g e p a s t . De v e r k a v e l i n g van het bedrijf is ongunstig.
Het landgoed b e s t a a t uit twee b e d r i j v e n , te weten: het o o r s p r o n k e l i j -ke landgoed " C o l d o r t o " t e r grootte van 235 ha c u l t u u r g r o n d , 250 ha bos en 450 ha w o e s t e grond, wegen, gebouwen e n z . E n i g e j a r e n t e r u g is nog een o p p e r v l a k t e van 125 ha c u l t u u r g r o n d op een a f s t a n d v a n c a . 15 k m , b i j g e -kocht. Het o o r s p r o n k e l i j k e landgoed is b e r g a c h t i g , het nieuwe bedrijf is vlak land m e t enige h e l l i n g .
In 1966 was het b o d e m g e b r u i k als volgt: 200 ha l u z e r n e
50 ha s n i j m a i s 20 ha " g r a s l a n d "
15 ha uitloop voor h e t vee
285 ha ten dienste van de v e e h o u d e r i j 75 ha g r a a n (tarwe en h a v e r )
360 ha c u l t u u r g r o n d
Op het o o r s p r o n k e l i j k e landgoed is de vruchtopvolging: v i e r j a a r l u -z e r n e , t a r w e of h a v e r , twee j a a r s n i j m a i s en één j a a r g r a a n e n -z .
De grond wordt n o r m a a l op een diepte van 25 c m geploegd en e e n m a a l in de acht j a a r op 45 c m . Dit g e b e u r t t u s s e n de beide m a i s v r u c h -ten in. E r w o r d t dan t e v e n s een z w a r e b e m e s t i n g m e t s t a l m e s t gegeven.
Op h e t nieuwe bedrijf w o r d t 100 ha l u z e r n e en 25 ha g e r s t geteeld (vier j a a r l u z e r n e , één j a a r g e r s t , e n z . ) . De verhouding l u z e r n e : m a i s op dit landgoed is dus 4 : 1 , w a a r d o o r een goede Z W : v r e - v e r h o u d i n g in h e t r u w v o e r onmogelijk i s .
zo
-De afwatering is g e r e g e l d door diepe g r e p p e l s t u s s e n de p e r c e l e n . H i e r v o o r is een grote v o r e n t r e k k e r a a n w e z i g .
1. 2. G r a s l a n d
Ket g r a s l a n d op dit bedrijf is van s l e c h t e kwaliteit en het w o r d t z e e r extensief g e b r u i k t . M e e s t a l zijn het stukken die niet voor akkerbouw g e -schikt zijn. Op een gedeelte van het g r a s l a n d w o r d e n de schapen geweid. 1 . 3 . Snijmais
Voor de s n i j m a i s t e e l t w o r d e n A m e r i k a a n s e r a s s e n (hybriden) g e -b r u i k t . Om een zo goed mogelijke a r -b e i d s s p r e i d i n g t e k r i j g e n , w o r d e n een v r o e g r i j p e n d , een m i d d e n v r o e g en een l a a t r i j p e n d r a s g e z a a i d . P e r ha w o r d t 32 à 35 kg z a a i z a a d gebruikt bij een r i j e n a f s t a n d van 65 c m . Men s t r e e f t n a a r 12 planten p e r m . Het e e r s t e j a a r w o r d t de s n i j m a i s niet z w a a r b e m e s t , n l . m e t 400 kg NPK m e s t s t o f r e s p . 7 - 1 0 - 9 . Het tweede j a a r k r i j g t de s n i j m a i s 60 ton s t a l m e s t p e r ha + 300 kg p e r ha van genoemde m e n g m e s t s t o f , In de s n i j m a i s w o r d t een c h e m i s c h e o n k r u i d b e -s t r i j d i n g t o e g e p a -s t .
1.4. L u z e r n e
Het z a a i z a a d voor de l u z e r n e w o r d t op eigen bedrijf g e t e e l d . Men gebruikt h i e r een l a n d r a s w a a r m e e b e t e r e r e s u l t a t e n w e r d e n v e r k r e g e n , dan m e t buitenlandse r a s s e n . Nu had m e n geen l a s t van z i e k t e n . In 1966 was e r 15 ha l u z e r n e voor de zaadwinning. De o p b r e n g s t b e d r a a g t 2500 kg g e s e l e c t e e r d zaad p e r h a .
De l u z e r n e w o r d t zonder de dekvrucht in het v o o r j a a r g e z a a i d . In het begin heeft m e n v e e l l a s t van g r a s o p s l a g dat h i e r van n a t u r e g r o e i t . De l u z e r n e w o r d t als volgt b e m e s t :
bij de i n z a a i 400 kg m e n g m e s t (7 N-10 P - 9 K)
t w e e d e , d e r d e en v i e r d e j a a r 300 kg m e n g m e s t (7 N-10 P - 9 K) 1.5. Voeder winning
E e n gedeelte van de l u z e r n e w o r d t gebruikt voor beweiding m e t h e t vee of voor s t a l v o e d e r i n g .
