Als testteam aan de slag met de kennisbundel Vraaggericht werken?
Speciaal voor docenten en praktijkbegeleiders zijn er 11 kennisbundels met actuele kennis over een onderwerp dat van belang is voor onderwijs en zorgpraktijk. Bij de kennisbundels hoort lesmateriaal voor ROC-onderwijs.
U hebt zich aangemeld om tussen oktober en december 2013 deel te nemen aan het ‘testteam’ dat de kennisbundels in de praktijk gaat uitproberen.
Om het u als docent makkelijker te maken, is uit elke kennisbundel een onderdeel gehaald en daarover is een proefles gemaakt. In deze proefles komt het volgende aan bod:
Theorie:
o beschrijving uit de kennisbundel o powerpointpresentatie.
Instrument dat benoemd wordt in de kennisbundel en dat geschikt is voor gebruik in de les. Praktische opdracht voor studenten.
Na afloop van de les gaat u via social media hierover berichten: Past de proefles goed in uw programma?
Vindt u hem bruikbaar?
Bespaart deze proefles u voorbereidingstijd? Worden uw leerlingen er enthousiast van? Wat vinden ze het leukste onderdeel?
Eén van de kennisbundels gaat over vraaggericht werken. In deze bundel worden onder andere de kenmerken van vraaggericht werken en de attitude behandeld. Hierover gaat deze proefles.
Theorie:
Kenmerken vraaggericht werken
Attitude
Bij vraaggerichte zorg wordt geprobeerd om de wensen van de cliënt zo dicht mogelijk te benaderen.
Hiervoor is een open relatie tussen cliënt en zorgprofessional noodzakelijk, met respect voor en eerbiediging van de wederzijdse posities en verantwoordelijkheden. Van belang is een gelijkwaardige en respectvolle communicatie.
Kenmerken vraaggericht werken
Bejegening
Vraaggericht werken vraagt een goede bejegening van de cliënt. De zorgprofessional respecteert de privacy en de eigen smaak van de cliënt. Ze heeft oog en oor voor de behoeften op het gebied van lichamelijk welbevinden, mentaal welbevinden en autonomie, wonen, welzijn en participatie. Het verhelderen van de zorgvraag en vervolgens samen met de cliënt zoeken naar een passend antwoord op die zorgvraag, vereist een brede blik en goede communicatieve vaardigheden.
Goede relatie en communicatie
Een goede zorgrelatie opbouwen en het vertrouwen hebben van de cliënt zijn belangrijke voorwaarden voor vraaggerichte zorg. Een goede relatie begint met het voeren van een dialoog die resulteert in afspraken die worden vastgelegd in een zorgleefplan. Dit betekent dat de zorgprofessional in gesprek gaat met de cliënt én zijn omgeving. Hoe meer zij erin slaagt zich in te leven in de cliënt en hoe meer de cliënt bekend maakt wat hij wil en belangrijk vindt, des te groter is de kans op vraaggerichte zorg. Zorgprofessionals moeten om kunnen gaan met mondige cliënten en met cliënten die bescheiden zijn of niet goed in staat zijn hun vragen of wensen kenbaar te maken.
Er is een grote diversiteit in zowel cliënten als zorgprofessionals. Verschillende culturen, waarden, gewoontes en leefstijlen komen samen in de zorg. Zorgprofessionals moeten hun communicatie daarop afstemmen.
Keuzemogelijkheid
Vraaggerichte zorg biedt de cliënt keuzemogelijkheden in aard, tijdstip, frequentie en uitvoering van de zorg. Zorgprofessionals zorgen bijvoorbeeld dat cliënten kunnen kiezen wat en wanneer ze eten, wanneer ze willen douchen en of ze huisdieren hebben. Dat vraagt om flexibiliteit van de zorgprofessionals én de zorgorganisatie.
