UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)
UvA-DARE (Digital Academic Repository)
Culturele ondernemers in de Gouden Eeuw: De artistieke en
sociaal-economische strategieën van Jacob Backer, Govert Flinck, Ferdinand Bol en
Joachim von Sandrart
Kok, E.E.
Publication date
2013
Link to publication
Citation for published version (APA):
Kok, E. E. (2013). Culturele ondernemers in de Gouden Eeuw: De artistieke en
sociaal-economische strategieën van Jacob Backer, Govert Flinck, Ferdinand Bol en Joachim von
Sandrart.
General rights
It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s)
and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open
content license (like Creative Commons).
Disclaimer/Complaints regulations
If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please
let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material
inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter
to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You
will be contacted as soon as possible.
Inhoud
Voorwoord
7Inleiding
131. De economie van dienst en wederdienst
19Over vrienden en magen 19
Vrientschap: het sociale vangnet 21
Maagschap: een verstrengeling van familie, zaken en politiek 22
Patronage versus de vrije markt 24
Patronage 24
De anonieme, open markt 26
De economie van dienst en wederdienst 28
Deelmarkten van afzonderlijke kooplui 29
Waarden: eer & reputatie, vertrouwen & ‘buygsaemheyt’ 31
Normen: verplichte solidariteit en wederkerigheid 32
Praktijken: dienst en wederdienst 32
Symbolen: uiterlijk vertoon van eer en fatsoen 34 Rembrandt ingehaald door de schaduw van de toekomst 37
Ten slotte 40
2. Govert Flinck & Ferdinand Bol: zonder vrienden geen carrière
43 Een rentmeesterszoon en de zoon van een chirurgijn 43De opleiding tot schilder 45
Leren en werken bij Uylenburgh en Rembrandt 47
Flinck door Uylenburgh aangetrokken 48
Bol bij Rembrandt in de Nieuwe Doelenstraat 49
Op eigen benen 50
Flincks bloedvrienden en stijlflexibiliteit 51
Positioneren door een dubbele marktstrategie 54
Bol in navolging van de meester 55
Positioneren door self-fashioning
58 Het huwelijk: een strategie voor opwaartse mobiliteit 63
Doorbraak begin jaren vijftig: de Dell-Spiegel maagschap 63
Stilistisch keerpunt: de heldere stijl 64 Netwerken: door ‘Const en de beleeftheyt’ naar de top 66
Doorbraak begin jaren veertig: de Kloveniersdoelen 66
De jaren vijftig: grootse opdrachten in prestige en formaat 72
3. Jacob Backer (1608/9-1651)
81Een liefdespaar onthuld 82
De opdrachtgevers Eva Ment en Marinus Lowysse 85
Een elitenetwerk ontrafeld 87
Een doopsgezind en artistiek netwerk aan de Nieuwendijk 87
Backers artistieke vrienden in beeld en woord 88
Werckgesel bij Lambert Jacobsz. in Leeuwarden ca. 1626-1633 89
Positioneren in Amsterdam 1633-1638 90
Opdrachten voor de maagschappen Hasselaer, Bas en De Graeff 91
De Kloveniersdoelen: één van de uitverkorenen 96
Opdrachtgevers van historiestukken 97
Ten slotte 100
4. Schilder-aristocraat: Joachim von Sandrart (1606 - 1688)
103Self-fashioning: De Teutsche Academie 104
Bouwstenen voor een succesvolle loopbaan 106
Het fundament: een internationaal calvinistisch handelsnetwerk 106
Aan het hof in Praag: Aegidius Sadeler II 106
Schilderlessen in Utrecht: Gerard van Honthorst ca. 1624-1625 107 Positioneren op de kunstmarkt in Rome 1629-1635 109
Positioneren door netwerken: het welkomstmaal 110
Positioneren door openbare competitie: de twaalf schilderijen 111
Sandrarts kunstproductie in Rome en Frankfurt 1629-1637 114 Positioneren op de Amsterdamse kunstmarkt 1637-1645 115
Invloedrijke bloedvrienden: Johan de Neufville en Michel le Blon 117
Positioneren door netwerken: ‘onder ons’ op de ‘grachtengordel’ 123
Positioneren door openbare competitie: ‘des Clevenirs Duelle’ 128 De twaalf maanden: staalkaart van internationaal kennen en kunnen 130
‘... eine vollkommen Schule der ganze Mahlereykunst’ 130
Internationale marketing: de maanden in prent en gedicht 134 De bakens verzet naar een heldere stijl 135
Odysseus en Nausikaä 1641: introductie van de ‘Italiaansche’ stijl 135
Sandrart: een nieuw kunstenaarsbeeld en de ‘Italiaansche’ manier 137 Aristocraat- schilder op de Hofmark Stockau 139
Ten slotte 139