Aangezien op het bedrijf twee v e r s c h i l l e n d e staltypen v o o r k o m e n , een dubbele Hollandse s t a l voor 100 m e l k k o e i e n en twee open l o o p s t a l l e n voor de r e s t van h e t m e l k v e e en de pinken, is dit van invloed op de v o e -derwinning. Bij de Hollandse s t a l heeft m e n zich hoofdzakelijk i n g e s t e l d op het winnen van hooi ( v e l d s c h u u r ) . Men b e s c h i k t h i e r nog wel o v e r acht betonnen t o r e n s i l o ' s en een kleine H a r v e s t o r e . De e e r s t e w o r d e n weinig m e e r g e b r u i k t ( r e s e r v e ) . In de H a r v e s t o r e w o r d e n g e m a l e n m a i s -kolven o p g e s l a g e n .
Bij de open l o o p s t a l l e n zijn v i e r t o r e n s i l o ' s gebouwd. Bij de e n e s t a l t w e e , m e t elk een inhoud van 420 m , bij de a n d e r e s t a l 200 à 300 m ^ . H i e r is de voederwinning hoofdzakelijk i n g e s t e l d op het v o e r e n van k u i l -v o e r . De Hollandse s t a l en de open l o o p s t a l l e n liggen 1 a 2 k m -van e l k a a r .
In h e t a l g e m e e n kan de l u z e r n e d r i e m a a l geoogst w o r d e n , n i . in de tweede helft van m e i - b e g i n j u n i , in juli en eind a u g u s t u s . Indien e r nog een snede k o m t , dan w o r d t dit voor beweiding b e s t e m d . De e e r s t e snede w o r d t hoofdzakelijk b e s t e m d voor de winning van h o o i . Het l u z e r n e h o o i w o r d t a l l e m a a l in balen g e p e r s t . Voor h e t t r a n s p o r t van h e t hooi van de op ca. 10 k m afstand gelegen p e r c e l e n i s een 7, 5-tons v r a c h t w a g e n (Lancia) a a n w e z i g .
vee, r e c h t s die voor h e t j o n g v e e en d r o o g s t a a n d e koeien. In de verbinding t u s s e n beide l o o p s t a l l e n zijn o. a. de d o o r l o o p m e l k s t a l en het m e l k l o k a a l o n d e r g e b r a c h t
"•*"*. .v.:i,:
9. Eén van de beide gebruikte v i e r - s t a n d s d o o r l o o p m e l k s t a l l e n bij de Hollandse stal van 100 koeien (bedrijf GALVANO BRANCA)
10. Boven de melktank bevindt zich een Alfa-Baval vlot-t e r s l u i s
11. Het i n t e r i e u r van de 12-kantige s c h a p e n s t a l . R e c h t s enkele schapen van het Suffolk-ras en links van het Ap-p e n i j n s - l a n d r a s
Voor de s i l o ' s w o r d t het v o o r g e d r o o g d e produkt m e t een Ködel en B ö h m v e l d h a k s e l a a r op zelflossende wagens geladen. Het t r a n s p o r t g e -schiedt door d r i e p e r s o n e n die tevens het l o s s e n in de s i l o b l a z e r v e r z o r g e n .
De s n i j m a i s w o r d t op twee m a n i e r e n geoogst. Op s t e r k hellend t e r r e i n geheel in h a n d w e r k en op vlak land m e c h a n i s c h . Op het hellende t e r -r e i n is de a-rbeidsbehoefte z e e -r g -r o o t . De a -r b e i d s v e -r d e l i n g is h i e -r b i j als volgt: 20 vrouwen snijden, 8 mannen laden, 3 à 4 m a n n e n t r a n s p o r t , 3 m a n n e n l o s s e n in Mac G o r m i c k s t a t i o n a i r e h a k s e l a a r in t o r e n s i l o ' s . P e r dag van 10 k 11 u r e n w o r d t een c a p a c i t e i t b e r e i k t van twee h a . De arbeidsbehoefte per ha b e d r a a g t dan 175 tot 180 m a n u r e n . Op het vlakke t e r r e i n wordt geoogst m e t een v e l d h a k s e l a a r m e t m a i s b e k (êenrijïg) a c h t e r een 58 pk t r e k k e r . Het t r a n s p o r t en l o s s e n g e s c h i e d e n door d r i e p e r -sonen m e t zelflossende wagen via een h a k s e l b l a z e r in de H a r v e s t o r e s . De c a p a c i t e i t b e d r a a g t 1,5 ha p e r dag en de a r b e i d s b e h o e f t e 27 m a n u r e n p e r h a .
