Paasexcursie

-76-Paasexcursie

Lenard Vaessen.

Door de

gezamenlijke

inspanning

van Michael

Gorbatsjov,

Helmut

Kohl,

Martin Kaunetzki en Andreas Grant kon voor de eerste keer in de

geschiedenis

van

de WTKG een excursie

gehouden

worden naar het

typegebied

van de beroemde

Sternberger

Gestein.

Gorbatsjov

zorgde

voor het

geschikte

politieke

klimaat. Kohl kocht het

excursiegebied

op met D marken van de westduitse

belastingbetaler.

U

begrijpt

het al

_Sternberg

_ligt

op het

grondgebied

van de

_voormalige

DDR. Martin Kaunetzki is het WTKG lid uit Lubeck dat de te bezoeken groeves

selecteerde en de excursie ter

plaatse

leidde en Andreas Grant uit Schwerin

zorgde

voor de

vergunningen

die

_nodig'waren

_om de

groeves te kunnen betreden.

Ondanks de

_tamelijk

slechte weersvooruitzichten

_kampeerden

alle

excursiegangers.

In de

_loop

van de

_{vrijdagmiddag}

en tot

diep

in de nacht kwamen de meeste deelnemers aan op de

camping

in Raben Steinfeld _aan de

"Schweriner See" 5 km ten oosten van Schwerin. Schwerin

ligt

in Noord Duitsland ±80 km ten oosten van

_Hamburg.

Het

_dorpje

Raben Steinfelden het

kampeerterrein,

eigenlijk

moet ik _zeggen

_{"Wanderwasserschutzplatz"}

waren

bij

daglicht

redelijk

goed

te vinden. In het donker leverde dat

_aanzienlijk

meer

problemen

op zoals enkele onder ons tot hun ellende ondervonden. Het

_{kampeerterrein}

_was

eenvoudig

maar

lag

mooi. Een fraai uitzicht over het

meer met balsende futen en achter en naast de tent o.a.

bosanemonen,

bosgeelster

en

_{leverbloempjes.}

Zaterdag

30

maart, de eerste

_excursiedag.

Het excursiedoel voor die

_dag

was een

kleigroeve

in het

ongeveer 50 km

zuidelijk

gelegen

Maliss.

Bij

de _poort van het

_bedrijf

werden we verwelkomd door een

_ingenieur

van de

steenbakkerij

die _ons het een en ander vertelde over het

bedrijf

en vooral

over de _groeve en de klei die er

afgegraven

werd.

De klei die hier al tientallen

_jaren

wordt

_uitgeraven

is

_Rupelklei.

Tot

mijn

verbazing

gebruikte

hij

de term

_"Rupelton"

en niet

"septarienton"

wat de Duitsers veelal doen. De dikte van het ontsloten

kleipakket

bedroeg

ongeveer 35 ra. In het

_hogere

deel van de _groeve bevatte de klei een aantal niveaus met

_septarieën.

Fossielen kwamen over het hele

_traject,

_spaarzaam,

voor. Er werd in twee niveaus _gegraven. De oude groeve

lag

dicht

_bij

de fabriek en stond vol water, de

_omgeving

was

_begroeid

met

hoog

gras en enkele struiken. Aan de hoefafdrukken te zien wordt de oude _groeve

_frequent

bezocht door herten en reeën. Toen

_wij

dit deel van het

_{groevecomplex}

passeerden

liep

er

_juist

een roedel van vier reeën rond, dat

_ijlings

verdween toen

_wij

aankwamen. Een mooi voorbeeld van hoe mooi een verlaten groeve kan worden als deze niet met vuilnis wordt

_opgevuld.

De

groep zwermde uit over de nieuwe _{groeve op}

_jacht

naar mollusken en haaietanden. De _groeve bleek niet

rijk,

maar toch hoorde

je

regelmatig

Excursie

_gebied:

_omgeving

_Schwerin,

_{Mecklenburg-Vorponunern}

Duitsland.

Deelnemers:

_Rieja

van Aart, Hilda

_Bakker,

Jan Boes & 2

_introducees,

Jo

Bosch,

Adrie

Burger,

Gon

_Burger

- v.d. Horst, Martin

Cadee,

Joris

Geys

&

introducé,

Wim

_Groeneveld,

Arie Janssen &

_introducé,

Edith Janssen - Kruit,

Michael

_Möller,

Rob v

_Slageren,

Serge

v

Schooten,

Joop

Tummers,

Jaap

vd

Voort,

Lenard Vaessen, Frank

_Wesselingh

& introducé.

