2
Praktijkonderzoek Veehouderij - RSP Februari 2001
Gerrit Remmelink, Ronald Zom, Karel van Houwelingen en Jan Zonderland
Op de praktijkcentra Zegveld, Waiboerhoeve en Bosma Zathe zijn proeven uitgevoerd om het effect van stikstof-verlaging te onderzoeken.
Verlaging van de stikstofgift gaat echter ten koste van de grasproductie. Daardoor kunnen minder koeien per hectare worden gehouden. Ook de botanische samen-stelling, smakelijkheid en voederwaarde van het gras gaat achteruit. Dit kan een lagere melkproductie geven. Op kleigrond zijn de effecten groter dan op veengrond.
Er kunnen redenen zijn om de stikstofbemesting op grasland te verlagen, zoals het ontstaan van een ruwvoeroverschot of aanscherping van de MINAS-normen. Daarom is per bedrijf de gangbare stikstofbemesting vergeleken met een systeem waarin per ha 150 kg stikstof minder is gegeven (tabel 1). De stikstofbemesting is inclusief de werkzame stikstof uit drijfmest. Om de beweiding rond te kunnen zetten is bij de verlaagde stikstofniveaus uitgegaan van een lagere vee-bezetting. Bij de lage niveaus is de gift kunstmeststikstof per snede verlaagd, behalve op veengrond. Daar is alles voor de eerste snede gegeven. Drijfmest is voor de eerste en de tweede snede toegediend.
Minder (goed) ruwvoer
Tabel 1 geeft een indicatie van de belangrijkste resultaten.
Op kleigrond was door de lagere stikstofgift de droge-stofopbrengst circa 20 % lager. Op zand- en veengrond bedroeg het verschil circa 10 %. Op klei- en veengrond ging het grasbestand achteruit door toename van het aandeel minder goede grassen en kruiden. Op zandgrond was alleen een lichte toename van het aandeel kruiden. Bij een verlaagd stikstofniveau was, door een lager ruw eiwitgehalte, de berekende voederwaarde in het weidegras iets lager. De verschillen tussen grondsoorten hangen samen met het stikstofleverend vermogen van de bodem. De mate van mineralisatie en opname van stikstof uit de bodem is mede afhankelijk van de weersomstandigheden. Op kleigrond met circa 5 % organische stof komt gedurende het seizoen 140 kg stikstof vrij, op zandgrond met 10-15 % organische stof 200 kg en op ontwaterd veen met 40-50 % organische stof 300 kg stikstof per ha per jaar. Door het lage stikstofleverend vermo-gen is een stikstofbemesting van 300 N per ha op kleigrond relatief laag. Verdere verlaging tot 150 kg N per ha heeft dan ook een relatief groot effect op de graslandopbrengst. Grootste effect op klei
Op kleigrond was het effect van een lagere stikstofbemesting op de melkproductie het grootst: gemiddeld bijna 2 kg per koe per dag minder. Op veengrond was het verschil in melk-productie het kleinst.
Lagere stikstofbemesting
drukt melkproductie
Tabel 1 Effect verlaging stikstofbemesting
Locatie Zegveld Bosma Zathe Waiboerhoeve
Grondsoort Veen (ontwaterd) Zand Klei
Jaren ‘92 t/m ‘98 ‘94 t/m ‘98 ‘93 t/m ‘96 N-bemesting (kg/ha) 200 60 350 200 300 150 Koeien per ha 2,2 1,8 2,2 1,8 2,2 1,2 Grasopbrengst - - - -Grasbestand - - - -Voederwaarde 0/- 0/- 0/-Meetmelk 0 0/-
Het vetgehalte in de melk was doorgaans bij een verlaagd stikstofniveau het hoogst: het grootste verschil op kleigrond (+ 0,2%) en het kleinste effect op zandgrond. Meestal was bij een verlaagd stikstofniveau ook het eiwitgehalte in de melk iets hoger.
Uitgedrukt in meetmelk was op kleigrond de productie ruim 1 kg lager, op veengrond was er geen verschil in meetmelk. Bij eerder inscharen was het negatieve effect van een verlaagde stikstofbemesting niet kleiner dan bij inscharen in een weidestadium.
Seizoensinvloed
Door wisselende weersomstandigheden was de invloed van het stikstofniveau op de melkproductie niet elk jaar gelijk. Figuur 1 geeft de meetmelkproductie gedurende het weide-seizoen weer. Hierin staat de gemiddelde melkproductie, gecorrigeerd voor vet- en eiwitgehalte, op de drie proefcentra bij een gangbare en een 150 kg lagere stikstofbemesting. Binnen een weideseizoen was het negatieve effect van een lagere stikstofgift op de melkproductie het grootst in juni, juli en augustus. Slechtere grassen en meer onkruiden op de percelen met een lagere stikstofbemesting kunnen de
opname negatief beïnvloed hebben. Op Bosma Zathe was in sommige jaren ook in september de melkproductie lager door kroonroest in het gras.
Tips
Let bij een lagere stikstofbemesting op de volgende punten: • Voeg zo mogelijk enkele percelen aan de oppervlakte
grasland toe, zodat het maaipercentage op peil blijft en er regelmatig etgroen beschikbaar is.
• Zorg voor een goede verdeling van de resterende stikstof-gift over het aantal te bemesten sneden, waarbij rekening wordt gehouden met stikstoflevering door de bodem. • Houd rekening met stikstof in organische mest en geef deze
zoveel mogelijk aan het begin van het groeiseizoen. • Wacht met weiden en maaien tot er een normale snede
staat. Weid en maai alleen lichtere sneden als de grasgroei stagneert.
Praktijkonderzoek Veehouderij - RSP Februari 2001
3 Figuur 1 Verloop meetmelkproductie bij normale en
150 kg lagere stikstofbemesting Meetmelkproductie 18 20 22 24 26 28 30 32 34
Mei Juni Juli Aug
Maand
Sept Okt
Meetmelk (kg)
Laag Normaal