De m a i s o o g s t is op dit bedrijf een groot p r o b l e e m , o m d a t deze p l a a t s m o e t vinden in een t i j d s b e s t e k van 40 dagen. B e s p r o k e n is na te gaan of een f r o n t m a a i e r (Seiga) het snijden zou kunnen u i t v o e r e n op hellend t e r -r e i n (Nade-rhand is gebleken dat wellicht de m a a i d o -r s e -r geschikt te m a k e n is voor dit w e r k ) .
Van de o p b r e n g s t e n van de l u z e r n e en de s n i j m a i s i s h i e r geen j u i s t beeld v e r k r e g e n . De indruk i s dat het op een z e e r laag niveau ligt. Dit komt ook tot uiting in de z e e r l a g e v e e b e z e t t i n g p e r ha v o e d e r g e w a s (1,0 G V E / h a ) .
2. Rundvee
2 . 1 . Omvang v e e s t a p e l
De m e l k v e e s t a p e l b e s t a a t uit o n g e v e e r 200 m e l k - en kalfkoeien van het F H - v e e s l a g . E e n deel e r v a n (ca. 25 %) is r e c h t s t r e e k s uit N e d e r l a n d g e ï m p o r t e e r d . De o v e r i g e d i e r e n zijn in Italië g e b o r e n uit o u d e r s afkomstig uit N e d e r l a n d . O p h e t bedrijf zijn v i e r uit N e d e r l a n d afkomafkomstige s t i e r e n aanwezig (NoordHolland). E r w o r d t a l l e e n natuurlijke dekking t o e -g e p a s t . De kalfdata li-g-gen o v e r het -gehele j a a r v e r s p r e i d . De d i e r e n zijn voor het m e r e n d e e l i n g e s c h r e v e n in h e t I t a l i a a n s e s t a m b o e k voor F H ' s .
N a a s t het m e l k v e e w o r d e n c a . 100 stuks jongvee aangehouden. 2 . 2 . P r o d u k t i e
De produktie van het m e l k v e e is l a a g , n l . gemiddeld 3500 kg m e t 3 , 8 5 % v e t . A l s o o r z a k e n h i e r v o o r m o e t e n w o r d e n genoemd: een o n j u i s -te voeding, de z e e r hoge t e m p e r a t u u r in de z o m e r en de o n r u s t van de n i e t - o n t h o o r n d e d i e r e n in de l o o p s t a l .
Bij weidegang in de z o m e r m o e t e n de d i e r e n v e e l a l bij z e e r hoge
t e m p e r a t u r e n o v e r z e e r lange afstanden n a a r h e t w e i l a n d / l u z e r n e w o r d e n g e b r a c h t . P r o d u k t i e dalingen tot 5 kg p e r dier p e r dag komen dan v o o r . 2. 3. Voedering
In de z o m e r w o r d t ' s m o r g e n s op s t a l e e r s t wat hooi g e v o e r d . V e r -volgens w o r d e n de koeien c a . twee u u r geweid op de l u z e r n e en komen d a a r n a in een afgesloten l o o p r u i m t e buiten, 's Middags w o r d t op s t a l l u z e r n e g e v o e r d dat de v o r i g e dag i s g e m a a i d m e t een t r e k k e r m e t m a a i -balk en een beetje is v o o r g e d r o o g d .
Men heeft de e r v a r i n g opgedaan dat een beetje v o o r g e d r o o g d m a t e r i a a l b e t e r door de d i e r e n w o r d t opgenomen dan v e r s m a t e r i a a l . Het s t a l v o e
22
-r e n van de l u z e -r n e - laden en voo-r de koeien b -r e n g e n - g e b e u -r t geheel in h a n d w e r k . Na het m e l k e n gaan de koeien w e e r n a a r de l o o p r u i m t e .