-77-links en rechts tevreden

gebrom.

Michael,

Frank en Andreas troffen een punt dat zo

rijk

was dat

je

er zelfs door kleiblokken uit te hakken

regelmatig

fossielen kon

_inpakken.

Vooral enkele

_fraaie,

welliswaar

_geplette

_zeeëgels

zijn

het vermeld waard. Omdat ik niet

geïnventariseerd

heb wat iedereen

gevonden

heeft,

ben ik niet in staat een overzicht te geven van de soorten die er die

_dag

aan de klei ontfutselt

_zijn.

Het weer werkte deze

_dag

_nog helemaal _mee, echt

_kleigroeve

weer, een lekker

zonnetje

en vooral

droog.

Zondag

31 maart.

Door de

_opgekomen

_bewolking

had het 's nacht niet _gevroren en hoefden we Frank in

_tegensteling

tot de eerste ochtend niet te ontdooien. We werden van ochtend om half tien

_bij

de heer Braasch in Raben Steinfeld verwacht om

zijn

collectie

_Sternberger

gestein,

die

_hij

in de

_loop

van vele

_jaren

_bij

elkaar heeft

gebacht

uit de

_Kiesgrube

Pinnow te

_bekijken.

We werden

duidelijk

verwacht,

in de _garage was een soort

expositie

ingericht,

met

geprijsde

vondsten. Dit bleek niet de echte collectie Braasch maar een

verkoop

collectie. Naast

_sternberger

_gestein

konden er ook

hangertjes,

ringen

en armbanden met fossielen of

_getrommelde

of

gepolijste

stenen

aangeschaft

worden.

_Terwijl

_groepjes

van telkens 5 _personen in de woonkamer naar de

_eigenlijke

collectie

_ging

_kijken

kon

_de,rest

in de _garage de marken laten rollen. Dat was

tenminstekennelijk

de

bedoeling.

De stukken

sternberger

gestein

waren zeer fraai

_{uitgeprepareerd}

en

_rijk

aan mollusken.

Maar of het nu aan de

_hoogte

van de

_prijzen

_lag,

aan het feit dat de

meesten

_principiële

_{tegenstanders}

_zijn

van het

kopen

van

fossielen,

of aan

de

_mogelijkheid

dat iedereen aan het

begin

van de excursie nog de

hoop

koesterde zelf de

_nodige

fraaie stukken

sternberger

kuchen te

_bemachtigen

weet ik

_niet,

maar

_gekocht

werd er niet veel.

Verkopers

en

"kopers"

draaiden wat

_onwennig

rond

_elkander

_heen,

_"kopers"

_pakten

zo nu en dan _eens

een stuk _op en mommelden iets van mooi of schön en waren

duidelijk

opgelucht

als ze naat de echte collectie konden _ontsnappen.

De

_verzameling

_sternberger

_gestein

_van de heer Braasch was

werkelijk

indrukwekkend. Grote blokken met mooi

_{uitgeprepareerde}

mollusken en

haaientanden. En laden vol los materiaal. Zo te zien waren er van de vele

soorten _nog niet _erg veel _op naam

gebracht.

Aansluitend

_ging

het

_gezelschap

onder

_leiding

van de heer Braasch naar de

Kiesgrubbe

Pinnow in

_Pinnow,

5 km ten oosten van Raben Steinfeld.

_Bijna

de

totale

verzameling

sternberger

gestein

van hem is uit deze groeve

afkomstig.

Wij

konden er nu ons

_geluk

ook eens

beproeven.

De

_zand,

kiezel en stenen worden met een

_dragline

of een

_{zuiginstallatie}

van onder water

opgehaald

en in

_hoge

_bergen

op de kant neer

_gekiept

om te

_drogen.

Via een zeefinstallatie wordte het zand van de grovere delen

gescheiden.

De

steenhopen

bij

de zeefmachines waren ons eetste doel. Deze leverde niet al te veel op. Slechts een aantal blokken

_Sternberger

gestein

zonder

_fossielen

werden

_gevonden.