Eigen regie
Bij vraaggerichte zorg heeft de cliënt (of zijn vertegenwoordiger) zoveel mogelijk zelf de regie. Dit vraagt een andere opstelling van de zorgprofessional. Zij laat de verantwoordelijkheid meer bij de cliënt. Daarnaast bevordert ze de zelfredzaamheid en stimuleert de cliënt na te denken over zijn eigen wensen en
mogelijkheden.
De focus van de zorg komt minder te liggen op het overnemen van taken, maar meer op het ondersteunen van de cliënt en zijn omgeving.
Zorgprofessionals doen voorstellen over de manier waarop ze de cliënt kunnen ondersteunen, maar de cliënt beslist uiteindelijk welke ondersteuning hij wil. De afspraken die met de cliënt gemaakt zijn, worden
vastgelegd in het zorgleefplan (zie ook Vraaggericht werken en het zorgleefplan). Door regelmatig te evalueren en te kijken of gemaakte afspraken nog ‘passen’ krijgt de cliënt meer regie.
Vakbekwaamheid
Vraaggericht werken vraagt een hoge mate van vakbekwaamheid van de zorgprofessionals. Zij zijn goed opgeleid en verstaan hun vak. Ze hebben voldoende kennis en vaardigheden (o.a. over ziektebeelden, verpleegtechnische en verzorgende handelingen, risicosignalering). Ze zijn op de hoogte van richtlijnen en protocollen en weten deze toe te passen. Zorgprofessionals moeten hun eigen deskundigheid en kennis inbrengen en goede voorlichting geven aan de cliënt. Alleen op basis van goede informatie kan de cliënt de juiste afweging maken. Vervolgens verleent de zorgprofessional de zorg volgens professionele standaarden.
Kaders
De kaders waarbinnen een zorgprofessional werkt, worden onder andere gesteld door professionele kennis, de indicatie, de visie en waarden van de organisatie, de beroepscode en de normen, waarden en opvattingen van de professional zelf.
Samenwerking
Om te kunnen voldoen aan de wensen van de cliënt ben je als verzorgende ook afhankelijk van anderen. Samen met hen kan passende zorg en begeleiding worden gegeven:
• collega’s
• andere disciplines (artsen, paramedici, facilitaire dienst, welzijnswerkers) • familie/mantelzorg
• vrijwilligers.
Daarbij is het belangrijk dat alle betrokkenen op de hoogte zijn van zijn eigen en andermans kwaliteiten, talenten en mogelijkheden. Afstemming, goede rapportage en overdracht tussen deze partijen zijn van belang.
Spin in het web
De eerstverantwoordelijk verzorgende/contactverzorgende/zorgcoördinator is de spin in het web. Ze schakelt andere disciplines in, checkt of zorgafspraken worden nagekomen en heeft een signalerende functie. Ze is op de hoogte van zowel wensen en behoeften van cliënt en familie als van de behandeldoelen van de andere disciplines. Ze onderhoudt het contact met familie en vrijwilligers.
Familie/mantelzorg
Familie wordt steeds meer betrokken bij de zorg. Zij hebben een rol bij activiteiten voor cliënten, helpen met eten, het gezellig maken op een afdeling en ondersteuning van de cliënt thuis (boodschappen doen, eten koken, was, huishoudelijk werk, administratie, ziekenhuisbezoek). De zorgprofessional stemt af en maakt afspraken. Ze houdt in de gaten of de mantelzorger niet overbelast raakt. Familie zal vaker deelnemen aan het multidisciplinair overleg.
Vrijwilligers
Vrijwilligers worden steeds belangrijker in de zorg; zij hebben op het gebied van sociale contacten en activiteiten (welzijn) veel te bieden.