Tijdens de s t a l p e r i o d e k r i j g e n de koeien in de Hollandse s t a l a l s r u w v o e r hoofdzakelijk l u z e r n e h o o i . Tijdens h e t bezoek w e r d a l l é é n l u z e r n e -hooi g e v o e r d , n l . 15 kg p e r koe p e r dag. Met k a r r e n w o r d e n de balen hooi voor de koeien g e b r a c h t . N a a s t h e t l u z e r n e h o o i w o r d t p e r koe 2 tot
4j kg k r a c h t v o e r v e r s t r e k t al n a a r gelang de melkgift. Dit k r a c h t v o e r komt
o n g e v e e r o v e r e e n m e t ons k r a c h t v o e r B en w o r d t gegeven in de d o o r l o o p m e l k s t a l . G e r e k e n d n a a r N e d e r l a n d s e m a a t s t a v e n m o e t het een z e e r o n -evenwichtig r a n t s o e n zijn. N a a r onze n o r m e n zou n a a s t 15 kg l u z e r n e h o o i (in bloei gemaaid) nog Zj kg m a i s m e e l nodig zijn o m a a n de ZY/ - n o r m t e voldoen voor de produktie van 10 kg m e l k m e t 4 % vet. De m e l k p r o d u k t i e is laag op dit bedrijf. Voor een b e l a n g r i j k deel z a l dit aan een foutieve v o e ding m o e t e n w o r d e n t o e g e s c h r e v e n . Wij hebben dan ook h e t advies g e g e -ven o m n a a r h e t volgende b a s i s r a n t s o e n te s t r e v e n n l . :
7 kg l u z e r n e h o o i (vddr de bloei gemaaid) 15 kg s n i j m a i s k u i l
1 kg g r a a n m e e l + m i n e r a l e n
Dit r a n t s o e n is t o e r e i k e n d voor de produktie van 10 kg m e l k p e r k o e . In één d o o r l o o p m e l k s t a l w o r d t aan de m e l k k o e i e n 15 kg l u z e r n e k u i l v e r s t r e k t en 15 kg s n i j m a i s k u i l . Dit kuilvoer zag e r goed uit en w a s ook n i e t w a r m . Met een vijzel w o r d t het v o e r in de v o e r g o o t g e b r a c h t . De b u i t e n r a n d van de vijzel i s m e t plastic b e k l e e d en w e r k t r e e d s v i e r j a a r zonder r e p a r a t i e . De o n d e r l o s s e r is één k e e r k r o m getrokken. Het m a -t e r i a a l was -toen -t e lang g e h a k s e l d . O v e r i g e n s hebben zich geen s -t o r i n g e n v o o r g e d a a n . E e n m a a l p e r w e e k wordt aan deze m e l k k o e i e n nog w a t hooi in v o o r r a a d v e r s t r e k t in r u i v e n .
In de a n d e r e open l o o p s t a l , w a a r i n de d r o o g s t a a n d e koeien en h e t jongvee zich bevinden, w o r d t de s n i j m a i s - en l u z e r n e s i l a g e door m i d d e l van de o n d e r l o s s e r uit de H a r v e s t o r e in een k a r g e s t o r t . Via een b r e d e loopplank boven de v o e r g o o t w o r d t dit v o e r in de v o e r g o o t g e s t o r t . Ook in deze s t a l vindt v o o r r a a d v o e d e r i n g van l u z e r n e h o o i p l a a t s in r u i v e n .
Het l o s s e n van de betonnen s i l o ' s heeft p l a a t s in h a n d w e r k . 2 . 4 . Gezondheid
De m e l k v e e s t a p e l was a b o r t u s - en t b c - v r i j . Melkziekte kwam m a a r z e e r s p o r a d i s c h v o o r . wel had m e n s o m s nogal wat l a s t m e t t r o m m e l zucht ( l u z e r n e .') U i e r o n t s t e k i n g v o r m d e tot voor enkele j a r e n een p r o b l e e m . Bij de d i e r e n , die in een l o o p s t a l w o r d e n gehouden v o r m t t u s s e n klauwontsteking nog wel een p r o b l e e m . Men heeft g e p r o b e e r d dit te b e s t r i j d e n m e t het s t r o o i e n van CuSO^ in het s t r o van de l i g r u i m t e . A a n g e -zien de d i e r e n in de l o o p s t a l l e n niet zijn onthoornd, k o m e n nogal eens verwondingen v o o r . Soms t r e f t m e n zelfs bloed in de m e l k a a n .
2 . 5 . Kalveropfok
Alleen de v a a r s k a l v e r e n w o r d e n aangehouden. Met h e t m e s t e n van de op het bedrijf g e b o r e n s t i e r k a l v e r e n (tot een gewicht van 175 kg) is m e n opgehouden. De k w a l i t e i t , m e t n a m e de k l e u r van het v l e e s , liet z e e r te w e n s e n o v e r . Dit w e r d geweten aan de s l e c h t e kwaliteit van het d r i n k w a t e r .
De jonge k a l v e r e n k r i j g e n de e e r s t e t i e n dagen b i e s t en m o e d e r m e l k en gaan d a a r n a o v e r op k u n s t m e l k . Op een leeftijd van o n g e v e e r t i e n w e ken gaat m e n geheel o v e r op k r a c h t v o e r + h o o i . Men heeft nogal wat m o e i lijkheden m e t de kalveropfok. De d i e r e n w o r d e n de e e r s t e 14 dagen in i n -dividuele boxjes gehouden of v a s t g e z e t , m a a r k o m e n d a a r n a in g r o e p j e s bij e l k a a r . Weidegang w o r d t niet t o e g e p a s t .