Wel

_lagen

er veel

_noordelijke,

_cristalijne

zwerfstenen.

Daarna zochten we op de

ongesorteerde,

vers

uitgebaggerde

hopen

die even

verder

lagen.

Hier werd _meer

gevonden.

Niet alleen handzame

_blokjes

Sternberger

gestein

maar ook losse

mollusken,

waaronder

_vrij

veel

exemplaren

van een

dentaliumsoort,

een

_redelijk

fraaie

_charonia,

en wat Naticidea en Turridae. Adrie

Burger

vond een stuk waaruit

_hij

thuis

_bijna

100 soorten heeft kunnen losweken.

De

_Sternberger

_gestein

worden _op

_grond

van hun fossielinhoud in het Chattien A en B (Laat

Olgoceen)

geplaatst.

Deze

_afzetting

komt in het

gebied

rond

_Sternberg

in de

_ondergrond

_{voor en} is door het

_landijs

losgewerkt

en opgenomen. De

Sternberger

gestein

is

_vervolgens

als

zogenaamde

locaal raorraine

_afgezet.

Dit heeft

_{waarschijnlijk}

_plaats

gevonden

tijdens

de laatste

_ijstijd,

het Weichselien.

-78-Het weer werkte

_zondag

maar

matig

mee, er stond een _gure

noord-westelijke

wind die een aantal deelnemers al snel naar de auto terug

joeg

toen de vondsten achter bleven

_bij

de ’s ochtends

_gewekte

_{verwachtingen.}

De volhouders werden om ongeveer half een buiten het hek _gezet.

Na de

lunchpauze

op de

camping

werd de excursie om 14.00 uur

voortgezet

met een bezoek aan de

_steenhopen

van de Kies- und Zandwerken te Ventschow. Hier zouden

i.p.v.

Sternberger

gestein

Holsteiner

_(Vroeg

_Mioceen)

_en Reinbecker

gestein

(Midden

Mioceen)

gevonden

kunnen worden.

Helaas,

er was

niet een deelnemer die iets van dien aard

_gevonden

heeft dacht ik.

Vervolgens

werd,

nog steeds onder

leiding

van de heer Braasch de groeve

zelf met een bezoek vereerd. Maar ook hier

geen stenen met fossielen uit het tertiair. Liefhebbers van zwerfsteen fossielen uit oudere

_afzettingen

kwamen meer aan hun trekken. Doordat deze _groeve

_droog

wordt

_{geëxploiteerd}

waren er fraaie sedimentaire strukturen te zien in de smeltwater

afzettingen.

Vanwege

de steeds slechter wordende

_{weersomstandigheden}

_en het

gebrek

aan vondsten werd

_tegen

vier uur besloten een café te gaan zoeken om

Adri

Burger's

verjaardag

te vieren. Dat werd dus onze

"stamkroeg"

in Raben Steinfeld. Alle andere etablisementen die _op een café leken waren

gesloten

of te klein om een groep van zo'n

twintig

personen te

herbergen.

Maandag

1

_april.

Deze

_dag

moesten we er al _vroeg uit. Om kwart over acht vertrokken we met een

_tamelijk

_gereduceerd

gezelschap

naar de

_omgeving

van

Sternberg.

Een kleine

_veertig

km

_rijden

over meestal smalle

binnenwegen.

Om negen uur werden we verwacht in de

_"kiesgrube"

in

Kobrow,

2 km ten zuiden

van

_Sternberg.

De

_groevebaas

arriveerde even na ons. Na het handen schudden leide

_hij

ons de _groeve in. Net als in Pinnow werd het zand hier

grotendeels

onder water _weggezogen. Het materiaal werd niet eerst op een

hoop

te

drogen

gelegd

maar direct naar de zeefinstallaties

_geleid.

De _grote blokken werden weer _op een

hoop

gekiept

om later

_gekraakt

te worden.

De

_groevebaas

had in de

_voorafgaande

week het

personeel

gevraagd

de

Sternberger

steinen die ze zagen apart te

_leggen.

Dat was dus

_feest,

we

konden _{zo een}

aardige

lading

stenen doorhakken en

inpakken.

De stenen

_zijn

hier veel harder dan in Pinnow. Hierdoor is het een stuk

_lastiger

om de mollusken los in handen te

_krijgen.