Reflectie
Als je vraaggericht werkt ga je flexibel en creatief om met vragen van cliënten. Het werk is minder vastomlijnd en volgens regels. Dit vraagt om goede samenwerking met collega’s en andere disciplines. Regelmatig ga je met elkaar in gesprek over de geboden zorg en praat je over dilemma’s als: “De cliënt heeft deze behoefte, maar vanuit gezondheidsoverwegingen weet ik dat dit niet verstandig is”. Of: “De cliënt stelt deze vraag, maar regels binnen onze organisatie staan me in de weg om aan de vraag tegemoet te komen”. Team- en cliëntenbesprekingen, multidisciplinaire overleggen en reflectie- of intervisiebijeenkomsten, ervaringen uitwisselen en reflecteren op eigen en elkaars handelen zijn erg belangrijk. Daarbij zijn open communicatie, elkaar aanspreken (waarderen en feedback geven en ontvangen), verantwoordelijkheid en vertrouwen geven en nemen, met respect en ruimte voor ieders inbreng en professionaliteit belangrijke voorwaarden.
Heldere informatie
Cliënten hebben heldere informatie nodig, zowel mondeling als schriftelijk (zorgleefplan, zorgovereenkomst, folders) over:
• Welke zorg en ondersteuning wordt er verleend? Door wie?
• Welke concrete afspraken zijn er gemaakt (tijdstip, frequentie enzovoort)? • Wie is de eerstverantwoordelijk verzorgende/zorgcoördinator?
• Wie is waarvoor verantwoordelijk?
• Wat wordt er van de cliënt en zijn familie verwacht?
Continuïteit
Om goede kwaliteit van zorg te geven, is continuïteit nodig in de groep zorgprofessionals die de cliënt helpen én in de taken die zij uitvoeren.
Attitude
Een goede attitude is van groot belang bij vraaggericht werken.
De Houdingskaart van het Gezondheidscollege van ROC Midden Nederland beschrijft aspecten die van belang zijn voor vraaggericht werken, zowel beroepshouding als communicatie:
Maak contact voor je handelt o Zie de zorgvrager
o Verdiep je in achtergrond en behoeften o Geef aan wat je komt doen.
Toon respect
o Toon geduld, begrip, belangstelling o Zorg voor privacy.
Vraag wat de zorgvrager nodig heeft voor een kwalitatief goed leven
o Denk hierbij aan woon- en leefomstandigheden, daginvulling, het sociale netwerk, mentaal & lichamelijk welbevinden.
Lever zorg op maat
o Sluit aan bij wat de zorgvrager wil en nodig heeft o Laat de regie over het eigen leven bij de zorgvrager o Laat de zorgvrager (waar kan) eigen keuzes maken. Communiceer helder
o Geef duidelijke informatie o Luister, vat Samen & vraag Door
o Check of de zorgvrager je begrepen heeft o Maak afspraken.
Werk goed samen
o Zorg voor continuïteit: goede overdracht, duidelijke communicatie, regelmatig werkoverleg o Wissel ervaringen uit met collega’s, leer van elkaar
o Vraag & geef feedback. Ken jezelf
o Neem tijd om stil te staan
o Onderzoek het effect van je handelen o Ken je mogelijkheden en beperkingen o Blijf bekwaam.
Ga ervoor!
o Je kunt er elke dag mee beginnen o Denk in oplossingen
o Fouten maken mag o Vier je successen.
Instrument uit de kennisbundel: film en bespreking
Bekijk de film: Ken je cliënt!
In deze film maken we kennis met opa Visser. Pas als je langer in gesprek bent met hem, leer je hem beter kennen en merk wat er aan de hand is met opa Visser.
http://www.vilans.nl/Pub/Home/Home-Weblog/Herman-Boers/Ken-je-clint!.html
Werk in groepjes van drie:
Eén student speelt opa Visser na.
Eén student komt als verzorgende voor het eerst bij de heer Visser en doet het intakegesprek. Ze probeert de heer Visser zo goed mogelijk te leren kennen en in de afspraken die ze maakt over de zorgverlening zo goed mogelijk bij hem aan te sluiten.
Opdracht
Je moeder is 80 jaar en moet opgenomen worden in een verzorgingshuis:
Geef zo concreet mogelijk aan hoe jij zou willen dat ze verzorgd en behandeld wordt. Ga kritisch bij je zelf na of je als verzorgende je cliënten ook zo verzorgt en bejegent. Wat zou je nog kunnen verbeteren?