_Op

de

_grindhopen

naast de

kraakinstallatie konden de

_grotere

slakken los worden

_verzameld,

vooral

aphorais

en Turidea kwamen veel voor. Ook werden enkele haaietanden

gevonden.

Met de

_groevebaas

_was

afgesproken

dat we anderhalf uur zouden _mogen zoeken. Ondanks de

regen had men

_duidelijk

zin _nog wat

_langer

te

_blijven,

daarom werd er _nog een dik half uur

_bij

_geregeld.

Een klein aantal mensen heeft samen met de

_groevebaas

_nog een ronde

_langs

de _put

_gemaakt.

_Hierbij

liet

hij

zien dat de meeste

_Sternberger

_gestein

uit de

_toplaag

van de

grindafzettingen

komen die _nog boven het water uitsteken. Toen bleek hoe

moeilijk

het is om in _ongewassen toestand

_"Sternberger

kuchen" van de andere stenen te onderscheiden.

Het

_volgende

excursiepunt

behelsde een bezoek aan een

schaapherder

aan de rand van

_Sternberg.

Deze man en

zijn

zoon

(of

was het een knecht

?)

hadden massa’s

_Sternberger

stenen die ze in de

_omgeving

_op de heide hadden

opgeraapt.

Dit waren allemaal ruwe veldstenen waarop de fossielen door de

inwerking

van het weer waren

_{uitgeprepareerd.}

De

_prijzen

waren

_aanzienlijk

schappelijker

dan _op het adres van

zondag;

stukken van 20

bij

10 _cm moesten 2 a 3 mark

opbrengen,

grotere iets meer. Diverse mensen kochten wat

stukken.

Vanwege

het miserabele weer werd

_afgezien

van een bezoek aan een oude

"Trupenubungsplatz"

in Weitendorf

_bij

_Sternberg.

Dit is een klassieke

vindplaats

van

_Sternberger

_gestein

die in

_loop

der decennia echter al ver

-79-is

_leeg

gegraasd.

Gezien ons succes in Kobrow leek het onze excursieleiders niet meer zinvol om daar heen te _gaan.

Verder stond er voor die

_dag

_nog een bezoek aan Grube Consrade III _op het programma. Consrade

ligt

dicht onder Schwerin. Alvorens daar naar toe te gaan werd de lunch

genuttigd

in een

restaurantje

in

_Sternberg.

Tegelijkerüijd

konden de

klamme,

verkleumde ledematen worden

_opgewarmd.

_Op

de

weg terug werd zonder veel succes een nieuwe _groeve

_bij

Nutteln bekeken. Wel waren we succesvol in het

_kwijtraken

van Frank en Christine. We _zagen

ze pas 's avonds in de

kroeg

terug. De

groeve Consrade III

_bij

Consrade werd

_grotendeels

_droog

_uitgebaat

_en had

gigantische

afmetingen,

zo groot dat we er maar niet in

_zijn

_gegaan. We

beperkten

onze aktiviteiten tot de

_storthopen

met

_grote

en

_middelgrote

keien. Hiertussen zouden weer Reinbecker

_gestein

moeten zitten. Deze keer lukte het ons er een paar te vinden. Na een

uurtje

scharrelen werd besloten de

_paasexcursie

1991 als

_beëindigd

te beschouwen. We namen afscheid van onze beide

_gastheren.

Terug

kijkend

op onze eerste excursie buiten de wel bekende

_gebieden

in

Belgie,Frankrijk

en

Duitsland,

moet ik _zeggen dat Martin Kaunetzki en

Andreas Grant er in

zijn

geslaagd

ons een

goed

programma voor te

_schotelen,

zeker

gezien

de toch

_beperkte

_{mogelijkheden}

_van het

_gebied.

_Bij

de

voorbereidingen

drukte Martin me al

op het hart dat we _geen Bekken van

Parijs

moesten verwachten.

Ik

geloof

dat de echte

_Oligoceen

liefhebbers

_goed

_aan hun trekken

_zijn

gekomen.

Een _groeve met

_rupelklei

bemonsteren 800 km _van de

_type

streek _en de beroemde

_Sternberger

gestein

zelf verzamelen in de

type

streek is nog niet veel west _europese

_vrijetijds

_en

_beroeps

_geologen

_overkomen.